Y Llan

UN~MAWBTW IJURMAHT 500 0 DAI WEDI EU DINYSTRIO. I)¡ Otodd tan ofnadwy allan yn Mandalay, Bur- II lib, foreu ddydd Iau, ac ymhen ychydig amser *5* ddinystriwyd pump cant o dai. Gwelwyd 11 gyntaf am bed war o'r gloch y boreu, a gellir j rhyw ddrychfeddwl gwan am ei gynddeir- ^fwydd pan hysbysir na pharhaodd ond am a^r a ^aner" Dywedir na ddarfu i awdur- y lie wneyd yr hyn a allent i atal yr odd-

CARCHAROR YN LLOFRUDDIO CHWECH 0 BERSONAU. n 3%sa gohebydd o Vienna am gyflafan ar- lwyd" a gymerodd le yn Temesvar yr wythnos db leddaf. Rai blynyddoedd yn ol, dedfrydwyd J1l1U f. gain ml ynedd o benyd-wasanaeth am lof- 10 ei fam, a phan ryddhawyd ef ychydig ^au yn ol aeth yn ol i'w bentref genedigol, °* galw yn mhreswylfod yr vnad heddwch, jjj^ ei lawddryll ato, a saethodd, drwy yr hyn s^^yd gwraig yr ynad mewn amrantiad. Yna yr adyn swyddog arall, gan ei ladd ef, y 4t a dieithrddyn a ddigwyddai fod yn y lie Pt Wedi eyflawni y fath anfadwaith, ^°^d i'w dy ei hun, a phan aeth y swyddog- cawsan^ e* f°d wedi llofruddio ei wraig a'i ac wedi dianc. Nid oedd wedi ei gymer- w f ^alfa pan anfonwyd yr adroddiad uchod

^%YDDIAD TKYOFLLNEBUS YN MEXICO. $8 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI. g^OEDD G BERSONAU WEDI EU berb NIWEIDIO. nlw yd \Jr Symerodd ddydd Sul cyn y diweddaf yn L e ^n» yn Mexico. Yr oedd yno ymladdfa rU*? ^na> ao yr oedd yr adeilad y "*Wn 9 ^n(^' ^wn o0(^ yn un coed, yn ^ha' no<^ carcharorion o ol0 1 y dref wedi cael caDiatad i fod yn bresen- liadwriaetli; a darfu i un o'r rhai I&tl match, nea peri i'r lIe ddechreu tanio. ei^ad yr oedd dychryn mawr yn teyrnasu Ve8f -^6' a §wnaed brys gwyllt am y drysau a'r t1, Darfu i lawer o wragedd a phlant °'r °"e^au 1 ganol y llawr, nes achosi ^weidiau enbyd. Yn y cyfamser, daeth gwylltio yn nghanol y cynwrf, yn 'ac ymruthrodd ar v bobl anffodus ar y o 6tl cornio yn ddychrynllyd. Lladdwyd St,tl'8°nau, Hosgwyd 68 yn echrydus, a rhai o farwol. Gafodd dros gant eu niweidio o'r orielau, a niweidiwyd dros 50 eu llethu. Llwyddodd yr holl garchar- ^anc yn nghanol y dyryswch.

„ FTWSLTTLBWLGARIA. V °ct* adroddiad a dderbyniwyd, mae y B'Wsiaidd yn foddlawn i benderfynu f Jw to*1 ar y telerau canlynol:— j. ^eia i ddelnyddio unrhyw fesurau gor- {^ Bwlgaria, ac i beidio dal unrhyw am y gorphenol. Caiff Bwlgaria St i ddewis ei Llywodraethwr ei hunan 0(i tiad yw yn Babydd.

