Y Llan

YMGOM AP SHON A'R GOF. Go.t.-Mae genyf ychydig 0 gwestiynau heno eto. Bu llawer o daeru yn yr efail aow yn ddiweddar ar bwno cyflogau'r Esgobion. Mynai rhai eu bod yn dorbyn llawer iawn o ddegwm gwahanol blwyfi, ac ardrethi tiroedd hefyd. Ap SHON.—Ar ba sail, tybed, yr oeddynt yn dweyd hyn yna ? Gof.—Ar sail y Faner am Mawrth yr 21ain, '88. Ap Shon.—Mae'r Faner yn gynefin bellach & gwneyd haeriadau dychymygol am yr Eglwys a'i gweinidogion. Nid yw Esgobion Cymru nac Esgob- ion Lloegr ychwaith yn derbyn dim degwm o gwbl, nac ardrethi tiroedd mewn ffordd o gyflog. Gof. WeI, o bl'e, ynte, y maent yn cael eu oyf- logau ? Ap Shon,-O law y dirprwywyr Eglwysig, ac nid o le arall. Oddeutu haner can' mlynedd yn ol gwnaed cyfraith yn darparparu fod y degymau a'r tiroedd ag oeddynt y pryd hyny yn meddiant yr esgobion i gael eu trosglwyddo i ddwylaw pwyllgor neillduol o'r enw Dirprwywyr Eglwysig. Darparwyd hefyd fod iddynt dalu o'r cyllid yma symiau neill- duol i'r Esgobicn fel cyflog. Gof.-Diolch yn fawr i chwi am yr eglurhad yma. Yr wyf yn gweled yn awr, pa fodd y daeth llawer o ddegymau, a llawer o ffermydd i ddwylaw y Dir- prwywyr Eglwysig—eu gwneyd drosodd gawsant o law'r esgobion iddynt hwy, fel trustees, ar amodau neillduol. Hwy oedd o hyny allan i dalu cyfiogau'r esgobion, ond beth am y gweddill ? Beth oeddynt i wneyd St hwnw ? Ap Shon.—Yr oeddynt i'w ddefnyddio er lies yr Eglwys, lie yr oedd galwad neillduol am hyny. Maent eisoes wedi gwaddoli miloedd o eglwysi newyddion-wedi ychwanegu at gyflog miloedd o ber soniaid yr hen blwyfi. Wedi adeiladu llawer iawn o dai i'r gwyr Eglwysig. Ac y maent wedi cynal ac yn oynal miloedd o guradiaid er's llawer blwyddyn bellach mewn plwyfi poblog. Gof.—Dywedai J. W., ar sail y Faner, fod cyflog Esgob Llanelwy yn fwy nag wyth mil o bunau yn y flwyddyn. Ap Shon.—Dywedaf finau nad oes dim gwir yn ei ddywediad. Rhyw bedair mil a dau gant yr un yw cyflogau esgobion Cymru, a llawer o esgobion Lloegr hefyd; ac nid yw hyny ond swm rhosymol, ac ystyried eu sefyllfa, eu gwaith, eu treuliadau, a'r oyfraniadau dibaid at bob aohos da. Gof.—Mae'r Faner, debygwn, yn dweyd hefyd fod esgobion Lloegr—neu rai o honynt, yn derbyn llawer o ddegwm o Gymru. Mae enwau y plwyfydd yn Sir Frycheiniog ar lawr ynddi, ynghyd a'r degymau a delir. Ap Shon.—Yr oedd rhai o honynt yn yr hen amser yn derbyn rhyw gymaint o ddegymau Cymru —ond nid ydynt yn derbyn dim o honynt yn awr. Y Dirprwywyr Eglwysig sydd yn eu derbyn er's llawer blwyddyn bellach, ao yn talu i'r esgobion eu cyflogau. Gof.-Wel, os nad yw Esgobion Lloegr yn derbyn degymau o Gymru, onid yw y Dirprwywyr Eglwysig yn cymeryd llawer o ddegwm, ac ardrethi llawar o ffetmydd yn y fargen, a'u defnyddio er lies yr Eglwys yn Lloegr. Ap Shon.-Derbyniadau y Dirprwywyr Eglwysig, yn ddegwm ac yn ardreth, yw oddeutu deng mil ar hugain o bunau yn y flwyddyn. Ond daliwoh sylw, maent yn rhoddi i Gymru o'r cyllid oyffredinol oddeutupedair mila thriugainyny flwyddyn. Cafodd yr Aelodau Seneddol o Gymru glywed hefyd, a gweled hyny hefyd mewn adroddiad swyddogol o eiddo y Llywodraeth y flwyddyn ddiweddaf. Yr oeddynt hwy, fel y Faner, yn Ued feddwl fod y Dir- prwywyr Eglwysig yn cymeryd llawer o ddegymau o Gymru, ao yn dychwelyd ond ychydig' 0 honynt yn ol; ond cawsant eu siomi yn ddirfawr. Dywedwch wrth J. W. beth a glywsoch heno. Nos dawoh. Brysiwch yma eto.

