Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
Iftyfetidd^- CytioeddugL LLYFRAU NEWYDD, CYHOEDDEDIG GAN HUGHES & SON, WREXHAM Mewn Uian hardd, crown &/0., Pris 38. 6e. CYFROL 0 BREGETHAU: Gan g Parch. J. JONES (Idrisyn), Awdwr y dIDeon Beraiadol" (Hen Destament a'r Newydd), &c. PREGETHAU Edward Morgan, Dyffryn. Jløwn dwy Gyfrol. Pris mewn Ilian cryf a hardd, 7s. 6c. yr un. PREGETHAU Dauid Roberts, Wrexham (Caernarfon gynt). Dwy Gyfrol, mewn llian hardd, pris 31. 6c. yr un. PREGETHAU J. Thomas, D.D., Liverpool. Mewn llian hardd, pris 8s. 6c. PREGETHAU Robert Jones, Llanllyfni. Mewn llian hardd, pris 8s. 6c. PREGETHAU D. Charles, Gaer- fyrddin. Yr ail Qyfres. Mewn Man hardd, pris, 1s. 6c. Jfta and Revised Edition (foHo, aboni JOO JKMM/—««antly bound in Ctoth, vithSted Portrait, price VU.ed.; or t\t IK, 2nd, 3rd and *th Stria uparateiy, price 2s. lie. each, in gkued cover. lust issued II The PEOPLE'S EDITION," neatly bound, price 7/6. GEMS OF WELSH MELODY: By TOHN OWEN (Owain Alaw); With Symphonies and Accompaniment* for Piano or Harp for One Hundred Pieee*. Gellir cael y Cyhoeddiadau uchod gan Mri. FARRANT a FROST, Swydafa'r LLAN. HYSBYSIADAU T LLAN. Dylid eu derbyn yn y swyddfa erbyn DYDD MERCHER yn mhob wythnoa. PBIBIAU. 75 o eiriau (solid) neu un fodfedd i lawr y golofn (displayed):— Un wythnoa (tgl yn mlaen llaw) 2a. Tair wythnoa „ 5a. Bob tro ychwanegol (yr un) „ Is. 26 o wythnoBau (yr un) „ 9o. 52 o wythnoaau (yr un) 6c. HyBbyaiadau Seneddol a Rhybuddion Cyfreithiol. 6c. y llinell. Arwerthiadau, 4c. y llinell. HYSBYSIADAU BLAEN-BALIADOL RHAD. Cyhoeddir hyBbysiadau fel y canlyn, os TELIR YN HLAEN LLAW, yny Llan yn ol y raddfa ganlynol:- 200 eiriau:-Unwaith, la.; tair gwaith, 2B. 6c.; chwech etto, 4s. 6c. 80 o eiriau:—Unwaith, la. 6c.; tair gwaith, 4s.; chwech, etto, 6a. 6c. 40 o eirian :-Unwaith, 28.; tair gwaith, So. 6c.; chwech, etto, 8a. 6c. ——— TELERAU GWERTHIANT Y LLAN. Anfona y Cyhoeddwyr un copi o'r LLAN yn ddidrau drwy y Llythyrdy i unrhyw gyfeiriad vn y Deyrnaa Gyfunol fel y canlyn: Chwarter blwyddyn, la. 8d.; haner, eto, 3a. 4d.; blwyddyn, 6s. 8d. Anfonir Y Llan i ddosbarthwyr ac eraill, wedi talu y eludiad, fel y ognlyn Gyda'r Post. Gyda'r Trên. Dwsin 100. 90. Nifer mwy yn ol yr nn raddfa. CYHOEDDWYR:—MM. FARRANT A FROST, High-street, Merthyr- Tydfil. _n_ Yr unig Time Table Cyhoeddedig yn Nghymru sydd yn cynivys yr oll o'r Bheilffyrdd Oymreig. THE "CAMBRIAN DIARY AND TIME TABLE FOR WALES." CYHOEDDEDIG yn fisol. Pris Ceiniog. Anfoner archebion at FABRANT A FROST, Cyhoedd- wyr, Merthyr-Tydfil. AUan o'r Waeg, mewn Pamphled. ERTHYGLAU ARWEINIOL DIWEDDAR JLLf Y "LLAN," AR '"BANER" AC AMSERAU CYMRU' A DADGYSYLLTIAD A DADWADDOLIAD YR EGLWYS." Pris 6c. I'w cael