Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
20 erthygl ar y dudalen hon
The Great V,.,43-)UrllI
The Great V,43-)Urll I (Continued from Page j. B ItELS intelligence collected, more especially .l: Vof arl viTtrf To give a rough idea of the amouJ o fas y rhifel os carried out it is sufficient to mention t1 dwim ond gobeitho r a period of 20 days up to September 1 holl dilistawrwidd average of more than nine reconnaissant>7n mas na. over 10 miles each has been maintained uui.-kwl x cnal hi l The constant object of our aviators hip. lie n gweld un effect the accurate location of the enem.or rhifel iiia. Ml and. incidentally—since the operations l m- -Xli. tIbf;1';l1 large an area—of our own units. Neverth gw.a > 1Jj1 tactics adopted for dealing with hostile air. a mi ddiskxtix nx to attack them instantlv with one or iiior(--g iiid grondo ar maenmes. This has been so far successful hdd yn spowtan. five cases German pilots or observers havan f^ya o r boys shot in the air and their machines brought1L -dt-'tn sT-'rto ground. As a consequence. th« British 11 yn amlacn na Corps has succeeded in establishing an inc"- ni,W ascendancy which is as serviceable to UB OS LLA A^N N, W damaginar to the enemy. How far it is due m iavsr °or cause it is not possible at present to ¡Äaws gwell o gal definitely, but the fact remains that the enet ',I iddi nhw recently become much less enterprising i' Drichwch nawr flights. Something in the direction of the' oddlar wedd e n of the air has already been gained. °ri 1 r a fr wedi bod yn ciski. STRAIGHT TAlKlNG.j-"m gweld fod iahe ^-Jis os blinidde. Smo ti n M- 1 ofio)r" tJhgY £ Ju halodd Wn i Krooger amser rhifel y Sowth Affrika. amser we Uai Loid Jorj— Dai'r swvddogions yn klappo i ddwylo ar lawr yr Hows o Kommons pan we'r Dors yn whipo'r ochor ma. Dango chi, sda ti ddim jminedd gida'r blwm- ma. Dango chi. sda fi ddim jminedd gida'r blwm- ing pak o chi sha r Hows o Kemmons. Ma ishe ch klirio chi mas o'r Parlamt nt. bob ened. Lot o hen finwod iwch hanes chi. Amser rhrfcl Sowth I Affrika wfft- fath ginrach we gida chi. Wedin fe .eithoch rhiw hen glwb we chi'n galw y Litl Nevi Klub arno. 0 we dim ishe wasto arian ar longe rhifel. Pwy sy fwya'i gloch heddi oboti rife! hid y bitter end ond Dai bach Kriccieth. Rhen geilogod gwint trohidi. Dim ond doi sda chin ffit i idrich ar ol prooerti y wlad. Winston Jurchill a Ser Edward Grei" Too gwd chaps. We rheina yn gweld y perigl vn dwad ag yn gneid i gore i bartoi f ar i gifer e. ond le we chi. A nid of an kolli y ffor hanred dibs wedd arnoch chi? To stim pwer •ddi&r we Lliwelin Wiliams yn loia oboti'r Jermans shwt ddinion diskodig. a dinon am ddwad mlan we nhw. 0 we nhw'n bopeth we'n dda. Beth iw dy farn dy erbin heddi Lliwelin. Mai wedi mind ya Sol o Tarsis arnat ti. We dim un aped da ti i roi i'r gweithredodd kowirdedd yn Beljum, i'r gwaith mileimg a dinas Louvain, a Kathidral Rheims. Dinion riffeind a diskedig iw'r Jermans ontefe achan. Wel dina fe te, ma'n well i fii adel v rhifel fan na nawr te, ne fe srwyd nattir i yn y finnid a wedin lwk owt. Stim pwer o niwsis i gal •boti'r rhifel rwsnoth ma ichj'ri gweld. Ma gida fi un point wy wedi bod yn feddwl weid wrthoch chi os slawer dy. ond riwshan ne gili, wy'n anghofio bob tro. Dina. f e. C'hi'r boys ma ;T'n mind i'r capneli.—Nonkons sdwad Eglwyswir. Ma ishe'r whin yn drienis arnoch chi bob koppa wall- tog. Sma chi'n treeto'ch preechers yn reit o gwbwl. 0, diolchwch chi nad iw Twm 'Barels yn breecher np fe halwn i'ch gwalit chi i godi i gid,-In ffakt fise dim gwalit gifla ch haner chi prbyn hin. 1(' chi'n parchi'r preechers ddilsech chi. Meddiliwch nawr am breecher sy'n gneid i ore fel rroo Kn" tian. Stim rhiw lais gida ge fe organ keffile bach Danters. Smo fe'n pamio'r Beibil fel ta'r jafol rhing v ddoi gofor. smo fe'n gweitho pob shap?e arno'i hinan yn v pilnit. na smo fen cadw'i wallt > fel ta Dob barber ar streik oddiar cas ei eni. Nadi, ond baehan bitch ciffredin fel chi a finno yn treial gweid i ncges miwn ffordd simpl jemwm. Smo fe'n treial i ore i hala'r ginlleidfa i skrechen er Hiwvn clwed nhw'n gweid ar ol mind mas,-O dina bregeth dda hed.(il,-d lm ond achos iddo dappo'r watter-wurks. Tanimarw smo'ch hanner chi yn gwbod beth iw istir pr»^erh. o bidd nrigethwr yn fachan da am bolitix ag yn tribeiddi hinan miwn pethe fplny-O dina gwd chap iw Mistir Jons ny ichi'n weid. 0 ran hninni o beniffit gewch chi o wrth y bolitikal breecher, mi ewch I bendramwnwg i iffern ach bagle mleina. Parch- wch y bachan sy'n gneid i ore dros i fiatir. Os bidd prigethe efengiledd gida ge rhowch help Haw iddote a rhowch bob kalondid iddo fe. Widdech chi fod haner y jokers ma sy'n prigethi politix nad I i nhw'n hidio mo'r hang- am danoch chi na'ch intrest. Gem iw hi i gid boys bach. Y twnpied wel no'ch hanner chi drw ffenest la-s. Parchwch y baohan sy am neid daioni i gid-ddin a nid y bovs sy'n sichi penole y deekns a'r dibsmen er mwyn hwyed a pwdin a gwd ffeedings felna. Wel mi fiodd Twm ar dramp pwy ddwarnod a se chi'n y man na. wedd e'n silwi fod rhai parte o'r hewlidd ddigon i dinni lliged dyn mas. Wn i ddim beth ma lot o chi'r ffarmors yn feddwl nei. Stim awch ar ich krimmane trasho chi? Now then hi ffarmers oboti Perriwpal, just buck up and trash yiwr kloddie, or bei hang thers to be a blwm- ing storom. Faint ono chi fiodd lawr yn ffaer Medi Kastell- nowi. Tish-ddim gwerth mind lawr i'r hen ffeire na nawr. Ma'r Erban Kownsil wedi mind yn bwdwr. Dim ond Danter a'r hit Meri Jen, a shei the koko-nuts a trei viwr strength, a shi-dan yn y swing-bots sy na, Dewch a rhwbetB newi boys bach. Wy'n kofio'r amser doith Tom Loid—bachan y motors—a Wheit i bark e. Deer anwl, dina fws- twr we gida'r Erban Kownsil- Rhen Dom Loid middech chi yn dwad a Wheit i bark i hinan & frneid niwed i'r retpeiers. Niwed ne beido, ond dina'r ffaer ore fiodd yn Kastellowi os blinnidde. Ma mwy o fisnes yn klop Tom na'r joli lot o ohi da'ch gill Bachan o blwyJd Kenarth yn mind i gwrdde pri- gethi yn Kastellowi. 