fIGION O'R ¥ASG GYMREIG. (GAN VERITAS.] Y PRIF WEINIDOG YN NGHAERNARFON. (Herald Cymraeg, Ebrill 17eg.) Araith fedrus yn hytraoh nag araith fawr a gaf- wyd gan Arglwydd Salisbury yn Nghaernarfon. 0 ran hyny, dadleuydd ydyw ei arglwyddiaetb, nid areithiwr. Nodweddir ei holl areithiau gan ddi- wylliad llqnyddol, ac os bydd mewn tymer wawdlyd —fel y digwydd fod naw gwaith o bob deg-bydd thai o'r ansoddeiriau a ddefnyddia yn ogleisiol o gymwys. Ond nid gwr ydyw ef o stamp Henry Brougham, neu Daniel O'Connell, neu Mr. Bright, neu Mr. Gladstone, oanys ni allodd erioed fyned yn null gwron allan a thanio oynulliadau mawr- ion i uohaf bwynt brwdfrydedd. Ac nid oedd ei araith yn Nghaernarfon yn eithriad i'w arfer gyff- redin, mor bell ag yr elai y traddodiad o honi. Yr oedd, modd bynag, yn eithriadol nodedig o ran ei harddull; hyny yw, yr oedd Arglwydd Salisbury y tro hwn yn llai gwawdus, llai miniog, a llai doniol nag yr arfera fod. Ni raid myned ymhell am yr achos o hyn. Anerch eu blaid ei hun yr ydoedd, a'u oynghreiriaid, yr Undebwyr Rhyddfrydig," a hwy yn unig. (Y Gweithiwr, Ebrill 19eg.) Cafodd Caernarfon ei bendithio a phresenoldeb y Prif Weinidog yr wythnos ddiweddaf. Ymswynai rhag i bobl gredu mai gwladlywiaeth dramor Gran- ville oedd ei eiddo ef. Yr oedd y fath heddwch tua Mor y Canoldir, a'r fath dangnefedd yn Affghanis- tan a'r Iwerddon-H run of luck" oedd oamrau Ceidwadol y Llywodraeth. Bu yn gosod ei ddwylaw bendithlawn ar goryn aur y Canghellydd Goschen, a thaflodd ei freiohiau am wddf y Dafydd Gam Rhyddfrydol—Chamberlain. Gwastraffodd lawer o amser i ddangos nad mesur Radicalaidd oedd un y Llywodraeth Leol, a rhybaddiodd y darllawyr i ddi- oddef y ddyrnod oeddynt am weinydda iddynt mor esmwyth ag y medrent; ond os na dderbynient, y byddai i'r fraioh ymherodrol wasanaethu eu haohos mewn modd mwy cyfansymiol. (Baner ac Amserau Cymru, Ebrill 18fed.) Er ein syndod, ni soniodd am y degwm a chafodd y wasg Gymreig a'i golygwyr berffaith lonyddwch ganddo ef-r fod y gynhadledd a gynhaliwyd yn mhrydnawn y dydd wedi cyfeirio atynt. Ond daeth ei arglwyddiaeth i Gymru, a bu yma am ddiwrnod cyfan ond ni ddywedodd air wrthi na gair am dani. Soniodd am ddiweddar batriarch Ymerawdwr yr Almaen, am fod ganddo awydd cadw ei hun yn llyfrau Bismarc. Triniodd bwno yr Iwerddon er cael oyfleusdra i ganmol gwaith ei nai. Eglurodd ddarpariaethau mesur newydd y Llywodr- aeth ar y Byrddau Sirol. Taenellodd foliant yn ddi- brin-le, tywalltodd pbiolau o glodforedd ar y Mri. Chamberlain a Gosohen, gan fwrw ei deyrnged