^m^JEWrnum. A ITALAIDD HEB ETJ DEBBYN, 5 ,jvf 8wylwyr Abyssiniaidd wedi llacio We^> credir fod y gelyn wedi dechreu f0^rn^r h?n °^diwrth wybodaeth a dder- 111:1 s "kyssimaid yn parhau i wersyllu ^ityed/i6, ^>ar^u ^'r ddau swyddog a anfon- a^^au y Brenin John ddwyn yn ol S 6U dyc^we^a<3) lythyr oddiwrth y V^un ^arf?aD° yn cydnabod yr oheb- ° ^Sd drtganai y Negus nas gallai, ar ^idal 6r^n y telerau heddwch a gynygir v vn 1X18,8 y Po$olo Romano am f j^0edd^ ^od J Gweinidog Ehyfel fod y drafodaeth am heddwch &'r ||BgTTTrT^_M__——-——a Negus wedi llwyr fetbu, ac y mae o'r farn fod brwydr arall a'r Abyssiniaid yn debygol yn agos.

BRADWRIAETH ARALL YN ERBYN IMERAWDWR RWSIA. Ddydd Llun diweddaf darfu i ddynes hardd rentu ystafell gan fasnachwr yn St. Petersburg, Haner awr yn ddiweddarach darfu i nifer o hedd- geidwaid, yn cael eu harwain gan swyddog, gyr- aedd y ty a cheisio gwthio drws ystafell y lletywr newydd yn agored, yr hwn a gauasid yn ddiogel. Tra yr oedd yr heddgeidwaid wrthi fel hyn ceid- iodd yr eneth allan drwy'r ffenestr, yr hon oedd ar y trylydd llawr, a syrthiodd i'r buarth islaw, wedi ei niweidio yn fawr. Mewn cistiau yn ei hystafell cafwyd chwech o belenau dynameit, y rhai y tybid oeddynt wedi eu bwriadu at fradwr- iaeth y Czar. Adnabyddwyd yr eneth fel merch swyddog yn Rwsia ddeheuol.

HBSWAIODIME^ GLOFA. PUMP 0 BEESONAU WEDI EU LLADD. Dydd Gwener, digwyddodd damwain ddychryn. 11yd yn mhwll glo Douglas Bank, Wigap. Ym. ddengys fod tri o ddynion yn myned i lawr mewn llestr, pan y trodd y llestr, ac yr hyrddiwyd y tri i'r gwaelod, dyfnder o 750 o latheni. Lladdwyd dau arall oeddynt eisoes yn ngwaelod y pwll drwy gwympiad y tri dyn arnynt. Yr oedd yr oil o'r lladdedigion yn briod. Mae y modd y digwydd- odd y ddamwain yn ddirgelwch, ond y farn gyffredin yw fod y llestr wedi taraw yn erbyn yr ochrau wrth fynsd i lawr.

DYFAUN IAD TRWM YN ERBYN CWMN1 RHEILFFORDI). Cynhaliwyd llys yn Sheffield ddydd Sadwrn er arnu pa swm a roddid gan gwmni rheilffyrdd y Manchester, Sheffield, and Lincolnshire i bum' plentyn y diweddar Mr. a Mrs. Beaumont, y rhai a laddwyd mewn gwrthdarawiad ar y rheilffordd yn Hesthorpe yn ddiweddar. Wedi holi amryw dystion, penderfynodd y rheithwyr fod y swm o i-,2,462 i gael eu talu i'r pum' plentyn, allan o'r hyn y mae pob un o honynt i gael 10s. yr wyth- nos.