0 dina injoio wedd e'n y Kwrdde, ond shwt biodd hi bore trannoth. Blwm- ing row. Ond falle fod i gof e'n fyr, ag iddo anghofio'r prigethe da. Dont go an doo it agen met. Trwmpin ofnadw iw Walters y bachan na sy a D. D. o flan i enw e, ag nid Amerikan teil wth gwt i enw e. Smo Walters yn sattisffed o hid ar fisnes one piskota corwgle Kenarth. Smo fe'n rhoi fini ar inwaith. Peidwch chi inemjo boys. ma eltha ifeiter gida chi, a mowr dda ichi. Ma Wat yn reit am gifiawnder i'r pwr dabs. Pob lwk machan i. ma Twm yn mind i gadw lwk owt gal gweld pwy fidd hira'i dafod yn erbin i'r piskotwirs gal i reits, a cin wired a bod dwr yn afon Teifi mi geith rhai o nhw gotten adre. Piskotwirs we partners gore y dyn ny o Nasareth slawer dy. a. nhw atickodd atto trw'r tew a'r tene. Shwt ma'r Reiffl Klub yn dwad mlan sha Dre- fach? Bovs pert ichi sha Drefach. Dim ond crig o swn. Showdwirs heddwch-morwirq tewi teg. Dim grit wir w. Boys sy'n mofin hanlo y cwbwl ichi. ond chidig aberthweh chi. Ichi'n gwbod y ffordd vn brion i dori lot o skwars. ond faint o ddaiom ddaw o law i'ch hanner chi. Boys y thn- penni tips. Ichi'n dwli an gal popeth i Drefach fel ta 2e riw nefodd o le. Hm! Twm nows the pies wel. Dina lot o chi joinodd rijment Capten Lewis amser credoch chi fod ffeiv bob a dei am <ldim ond drilo tipnin nawr a^ lweth ar ddol brenin, ond pan ddoithooh chi i wbod yn iawn shwt we pcth.. n bod. O. mi skwttocE hi bob un. Kachgwns. Eise dim niwed t'r Jermans yn dwad I yn gros i ddihino'ch hanner chi. We-I. ma pentre bach o'r enw Henllan ar bwys Drefach ag yn glos i Henllan ma kappel o'r enw Kannel Drindod. a ma gen i gwpwl o eire streit i I weid wth y jokers ma. Ma lot o foys kali iawn man hin wedin. Nawr dima'r askwrn sy sen i i bilo a chi. Ichi wedi bod yn rhoi reethie ar rai o'ch eilode. Ichi wedi bod yn casgli i cal nhw, Pna i am weid dim gaer yn erbin y rhai gas rheini. <5wd n!,pol we nhw. Ond nid dina'r point sy gen 1. Wv'n zwbod na chamstakweh chi ddim beth wv'n feddwl. Na, newch. wath mi weda i'n d~licron p!aen wrthoch chi. We rham rodoch chi'r reethie nrni nhw wedi trneid gwaith da. a we nhw'n i 1, P'61 i n b Nv,n reit dda. ond shwt ichi'n srneid gwa- hanieth rhing- rhai a'r neill. Rodoch chi reeth ar hen wraic farwodd Pwv ddwarnod? 0 nanldo. wath | hen bwr dab wedd hi. Now lwk heer boys, dima ..t.t tin 1(-b;. Wedd hon aV'rthi niwv NOT, I C.ALLI na'ch haner chi. We swllt yn goligi mwv ;'r hen Sa"" dr:;iri na mi -('fren i rhai fwyi o chi. wüo n well 110n o-ime'^d na'ch bi,r We dim drwg gida Sara i arri Weld hi bob amser vn cer^hocr. Ril'ji:s i^waliti bovs ba"h. Shwt na fise pethe M hin vn dwad gerbron rhai o'ch PirIamcTits clonk chi. Os nad ichi n akto mi mith Twm Barlamentari kornspond«nt i riporto rhai o'ch Parlaments chi. Ichi n maksi am doni. Plei the an trect ol aleik. rhai o'ch Parlaments chi. Ichi'n maksi am doni. Plei the gem. an trect ol aleik. Glwsoch chi am y rikrooting miting fiodd sha LANDISSIL. Creeg ofnadw o sharad. 0 wedd ishe showdwirs i find mas i wmla. a'r Jerman. Widdoch chi beth halodd rhen dinker i wherthin. Gimint o foys ifenk no yn sharad-go owt to ffeit an risk yiwr leivs ffor us. Shut up yiw bownders os na allwch chi weid—KUM owt an ffeit. Pwy we'r boys wedd yn erbin fformo komiti, achos bidde hini yn swno rhy debig i konskripshon. Boys bach, mi fidd rhaid iddi ddwad i konskripshon whap iawn. Ma gimint o hen jokers wedi bod yn prigethi cimint trw'r blinnidde yn erbin y showdwirs ag yn gneid i gore i blastro'r boys wedd yn joino'r Tirritorials a'r Yomanri sbo boys ag ofan arnoi nhw joino, ond nawr pan ma hi'n dwad yn skrech, o Tommi Atkins is a biev man. Owr cinrri is do veri gwd. Brit- tish showldier is the best in the wurld. Sna i wedi anghofio'r miting fiodd yn Llandrindod rhaf dwetha pan we lot yn loia oboti fod gomrod o foys Seison yn dwad lawr i'r ffermidd. Ie, ag crbin heddi pwy sy wedi dangos mwya o bluck i find. mas i wmla ond yr Inglish boys ma. Ond mi wn be sy gida chi yn erbin yr Inglish boys ma. Twm's kokonut is not so thick os yiw think, an yiw wil now it biffor long to. 0, lie doniol dros ben iw Llandissil. Shwt mai na nawr oboti'r assistant ovursier. Odi e wedi kal y ten pownd reis gida chi. Ie, hen bwr dab wedi gweitho'n galed drw'i oes, a pan rododd e fini neithoch chi ddim cimint a rhoi packin o Woodbein sigarets iddo i ddangos i'ch parch iddo, ond pan gorffod iddo roi'r jobin fini. eithoch chi i edrich mas am fachan wedd ishe jobin arno? Mi ddewisoch chi reial fachan wy'n cifadde—hen drwmpin ffein, ond we shwr o fod lot o foys yn Llandissil a. mwy o ishe'r job arno fe na'r un cas hi. Ie, a wedin rhoi reis iddo yn streit awei. Veri gwd mei lads. We shal see leter on. Wy am i un bachan o blwydd Llangeler roi eks- planeshon i fi, in dubl kwick trim, achos beth lhododd e notis to kwit i denant e. A wes gwir yn v ^tori fod chappin arall'wedi kisho gidacr e i godi'n v rhent bod v tenant yn biw rhy fras wth i fodd e. Gofin odw i, ond wy'n dishgwl aped cin oodi'r dwst. Os dyw pet.he fol, hin. fel ma Twm "-¡,,J; clwed. mi fidd arcn i gwpwl bach o eire streit i weid wth rai boys, inglin a'i diledswidd at i cid-ddinion. T dont leik things leik this. Let me now sharp sunni an no bunkum. Twm wil ffeit ffor hoo is reit. Od: Land Ejents Llanpimsent wedi cittino 'to oboti rento'r bwthin bach. Wy'n ffond ofnadw o --ddway- nod lekshwV' v Land Ejenfs ma.. Better the dei. better the deed" ichi'n gweld. See the ponit. Rwsnoth nesa wv'n mind i roi tinpin o ddarliih ar Gappel Wig ar bwys Llan.grannog.
. GRAND STEDDVOD HELD AT BETHEL,…
GRAND STEDDVOD HELD AT BETHEL, utherweis nown as the HOWS 0 KOMMONS. Keindli lent ffor the okeshon bei Jon Redmond. The ffolowing was the winnurs: — Cheef Koral—"What doo we ker now!IrisIL Nashonalists, led by Jon Redmond. Mel Vois Parti-"Joll wurkmen lwking owt ffor wurk"—Libereshon Societi, led by Devi Devis, Penarth. Children's Kweier—Wee'l give the boys a send- off"—Karmurthun Boy Skowts. Leeder, Mistir Ffred Humffris. Ledis Kweier-"Wee'r off to the Ffrunt"-Miss. Pankurst an ffrends. Diwett—"Too in a boat"-Keer Ilardi and Ramsi Makdonald. Bariton Solo-"Galant litl Wds" -Jon Heinds. Tenur Solo—"I'm off to meat the Keist-r"-F. E. Smith. Sopprano Solo—"A pittikot for the Kowards"-Miss Siffragett. Solo (conffeind to non-winnurs)-"I'l trei the uthur Shop"—Jons-Kremlvn. Poitri—"The stoln brix ffrom God's ternpl"-The Rivrend Dokljor Jphn Boxhat Blakbag, a4, B.D., D.D., X.Y.Z. J Ressiteshon—"The Anti-Brittish Irish Nashonalists" -Horesho Bottomli (John Bwl). Preis Bag (or sack)-Mistir Masterman. Speech withowt stops—Towin Jones. Welsh Dik"- hon-Von Devis, Kardiganshcer. Best speech on how to ffetch th piblick-Loid Jorj. Englyn to the Keisor-Locti Kichener. Ffeinal weind-up,— "Gwd bei to the litl Nevi Leeg" —Bei a korus of bolitikal br«echers, sanktimonius £ 400's, and uthur gardian enjels of the piblik.