o eiriau wrth draed yr Undabwyr sydd yn ei gadw ef a'i gyfeillion mewn swydd. Ond am Gymru—nao wrth Gymru-nid oedd ganddo un gair! Paham, tybed? A phaham, hefyd, na syrthiodd ar Mr. Gladstone, yn ol ei arfer mewn manau eraill ? (Gwalia, Ebrill 18fed.) Cenadwri i'r Ymerodraeth ydoedd, ac nid i ddos- barth neillduol: os aeth rhywun i Gaernarfon gyda'r disgwyliad fod Ardalydd Salisbury, fel Prif Wein- idog Prydain Fawr, i draddodi araith wedi ei chyfaddasu i'w anghenion neu at ei archwaeth bersonol ei hun, yi oedd hwnw yn haeddu cael ei siomi. Ni chlywid neb yn yngan gair nad oedd yr arddangosiad yn llwyddiant perffaith ymhob ystyr. Efallai fod rhai wedi disgwyl mwy o'r tanllyd yn yr araith, ond pob dyn craff a synwyrgall wedi darllen yr araith, nis gall lai na ohydnabod fod yr Ardalydd wedi rhoddi mynegiad pwyllog, boneddigaidd, ac eglur o'r egwyddorion sydd yn llywio gweithrediad- au y Weinyddiaeth yn y cyfwng pwysig presenol. Os bu achos erioed i ymffrostio ar gynulliad politic- aidd, ymweliad diweddar y Prif Weinidog ydoedd hwnw. Ond, er y cwbl, y mae'n syn meddwl fod y bobl haelionus, fawrfrydig, a diymhongar hyny sydd yn perthyn i'r ochr wrthwynebol wedi colli eu holl haelfrydigrwydd fel nas gallant hebgor i'r tenantiaid gwirion y Ceidwadwyi y pleser o berswadio eu hunain eu bod wedi cael arddangosiad llwyddianus. Serch fod awdurdodau y rheilfiordd yn tystio na chawsant erioed gynifer o ymwelwyr dieithr yn dyfod i'r dref mewn un diwrnod, rhaid gan y cyfeillion uchod wneyd allan mai Gladstoniaid oedd y mwyafrif o honynt. Os felly, pa le yr oedd y Gladstoniaid pan ddaeth Syr George Trevelyan a'r holl aelodau Seneddol dros Ogledd Cymru yn cynal cyfarfod yn Nghaernarfon yn ddiweddar ? Ai mwy parod oedd- ynt i roddi eu presenoldeb i dwyllo y Toriaid nag oeddynt i deithio yno i ddangos nerth eu plaid eu hunain ? Nid oes neb mor wirion a chredu hyny. Ond nid yw hyn ond cyffelyb i'r gweddill o'r hyn a ddywedir am y cynulliad un newyddiadur a sicrha nad yw y Pavilion yn ddigon i gynwys mwy na 6,000 o bobl, ac fod tua 5,000 yn gwrando ar Ardal- ydd Salisbury, tra yr oedd yn ddigonol i gynwys 10,006 pan oedd Syr George Trevelyan yno, ac yr oedd tua 11,000 yn gwrando ar y ceiliog gwynt hwnw, pryd yr oedd y lie ond tua haner Ilawn Myn un newyddiadur Gladstonaidd gan y bobl gredu nad oedd ond pedwar o Geidwadwyr, neu gynffonwyr, yn bresenol yn yr oriel, allan o dair mil o bobl, tra os edrychir i golofnau yr wythnos cynt ceir ei fod yn ffieiddio y syniad na chawsai neb fyned i mewn i'r Pavilion heb docyn