Y Llan

Y BODDIAD YN NGHASTELLNE, DD. Ddoe cynhaliwyd trengholiad ar gorff y dyn a gafwyd ddydd Mawrth yn yr afon yn Nghastell- nedd, pryd yr adnabyddwyd ef fel aelod o gÔE Dowlais, o'r enw Harries. Dychwelwyd rheith- farn o Farwolaeth ddamweiniol." 4

Yit EGLWYS AC YMNEILLDU- AETH IN NGHYMRU. ILWYDDIANT YR EGLWYS. [GAN BREGETHWR YMNEILLDUOL.] LLITH VI. Yn y llithiau blaonorol yr wyf wedi ceisio cyfyngu fy hunan at y cwestiwn pa fodd y mae dwyn yr Eglwys i'r fath sefyllfa ag i ddiwreiddio l'bagfal'nau ao enill serchiadau yr Ymneillduwyr hyny nad ydynt mewn perffaith gylgordiad &'r Sefydliad, ond eto nad ydynt yn cydymdeimlo, â'r ymosodiad annuwiol a wneir, yn y dyddiau Presenol, ami. Credaf, fel yr wyf eieoes wedi dadgal1, fod llawer o bethau yn gofyn am ystyr. ifteth. 1. Er pobpeth ddywed eich gohebwyr, Gwar- Qrwd ac eraill, i'r gwrthwyneb, y mae yn ffaith tOd y syniad wedi gwreiddio yn ddwfn yn laghalonau miloedd o Gymry fod y tadau Ymneill. duol wedi dioddef dirmyg a chaledi oddiar ddwy. Uw yr Eglwys. Y mae y dadgysylltwyr yn SWybod hyn ac yn ceisio dyfnhau y teimlad. Y Wybodaeth bon barodd i Mr. Tom Ellis, A.S., adgofio i etholwyr Gower y dydd o'r blaen am y gWawd a'r erledigaeth dderbyniodd Anghydffurf- ^yr yr oesau aetbant beibio. Os credwch gyda "Gwarffrwd" mai teimlad disail ydyw, y mae Hawer o waith goleuo dynion yn nghylch am. gylchiadau cychwyniad Ymneillduaeth yn ligbymru. Ond os cyfaddefwch nad ydyw yr -Eglwys yn hollol ddieuog, fel y tybiaf y bydd yn rhaid, yna gorphwys arnoch, trwy garedigrwydd i dyneru a gwella yr hen glwyfau. 2. Llaw yn Haw a hyn ceisiwch feithrin teimlad- 9.ll caredig tuag at Ymneillduwyr yr oes bresenol. Oameyniad dybryd o eiddo y Parch. Philip Howel ydoedd tybied fy mod yn eiddigeddu wrth 88fyllfa gymdeithasol clerigwyr Eglwys Loegr ac IOM iddynt ymcstwng i fod ar dir "Hail, fellow well met a phregethwyr Anghydffurfiol. Y mae y llythyr hwn o'i eiddo yn profi bodolaeth yr haerllugrwydd a'r hunan-fost hwnw at yr hwn y cyfeiriais fel yn gwrs meddyliau llawer. Paham y gwnewch i chwi eich., hunain elynion trwy wâg ymffrost a honiadau ffol yn nghylch eich sefyllfa gymdeithasol ? Y mae geiriau angharedig am bregethwyr a gweinidogion yn sicr o fod yn gyf- rifol am lawer o deimlad chwerw. Paham na fedr yr Eglwys a'r capel weithio ochr yn ochr i ddwyn dynion i deyrnas nefoedd yn bytrachna gwastraffu amser a tbalent i ddifrio y naill y llall? w f T owch eich bryd ar eich gwaith eich hun. a 6 fod anrhydedd Senedd Prydain Fawr a llwyddiant tymhorol ygenedlyn gorphwys ar eich hysgwyddau chwi. Dyma'r camsyniad" y Mae llawer o bregethwyr wedi ei wneyd, a dyma ddirgelwch aflwyddiant yr achos crefyddol o dan eu dwylaw. Yn hytrach, byddwch yn ddiwyd mewn cyflawni holl ddyledswyddau eich swydd, a byny nid fel boddlonwyr dynion eithr fel rhai yn boddloni Duw. I'r diben hwn gweler fod pob- Peth yn cael ei wneyd i gadw dynion bydol ac annuwiol allan o'ch plith fel offeiriaid yn enwedig, ac hefyd rhag dal unrhyw