yn awyddfa y Guardian," Wrec- aam, a swyddfa y "Llan," Merthyr Tydfil. WATCHES & JEWELLERY DIRECTmTTHE WORKSHOP. STRONG STERLING SILVER ENG- LISH LEVER WATCHES, capped and Jewelled, from 38B. Ladies' solid Gold Watch, in velvet and silk lined case, 30s.; Gentlemen's English hall marked Silver Centre Seconds Lever Chronograph, 65s.; Ladies' or Gentlemen's strong Silver Watches, from 15a.; a strong workman's Watch that will go, as low as 10s. All warranted from 1 to 5 years, according to price. Don't delay to send for my new list, and pur- chase of no one until you see it, as being a bona fide manufacturer, I can supply at less than half retail price. Everything sent on approval for three days, and money returned if not satisfactory. Every known variety kept in stock. Special and moat advantageous terms to Watch Cluba.—Write at once for particulars to E. Morton, Lover Watch Factory, Hill Cross, Coventor. xvett o [63 f^ykuddiori dyoeààuØ. I -<> WANTED, a Canvasser in each of the Four Welsh Dioceses, for new Subscribers to- wards the HAUL and "LLAN." Apply to the Rev. Dr. Walters, Llanaamlet, Swansea. [125 WANTED for a small National School, an Ex-pupil Teacher.—Apply to the RECTOR of Llangeinwen, Anglesey. [123 W ANTED a Master for a small National ™ School. Stipend, £ 45 and Government Grant. Address, The RECTOR, Llwyngwril, Meirioneth. [126 W ANTED immediately, Provisionally- Certificated Mistress for small mixed School. Salary, £45 and Apartments. Church, harmonium, Welsh.—Apply, The RECTOR, Trawsfynydd, North Wales. 127 Y\^4N^E~D7~a Curate 7Welsh), in the Parish of Llangelynin.—Apply to Rev. J. E. DAVIES, Llwyngwril, Merioneth. 128 yN EISIEU, cyfeiriad presenol Mr. H. G. Lewis, gynt ysgolfeistr yn Ysgol y Bwrdd, Cray, Aberhonddu.—Cyfeirier, M.A., LLAN Office, Merthyr Tydfil. YN EISIAU, Teuluyddes (Housekeeper) i gymeryd gofal ty- a theulu cyfrifol. Rhaid iddi fod yn Gymraes drwyadl, o gymeriad difrycheulyd, ac heb fod dan 35 na thros 45 mlwydd oed.—Cyfeirier at LL," i ofal Ficer Gwrecsam. [129 YN AWR YN BAROD, PRIS SWLLT, LLAWLYFR AT WASANAETH ATHRAWON YR YSGOL SUL, SEF GOFYNIADAU AR LYFRAU HANESYDDOL YR HEN DESTAMENT, '¡' GAN Y PAROH. EVAN JONES, B.D., Rheithor Trefdraeth, Penfro. I'w cael gan y Cyhoeddwyr, Mri. Farrant a Frost, Swyddfa'r LLAN, 135, High-street, Merthyr-Tydfil, a chan brif Lyfrwerthwyr Cymru. Drwy y Post, Is. lie. SWYDDFA ARGRAFFU Y CAMBRIAN, MERTHYR-TYDFIL. "jy/TAE FARRANT A FROST (cyhoeddwyr y newyddiadur hwn), yn ymgymeryd & phob math o Argraffwaith, &c. Cerir allan bob archeb mewn byr amser am brisiau isel. Magazines Plwyfol yn cael eu lleoli, ac Argreffir Cylchlythyrau, Rhybuddion, Rheolau Cymdeithasau a Guilds, ar y rhybudd Ueiaf. Cyhoeddwyr "Llusern