er sicrhau cynulliad hollol 0 Geidwadwyr. Fel mater o ffaith oadwyd at y rheol hon yn lied gyson, ac yr oedd rhai miloedd o Geidwadwyr wedi'r cwbl wedi methu a chael myned- iad, gan fod y lie yn orlawn. Y mae ymryson ar hwnc mor ddibwys yn blentynaidd dros ben, ac oni bai fod rhai o'n cyfoesolion wedi gwastraffu colofnau i ymdrin ar y fath ffoledd ni buasem yn galw sylw ato o gwbl. SASIWN MACHYNLLETH. (Y Goleuad, Ebrill 19eg.) Nid oedd cinio Sasiwn" yn Machynlleth, i greu cynwrf tua diwedd y cyfarfodydd, ac yr oedd pawb yn ei le yn weddol brydlawn ar eu dechreu. Bu aros yn hwyr i ysmocio yn demtasiwn i rai, ac yr oeddwn wedi meddwl gosod rhestr o'r aflonyddwyr yma; ond gwell oedi. Yr oedd y cyfarfodydd yn lied drefnus, a phobpeth allanol, hyd y gwelais, yn fanteisiol i gysur y oynrychiolwyr a hyrwyddiant y gwaith. Onid yw yn beth i synu ato y gall cynulliad o Gymry wrando'n astud ar genhadwr yn siarad am ffolineb a phlentynrwydd paganiaid, tra nas gallant eistedd am chwarter awr i glywed am hiraeth a diffyg manteision crefyddol y Cymry sydd ar wasgar? PaD y dechreuodd y Paroh. Griffith Evans, Aberdyfi —gwr sydd wedi gwneyd hanes y Cymry sydd wedi ymfudo i wledydd tramor yn bwnc astudiaeth ei oes -siarad yn y Gymdeithasfa, yn unol 4 chais Cyfarfod Misol Gorllewin Meirionydd, gostyngai amryw eu penau-nid y dosbarth lliosocaf na'r mwyaf deallus mo honynt yr wyf yn addef, Ië, sylwais ar ychydig yn curo eu traed, ond mae'n deg dweyd mai pobl wedi dyfod i'r Gymdeithasfa i f vyn. hau eu hunain oeddynt. Dyma un o'n gwendidau cenedlaethol, mae'n debyg. Pe buasai gwr o'r Statistical Society yn Llundain, wedi dyfod i Machynlleth, ac yn traddodi yr anerchiad a gawsom gan Mr. Evans, buasai pawb yn rhyfeddu at ei wybodaeth, ac yn rhoddi iddo wrandawiad astud. Pan y bydd oenhadwr yn apelio atom ar ran pagan- iaid India, Affrica, China, neu Ynysoedd Mor y De, caiff yntau wrandawiad, ao enilla gydymdeimlad pan yn dweyd fod miliynau o'n oyd-ddynion heb neb i bregethu iddynt Air Duw. Ond pan y sonir am Gymry America, Awstralia, neu Patagonia, a'u hawydd angerddcl am gael gweinidogion i wasan- aethu yn eu mysg, y mae ein zel genhadol yn diflanu, ac yr ydym mor oer a difater a'r ceryg. Paham? Gwandid cenedlaethol Bu cyfarfod y blaenoriaid mewn penbleth flin yn penderfynu pwy sydd i gymeryd rhan yn y gwas- anaeth ordeinio, yn nghymdeithasfa Manchester. Enwyd tri i draddodi y cyngor,-y Parchn. John Williams, Llangefni David Charles Davies, M.A. a Joseph Thomas, Carno, ac etholwyd y diweddaf. Ond gyda dewisiad un i