sefyllfa o awdurdod o fewn yr Eglwys. Yn mhellach, nis gallaf ymffrostio fod genyf un. l'hyw theory gyda golwg ar gysylltiad yr Eglwys Wladwriaeth. Y mae yr awdurdodau o bob Qchr yn taeru mor groes i'w gilydd fel y mae yn fcohawdd gwybod yn ami beth i'w gredu a pha beth i'w wrthod. Edrychaf ar yr Eglwys yn tinig fel sefydliad gogoneddus yn perchenogi ^anteision annhraethadwy i wneyd daioni, ac Ilaewn meddiant o sefyllfa i hyrwyddo crefydd a tnoes y tuhwnt i ddim ag a fedd Ymneillduaeth. Gwelaf gyfoeth ardderchog yn cael ei ddefnyddio i efengyleiddio y wlad, ac er mor uchel y syniaf am ,addysa uwchraddol, nis gallaf yn fy myw 8yfamodi a'r syniad o ladrata eiddo crefydd i un- rbyw ddibenion bydol. Tra y pery yr Eglwys i ddefnYddio y gwaddoliadau i ddwyn pechadur- laid at y Ceidwad, onid pechod ysgeler fydd ceisio ei bysbeilio ? Oblegid nid oes amheuaeth yoghylch y gwaith da a gyflawnir gan yr Eg- Iwyg, Yn y blynyddoedd diweddaf y mae ei hoffeiriaid wedi [defifro at eu gwaith, ac y mae *wyth eu llafur yn ganfyddadwy. Tra y mae y oblegid diystyrwch a diofalwch y preg- ethvvyr a'r gweinidogion, yn brysur waghau, y ^ae y* Eglwyei trwy yr holl wlad yn myned yn awnach, lawnach. Nis gellir ameu y ffaith hon, ygaf. Gwn fod llawer o ddynion gwir deilwng WOcli bod, trwy ffigyrau, yn ceisio profi fod Ym ueilldtlaoth wor fywiog ag erioed. Drwg genyf Weyd nad ydwyf yn gallu derbyn eu tystiol- o. Wrth gydmaru dyddiaduron y Trefnyddion WI Calfinaidd gwelir yn amlwg mai ar leibad y mae y cyfandeb, tra y mae yr Annibynwyr yn ceisio cuddio eu uoethni trwy gadw eu cyfrifon iddynt eu hunain. Nid oes ganddynt gyfrifon 1 Ni wyddant pa le y safant! Y mae newyddiadur y Bedyddwyr wedi eyfaddef fod yr enwad ar leihad. Dywed y Seren fod 10,000 o wrthgiliadau yn ystod y flwyddyn ddiweddaf oddiwrth y Bedydd- wyr yn unig. Y mae census Mr. Gee yn ddiareb bellaeh. Paham na chyhoeddwyd y rhifedi ? Yr unig atebiad i'r cwestiwn ydyw, nid oedd y cyfrif yn foddhaol i Ymneillduwyr. Nid anghofir yn fuan lidiowgrwydd y wasg Gymreig oblegid i Mr Gee ddinoethi y sefyllfa druenus. Heb os ar y. pwnc.y mae cynydd yr Eglwys a lleihad Ym- neillduaeth yn ffaith ariwadadwy. Pan ystyriwn y pethau hyn ai gofyn am gysylltiad yr Eglwys a'r Wladwriaetb yr ydym ? Yn hytrach, ofnwn rhag gwneyd dim a ddichon anrnharu 11 wyddiant gwir grefydd a moes, gan gofio mai gwell i ni yw pa cylymid maen melin o amgylch ein gwddf a'n taflu i eigion y mor na bod yn offerynau i rwystro gwaith y Gwaredwr i fyred yn ei flaea. Beth all fod yn fwy tprcalonus na gweled pregethwyr a gweinidogion yr Efengyl yn gwneyd yr'hyn a allant i ddwyn oddiamgylch ddymchweliad yr Eglwys hono—os heb fod yn unol a'u barn tal sefydliad eto-sydd yn gwneyd gwasanaeth mor ardderchog ? Nid wyf yn hollol gynefin â gwahanol ranau gwaith yr Eglwys, a phe bawn yn ceisio manylu ar y daioni a wna yn ei holl ganghenau, ni wnawn gyfiawnder a hi. Eto, pwy na wyr am ei hymdrechion i godi y rhai sydd wedi syrthio, i gynorthwyo y