EISTEDDFOD FAWREDDOG YN NGHASTELLNEDD. Dydd Llun y Pasg cynhaliwyd eisteddfod fawr. eddog yn Nghastellnedd, o dan lywyddiaeth Mr. j E. Edgar Morgan, Briton Ferry. Yr oedd hefyd yn bresenol ar y llwyfan yr Hybarch Archddiacon Griffiths, ac amryw enwogion eraill. Yr oedd rhai o brif gorau Cymru yn cystadlu, gan fod y pwyllgor yn cynyg y wobr ardderchog o £50 ar y prif destyn. Y beirniaid oeddynt Mr. Lewis J. Roberts, A.C. CAbeiayron), cerddor ieuanc sydd yn awr yn Ngholeg Dewi Sant, a Mr. David Bowen (Abercarn), arweinyqd enwog cor Aber- carn. Y prif destyn oedd "Worthy is the Lamb," gan Handel, a dyfarnwyd y wobr o £50 i gor Dowlais, o dan arweiniad Mr. John Davies, A.C., dadganiad pa un oedd yn rhagorol dros ben. Yr oedd corau Castellnedd a Briton Ferry hefyd yn canu yn rhagorol. Enillwyd y wobr o £10 a medal aur gan gor Sciwen am ddadganu Molwch yr Arglwydd," ac hefyd yr un cor enillodd y wobr 1 o 15 5s. ar yr anthem "A bydd arwyddion." Fife Band Castellnedd aeth a'r wobr o ^3 3s. am chwareu; a pharti Mr. D. T. Lewis enillodd y wobr o tl 10s. ar y pedwarawd. Enillwyd Xl is. yr un am ddadganu unawdau gan Miss Celia Howells, Sciwen Mr. P. Morris, Briton Ferry a Mr. D. George, Treforris. Gwnaethy beirniaid eu rhan i foddlonrwydd cyffredinol. Yr ceddym yn falch iawn i weled yr Hybarch a pharchus Reithor Castellnedd yn rhoddi ei bresenoldeb yn yr eisteddfod, yr hon y mae ef bob amser yn barod i'w chefnogi.

YR HAWLYDD TICHBORNE. Bydd i'r hawlydd Tichborne ddychwelyd i Lerpwl mewn diwrnod neu ddauo Efrog Newydd. i Dywedai wrth ohebydd yn Efrog Newydd-II Y mae y ticket of leave yn terfynu yr wythnos Jion, ac yr wyf am fyned i Loegr mor fuan ac y caf ddigon o arian. Bydd genyf gant o dystion newyddion, a dygaf Arthur Orton yn yr amser priodol a phrofaf ei hunaniaeth. Er yr 8fed o Awst, 1871, y mae wedi cael ei gyfyngu mewn gwallgofdy yn Paramatha, New South Wales. Os bydd pobpeth yn ffafriol yr wyf yn disgwyl y bydd fy Il¡ç.hos yn barod yn y llys erbyn Tachwedd nesaf. Gllaf brofi fod y rheithwyr a'm heuog- farnodd wedi uno yn fy erbyn. Y mae Miss Baring, o Banking firm Baring Bros., wedi addaw can' mil o bunau i gario fy achoe ymlaen; a XSI,000 wedi cael ei danysgrifio gan yitichborne Vindication and Magna Charta Association ar gyfer yr un amcan.

Y SEFYLLFA YN YR IWERDDON. GWAHARDD C FFARFODYDD CENEDL. AETHWYR. Cafodd y cyfarfodydd y bwriedid eu cynal ddydd Sul, mewn gwahanol barthau o Swydd Clare, eu gwahardd ddydd Sadwrn. Pa fodd bynag, ddydd Sul, gwnaed ymdrechion i gynal y cyfarfodydd fel y trefnwyd; a chymerai Mr. O'Brien, A.S., Mr. Healy, A.S., Mr. Davitt, ac eraill, ran flaen- llaw yn hyny. Mewn amrywiol drefydd yr oeddid wedi sicrhau cyflenwad ychwanegol o gwnstabliaid a milwyr er mwyn rhoi y gwahardd- iad mewn gweithrediad. Cymerodd y gweithred- iadau pwysicaf le yn Loughrea, lie yr oedd Mr. W. O'Brien yn bresenol. Yna dechreuodd yr heddgeidwaid ar eu gwaith ddydd Sadwrn drwy gymeryd i fyny tua dwsin o aelodau penaf y blaid Genedlaethol. Ddydd, Sul, gwnaeth Mr. O'Brien ymgais i gynal cyfarfod ond ataliwyd hyny gan yr heddgeidwaid, y rhai a ddefnyddiasant eu bidogau. Yn Macroom bu gwrthdarawiad arall rhwng yr heddgeidwaid a'r Cenedlaethwyr mewn eyfarfed a anerchid gan Dr. Tanner, A.S., pryd y llosgwyd copi o'r gwaharddiad ac hefyd yn Kilrueh, lie yr oedd Mr. J. Redmond, A.S., a Mr. Crilly, A.S., i anerch. Yn y lie hwn darfu i'r milwyr gynorthwyo y cwnstabliaid i ymosod ar y lliaws a bidogau. Yn Ennis ataliwyd y Cenedl- aethwyr i gynal cyfarfod, a chymerwyd llawer i fyny. Darllenwyd y Riot Act yn Milltown, Mallbay, a rhoddwyd tri munyd i'r lliaws i yill. wasgaru. Ar derfyn yr amser tynodd yr hedd. geidwaid eu batons a'r milwyr eu bidogau, ond ymwasgarodd y bobl heb i unrhyw wrthdarawiad gymeryd Ile.