roddi araith ar Natur Eglwys, nid mor rhwydd fu'r dewisiad. Yn wir, yr wyf yn meddwl i'r blaenoriaid druain fod o'r naill het i'r llall am dri chwarter awr Aeth y llywydd mor bell a chredu y byddai yn rhaid bwrw coelbren Cawsom wyl bregethu c'r fath oreu. Codwyd amryw ddynion ieuainc cwbl newydd i'r lie blaenaf, a llanwasant eu lie yn rhagorol. Tarawyd fi gan un peth yn arbenig wrth gymharu yn fy meddwl y gymdeithasfa yn yr ystyr hon a'r gymdeithasfa gyntaf y bum ynddi, a hyny ydoedd fod y weinidog- aeth ymhlith y Methodistiaid wedi cael ei dyrchafu yn ddirfawr mewn coethder a diwylliant yn ystod y deng mlynedd diweddaf. Nid wyf yn meddwl y gallasai neb bigo allan un ymadrodd dichwaeth o'r holl bregethau a draddodwyd yn Machynlleth, ae mewn purdeb chwaeth a diwylliant meddyliol yr wyf yn credu fod gweinidogion y Methodistiaid yn sefyll yn uwch na gweinidogion unrhyw enwad arall yn Nghymru. Yr oedd ysbryd efengylaidd, hefyd, yn nodweddu y pregethau, ac nis gwri am ddim mwy cymwys i'r oes na phregeth efengylaidd goeth. HOME RULE I GYMRU. (Y Celt, Ebrill 20fed.) Wrth anerch ei etholwyr yn nhref Fflint, dywed- odd Mr. Samuel Smith, yr aelod dros y sir, fod y blaid Ryddfrydol wedi ymrwymo i wneyd dau beth pan ddel amser eu hadferfad i awdurdod, sef dad- sefydlu yr Eglwys Seisnig yn Nghymru, a dewis "Pwyllgor Mawreddog" (yn ol cynllun Mr. Rath- bone), i drafod achosion a mesurau Cymreig. Oni fyddai yn well i'r Mri. Rathbone a Smith geisio gwybod a oes arnom eisiau y pwyllgor hwn cyn myned i drafferth i'w gael. Fel y dywedais pan daygodd yr aelod dros Arfon ei gynygiad ymlaen, yr oedd yn dda genyf yn fy nghalon na pbaaiwyd ef, oblegid ni fuasai yn ddim ond rhwystr ar ein ffordd i gael Ymreolaeth, ac at Ymreolaeth yr ydym yn ymgyraedd. Goreu po gyntaf y gwnawn hyn yn hysbys i'n cynrychiolwyr, a gobeithaf na adewir cynifer ag un ymgeisydd yn yr etholiad nesaf heb ei ddwyn at y maen prawf hwn. Gofyner i bob un, a myner atebiad pendant i'r gofyniad, "Awnewch chwi eich goreu i gael Ymreolaeth—dim mwy na dim llai-i Gymru?" MR. SPURGEON A'R BEDYDDWYR. (Y Tyst, Ebrill 20fed). Drwg genyf weled mai edryeh yn gymylog y mae rhwng Mr. Spurgeon a'i frodyr, ao y mae cyfarfodydd yr Undeb sydd i'w cynal cyn diwedd y mis hwn yn cael eu disgwyl gyda phryder. Gwelaf fod Mr. Spurgeon wedi ymddeol o Undeb y Bedyddwyr yn Llundain. Ni ddisgwylid iddo gymeryd y cam yma, ond y mae yn debyg mai penderfyniad y cyfarfod blaenorol a arweiniodd i hyn. Mynai ei gyfeillion i Undeb Llundain ddatgan ei farn ar y mater, ond gwrthododd