y Llan," "Cambrian Diary and Time Table i Gymru," Llyfrwerthwyr, &c., Mer- thyr-Tydfil. CANGEN-SWYDDFA, STAMP OFFICE, ABERDAR. AT EIN GOHEBWYR. OYFANSODDIADAU (wedi eu hysgrifenu ar un tu i'r ddalen) i fod mewn llaw cyn neu erbyn boreu Mawrth, eyfeiriedig- THE EDITOR, LLAN Office, ——— Merthyr Tydvil. Os teimla ein dosbarthwyr a'n derbynwyr unrhyw anhwylusdod ynglyn 4 chludiad y LLAN o Merthyr Tydfil, bydd yn dda genjm pe yr hysbysent ni y ffordd oreu i'w nanfon, fel ag lddynt eu cael yn brydlon. DALIER SYLW.—Nis gallwn ddychwelyd ysgrifau na wneir defnydd o honynt. BUASAI yn dda gan y Cyhoeddwr bennodi dosbarthwyr i werthu YLIan lle nad oes rhai eisoes. Am y telerau, anfoner i'r swyddfa. Cyfeirier cyfansoddiadau barddonol fel y canlyn :— Rev. Ll. M. Williams, The Vicarage, Pontlottyn, Cardiff. JOHN DAVIES, CWMAJON.—Cynghorwn chwi i astudio y ddwy linell ganlynol o waith Burns, y bardd Ysgot- aidd:— "Oh wad some Pow'r the giftie gie us To see oursels as others see ua!" YN EIN NESAF.-Curad, Caerfyrddin, Penodiadau yn Esgobaeth Ty Ddewi, &c. MEWN LLAW. -Mae yn aros ar law luaws o ysgrifau, y rhan fwyaf o ba rai a ddisgwyliwn allu eu cyhoeddi yr wythnos nesaf. Bydded ein gohebwyr caredig yn amyneddgar.
AT EIN DOSBARTHWYR A'N DERBYNWYR.
AT EIN DOSBARTHWYR A'N DER- BYNWYR. Byddem yn ddiolchgar i'n Dosbarthwyr a'n Derbynwyr pe talent sylw mor fuan ag sydd bosibl i'r biliau am y LLAN, fel ag i'n galluogi i wastadhau y cyfrifon. Diolch i'r rhai sydd eisoes wedi gwneyd. Pan yn anfon arian, dylai pawb anfon eu biliau yr un adeg, er mwyn arbed trafferth afreidiol.
-----____-----------. PURDEB…
PURDEB BUCHEDD. MAE yn ffaith hynod fod y pwnc hwn wedi bod dan sylw yn agos pob Cynhadledd Es- gobaethol yr Hydref diweddaf, heblaw yn y Gynhadledd fawr Eglwysig yn Carlisle. Mae cyffro cyffredinol trwy Gymru a Lloegr yn ei gylch. 0 fewn i'r ddwy flynedd ddi- weddaf mae dau syrnudiad traphwysig wedi eu gosod ar droed, sef ffurfiad y White Cross Army yn Durham, a Ghymdeithaa Purdeb Eglwys Loegr a gychwynwyd yn Mhalas Lambeth, Mai, 1883. Wedi ffurfiad yr olaf daeth Cymdeithas Durham yn gangen o honi, ac erbyn heddyw mae canghenau wedi eu ffurfio mewn amryw o Esgob- aethau. Diben y Gymdeithas Purdeb ydyw uno dynion mewn cydweithrediad i wrth- sefyll anmhuredd buchedd yr oes. Gwneir hyn wrth ledaenu gwybodaeth ar y pwnc, galw sylw awdurdodau y gyfraith at y llygredd sydd yn bodoli yn ein plith, er mwyn iddynt osod y gyfraith mewn grym, cymell dysgawdwyr crefyddol i addysgu purdeb yn yr ysgol, yn y teulu ac yn y pwl- pud, i ddysgu i wrywod fod purdeb yr un mor angenrheidiol iddynt hwy ag i'r rhyw fenywaidd, i gymell perchenogion tai, yn en- wedig tai::y tlodion a'r dosbarthiadau gweith- iol, i'w