, HEN EGLWYS Y CYMRY
HEN EGLWYS Y CYMRY JACKYDDIAETH MEWN "HIGH JINKS." Y MESUR YSBEILGAR AR DDEDDF-LYFR Y WLAD. Diwedd yr wythnos Jdiweddaf, synwyd y byd a'r Bettws fod y Mesur Y sbeilgar o gymmeryd £157,000 y flwyddyn o waddoliadau a adawyd i hen Eglwys y Cymry gan yr hen dadau wedi ei osod ar Ddeddf-lyfr y wlad. Dyma Frad o'r fath waethaf! Bythefnos cyn hyn, yr oedd y ddwy blaid. sef y Radicaliaid a'r Undebwyr, wedi cytuno vn unfrydol nad oedd dadl gwerylgar i fod tra parhao y Rhyfel Ewropeaidd yma—ie, Rhyfel pan oedo y Radicaliaid mewn gallu, a'r "bodau heddychlawn" yn llywodra^thu, ac nid fel Rhyfel y Boeriaid, pan oedd yr "hen Doriaid" mewn gallu, a'r Radicaliaid yn llawenhau fod ein milwyr Pry- deinig yn cael eu lladd wrth y miloedd.. Ni l wyf wedi anghofio araeth y Canghellydd y Trysorlys presennol yn Neuadd y Sir yng Nghaerfyrddin. Yr wyf am hysbysu darllenwyr y JOURNAL fod y Mesus Ymreolaeth (Home Rule Bill) a'r Mesur Ysbeilgar o Eiddo Cyfreithlawn Hen Eglwys y Cymry wedi cael ei arwyddo gan ein Brenin! Syn- dou i'r byd a'r Bettws pan y Pryaain mewn y fatn benbleth. Mae'r Weinyddiaeth Radicalaidd wedi dal yr Undebwyr yn eu gwendid. Y mae gerllaw cant o'r aelodau Undebol ar faes y frwydr, a dvma'r tal v maent wedi dderbyn o law v Wein- yddiaeth a'r Brenin. "Shame" i'r uaau, dvwedaf "But wait and see." Nid yw pethau i orphwys mor llvfn a meddylient. Dyma beth yw cicio dyn pan ar lawr. Nid ymladd teg yw hyn. Dywed y "Cymro a'r Celt Llundain" "fod y Senedd wedi dirwyn i'r terfyn am y tyinor hwn, felly cenir ffar- wel i 1914 a'i lirlyption politicaidd blin." Not for Joe, Mr. "CV Wait and see. Dywed yn mhellach, "Ar ixiechreu v tymor yr oedd y teimlad partiol yn chv erw i'r eithaf, a bygythid pob math o alanas pe di^wyddai i Fesur Ymreolaetb gael ei le dyladwy (?) "r Ddeddf-lyfr y wlad." Wait and see, Mr. "Celt" nid yw Syr Edward Carson nac Eglwvswyr Cymru wedi marw eto! Wait and see. Brad a bryntwo'r i-i.haf yw y trie yma o eiddo'r Radicaliaid. Hyn yw hanes y Radicaliaid. Beth am Marconi? Wait and see. Dywed y "Celt" yn mhellach "fod y Prif Wein- klog wedi gwneyd ei safle yn btir glir i'w ganlvn- wyr." Celwydd noeth yw'r haeriad yma. Hen "apple man" yw y Prif Weinidog. Nid oes ganddo farn o eiddo pi hun y mae yn cael » i arwain gan y "gethern uffernol" y Sectau. Dvma'r diolch y mae Eglwvswyr wedi dderbyn o law y Weinyddiaeth Radicalaidd i'r Brenin. Pwy yw y gwirfoddolwyr sydd wedi cynnyg eu hunain i'r "front" yn amser y dyddiau peryglus yma? Dy- wedaf vn ddibetrus mai Eglwyswyr nlvnt-nnw n bob deg. Dywedodd Esgob St. Asaph (Dr. Ed- wards) ei fod yn barod i brofi fy haeriad yn hyn o beth. Pwy sydd wedi cyfranogi at Gronfa Tywysog Cymru? Dywedaf "Eglwyswyr." Pwy sydd yn cynnal Ysbvttai Llundain? Dywedaf. Eglwyswyr. Pwy sydd yn cynnal Ysbvtty Caerfvrddin; pwy sydd yn cynnal Soup Kitchen Caerfyrddin? Dywedaf yn eofn mai Eglwyswyr ydynt i raddau helaeth. Mae gwyr y Sectau yn ysgrifenu yn ardderchog i'r cyleharonau chwartprol, misol. ac i'r newyddiaduron wvthnosol am ddrygau y Cymry a'u moesoldeb, a dvna'r cwbl! Lol botes vdvw hyn. Yr wyf fel Eglwyswr wedi rhyfeddu fod ein Breinin wedi gosod ei enw wrth y Mesur Ysbeilgar o Eiddo Cyfreithlawn Hen Eglwys y Cymry. Po bvddai ei dad yn fyw. yr wyf yn crcdu y byddai yn "fwv o ddyn." ac yn cvdnabod gwerthfawrog- rvvvdd Eglwvswyr, Lloegr a Chymru, sydd yn gweddio yn ddvddiol. "Ni a attolys-wn ac a arfvn- iwn i Ti, edrych o honot yn ddarbodus ar ein grasusaf or-uohel Arglwvdd, y Brenin George; ac felly ei evflawnu ef a rl'" Dv Sanct-aidd Ysprvd fp] y bo iddo yn wastadol bwyso at dy feddwl, a rhodio vn Dy (fordd." Pan yr oedd v weddi vma vn rael ei darllen nos Sul diweddaf yn Eglwys Dewl Sant, Caerfyrddin. mi gaeais fy Llyfr Gweddi mewn protest yn erbyn y Brenin. Nid oes gorch- ymmyn dwyfol yn yr Hen Lvfr i weddio dros y Brenin, ond i barchu ac i ufudclhau iddo; ao yr wyf yn gobeithio y gwna pob Eglwyswr Cymraeg yr un peth. Gwir fy mod yn digio fy Esgob anvvyl a fy Ficer parchus yn hyn o beth, ond nis gwaeth genyf am hyn. Dywedodd Iarll Selborn«, "That the amount of respite (ar ol terfyn y rhvfel) which the amount of respite (ar ol terfyn y rhvfel) which was proposed by the Government, viz., 12 months, or until the war was over, was a mockery and nothing else. The Church in Wales was being de- prived of A-.L57.000 a year, a such sum could not be collected for some years to come after the war." Nid yw y Sectau politicaidd yn gweddio yn eu capelau dros y Brenin a'r T^ulu Breninol. Paham rhaid i ni? "0," meddai "Yjnneillduwr Eg- wyddorol, "am mai y Wladwriaeth sydd yn cynnal yr Hen Eglwys. Celwydd noeth, dywedaf. Yr wyf dan orfodiaeth, ac ugain ereill o nghyd- weithwyr, i gyfranu tair ceiniog yn wythnosol at r°»fa, Tywysog Cvmru. a phenderfynwyd genym, fel Eglwyswyr, prydnawn Sadwrn diweddaf fel protest i'r Brenin a'r Weinyddiaeth Radit'alaidd bresenol1 I beidio roddi ffyrling ychwaneg i'r Dry- sorfa. Wedi peth vstyriaeth, penderfynwyd gofalu am y f,HTa^P'ld- g-wyr pa rai sydd yn ymladd am Ryddid, ac o ganlyniad yr y'm fel Eglwyswyr yn parhau i roddi ein hatlynau, er inwvn y gwragedd ar plant.—Yr eiddoch, etc., MYHDDIXFAB.