jjtlDgirlrion (Egftrrtmiol. Y LLOFRUDDIAETH TYBIEDIG YN NANTYGLO.— Dydd Gwener, cynhaliwyd trecgholiad ar gorff Frederick Pritchard, yr hwn y tybid oedd wedi ei lofruddio, gerbron y trengholydd, Mr. Martin Edwards, a'r nifer arferol o reithwyr yn y Castle Hotel, Blaina. Wedi i Margaret Wilding roddi ei thystiolaeth am ddarganfyddiad y corff, galwyd ar Dr. Dixon Dobbs, yr hwn oedd wedi gwneyd archwiliad post mortem ar y corff, a datganodd ei iarn fod y trancedig wedi marw mewn canlyniad i yfed i ormodedd, ac nad oedd unrhyw sail i gredu ei fod wedi ei lofruddio. MESUR MYNYDDOEDD, AFONYDD, A LLWYBRAU CYMEU.—Mewn cyfarfod a gynhaliwyd yn ddi- weddar gan bwyllgor o etholwyr dinas Lerpwl, penderfynwyd ar ddechreu gweithredu gogyfer & gwrthwynebu ail-ddarlleniad y mesur uchod. IECHYD YMERAWDWR GFRMANI.-Deallwn fod Syr Morell Mackenzie, y meddyg enwog, i aros yn Charlottenburg am ychydig amser yn mheliaeh. Nid oes unrhyw wahaniaeth canfyddadwy, y naill ffordd na'r llall, yn iechyd yr Ymerawdwr. DAMWAIN DDYCHRYNLLYD GER Y WYDDGRTJG.— Y mae damwain alaethus wedi cymeryd lie yn y Felin, Tryddyn, ger y Wyddgrug, gan derfynu yn marwolaeth Mr. John Owen Evans, mab i berchenog y felin. Yr oedd y dyn anffodus wrth ei orchwyl yn y felin, pryd y darfu i'r llawr roddi ftordd yn sydyn, a chwympodd rhwng dwy olwyn, yr hyn yn llythyrenol a'i torodd yn ddau GWENWYNO TEULU CYFAN MEWN CAMGYMSEIAD. —Darfu i Samuel Wilsson, coediwr, yn byw mewn parth gwyllt o'r wlad gerllaw Calhoun, Kentucky, adael rhan wenwynllyd o fwyd mochyn mown ystafell allanol, mewn gobaith y cai ei fwyta gan y bleiddiaid ag oedd yn arfer anrheithio ei foch a'i dda pluog. Pa fodd bynag, darfu i'w wraig ei goginio i giniaw a'r diwedd fu i'r tad, y fam, a'r holl blant-pedwar mewn nifer-farw. GWNEUTHTRWYR GWLANENI CYMREIG. Cyn. haliwyd cynhadledd o wneuthurwyr gwlaneni Cymreig yn y Dretnewydd, pryd y daeth 17 o fon- eddigion ynghyd. Diben y gynhadledd ydoedd cymeryd i ystyriaeth y moddion goreu i am- ddiffyn gwneuthurwyr gwlaneni Cymreig. a diogelu y cyhoedd rhag cael eu twyllo gan rai a honant werthu gwlaneni Cymreig gwreiddio, feI ag y gwneir gan amryw yn bresenol. Bwriedir mabwysladu trade mark gan yr oil o'r gwneuthur- wyr Cymreig, ac felly roddi atalfa effeithiol ar y masnachwyr diegwyddor a dwyllant y cyhoedd. Penderfynwyd gohirio y gynhadledd hyd Mai 3ydd, pryd yr ymdrinir a'r pwnc yn mhellacb. HYSBYSIAD AM GANT o FENYWOD.