diwygio fel ag y byddo yn bosibl, ac o leiaf yn fwy dichonadwy, dwyn plant ac ieuenctyd i fyny mewn moesoldeb a phurdeb buchedd, ac ymhob modd i gynorthwyo bechgyn a merched ein gwlad i ymgadw oddiwrth anfoesoldeb, a'u cadw eu hunain yn ddihalogion aelodau corph Crist. Dy- wedodd Canon Williams, Llanelli, yn ei anerchiad yn Nghynhadledd Caerfyrddin, fod rhai offeiriaid yn eu gohebiaeth ag ef ar y pwnc wedi darlunio cyflwr aneddau gweithwyr a thlodion, ac arferion llygredig yr oes mewn modd galarus iawn, a chry- bwyllodd fod un offeiriad yn achwyn yn druenus am arfer gweithwyr mewn gweith- feydd a phyllau glo yn dyfod adref ac yn ymolchi ar yr aelwyd yn ngwydd yr holl deulu-r-menywod a gwrywod yr un fath, heb feddwl eu bod yn gwneuthur dim yn an- weddus a hyn o herwydd diffyg cyfleus- derau addas yn eu haneddau. Nid ar y gweithwyr hyn ond ar berchenogion y tai mae y bai mwyaf am hyn, ac ar y gyfraith sydd yn caniatau i neb adeiladu aneddau yn y rhai y mae yn anmhosibl i ddynion ym- ddwyn a dwyn plant ac ieuenctyd i fyny mewn cysondeb ag egwyddorion purdeb. Pa ryfedd ynte, fel y dywedodd un o ohebwyr Canon Williams, fod cyflwr nifer mawr o terchect pan ymbnodant, yn dangos y dylas- ent ymbriodi rai misoedd yn gynt ? Nis gallwn yn awr gyfeirio at yr ymdrechion a wneir i sefydlu a chynal noddfeydd i ferched a fyddo yn edifeiriol ac yn dymuno gadael buchedd lygredig ar ol syrthio dros ddibyn ofnadwy anfoesoldeb. Dylai fod noddfa neu ddwy i'r cyfryw ymhob Esgob- aeth. Ond yr ydym wedi crybwyll yn fwyaf neillduol am y moddion angenrheidiol i ochelyd anmhuredd. Oblegid er fod meddyginiaeth i'r cleifion a'r syrthiedig yn angenrheidiol, gwell yw, fel y dywed Miss Ellen Hopkins, amgau y dibyn ar y pen uchaf na darparu cerbydau wrth y gwaelod i gludo ymaith y sawl a fyddo wedi syrthio i lawr.
MESUR ESTYNIAD YR ETHOLFRAINT
MESUR ESTYNIAD YR ETHOLFRAINT Y MAE y mesur hwn ar ei ail dro o flaen Ty yr Arglwyddi yn union yn yr un ffurf ag yr ydoedd o'r blaen, yn Awst diweddaf. Y mae y mesur ynddo ei hun yn dder- byniol, a phroffesa Rhyddfrydwyr a Cheidwadwyr fawr awydd ei gael ef, a chyd- fesur Ad-drefniad yr Eisteddleoedd yn rhan ojfgyfraith gwlad mor fuan ag y gellir. Y mae mesur eangiant, neu helaethiant yr ethol- fraint yn hynod o syml. Nid ydyw yn ym- wneyd yn uniongyrchol a breintiau un dos- barth yn y wlad. Ei amcan syml ydyw gosod yr etholfraint yn y siroedd ar yr un telerau, neu bron yr un telnrau, ag y maent yn y trefydd, neu a siarad yn fanwl, yn y bwrdeisdrefydd. Ag edrych yn arwynebol ar y pwnc y mae nerth y ddadl o ochr y blaid Ryddfrydol. Meddant gydag arddangos- iant golygus o awydd am chwareu teg, Paham nad ydyw ty ddeiliad yn y sir mor gymwys i dderbyn yr etholfraint ag ydyw