JNOOION AM Y RHYFEL
NOOION AM Y RHYFEL Mae'r Llywydd Wilson o L'nol Dale.thau America. wedi danfon cyhoedd.ad yn galw ar i bawb weddio am heddvvch, a neilkiuir y Sul cyntaf yn mis Hydref ar gyfer hynny. Y IIlae Konigsl:mrg yn dref fled bwysig mewn llawer ystyr ac y mae erbin hyn yn meddiant y Idar^i. < r"<lai 1 "■ HUd A chyfrif pobpeth caria mihvr Prydeiin- nr ci berson odeutu deugain pwys pan yn rhyfela. Dywedxr fod gan Rwssia, eisioes chwe' miliwn o filwyr dan arfau, a bod ganddi bedair miliwn arall o reserves yn barod. Y mae poblogacth y wlad yn oddeutu saith ugain miliwn. Dywedir fod gan y Czar 0 Rwssia un-ar-ddog o berthynasau yn barod ar faes y gwaed. Y mae y Llywodraeth, ar gais y Prif Weinidog, wedi pasio pleidlais er cael pum can' mil yn rhagor 0 odynion lr Fyrt.lm Brvdcnig, vr ho„ LjZ bresenol fel a ganlyn:— Amcangjr irif gwreiddiol 186 000 Pleidleisiwyd Awst 5med, 1914 500'iX)0 PleiJleisiwyd Medi lOfed, 1914 500,000 v Cyfanrif .1,186,000 Re^^ve ar Wa i r Tirio^aeth^r a'r National Dywedir fod dau cant a hanner o filoedd o luddewon yn ymladd yn myddinoedd Iiwssia Tebyg mai dyma r fyddm fwyaf o Iuddowon a gasglwvd ynghyd er dinystr Jerusalem. Ymneillduwyd Sul: gan yr Iuddewon yn Rwssia a Llundain i weddio vn j synagogau ar eu rhan. Lladdwyd Dr. Ludwig Frank, un o aelodau Sen- eduol Gcrmani, yn y frwydr ger Luneville. Yr Germani ° arweinwyr y Blaid Sosialaidd yn Yn ychwanegol at y swm anferth o dros wyth miliwn ar hugain o burmal1 (rhestr o ba. rai a rodd- wyd yn ein colofnau yr wythnos ddiweddaf). v mae Germani wedi godi oddiar drufi a d.nasoedd Belgium W- I =aj!wvd aln > pethau canlvnol oddiwrth drigohon Ghent, Belgium, ar ol myn'd i fewn yno-Deng mila litres o olew benzine, mil o litres o mineral waters, 150,000 kilos o geirch cant o feisyclau, deg o fodur feisyclau. pumn ar hugain o cylinders awyr gwasgedig. dyfnyddiau at rwymo dolunau, a chan' mil o cigars. Bu raid eu rhocldi i fyny, ynsrhvd a'r arfau a'r pylor, fel trrth neu dal i'r gelyn am beidio dinystrio y dref. Bu yn orfodol i Amiens i roddi can' mil o oigars yn yohwanegot ir deugain mil o bunnau a nodwyd eisioes. J Y mae brwdfrydedd y Trefedigaethau ynglyn a'r rhyfel yn parhau i gynnyddu, a cheir cvnnvgion o ddynion a chyflenwadaii braidd yn ddyddiol. Wele TT1' V °ynny=1011 sydd wc'di eu gwnevd eisioes Llywodraeth Canada—nnliwn o sachau o flawd, pob sach yn bedwar ugain a deunaw o bwysau. Alberta -Hannc,r milwn pwysel (bushel) o geirch. Nova Scotia—Miliwn o dunelli o lo. Quebec-Pedair miliwn o bwysau o gaws. Prince Edward Island- Can mil pwysel o geirch. Ontario-Dan gant a hannpr o filoedd o sachau o flawd. Saskatchewan- Mil a phum' cant o geffylau. New Brunswick- an mil Pwysel o dato. Manitoba-Hanner can mil 0 sachau o flawd. British Columbia-Pum'-mil-ar- vn3)1" J° f.ychau ° "tinned salmon." Ynvsoedd Falkland—Dwy fii a dau cant a hanner o bunnau 1 Gronfa Tywysog Cymru, sef punt y pen am bob un o drigohon yr Ynvsoedd. vnghyd a saith cant a hanner o bunnau a gasglwyd gan v trigolion. Ynvs- oedd LeewarJ-Pum' mil o bunnau i gronfa Tywysog Cymru. Mauriti„s_Miliwn o bm-vsaii o s.wgr i r Fyddin, a chyffelyb roddi i'r Llvnges Deheubarth Rhodesia-Cyfran o wenith India (maize). Y mae Llywodrnerh Canada hefvd wedi gosod dwy o'i lIongau-y "Niobe" a'r "Rainbow" at wasanaeth y Llywodraeth Brvdeinig, ac wedi addnw danfon dwy fii ar hugain*o filwyr (a rhagor os bHld eisiau) i gynorthwyo vr Hen Wlad. Yn annibynol i'r hyn a wna y Llywodraeth, y mae catrawd o fii arall wedi ei godi, ac wedi cynnvg eu gwasanaeth. Danfona taleithau Manitoba, New Brunswick, a Calgary fil yr un o filwyr. Y mae A wstralia wedi gosod ei holl Lynges at wasanaeth y Brenin, ynghyd ag ugain mil o filwvr traed a marchoglu, yn rhifo ohwe' mil. Y mae New Zea- land wedi acidaw danfon milwyr. Y mae hefvd ddau gant o Maoris o New Zealand wedi cynnvg ^wasanaeth i'r Brenin. Y mac y cynnygiad wedi ei dderbyn, a bvdd iddvnt wasanaethu yn vr Aipht. J Y mae Newfoundland yn danfon catrawd o bum' cant o filwyr, ac y mae hefyd wedi codi safon "Reserves" y Llynges i fil o ddynion, rhan o ba ra.i sydd eisioes yn gwasanaethu ar fwrdd y "Niobe." Delir yr holl draul o drosglwyddo y rhoddion gwerthfawr a nodwyd gan y gwahanol drefedigaeth- au eu hun. Y mae nevvyddion calonogol iawn wedi eu derbyn o India "D pecwyl fod llywodraethwyr brodorot y taleithau, saith cant mewn n;fer, wedi cynvg eu gwasanaeth, eu harian. a'u deiliaid i Brvdairi yn ystod v rhyfel. Y mae v Llywodraeth Brydeinig wedi cydnabod y cynygiad gwerthfawr hwn. Y dydd o'r blaen ymos(Klo<ld nifer o ryfel-longau v Germaniaid ar bymtheg o longau pysgotta yn ) Mor y Gogledd. Cymerasant feildiant o'r holl bysgod, a gwnaethant y pysgotwyr yn garcharion. Ar ol dinystrio y llongau pysgotta aethant yn ol i'w hymguddfan. Dywed adroddiadau o Ddeheu Affrica fod y Cadfridog DI Wet yn parotoi i fyned g-yda chorphlu o Scouts i gynnorthwyo Syr John French ar faes y frwydr. Y mafl llong Brydeinig wedi meddianu llong lo perthynol i Germani yn yr Atlantic. Yr oedd yma. bum' mil o dunelli o lo ar y llong Germanaidd. Y mae yr Arghvydd Charles Beresford wedi enwi I chwerh RHAID yn nglyn a'r rhyfel hon- laf—RHAID terfynu y rhyfel yn Berlin. I ^il—RHAID suddo y Llvnges Germanaiild. 3ydd—RHAII) malurio holl gaerau y CJermnniaid. 4vdd—RHAID chwythu gwaothfa arfau Krupp i'r pedwar gwynt. 5ed—RHAID trosglwyddo y Kiel Canal i Den- Denmark. 6fed—RHAID cyfnewid map Ewrop. Dywedwn ninnau RHAID i'r rhai hyn dd'od i ben. Dywed "Gwladgarwr Cymreig" yn nocliadati "Morfa" yn y "Linn" am yr wythnos ddiweddaf fel a ganlyn:—"Hierir fod ymrestriad fel milwyr n I yn mhlith mneillduwyr yn gyffrcdin. ac yn mhlith y Cymry yn enwedig, ar ol. am y gadawant, i Eg- J lwyswyr S^csneg fyned allan i ymladd drostynt, tra yn aros gartref eu hunain i ganu Hen Wlad fy Nhadau,' a.c i wrandaw ar bregethau sydd yn trin ar bechadusrwydd rhyfel.' Dywedir y gwelir y tu allan i swyddfa adfilwrol (recruiting office) yn Stirling yr hysbysiad canlyn- ol:— I Beldroedwyr, Ymdrechfa Rhyng-genedlaethol Fawre*- og. 10,000 o Chwareuwyr yn Eeisieu. Gellwch arwyddnodi yma. Y Sul diwedtlaf daeth y newydd o Paris fod y Germaniaid heb un angenrhaid milwrol wedi tanio ar Eglwys Gadeiriol Rheims. Yr oedd hon yn Eglwys henafol iawn, ac yn cael ei chyfrif fel un o drysorau gwerthfawrocaf y byd; ond erbyn heJdyw y mae wedi ei llosgi braidd i'r llawr gan y. Germaniaid barbaraidd. Yr odd yr Eglwys hon i Ffrainc yr hyn ydyw Westminster Abbey i Loegr, ac yma y coronwyd holl frenhinoedd Ffrainc. Y nine y wcithred olaf hon o eiddo y Germaniaid yn ergyd caled i grefydd y byd. Y mac y Pab o Rufain wedi (littifori yellebyr i Ymherawdwr Ger- mani yn protestio yn gryf yn erbyn y dinystriad hwn o'r hen Eglwys. Dy Mawrth daeth y newydd fod tair o longau y Llynges Brydeinig wedi cael cu suddo yn Mor y Gogledd gan longau tanforawl Germanaidd. Enwau' y llongau oedd Aboukir, Hogue, a Cressy, ac yr oixldynt wedi eu hadeiladu ryw bedair blynedd ar ddeg yn ol. Dywedir fod y Kaiser a'i gynghor milwrol yn awr yn aros yn Luxemburg, ac yn Hetty a yn y Palasdy Germanaidd. Y mae miloedd o filwyr yn ei wyiio, ae yn y nos y mae y palas yn cael ei wylio gan nifer o awyrenau Germanaidd.