y mwyafrif wneyd hyny, nes gweled beth fydd penderfyniad yr Undeb Cyffredinol. Nid oeddynt am rwymo eu hunain y naill ffordd na'r llall, ac oblegid hyny y mae wedi encilio. Mae perygl iddo trwy ymddygiadau fel hyn golli cydym- deimlad llawer sydd mor ffyddlon ag yntau i wir- ionedd yr Efengyl, ac yn cymeradwyo ei wrth- dystiad cryf yn erbyn pob ymadawiad oddiwrth y ffydd. Ond paham nad elai i gyfarfod ei frodyr wyneb yn wyneb, yn lie ymddiried i eraill fyned rhyngddo; a gollwng allan ei epistolau trwy y Sword and Trowel ? Nid wyf yn synu dim at ei atebiad i'r diaconiaid a ysgrifenodd ato, oblegid nid yw rhai o-ihonynt, o ileiaf,' I yn dal dirgelwch y ffydd mewn cydwybod bur,' yr hyn sydd yn gym. hwysder hanfodol mewn diacon ond yn sicr yr wyf yn meddwl y dylai wynebu ei frodyr, ao os gellir, dyfod i ddealltwriaeth, fel na therfysger yr eglwysi. Cyfrifoldeb difrifol fyddai rhwygo yr enwad, ond dyna fydd y canlyniad, os ffurfir ynddo ddau Undeb. Nid wyf yn meddwl y dylai neb oddiallan ymyraeth pa ffordd bynag y rhed eu cydymdeimlad, a drwg genyf weled rhai eisioes wedi gwneyd. Mae pob gair a dueddo i yru y drwg yn waeth i'w ochel yn awr gan bawb, ac yn enwedig felly gan bobl oddi- allan. Nid dadl rhwng gwirionedd a chyfeiliornad ydyw yn awr, oblegid y mae mwyafrif Undeb y Bedyddwyr mor iach yn y ffydd a Mr. Spurgeon ei hun ond a ydyw Undeb y Bedyddwyr, ac enwad y Bedyddwyr, i fod yn gyfan ai nad ydynt ? Byddai unrhyw wanychdod yn y naill neu y llall yn yr adeg bresenol yn golled lddirfawr i Ymneillduaeth ac i grefydd.

SOCIALISTIAETIR. Dyfynwn y ddameg addysgiadol o ganlyn o un o newyddiaduron wythnosol yr Eglwys yn Lloegr. Haedda ystyriaeth ddyladwy yn y dyddiau cymysg- lyd hyn pan y mae liadrad ac anonestrwydd wedi eu dwyfoleiddio a'u gosod ymhlith y cynlluniau mwyaf derbyniol i ddwyn iachawdwriaeth gym- deithasol oddiamgylch. Cyfaill Socialyddol yn cyfarfod â brawd Socialyddol, —Hallo, Dai fachgen, clywais dy fod wedi cael zC50 drwy i rywun eu gadael i ti; a ddarfu i ti eu henill, Dai ? Dai.-Naaao; ond enillodd fy nhaid hwynt, a gadawodd yr arian yn ei ewyllys i'm tad, a gadawodd fy nhad hwynt i mi. TPil.-O, wna hyn yna ddim o'r tro, ngwas i nid ydym yn myned i ganiatau y fath bethau ag etifeddion fodoli mwy. Ni ddarfu i ti eu henill. Nid oes genyf fi yr un geiniog, felly gwnawn ranu dy haner can'-punt. (Ffwrdd a Wil a'r 'pum' punt ar hugain yn ei logell.) Ystyria dy hun yn ffortunus, Dai, fy mod wedi eu rhanu mor deg Wil yn cyfarfod a Twm.-Hallo, Wil, y mae genyt bum' punt ar hugain, 'rwy'n clywed. A ddarfu i ti eu henill ? Wil.