y ty ddeiliad yn y fwrdeisdref ? A phabam nad yw y tir lafurwr mor deilwng o honi a'r dock labourer ?" Cyfiawnder a chydradd- oldeb gwladol yw yr arwyddair arwynebol yma. Ond y mae estyniad yr etholfraint yn gwneyd llawer mwy nag estyn yr ethol- fraint yn y siroedd. Y mae yn corphori canoedd o drefydd a'r siroedd, neu yn hytrach, yn gollwng etholwyr y trefydd yn un cenllif i orlifo y siroedd. Nid yw y bobl sydd yn ymwneyd ag Famaethyddiaeth yn ffurfio ond y burned ran o breswylwyr Lloegr a Chymru; ac nid oes dim mwy na'r drydedd ran o'r boblogaeth yn pres- wylio y rhanau amaethyddol a'r pentrefydd yn y siroedd. Cynwysa y rhaniadau a elwir yn awr siroedd, drefydd mawrion yn cynwys o haner can mil ac isod o drigolion. Yn ol safon y deuddeg punt treth fel hawl etholfraint, y mae nifer y ffermydd o'r gwerth hwnw yn y siroedd yn fwy eu nifer yn y siroedd na nifer y tai o'r un gwerth yn y trefydd; ac felly caiff y llesiant amaeth- yddol eigynrychioli yno, ond gtoetli gotwng -A- yr etholfraint bydd rhifedi etholwyr y sir- oedd yn llawer mwy na rhifedi yr etholwyr yn y wlad felly llyncir cynrychiolaeth y sir gan y dref. Rhaid cael dynion gwybodus a chraff i ddeall y many lion hyn. Ond y mae blaenoriaid y ddwy blaid yn eu deall yn dda. Gwyr y blaid Ryddfrydig os cant hwy basio mesur helaethiad yr etholfraint heb ad-drefnu yr eisteddleoedd y bydd cyn- rychiolaeth y deyrnas yn Haw y trefydd, ac am hyny ewyllysiant ei gael ar ei ben ei hun. Gwyr y Ceidwadwyr a'r tirfeddian- wyr yr un poth, ac ewyllysiant ei dallu o'r neilldu nes cael mesur cyflawn yr ad- drefnu eisteddleoedd yn gystal ag estyn yr etholfraint. Fel dynion gonest yn ymladd dros les yr holl deyrnas y Ceidwadwyr sydd yn eu lie fel politicians hir-ben, y Rhydd- frydwyr ydyw y cyfrwysaf o lawer. Y maent yn gallu gwneuthur y werin yn offer- ynau i gario amcanion plaid yn eu dwylaw, tra yn ymddangos yn ceisio eu lies yn unig. Ar yr un pryd y mae mesur eangiad yr etholfraint yn un cymedrol, teg, ac 61 trefniad Mr. Gladstone ei hun arno. Cred- wn y buasai Mr. Gladstone, o'i ran ei hun, yn llawn mor deg yn ei ad-drefniad o'r eisteddleoedd. Y mae yn wir iddo ym- ddwyn at y Ceidwadwyr ar y dechreu mewn modd tra arglwyddiaethol, ond y mae uwchlaw ymddwyn yn anghyfiawn. Gallem gredu ei fod yn wleidyddwr rhy ddoeth a gwladgarol i oddef trefnu mesurau anghyfiawn i lywodraethu ein hymerodraeth fawr. Cawsai y Ceidwadwyr holl nerth y rhan gymedrol o'r Rhyddfrydwyr o'u plaid i gario mesur cyfiawn drwy y Senedd. Y mae yn yn llawn bryd i'r wlad gael ym- wared oddiwrth y man dincera gyda'r cyfansoddiad gwladol, a thrwy ysgydwad cymdeithasol gael ei rhyddhau o afaelion y man bleidiau sydd yn creu ymraniadau, ac ymbesgi ar ymrysonau. Y mae