Y "RED CROSS" A'R "AMBULANCE…
Y "RED CROSS" A'R "AMBULANCE SOCIETIES" y CILRHEDYN. AT Y GOLYGYDD. Syr,—Nis oes tawr o hanes syniudiadau y plwyf enwog ueiiod yn ymddaiigos ar duualeiiau eich new- yddiadur gwerthfawr y JOUHNAL. Nis gwn pa beth ydyw yr actios o llyny. l'y anican pellaf wrtii ysgrifenu y ilith hwu ydyw ceisio dweyd gair o'm barn am ddau iselydiiad pwysig sydd wedi bod mewn gweithrediad yn y plwyf ueixod, sef Red Cross Ainbulauce Society a Nursing Class. Fe iu y ddau sefydliad uchod inewn bri mawr, ac fe fu llawer o drigolion y p)wyf yn cynortliwyo y ddau sefydliad hyn mewn ystyr arianol er rlloddi pob mantais I rbeeligyii a'r merchcd i fyned trwy eu ewrs angenrheidiol dan arolygiaeth Dr. Lloyd a Nurse Thomas, Castellnewydd-Einlyn; ond dyna beth sydd wedi fy synu fwyaf ar ol yr holl ym- drech a gwario cymaint o arian ac amser, fod y cwbl yn orfwr yn ngwir ystyr y guir pan mai llef ac ochain ein milwyr anwyl yn galw am eu gwasan- aeth er lleddfu eu doluriau a'u clwyfau, ac fod pob aelod o'r ddwy gymdeithas uchod yn lioliol glust- fvddar i'r holl alwadau; ac hcfyd fod rai o honynt yn inethu cysgu y nos rhag ofn i'r mesurau gorfod- ol dd'od i weithrediad. Pa ddyben ydyw i'r C>ngor Sirol ar iverin wario anan er eynortliwyo lhvfr- iaid fel hyn? Dylascch gofio pan y byddweh yn ymuno a chymdeithasau o'r natur hyn eich bod wedi nerbyn help oddiwrth dret.hdalwyr y plwyf a bod gan y worin hawl ar eich gwasanaeth pan bydd galw am hyny. Nid hunanies a gwneyd enwau mawr i chwi eich hunain ydyw amcan gym- deithas, ac i gael eich iien\v;iu yn y newvddiaduron eicn bod wedi cyrhaedd rhyw bwynt neillduol ddy- lasai fod eich nod, ond gwasanaethu ar ereill ydyw y amcan cvmdeithasau o'r natur yma; a phob cym- deithas o ran hyny. Oisiwch edrych ar wroldeb a g-wasanacth y Belgian dewr, a gymaint mai ef yn wneyd dro" (;i genedl U,'i wlad: a meithrinweh yr un yshryd gwrol ynoch chwi eich hunain a thros rhyddÙl eich gwlad sydd yn galw am wasanaeth pob mab a merch yn y dydd blin a drwg sydd wedi ein goddiweddyd.—Yv eiddoch, etc., TRETHDALWR.
Y GOLOFN FARDDOL
Y GOLOFN FARDDOL (Gan Taifynydd.") WILLIAM 0 GERMANI. (Canwyd gan Mr. D. Davies, Cwarre, yn "War Concert" Pencader, y gynulleidfa yn uno yn y cydgan.) Ton: Robin yn Swil. Roedd William y Kaiser yn fachgen go fawr, Meddvliodd droi'r cyfan a'i wyneb i lawr; Efe oedd i lvwio'r holl fyd o hyn maes, A phawb ar y llawr i fod iddo fe'n was. 0 'roodd William yn falch, 0 'roedd William yn falch, 'Roedd yn ddrwg gan fy nghalon Fod William mor falch. 'Roedd pobol Berlin yn ei ofni yn fawr, Ond gwel'd ei "foustache" plygai pob un i'r llawr, 'Rol byw ar geffylau, a chathod, a chwn, Hwy gwyrnpent i'r ddaear pan glywent ei swn. 0 'roedd William yn falch, &c. 'Doedd rhyfel i William ond tipyn o "spree," 'Roedd Paris i syrthio mhen duàdydJ neu dri, Ac wedi rhoi'r Ffrancod am byth yn on He, Fyddai setlo y Rwssiaid ddim byd iddo fe. 0 'roedd William yn faich, &c. rlopdd ganddo fe airships, 'doedd eisiau eu gwell, A howitzer-cannons saethu vmhell, Roedd ganddo geffylau, y goreu'n y byd, Wedi'u cael yn Ffair Dalis nas gwyr neb pa bryd. 0 'roedd William yn falch, &c. Mae William yn agor ei lygaid yn awr, Mae llongau John Bull yn ei synnu yn fawr, Mae milwyr John Bull yn ei ddrysu yn deg, Ac "airships" John Bull yn parlysu ei geg. 0 mae William yn sal, 0 mae William yn sal, dda gun fy nghalon Fod William mor sal. Bu'r Belgians, clod iddvnt, fel cewri yn gryf, A General Joffre sy'n ymladd yn hyf, A swn traed y "Cossacks," wrth ddyfod o draw, Sy'n llanw calonau y Germans a braw. 0 mae William yn sal, &c. Ond bechgyn bach Prydain a s.tlant ei ffawd, Hen lu y Brythoniaid dawelant y brawd, Ysgotiaid, Gwvddelod, a Saeson ynghyd, A meibion hen Walia. y gwrola'n y byd. 0 mae William yn sal, See. Brodorion yr India dros foroedd sy'n d'od, A llengoe-dd Canada, yn uchel eu clod, 0 druan o William, pan wel e'r rhai hyn, Fydd brigau'i '"foustache" fawr o dro cyn troi'n wyn. 0 mae William yn sal, &c. A bechgyn Pencader, wrth gwrs, yn eu plith, Y ddau o Dolhantau; yn eerdded yn syth, A Titus, a Christmas, a Johnny, bid siwr, Yn cario eu '"rifles' heb ofni 'r un gwr. 0 mae William yn sal, &< A'r wlad mewn llawenydd sy'n sefyll tu ol, Mewn gobaith o'u gweled yn cyrhaedd eu "goal," Y merched yn gwnio a gwau heb ymdroi, Ar bobot yn casglu. a phob un yn rhoi. 0 ma William yn al. &e. Daw terfyn ar William a'i stranciau cyn hir, Caiff fyn'd fel Xapoleon yn aHtud o' i dir, it. t y I'r lom bt. Helena, a'i gyw gydag e', I drigo mewn cvffion, a dyna eu lie. o bydd William ar ben, a bydd William ar ben, M ae'n dda gan fy mrhalon Bydd William ar ben. Daw diwedd ar ryfel yr Ewrob "l" ol hyn, Ar lawer gwlad fechan fe ddaw yn fyd gwyn, Amddiffyn eu gilydd bydd pobloedd byth mwy Pob gormes a cham, am byth, ymaith a hwy. 0 bydd William ar ben. &e. Pencader. J.