-Naddo; ond mynais ran o haner can' punt a dderbyniodd y brawd Dai drwy ewyllys ei dad ysywaeth. Twm.—Yt oeddyt yn Iberffaith iawn, felly dyro jei2 10s. i mi. (Wil, am fod llawddryll o fewn modfedd i'w ben, yn rhoddi yr arian i fyny gyda gwyneb hir a thrallodus.) Twm yn cyfarfod a thri btawd o'r un ffydd. -Aros Twm. Beth sydd genyt yn dy logell ? Tro hi allan. Twm.-Tri yn erbyn un I Efallai mai gwell fydd i mi ufuddhau. Y tri brawd,-O £12 10s. wedi eu rhanu rhwng pedwar a wna X3 2s. 6c. i bob un. Dyna raniad teg. Ffwrdd a thi Twm. (Twm yn cilio, ond cyferfydd ag wyth o frodyr Socialistaidd mewn heol gul a thywyll.) Yr wyth brawd.-Aros, yr aristocrat chwyddedig. I ba le yr wyt yn myed ? Twm.-Aristocrat yn wir! Nid aristocrat wyf fi, ond Socialist gwirioneddol. Yr wyth.-Arllwys dy logellau allan, ynte.— £ 3 2s. 60. Sut y gellir rhanu y swm rhwng naw ? Gwaith anhawdd, onide I Lleidr gonest yn dyfod yn agos yn ddisymwth ac yn gafaelyd yn yr arian.-Gwnaf benderfynu'r pwnc yn o fuan. Nis gallwoh ei wneyd drwy raniaeth hir, ond mi a'i gwnaf drwy raniaoth fer. Efe a'i caiff a wna fy nal i. (Gan fod ganddo goesau da aeth y Lleidr Gonest" o'r golwg yn bur fuan gyda'r lleihad o'r haner can' punt yn ddiogel yn ei logell.)

NODIADAU O'R DEHEUBARTH [GAN RHEIDIOEi.] RHYFELOEDD YR INDEPENDIAID- Yr ydym yn clywed llawer am ryfel y degwrn, mae y papyrau Ymneillduol yn ddistaw 0 bertnyii" i ryfeloedd yr Independiaid yn eu capelx eu hun Mae y rhyfel yn Hermon, Cynwyl, yn parhaQi ac myned yn boethach, boethach rhwng y br ,y^ll chwiorydd, un blaid yn canlyn y pregethwr, a r »» yn ei erbyn. Un blaid yn rhoddi cloion newyatf y drysau, a'r llall yn eu tynu ymaith; y ffeD0| fl11 y Gael eu hoelio, dynicn yn cael eu dewis i pregethwr a'i blaid allan o'r oapel! °.et Jn- olygfa o flaen y oapel tuhwnt i ddesgrifiad, iaitb^ j weddaidd yn cael ei defnyddio gan y dyrfa raJldO Cymun Bendigaid. Yr oedd un blaid yn 9 pregeth yn y capel a'r llall yn cyfarfod JI1 ffermdy. Sism o sism Yn fan enwadau o bob rhyw, 0 dy eu Duw gwrthgiliant; Dewis rhai Bethel yn lle'r Llan, A'r lleill i Dan a dynant." Mae sefyllfa pethau yn Hermon yn un o ffrwy^t pren Upas Ymneillduaeth sydd yn fellditb i WfLi Os llwydda yr Ymneillduwyr i ddinystrio yr h beth sydd ganddynt i gynyg yn ei lie ? Aiy#% feydd, yr un fath ag sydd yn myned y^ftk Hermon ? Yr ydym yn cael prawf ychwaneg01,^ o ysbryd Cristionogaeth Ymneillduol. Tang»0lS wyr mae y nefoedd yn anfon 0 amgylcb, ac MJ. laddwyr a ffaglwyr. Nid yw y pregethwr duol