rhai methiedig a'r truain, i gyfranu addysg a chartef i'r amddifaid a'r crwydriaid, i noddi y rhai diymgeledd a chynorthwyo y rhai sydd mewn angen? Yn ei gwaith o gyfranu addysg ddyddiol y mae yr Ego lwys yn deilwng o'i chyetadlu a'r Bwrdd Ysgol- ion. Yn ei gwaith oenhadol-cartrefol a thramor. ol-ni fedr neb gystadlu & hi, ac uwchlaw dim fel y dug y gwirionedd am Iesu Grist o fewn cyraedd pob dosbarth, saif ar ei phen ei hun fel sefydliad crefyddol yn eid gwlad. A ydyw Ymneillduwyr Cymru wedi ystyried erioed pa beth y maent am wneyd pan yn son am ddadgysylltiad yr Eglwys ? Yn enwedig a ydyw pregethwyr a gweinidogion Cymru wedi rhoddi ystyriaeth ddyladwy i'r cwestiwn ? A phaham y dadgysylltir yr Eglwys ? Dywedant y bydd yn well i'r Eglwys yn y diwedd. Ofnaf fwriadau caredig y gelynion hyn. Y gwir ydyw, os erioed y coleddwyd syniadau a theimladau caredig am yr Eglwys gan y dadgys- ylltwyr, eto mwyrch ni choleddir y fath deimlad- au. Y maent er's llawer dydd wedi chwerwi trwy flynyddo.edd, o ymladd i'w herbyn, ac nid oes yn mryd y bobl yma ond yn unig ysbeilio yr Eglwys o'i buddianau. Nid wyf yn caru meddwl yn galed am fy mrodyr, ond yr wyf yn cael fy hunan er fy ngwaethaf yn dyfod i'r penderfyniad mai gobaith am ycbydig o'r elw sydd wrth wraidd eu cymeradwyaeth i'r mudiad ffol ac annghrefydd- ol presenol. Y mae yn ddiddadl mai er mwyn arian y mae miloedd yn elynol i'r Eglwys. Paham y gwrthodir talu y degwm mewn llawer o fanau yn Ngbymru ? Nid anallu, oblegid ni cfala y bobl am dalu pan y gorfoda y gyfraith, a thelir y costau hefyd yn llawen y pryd hwnw. Gobaith concro yn y diwedd sydd wrth wraidd hyn, yn seiliedig ar addewidion y bydd rhaniad yr ysbail yn nydd y fuddugoliaeth. A phwy yw arweinwyr y bobl hyn ? Nid wyf yn ateb rhag cywilydd. Eto ni ddinystrir yr Eglwys. Bydded iddi ym- wroli i wneyd ei gwaith, bydded ei hoffeiriaid yn gall fel y sarph a diniwed fel y golomen, ac ni fydd i'r ymosodiad presenol ond yn unig ei chad- arnhau a'i pliuro fel Ilawer ymosodiad o'r blaen. Amen.

ilatotr ntrluit pcfigDtg. Ba farw Sultan Zanzibar noj Lun diweddaf. Cyrhaeddodd y Tywysog Bismarc ei 75ain mlwydd ddydd Sul. Hysbysir fod pawb yn yfed diodydd meddwol yn ddirgelaidd yn nhalaeth ddirwestol Maine, America. Rysbysir am farwolaeth Iarll Lisburne yn 52ain mlwydd oed. Ei etifedd yw ei fab Arglwydd Vaughan. Ni chaniateir defnyddio nwy yn y dyfodol mewn unrhyw chwareudy yn Oporto mewn canlyniad i'r tan diweddar. Bwriedir goscd cofadail yn Brussels er cof am y gwroniaid a gollasant eu bywydau yn mrwydr byth- gofiadwy Waterloo. Rhoddir gwledd er anrhydedd i'r Anrhydeddus Mr. Chamberlain, A.S., yn y Devonshire Clab. Liundain, ar y 9fed cyfisol, pryd y llywyddir gan Iarll Granville. Cymer priodas le yn fuan rhwng Mr. Assheton Smith, Yaynol, Bangor, a Miss Stanhope Jones, Lluu- dain. Sibrydir fod Mr. Dillwyn, A.S., ar fedr ymddi- swyddo fel cynrychiolydd rban o Sir Forganwg yn y Senedd. Cyrhaeddodd 450,840 o ymfudwyr i Efrog Newydd yn y flwyddyn 