plaid wedi dyfod ynfwy yn ngolwg llawer na'r ymher- odraeth ei hun, a swyddi yn fwy dymunol na lies y lliaws. Ac ofnwn fod deffiniad hen gyfreithiwr llygadog o'r ddwy blaid yn rhy agos i'r gwirionedd. Y mae un blaid yn ceisio enill clust y lliaws i'w cadw yn wyr mawr, a'r blaid arall i'w gwneyd yn wyr mawr." Y mae y Rhyddfrydwyr wedi cael yn agos i haner canrif o lywodrethu yn y wlad, a phan y mae Ceidwadaeth yn ail godi pen y maent yn dra anfoddlon i roddi lie iddo wreiddio yn y wlad. Ymladdfa ydyw rhwng dwy blaid. Blaenorir y ddwy blaid gan ddau ddyn gwir fawr a galluog. Y mae gallu a mawredd y dynion yn gwneuthur yr ymdrech yn fwy peryglus i'r wladwriaeth. Os arfera y ddau eu doeth- ineb er mwyn lies y cyhoedd bydd y ddadl drosodd yn fuan, ond os mynant ymladd eu brwydr allan ar draul cynhyrfu nwydau gwaethaf cymeriadau llygiedig, bydd yn warth i dalent, ac yn ergyd angeuol i'n hymddiried mewn gwleidyddiaeth ddoeth. Rhaid cael dynion mawr i ddinystrio yn gystal ag i adeiladu. y
!Y CYDWELEDIAD GWLEIDYDDOL.
Y CYDWELEDIAD GWLEIDYDDOL. Y MAE wedi myned yn heddwch rhwng y pleidiau gwleidyddol ar bwnc Helaethiad yr Etholfraint. Y cwbl a ewyllysiai y Ceid- wadwyr ydoedd na bo mesur Helaethiad yr Etholfraint yn dyfod i rym ar wahan i fesur Ad-drefniad yr Eisteddleoedd a'r cwbl a ddymunai y Rhyddfrydwyr ydoedd fod Mesur Helaethiad yr Etholfraint yn cael ei basio yn ddiymdroi yn Nhy yr Arglwyddi, Gellir dywedyd yn awr fod y naill a'r Hall o'r pethau hyn wedi eu sicrhau. Mynegodd Mr. Gladstone yn Nhy y Cyffredin nos Lunfod y Llywodraeth yn foddlon i ymgynghori a phenaethiaid y blaid Geidwadol o berthynas i fesur Ad-drefniad yr Eisteddleoedd, ac wedi hyny ddwyn y mesur ar unwaith o flaen y Senedd, ar y telerau fod i Dy yr Arglwyddi roddi sicrwydd eu bod yn foddlon i basio mesur Helaethiad yr Etholfraint. Prydnawn ddydd Mawrth cynhaliodd y Ceidwadwyr gyfarfod yn y Carlton Club i gymeryd i ystyriaeth gynygiad y Llywod- raeth. Dywedodd Arglwydd Salisbury yn ei le yn Nhy yr Arglwyddi, nos Fawrth, eu bod hwy, y Ceidwadwyr, yn barod i dderbyn y cynygiad a wnaed gan y Prif Weinidog. Yr oil a dymunent oedd cael sicrwydd na byddai i'r naill ddeddf gael ei rhoddi o flaen y llall, ac yr oeddynt yn awr yn teimlo fod y Llywodraeth wedi rhoddi iddynt sicrwydd digonol yn y mater. Yr un noswaith dar- llenwyd Mesur yr Etholfraint yn y Ty Uchaf yn ddiwrthwynebiad. Yr unig beth a allai ddyrysu y cydwelediad yn awr fuasai anghytundeb rhwng y pleidiau o berthynas i ddarpariadau Mesur Ad-drefniad yr Eisteddleoedd. Y mae'r Times, pa fodd bynag, yn dweyd ei fod yn gwybod i flaenor- iaid y blaid Geidwadol eisoes weled mesur y Llywodraeth a'u bod yn ymffoddloni ynd(10. Qs [gwrthodir y Mesur Ad-drefniad yr Eis-