BRYNAMMAN
BRYNAMMAN Ti-io Y DFIRLWYN.—Dyna tin. o enwau sydd ar droion heol y Mynvdd Du rhyw ddwy filldir o Brynamman, ae i deithwyr cyflym y modur-gerbyd- au mae yn dro peryglus. Drwy offerynoliaeth yr Henadur W. J. Williams a Mr. G. Vaughan, ein cynrychioljdd sirol, mae y Cynghor Sir wedi cania- tau dau cant o bunnau i unionu rhyw gymaint o hono, ac wrth wneyd hyn fe unionir llawer ar droion amgylchiadau teull101 yr ardal, o berwydd mae llawer iawn allan o waith oblegid marweidd- dra masnach o achos y rhyfel presenol. Mao amodau yn gysylltiedig a'r contract yma; yn gyn- taf mae y flaenoriaeth yn cael ei roddi i weithwyr y cylch, ac yn ail, nid oes gwaith ar unrhyw delerati i'r Germans. Bydd hyn ynu gaffaeliad mawr i'r ardal mewn rhagor nag un ystyr. Bydd yn gyfrwng i gadw bywydau rhag pcrygl a rha.g newyn. Rhown glod i'n mwyn Henadur, Am gyson wylio'n cysur; Ei air sydd o anfeidrol werth Rhodd nerth yn ngherbyd Ilafur, A Vaughan, ein cynrychiolydd, Ein lies wna 'studio beunydd; Ei hawliau fyn i wyr y Bryn, Heb hyn ni fydd yn llonydd. A r ddau a gawsant wedyn Ddau cant o sofrod melyn l'w rhanu am wneyd ffwrdd ar "tro" I wyr y fro bob tipyn. MYFYRIWR GOBF,ITHI:OL.—Bydd yn dda gan luaws rydiiabod a ffryndiau Daniel Hopkin Morgan, Der- 7n' Llandedo Road, ga.d ar ddeall ei f0d yn !I £ t,0 TiaJkn y" eglwysi y cylch pan ar ei dro ynddvnt. I bob ymddangosiad mae ynddo gymwys- derau a nodweddion myfyriwr llwyddianus. Mae yn draddodwr hyawdt. ac yn ysgolor o'r radd flaenaf, bydd y cyfryw hyn yn fantais iddo i gyr- haedd ei amcan penaf, sef bod yn offeryn i "Ddwyn Crist i'r byd a'r byd i Grist." Cerdd rhagot, Daniel Hopkin, Gwna argyhoeddi gwerin I fyw yn deilwngyn y byd I gyd o Grist y brenin. Wele un arall eto o Want y Bryn wedi gwnevd yn iha„orol \n \sgol Llandetlo. sef Mr. Ivan Davies Bryngwyn Brynamman Road. Daeth allan vn y dosbarth blaenaf. heb fod yno ond tua blwvddvn o ams^er. Rhagoro], gyfuill loan, O th flaen mac fortune gyfan, Dy lwyddiant di sy'n haeddu clod, Dy fod di o Brynamman. D.B.T.
IABERBANG
ABERBANG ANGLADD.-Dydd Llun diweddaf, hebryngwyd i WUKKn\ u ailfair~°rJIwyn Million ML Sarah Webb, Aberbanc. Yr oedd parch gan bawb i barah. Ni ddywedai yn dd; wg am neb. ac yr oedd bob aroser yn barod i roddi help llaw yn ewyllys- gar. Yr oedd yn aelod ffyddlon o Gapel y Drindod, ao aberthoJd gymaint a neb, yn ol ei gallu, dros yr achos. Pregetliwyd yn bwrpasol yn y capel gan v -ar^n. L. b. Davies, gweinidog, a gweinyddwyd yr eglwys ac ar la n y Iwdd gan v Parch. E J. Davies, rheithor Bangor-Teifi a HenUan. Y prif alarwyr oeddent-Mr. a Mrs. J. Webb, Caatell- ncwydd-Lmlyn (mab); Mr. A. M. Webb, Aberteifi (brawd); Mr Webb (nai); a Mr. a Mrs. Marietta, Abertawc (chwaer). Heddwch i Iwch yr hn chwaer anwyl.
CAPEL EVAN
CAPEL EVAN i'LTNKHAL. Oil iaturday at me Llainfair-orllwyn iansli Church (ileu.U.iij uie funeral took place of Alia UWClJ (29), Tyddyn Ciydey. 1 eceaseu wno was a iio.pnal nurse, liad been 111 i oi- sev eral year,, and had blJlmt a long tune as all indoor patient subsequent to Her re-igïllllg her posi- tion a" nurse through ill-health, lae service was conducted by the Rev. D. Thomas, 13.A., Denbigh (of lJungyniiu., in tile absence of the Rev. W. J. Jiivans, Ü. A. The cuit-f mourners were Mrs. Owen (mother), Mr. h. Owen (brother) and Mr. Samuel Jones (grandfather). A large number of floral tributes were placed over the grave as toket.t. of the high esteem in which sIll) was held.
FFYNNONHENRI
FFYNNONHENRI GALWAD. — mae eglwys y Bedvddwyr yn Ffynonhem-i wedi rhoddi galwad I Mr. Gwilym Morris, o goleg Bangor. Mab yw Mr. Moiris i r Parch, lhomas Morris, Soar, Treherbert. Deallir y cymer i fyny ei waith ar y 4edd o Hydref, ac j eynhelir y cyfarfod sefydlu yr un adeg a'r cyfarf'idd chwarterol pa i-ai gyrihelir yn Ffynonhenri y tro hwn.
LLANSADWRN
LLANSADWRN GWYL DB.—Cynhaliodd aelodau Ysgol Sul cvlch W aunclynda yr wythnos ddiweddaf, pryd daeth torf ynghyd i Ben y Van i gyfranogi o hono. I Ben y Van i yfed te Daeth tyrfa fawr ynghyd, A phob rhyw eitivad o bob lie Ddaeth o bendra.w y byd; Ac hyfryd gweled "blodau'r oes" Yn heinyf ac yn chwim, A'r brodyr oil heb dynu'n groes, Oodd wrth eu bodd i'r dim. D.B.T.
NEWGASTLE-EMLYN
NEWGASTLE-EMLYN WAR CONCERT.—On Friday evening the Cawdor Hall was crowded Oil tile occasion of a concert in aid Of the Tivyside Bed at ihe Welsh Hospital. The chairman, Dr. J. Lynn Thomas. C.B., in an in- spiring address remarked how 14 years ago he took part in the South African War. Since then the conditions of warfare had greatly altered, as the Red Cross were doing splendid work on the field. W omen could in various ways lend a helpin,g hand to the country at, this present crisis, and he would be glad to find that a large number had volun- teered from Newcastle-Emlyn. The hall was beauti- fitily decorated with flags. &c.. and the mottoes which adorned the walls told their own tale, Got Save the Justice, Honour." "Freedom." Goreu gwr-gwr heh ofn." I'r gad I'r gad &c. The accompanists were Mise* Maggie Evans. A.T.I..L.. Bryihaweit Miss Havard-Willianis. Dan- ygraisr: Miss Evans. Cambrian House; Miss Gibbon and Mrs. D. T. George. The following programme was gone through Part 1.: Pianoforte solo. Miss Beatrice Evans: song, "Niiiit y Mvnydd." Mr. J. Davies, Fronlas; song. For a Dream's Sake." Madame Grainger Davies; penillion singing, Mr. Evan Rees; song. '"In a child's small hand, Miss Evelvn Powell: song. "God Ble- the King." Mr. Griff. Jones; song. Solveig's Song," Miss Penson (double silver medallist): recitation, "The Dav." Mr. Gordon Evans: sonir. "0".1a'I' Wawr." Miss Ann Phillips; topical song, Mr. D. T. George: duett, "Tenor and Baritone." Messrs. Griff. Jones and J. Davies. Part IT.: Sonar. Bevond the Dawn." Miss Gibbon; quartette, "Bwthyn ar v Bryn." Misses Thomas and -Twnes. Messrs. Griffiths and Davies sonc; T Bias Gogerddan. Mr. Tom Powell. L.R.A.M. song, "Soul of Mine," Mi, Trene Tiiomas duett. Night of Stars and Night of Love." Mrs. Powell and Miss Penson: song. "There's a Land." Madame Grainger Davies: penillion singiivj*. Oosi p"n v Ceiser Mr. Evan Ree.s. N«»-nt-y-r)obty: fong Lnnd of Hope and Glorv," Miss Mac"e .Tot>e«. Finale. God Save the King-" and Hen Whd fy Nhadau."