1887, nen gynydd o 83,591 ar y flwyddyn tiaenorol. Dydd Linn, pwrcasodd y Parch. G. A. Jones, ficer St. Mair, Caerdydd, eglwya hai&rn yr Eglwys Rydd yn Bute Road, Caerdydd. Mae Mr. Samuel Plinsole wedi tanysgrifio £ 300 tuag at gostau Mr. Pickard, A.S., ynglyn a'r cyngaws am atbrod a ddygwyd yn ei erbyn. Oherwydd iddo dderbyn llythyrau bygythiol, cedwir gwyliadwriaeth fanwl ar symudiadau y Due o Gaer- grawnt, prif lywydd y fyddin Brydeinig. Yn mhentrefydd Swydd Suffolk, ymddengys fod rhyfel fawr a phenderfynol yn cael ei chario ymlaen y dyddiau hyn yn erbyn cytraith bachfrechiad. Mae cerbyd yn cael ei yrll a thrydan i'w weled bob dydd yn heolydd Brighton, a dywedir y bydd i ychwaneg o gerbydau cyffeIyb gael eu gwneuthnr. Deallwn fod Mr. Gladstone yn aros yn Neheabarth Lloegr j n ystod gwyliau y Pasg, gan dreulio gweddill ei wyliau yn Tring, preswylfod Mr. Cyril Flower, A.S. Y mae y Cadfridog Boulanger wedi ei ddychwelyd i'r Senedd Fireiagig ar ben y rhestr yn etholiad Laon; ond y mae ail etholiad yn angenrheidiol cyn y gall gymeryd ei sedd. BwriadaArdalydd Salisbury dalu ymweliada Chaer- narfon ar y 10fed cyfisol, ac y mae parotoadau helaeth yn cael en gwneyd er rhoddi derbyniad croesawgar iddo. Llwyr ddinystriwyd amryw drefi a phentrefi yn Germani ac Aw stria gan lifogydd a thanau yn ddi- weddar, ac y mae canoedd o deulaoedd mewn canlyn- iad yn diodaef. IlForen Mercher gadawodd Mr. Peterson, cyfreithiwr Cymdeithas Amddiffynol y Clerigwyr, Gaerlleon am Lundain, a dychwelodd ei gynorthwywyr hefyd yn yr un modd i'w cartrefi. Mae y Parch. Mr. Bacchus yn arwain symudiad dir- westol yn Delaware y Parch. Mr. Smoker yn pregethu yn erbyn tybaco, a'r Parch. Mr. Husband yn areithio yn erbyn i glerigwyr briodi I Y mae trengholydd dwyreinbarth Llundain wedi bod yn cynal trenghohad ar gyrff dan faban a gafwyd mewn papyr llwyd mewn cerbyck perthynol i linell rheilffordd y North London, yn ngorsaf Bow. Gwysiodd morwyn yn Wisbech ei meistres yn y llys- dy fjirol yr wythnos ddiweddaf, am fod yn hwyr yn dychwelyd i'r ty, ac felly ei rhwystro hi i gyfarfod ei chariadlanc. Dyfarnodd y barnwr yh ei herbyn. Anrhegodd Sultan Twrci y National Gallery yn Llundain â darlun godidog o'r enwog Arglwydd Nelson, wedi ei baentio gan Signor Acquaroni oddiwrth gopi o un a wnaed yn 1799 gan Leonardo Guzzardi, Palermo. Boreu ddydd Mawrth; yr wythnos ddiweddaf, dinystriwyd gan dan ddau anedd-dy bychan yn Maldon, Essex, ynghyd &'r oil a gynwysent. Mygwyd dau blentyn yn un o honynt, ac wrth geisio ea hachub cafodd eu brawd, 14eg oed, ei losgi yn lludw: Cafodd y tad hefyd ei niweidio yn ddychrynllyd trwy geisio en hachub. Adroddir fod saer coed yn Fflint wedi cael Y.1,000 yn gymunrodd gan berthynas iddo. Pan dderbyniodd yr hysbysrwydd rhoddodd ei waith i fyny yn y fan, ac anrhegodd ei gymdeithion a gwledd ardderchog. Hya- bysir mai yn gwledda y maent byth, a thebygol y parheir i wledda cyhyd ag y pery y mil punau, yr hyn ni bydd yn hir iawn yn ol y radafa yna.