—Y dydd o'r blaen, bu i Lywodraeth Ffrainc anfon allan hys- bysiad am gant o fenywod awyddus i brioffli fyned allan i un o'r ynysoedd sydd o dan ei baner. Pan welwyd yr hysbysiad, anfonwyd ceisiadau et y llywodraeth wrth y canoedd os nad y miloedd, a gwaith anhawdd fu i'r llywodraeth ddewis cant allan o'r fath gynifer. Yr oedd y ceiaiadau gan mwyaf wedi dyfod oddiwrth athrawesau, dress- makers, milliners, cooks, barmaids, laundresses, &c. Ar ol gwneyd y dewisiad, anfonwyd hwy mewn llong at eu darpar-wyr i'r lie a nodwyd. Math o arbrawf ydoedd hwn, er gweled pa gynife a atebai yr alwad, ond trodd allan yn berffaith lwyddianus. Nid yw y symudiad yn un dwl yn sicr, canys y mae yn amlwg fod yn rhaid i rywua ymfudo, onide bydd Ffrainc a Lloegr wedi gor- lenwi yn fuan iawn. Dywedir fod dros filiwn yn fwy o fenywod nag o wrywod yn y wlad hon, ac y mae y nifer yn parhau i gynyddu. Priodolir hyn i'r ffaith mai gwrywod yn benaf sydd yn ymfudo i wledydd eraill. Nid yw benywod mor antur- is.ethusa. gwrywod, ac felly gadewir hwy er ol, liaws mawr o honynt, i fyned yn hen ferched. YMGAIS ETO I GROESI GREENLAND.—Ddechreu y mis nesaf bwriedir gwneyd ymdrech arall i groesi y wlad anhysbys uchod. Gwneir i fyny y paiti y tro hwn o chwech o bersonau, o dan arweiniad un o'r enw Mr. Nansen, o Bergen. Bydd pedwar a honynt yn Norwegiaid, gwyr profiadol & theitbio dros fynyddau o rew ac eira yn Norway yn nghanol y gauaf. Ymddengys fod gan y dynion profiadol hyn esgidiau wedi eu cyfaddasu yn arbenig ar gyfer teithio ar rew ac eira mewn gwledydd fel Greenland. Bwriada y parti gychwyn o Copenhagen y 5ed o Mai, a mordwy&nt mown agerlong i dueddau dwyreiniol Greenland. Tybia Mr. Nansen y bydd iddo ef a'i barti, drwy gychwyn o'r rhan ddwyreiniol yn hytracli na'r rhan orllewinol o'r wlad, lwyddo i gyraedd y lie olaf cyn y gauaf, He y mae amryw drigolion eisoes wedi ymsefydlu, ac yn yr hwn le y cant dreulio misoedd y gauaf yn gydmarol gysurus. Os llwydda Mr. Nansen a'i barti yn eu hamcan, fel y mae yn debyg y gwnant, diau y bydd iddynt ddwyn i'r golwg liaws o ffeithiau mewn gwyddon- iaeth. Gwnaed amryw geisiadau o'r blaen yn ystod y can' mlynedd diweddaf, i groesi Green- land, ond trodd pob un yn fethiant. Ni wnaed cais blaenorol i groesi y cyfandir oer hwnw drwy gychwyn o'r rhan ddwyreiniol o liono. Pe coronid y parti hwn a llwyddiant, o bosibl y byddai hyny yn symbyliad i ffurfio parti arall i gyraedd y Pegwn Gogleddol, y fangre anhysbys hono. Ni hoffem weled y ganrif breaenol yn myned heibio heb i rywun lwyddo i gyraedd le hwnw.