Advertising
LOANS. ls to £ z'°° ADVANCED promptly and pri vate on vonr written promise to pay Repayments by easy instalments to suit your income. For a!rreer! periods— £5 repay R.6 1-050 repay 955 Ito til zloo silo zC20 122 £ 200 „ £ 220 SPECIAL TERMS TO F^RMEFJS & PROFESSIONAL MEN. No Charge unlessbusiness completed. Iinme- piate attention given to inquiries by Post, 'Phone or personally, andstrictest privac. assured. GEO. FRY & Co., 11, Pvnevor Place, Swansea 'Picons 361, Docks. Under flew Management
PENCADER
PENCADER W AR.-On Wednesday, September 16th, a very successful concert was held at the Old Congrega- tional Chapel, Pencader, in aid of the War Fund, when a substantial sum was realized. The concert was organised under the auspices of the Penoader Mixed Choir (conductor, Mr. Tom Thomas, Troed- rhiwfer), to augument funds already in hand, pro- ceeds of a previous concert originally intended to defray the expenses of the choir at the recent Pontar- gothi Eisteddfod. The concert was a great succegg from a mu.- ic ) point of view and also financially. A number ui own local artistes were assisted by Miss Jennu t. (Newcastle Emlyn, Miss Jennie Jones, Llan. and Mr. William Evans, Llandy- ssul, who kindly gave their services in support of the deserving cause. Thanks are due to Miss Evans, Farmer's Arms, for kindness in extending hospitality to the visiting singers. The chairman was T. R. Jones, Esq., C.C., Pantglas, who in his address dwelt on the causes of the present war, and the justice of our cause. The accompanists were I Miss L. A. Johns, A.L.C.M., Mr. D. H. Lewis, and Rev. Titus Thomas, Miss B. Riohards, while Messrs D. H. Lewis, and G. H. Thomas, acted as treasurer, I and secretary respectively. Programme: Pianoforte solo, Miss L. A. John; A.L.C.M.; song, Master Idris Daniels; song, Miss Annie Jones; duett, Messrs. Gwilym Davies, and David Rees; song, Miss Beattie Richards; tudg, Rev. J. Davies, Swansea; song, Mr. Tom Thomas; song, Miss Jennie Jones, Newcastle Emlyn; penillion, Mr. David Davies, Quarre; song, Miss Jennie Jones, Llandyssul; song, Mr. William Evans, Llandyssul. Part II.: Piano- forte selection, National Anthems of Allies, Miss L. A. Johns, A.L.C.M.; song, Mr. James Davies; song, Miss Beattie Richards; song, Mr. William Evans, Llandyssul ;song, Mr. Gwilym Davies; song, Mr. David Recs; duett, "Hywel and Blodwen," Miss Jennie Jones, and Mr. Tom Thomas; song, Miss Jennie Jones, Llandyssul; song, Master Idris Daniels; duett. Miss Beattie Richards, and Mr. David Davies, Quarre: song, Miss Jennie Jones, I Newcastle Emlyn; song, Mr. Gwilym Davies; song, Mr. David Rees; duett, "Excelsior," Mr. T. Thomas and Rev. J. Davies; "Hen Wlad fy Nhadau," solo, Miss Jennie Jones; "God Save the King," solo, Mr. William Evans. Votes of thanks to artistes by chairman, and to chairman by Rev. T. Lloyd Jones, B.A., B.D., seconded by Rev. Johns, were en- thusiastically carrittd.
HENLLAN
HENLLAN WAR E:XT};R'l'AIME'NT.-The members of the Hen- llan and Bangor-1 eity Churches have arranged to hold a series of variety entertainments during the coming season, the proceeds to be devoted towards the Soldiers' and Sailors' Relief Fund. The first of the series is to be held at the Henllan Hall, on Fri- day evening, October 16th, when the Rev. J. H. Jenkins, rector of Cilrhedyn, will deliver a lecture, to be preceded by Action Songs and Drills by the Aberbank School children. The Rev. E. J. Davies, rector, who takes the leading hand in these arrange- ments deserves highest credit for the energy he has shown since his welcome advent to the district. The entertainments will be held both at Henllan and Bangor-Teify, and one of the programmes will con- sist. of a lantern entertainment of war pictures, accompanied by a descriptive lecture undertaken by Mr. Davies.
PENTRETYGWYN (LLANDOVERY),
PENTRETYGWYN (LLANDOVERY) DEATH AND FUNERAL. —We regret to announce the death, after an illness of many months, of Mrs. Ruhamah Davies, aged 40, wife of Mr. Tom Davies, Tinycood, Pentretvgwyn. Deceased was a faithful member of Pentretygwyn Congregational Church. She leaves a husband and one daughter to mourn their loss. The funeral, which was very largely attended, took place on Thursday in last week at Cefnarthen. The Pastor (the Rev. J. Volander Jone«. officiated. The chief mourners were: Mr. Tom Davies (husband); Miss Maggie Davies (daughter) Mr. Wrn. Davies. Tanyeood (father-in-law): Mr. David Lewis and Mr. Rees Lewis, K-cerberfedd (brothers); Mr. find Mrs. Wm. Lewis, Llwvnwormwood (brother and sister-in-law); Mr. David Lewis. LlanJilofan; Mr. and Mrs. Wil- liams, Maesybwleh; Mr. and Mrs. Davies, Her- llwyn, Llandilofan; Mr. and Mrs. Evans, Builth (sisters and brothers-in-law). FUNKSAL OF MR. DAVIKS, GLANWENOI,.—We regret to announce the death of one of the oldest and most highly respocted natives in the person of Mr. Davies, Glanwenol, Pentretvgwyn. who passed away on Fri- day, in his 83rd year. The funeral which was very largely attended took place on Tuesday, 22nd inst., at Cefnarthen. The officiating ministers wore the Revs. J. Volander pastor of Cefnarthen. and Pentretvgwyn. and R. James, Llanwrtvd Wells. The chief mourners were: Mrs. Davies (widow); Mr. and Mrs. Will i-irn Davies (son and daughter-in-law); Mr. Joseph Davies. Dolfawr (son); Mrs. Elizabeth Williams. Ffosywhead (daughter); Mr. and Mrs. Isaac Davies, Tytrwyn, Llanwrtyd (daughter and son-in-law): Miss Mary Davies, Ffosywhead (daughter); Mr. and Mrs. John Williams, Ffosy- whead: Mr. J. Thomas, Blaenclydach; Mrs. (Dr.) Morgan. Newport. The deceased was a general supporter of the churches at Cefnarthen and Pentre- tvgwyn. The funeral arrangement in connection with this funeral and that of Mrs. Ruhamah Davies. Tvnycoed Farm. Pentretygwyn, which is also re- corded in our columns this week, were carried out by Mr. Norman Owen, Pengawse, Llandovery, and Mr. R. D. Daries, Babel.
IAMMANFORD.
I AMMANFORD SEirtoi;* ACTIDKNT.—An accident of a. painful nature befel Mr. Fred Jenkins, Wind-street, Am- manford, the well-known local footballer, last week, whilst following his employment as an underground haulier at Wernos Colliery, near Tycroes. He was u I engaged in taking a journey of two trams down the slope when the pin which secured the shaft drawn by the horse became loose, the result being that he was knocked under the trams. The first one went over him, and he got entangled under- neath the second tram, thw axle of which laid heavily on his head and chest, one of his legs being twisted on to his shoulder. For nearly an hour he remained in that perilous position befor* he was found and relieved. It was ascertained that he had sustained serious injuries to the head and chest, sevpral ribs were broken, and his thigh badly bruised.