Y TEIMLAD GffR1H-EGLWYS1G YN NGHYMHU, Ymddangosodd y llythyr canlynol yn y Church Times yr wythnos ddiweddaf, ac er mwyn ein darllenwyr cyhoeddwn gyfieithiad o hono Syr,- Yn y "Llythyrau o Gymru," gwnaeth gobebydd arbenig y Times lawer tuag at ddangos i'r Saeson y math o ddylanwad a anelir yn erbyn yr Eglwys Gymreig drwy ei ddyfyniadau o'r Wasg Gymreig. Gydag amcan cyffelyb mewn golwg, gadawer i mi ddwyn gerbron darllenwyr y Church Times un dyfyniad o bamphledyn a welais. Ei deitl yw Dadgysylltiad yr Eglwys yn Nghymru," a chy. hoeddwyd ef y flwyddyn hon dan nawdd Cym. deithas Ryddtrydol Gogledd Cymru, llywydd yr hon yw Mr. Stuart Rendel, A.S., a'r is-lywyddion ydynt yr aelodau Rhyddfrydol dros Ogledd Cymru a boneddigion eraill. Ymddengys fod y corff pwysig hwn yn bwriadu i'r pamphledyn fod yn atebiad i 11 Amddiffyiciad yr Eglwys gan Arglwydd Selborne, ac y mae yn debygol mai dyna yr unig gyfieithiad a wel y rhan fwyal o'i ddarllenwyr or gwaith godidog hwnw. j Mae Arglwydd Selborne wedi dyfynu rhai sylwadau o lythyr a ysgrifenwyd genyf fi i'r Liverpool Courier mewn atebiad i erthygl Mr. Osborne Morgan ar yr Eglwys Gymraeg yn y Nineteenth Century, a chan na feddai wybodaeth leol am y dosbarth syrthia i'r camgymeriad naturiol o dybied mai at blwyf gwreiddiol Rhiwabon (yn awr wedi ei ranu i bedwar plwyf, sef Rbiwabon, Rhosymedre, Rhosllanerchrugog, a Penycae) y cyfeiriwn ato yn iy Ilythyr, a dyry y boblogaeth yn 15,000. Yn awr, mae ysgrifenydd y pamphledyn hwn, a gyhoeddwyd yn mhlwyf agoshaol Wrecsam, yn h6ni yr hyn y rhaid ei fod yn gwybod sydd yn anwireddus—fod y 255 o gladdedigaethau, a nodwyd genyf fi fel rhif y claddedigaethau a gymerasant le mewn tir oysegr- edig o Ionawr, 1880, i lonawr, 1886, yn mhlwyf priodol Rhiwabon, gyda phoblogaeth o 2,448 ydoedd yr holl gladdedigaethau yn mhlwyf gwreiddiol Rhiwabon, gyda phoblogatiii, yn ol cofrifiad 1881, o 15,210. Dyma ei eiriau:—u Cyfartaledd marw restr y dosbarth yw tua 20 y fil yn flynyddol, fully dylai nifer y eladdedigaethau o'r holl blwyf gyraedd 300 yn tlynyddol, neu gyfaoswm o 1,800 mewn chwe' blynedd. Nid yw y ficer yn rhoddi cyirif ond am 294, y rhai a gladdwyd yn mynwent yr Eglwys, a'r ddwy ran o'r gladdfa. Pa 10 y cladd. wyd y gweddill ? Mae yn cardyn, yn unol & dangosiad y ficer, gan na chladdwyd ond 255 mewn tir cysegredig, fod yn rhaid fod 1545 wedi eu claddu mewn tir anghysegredig yn ystod y chwe' blynedd hyn yn mhlwyf Rhiwabon." Mae yn amlwg fod hyn yn gam fynegiad gwir- foddol. Nid oes angen i mi yohwanegu fod, yn ystod y chwe' blynedd hyn, gladdedigaethau hefyd yn mynwentydd y tair Eglwys arall yn mhlwyf gwreiddiol Rhiwabon. Hysbyswyd fi gan Ficur Rhosymedre fod nifer y claddedigaethau yn ystod y blynyddau hyn yn mynwent Rhos- ymedre yn cyraedd 295, ac allan o'r nifer hwnw claddwyd 19 dan ddeddf 1880. Hysbysa Ficer y Rhos hefyd i 677 o gladdedigaethau gael eu gwein yddu yn mynwent Rhos, 323 dan ddeddf 1880. Mae mynegiadau eraillf yn y pamphledyn dan p dan sylw sydd yr un mor anwireddus a cham- arwoiniol. Bydd i'r hyn a ganlyn, fodd bynag, fod yn ddigonol, ac eto dywed yr awdwr ar y diwedd 013 ydyw yr hyn a ysgrifenwyd genym yn wir- ionedd, ac ni ddodwyd dim i lawr heb gael ei bwyso a'i ystyried yn ddyladwy, yna'y mae cyf- iawnder y cais am ddadgysylltiad a dadwaddoliad yn canlyn mewn modd anwrthwynebol." Os gall efe a'i gyfeillion brofi fod yr Eglwys Sefydledig yn Nghymru," fel yr bona, yn ddrwg ymarferol mawr," yna y mae mewn gwir- ionedd yn beth i'w ddymuno ar iddi gael ei dad- gysylltu. Gallaf ddeall yn hollol, hyd yn nod pe yn eu barn hwy y deuai yr Eglwys dan y category hwn, y byddai i Anghydffuriiwr nad yw byth yn mynychu yr Eglwys, edrych yn naturiol ar yr holl gwestiwn o safle hollol wahanol i Eg* lwyswr. Ond pa beth a eliir feddwl am gymdeithas a gy- hoedda bamphledyn fel hwn, neu a geisia sefydlu y fath chwyldroad cenedlaethol nerthol ar un- rhyw sail heblaw y gwirionedd ? Mawrth 14eg. E. WOOD EDWARDS, Ficer Rhiwabon.

LLOFRUDDIAETH A HUNAN- LADDIAD. Brysneges o Calistoga, California, a fynega am lofruddiaeth a hunan-laddiad dychrynllyd a gym- erodd le yno ychydig ddyddiau yn ol. Ymddengys fod gwr a gwraig o'r enw Bizzin yn byw yn y lie uchcd, ac i'r wraig bwrcasu gwisg yn ddarwybod i'w gwr, yr hwn a gythruddwyd gymaint fel y saethodd ei wraig yn farW, ac yna lladdodd ei hun. Creodd y digwyddiad echrydus gyffro di- frifol drwy yr holl le.

DIGWYDDIAD ECHRYDUS MEWN CARCHAR. Yn Maine, America, yr oedd dyn o'r enw Warren wedi ei gael yn euog o lofruddio ei wraig, a'i ddedfrydu i gael ei ddienyddio. Pan yn°y carchar yn aros ei ddienyddiad, datganodd ddy- muniad am gael gwrled ei ddwy eneth, wyth a thair mlwydd oed, y rhai a ddygwyd i mewn i'w gell. Pan nad ydoedd y swyddogion yn ei wylio, saethodd ei ddwy eneth yn farw a llawddryll, a chyn y gallwyd ei atal saethodd ei hunan yn ei ben. Mae yn ddirgelwch hollol pa fodd y daeth i feddiant o'r llawddryll.

EEEEITHIAU BWYTA GORMOD. Yn Kilburn, LIundain, heddyw, bu farw merch ieuanc o'r enw Finch mewn canlyniad i fwytar gormod o buns. Ymddengys iddi fwyta deuddeg o honynt rai dyddiau yn ol, a chan eu bod yn ffres chwyddasant yn ei choluddion, gyda'r canlyniad a nodwyd.

BOREU DDYDD IAU. HUNANLADDIAD GOFIDUS YN NGHAERDYDD. Am bump o'r gloch prydnhawn heddyw, dar- ganfyddwyd fod George Purnell, saer maen, yr hwn a drigianai gyda'i ferch &'i fab-yn-nghyfraith yn 3, Oxford Street, Roath, Caerdydd, wedi cyf- lawni hunanladdiad drwy grogi ei hun & gwifren (wire) deneu. Ymddengys i'r trancedig, yr hwn oedd tua 70 mlwydd oed, fyned i fyny i'r lloftt, fel yr ydoedd ei arfdriad bob prydnhawn, ac aeth plentyn bychan ei ferch i fyny ychydig cyn pump o'r gloch, pan y canfyddodd ei daid yn bongian wrth wifren oedd wedi ei gosod uwchben ffenestr llofft y ftrynt. Gwaeddodd y plentyn, ac aeth ei fam i fyny, a phan welodd yr hyn a ddigwyddodd aeth yn hollol anynawybodol, a pharhaodd yn v cyflwr b vnw am oriau. Yr oedd y trancedig ya ddyn hynod barchus, ac yn gysuruB ei amgylch- iadau, fel y mae yn anhawjdd rhoddi cyfrif am ei waith yn cymeryd ymaith ei fywyd mewn dull mor echrydus. Cafwyd ei ewyllys, yr hon a ysgrifenwyd wythnos yn flaenorol, ar fwrdd ger. llaw y fan yr ymgrogodd.