CENTRAL WELSH BOARD RESULTS
CENTRAL WELSH BOARD RESULTS COUNTY GIRLS' SCHOOL, CARMARTHEN. The following successes have been obtained by pupils in the school during the year: Intermediate B.A. London-Edith Gwynn. Matriculation, London—Nelly Ewen. Qualified for Welsh Matrioulation-Phyllis Davies, Winn-ie Isaac, Gladys Gertrude Jones, DorotbJ' Leonard, and Lilian Powell. Higher Certificate of the Central Welsh Board in English Languago and Literature, History- Botany and Geography—Mary Evans. Senior Central Welsh Board Certificates-Marl Bartlett, Rosie Davidson, Alberta Davies, Lesley Davies, Phyllis Davies, Bessie Evans, Jeanett4 Evans, Minnie Evans, Esther Goodwin, Lilian Harries, Winnie Isaac, Maggie Jones, Annie Lewis, Lucy Watson. All the above are qualified as Uncertificated Assistants. Junior Central Welsh Board Certificates—Mario» Anthony. Dorothy Finglah, Edna Henshall. No>:> Hughes, Phyllis Job, Lizzie Jones, Dorothy KitleY, Peg Lewis, Evelyn Lloyd, Nancv Lloyd, Mildred Rees, Lilh Thomas, Mary Whitter, Kate Williams- The following successes have been obtained by old pupils during the year:— WELSH DBGBEE. Miss Lottie Lewis, Passed in Final and Honours Botany. Miss Mabel Jones, 2nd Class Honours in mics and Political Science. (Intermediate)1* Williams' En2Ii8h (Special), Gernrjn Miss Agnes Evans, Ordinary Latin, Ordinary His- toiy. Miss! Lily Jones. Ordinary English, BotaMv and History (Intermediate). LONDON DEGREE. r1?S8 ,FuanCea Lew». Intermediate B.A. Honour" in English. Miss Elsie Jones, B.Sc., 1st Class; 1st in En-land in the examination in Botany. Miss Mary Daniel, who had already nassed Part* L and II of the Higher Certificate of the Nation*1 Froebel Union for Kindergarten Teaching h»» I now passed the examinatiort of the Froebel Unio' for Lower Form Teachers. Miss Katie Davies, Miss Irene Davies and )fiss Olive Broad have obtained First Class Diplomas ÍI Domestio Scienoe. Miss Margaret Roberts has also obtained a Dip" loma in Cookery and Laundry. Miss Phyllis Roberts has passed Part I. of the I National Froebel Union. Miss Ida Hill has been made an associate of Irinity College, Dublin, for Piano playing. LLANDYSSUL. The result of the Central Welsh Board exarnii,2" tion was published on Monday as follows:— Higher Certificate. -John Davies, Rhydlevvio (History, Latin, Welsh); Mary Elizabeth TbornA,61 Pencader (English language and Literature, HiatotY, Erpneh, conversational power). Senior Cortlficate.-Arthar Lloyd Davies, LlaD' dyssul (Soripture, English Literature, History, Arithmetic, Mathematics, French, Woodwork); Caroline Margaret Edward Evans, Manchester (English Literature, Arithmetic, French, tional power, Cookery); Hugh Meredith EdwarJeI Evans, Manohester (Arithmetic, Mathematics, Latil" Woodwork distinction); Griff Griffiths, Velitlch4 (English and Literature, History, Arithmetic Mathematics, Welsh, Chemistry, Physics; Bell' Jones, Llandyssul (English and Literature, History Arithinetio (distinction), Mathematics, We Chemistry, Woodwork; John Daniel Lewis, Llatl' dyssul (English and Literature, History, Math" matics, Welsh, Woodwork); William John Lloyd- Lampeter (English and Literature, Arithmetic (dJ tinction). Mathematics, French (conversation"' power), Chemistry; Ivor Goronwy Williams, Lla11* wenog (History, Arithmetic, Mathematics, Welsh)- Junior Certificate.—Ivy Constance BeUamy; Llanyb > ther (English and Literature Arithmetic, Mathematics (distinction), Latin, French (conrersa tional power), Drawing, Cookery; Richard James Bow-en, Pontardulais (English and Literature, His- tory, Arithmetic, MathemaHics, French (conversa- tional power), Physics, Chemistry, Drawing,. Wood- work; John James Davies. Rhydlewis (History* Arithmetic, Mathematics, Welsh, Chemistry. Dra*' ing (distinction), Woodwork (distinction): Ncr-tnir"' Davies, New Court (English and Literature, flik tory, Arithmetic, Mathematics, Welsh, Chemistry' Geology, Drawing, Cookery; Ben. Evans, dyssul (Arithmetic (distinction) Mathematics Welsh (distinction), Chemistry, Physics, Drawing (distinction, Woodwork; Hettie May Evans, LlanY' byther (English and Literature, Arithmetic, Math6' matics, Latin, French (conversational power!' Cookery); Nellie Evans, Pentrecagal (Scriptuf' English and Literature, History, Arithmetic, Matbf matics, Welsh, Cookery; Sarah Evans, ihydlevo (English and Literature, History, Arithmetic Mathematics (distinction), Welsh" (distinction), Cookery; Anne Jenkins, Synod (English and Liter: ture. History, Arithmetic, Mathematics, LattJ), Welsh, Chemistry, Cookery); Bessie Jane Rhydlewis (English and Literature History. Ar^ metic, Mathematics, Welsh (distinction), Cookery* Dinah Louisa Jones. Bangor (English nad Liter* ture, History, Arithmetic, Mathematics, La: Welsh, Cookery); Elizabeth Jones. Llandyssul (E- lish and Literature, History, Arithmetic, Math*, matics, Welsh (distinction), Cookery; John Teg^* Jones, Llandyssul (English and Literature. Wrjt. Arithmetic, Mathematics (distinction), Welsh tinction), Chemistry, Drawing (distinction). WO?,Jt work); Sybil Amnhlet.t Lewis. Llandyssul (Enpl', and Literature, History, Mathematics (distinction' French (conversational power), Chemistry. Tbef" of Music, Drawing, and Cookery; Daniel nyretr afael Lewis, Llandyssul (Arithmetic, MathematlCj: Welsh (distinction), Chemistry, Drawing, WOO work. LLANDOVERY. Boys. Senior Certificute.-D. Cornnck. 7 -;ubjects. If Powell, 6 subjects; F. W. Roderick, 7 subjects conversational power in French. /J Junior Certificate.-H. J. Dann, 8 subjects. \I;p distinctions in Arithmetic, Mathematics, F (with conversational power), Drawing; E. ('. 1'- I wards, 6 subjects, with distinction in Drawing; of C. Powell, 7 subjects, including Welsh of the cn\¡I Stage; J. R. Price, 8 subjects, with distinction.; Mathematics and conversational power in Fro1|CtJ D. Thomas, 6 subjects; W. B. Williams, 7 subj*^ with conversational power in French and distinct in Drawing. GIRLS. A- Senior Certificate.—G. M. Davies, 6 subjects.' Hughes, 7 subjects, with conversational power French; M. L. Jones, 7 subjects, with COOV^jj, tional power in French; M. A. Jones, 6 subj^ir with distinction in Needlework; D. Morgan. 9 3'fi ects, with distinctions in Mathematics, (with conversational power), Botany and Geogn»Ptftr M. L. Stephens, 6 subjects; M. A. Thomas, 6 6 jects, with conversational power in French; }1. Williams, 5 subjects. tlJ Junior Certifiootp.-M. H. Jones, 8 siibiectf. conversational power in French. 0'
LLANDILO ðjJo
LLANDILO NEW OFFICES.—The first meeting of the i,lallc -ill Board of Guardians and Rural District Council- o\f) be held at their new offices next Saturday (tonlorro These buildings are situated in Rhosmaen-stred: of LLAXDILO 13RIDrn MART.—The fortnightly :,¡t¡dll\" stock was held at Llandilo Bridge Mart. on MOJls 't- The auctioneers were Messrs. J. Howell Thotoa Sons, Carmarthen. The goods brought under, hammer included 125 head of cattle which s up to £ 24; 17 calves up to £ 4 5s. per head; « t»' and calves up to £ 19 10s. 300 lambs making 35s. each, or 4^d. to 5d per lb. live weight; 2' t'1 ing ewes making up to 52s. for Lowland she^P 38s. for cross-bred stock rams reached jr0iU were 215 porkers which were disposed of 8s. 6d. to 8s. 9d. per score, live weight; went up to £ 5—10s. per head.
LLANSAWEL
LLANSAWEL DEATH AND FuxjiUAL.—On Monday afternoon, the 7th intit., quite u gioOm was cast over the neigh- bourhood of i^iaunawei when it bccauie known tnat Mr. Mfs-acti Tiiomas, ¡'Oll of Mr. and Mis. Thomas, of Dolaugleiaiou Latin, was accidentally drowned in the river Cothy.>omehow or other the sad occur- rence took place while he was taking a young horse over the river near a deep pool not far from tlw House, and ins body was louncl in the pool tsoiiie three or four hours afterwards. The funeral tooic place on the Friday following, in the presence of a very large attendance from jJansawel, Talky, and the whole district, when his mortal remains were conveyed to Talley Churchyard, amidst every mani- festation of universal sorrow. The service ut the house was conducted by. the Rev. Mr. Price, new vicar of Talley, and i ne Rev. D. B. Richards, of Llansawel; and at the church and graveside the same gentleman also officiated. Besides the family of Dolaugleision a great number of relatives were present, whom, unfortunately, wo had not, their names: but we noticed Mr. Ben Thomas, Peny- gawae, Whitiand. and a daughter; Mr. M. Thomas, Pembroke Dock, and a son Mr. and Mrs. Thomas, Mardy. Talley; Mr. and Mrs. Jones, Maesivan, Llandilo; and Mr. and Mrs. Thomas, Abergwili— itil bt-iiig uncles and auntb of the deceased. Special interest was taken of the presence of Mr. Philip Thomas, brother of deceased, as he is at present serv- ing Ins country in the Carmarthenshire Squadron of I the Pembrokeshire Yeomanry stationed about Nor- folk, which was very gratifying to his family and friends. Beautiful wreaths were also sent by numerous friends and relations. Great sympathy was shown the sorrowful family by all neighbours and acquaintances iu their sari bereavement, and as thev are unable to thank them all for their kindness and sympathy u) vmiou-t directions, Mr. Thomas and tho family kindly beg the assistance of the Joi'RX.M.'s columns to warmly thank each and all for their apprec.'nited and timely aid in their sore trouble. Tliey say that they never thought of so much kindne-s. and can never forget it, as it had so grotly helped them to bear their severe trial. Deceased was a faithful member of the Shiloh Church. Llansawel. t,