ddim amgen na gwas i'r diaconiaid a't esau, ac os tramgwydda y naill neu y llallc? goler am ei war i fyned i chwilio am botJe'Ldf newyddion ao yn ami, yn lie ufuddhau i y Seiat, chwil-lys yr enwadau, ystafell y dyotl> feydd, cadwa ei le, yn gyndyn, a therfyna rafael mewn ymladdfeydd cyffelyb i anghrefyddol Hermon. Dylai Ymneillduwyr osod eu tai eu hunain mewn trefn cyn ceisi" J A yr Eglwys i lawr. Dydd Sul diweddaf allan 62 0 aelodau Hermon oherwydd eu iad wrth y Parch. J. E. Owen, y oyn-weinido^* Y DRETH AR T DEGWM. J Yr wythnos ddiweddaf, cafodd y Howells, Pen'rheol, eu wysio yn Llanbetwji beidio talu y dreth ar y degwm. Profwyd na" 4 wedi derbyn y degwm, ac nad oedd yn rbw p dalu treth ar arian nad oedd wedi dderb I], fodd bynag, er mor annheg ydoedd, gore y iddo dalu y dreth a'r costau DEWIS WARDENIAID. Yn ddiweddar mae arferiad gan yr Ymneil^0 a'u oyngreirwyr di-ddim i beri cynhyrfia^f.J^ ymrysonau mewn plwyfi 0 barth i etho^iyn wardeniaid, a gwthir dynion i'r swydd bsy f cymhwysder, ond eu bod yn gallu poeny^V offeiriaid. Ymhlith lleoedd eraill, mae Abetsy0 yn un o'r lleoedd sydd yn cael eu haflonyddo- MORIEN A CHEILIOG DU'R FWTAL. V, Pan oedd Morien yn glaf yr oedd ceiliog felyn yn dyfod bob boreu at ei ffenestr, a oPfajt gwydr a'i big, a syllu ar Morien. Yn yr ys^1\d oedd oa.dair Myfyr. yr arch-dderwydd. A oegM\ fath o gydymdeimlad rtmng yr adar a dy suI, Pan fu Tegid farw yn Nanhyfer ar fot6^ f disgynodd aderyn du ar frig pren, a obaWZA' gwynfanus, a phan oeddynt yn rhoddi ei V lawr i'r bedd disgynodd aderyn ar ben un °'r 1 a chanodd yr alargân olaf uwchben bedd y ba Y PARCH. TEGID ANEURIN WILLIAMS. Y mae yn dda genyf ddeall fod y bonedd«tfelf. cenhadwr yn Affrica, ar ymweliad a Chymt* b t Esgob Smythies. Mae Mr. Williams yn Parch. Benjamin Williams (Gwynionvdd), 01 p i'r Parch. LI. M. Williams, ficer Beaufort. GWASTRAEI" ANGLADDOL. Yr ydym yn clywed llawer 0 son am ddirf& ond y mae eisiau cael diwygiad yn y dull gwastraffus ac afradus y cleddir y Nghymru. Mae yr angladdau yn debft f. gladdedigaeth pagan na Christion. Nid i f addurniadau—y pluf ar yr elorgerbydau—if' gwawd 0 alar. Mae y tlodion yn eieljoW.hr oethogion mewn gwaBtraffu, Yr wyf yn lawer un a -wariasant y cwbl o'r arian a dde^^r ant o'r clybiau am alarwisgoedd costus, a i'r plant amddifaid. Gladder y meirw yn weddftLM nid gwneyd arddangosfa 0 barch mewn elorg0fJfw Dylaiy cyfoethog roddi gwellesiampl, ac dim trafferth i gael y tlodion i ganlyn. i, wedi dyfod 0 gymdeithas diwygiad angl01^# Eglwys ? Mae angen am dani yn Ngwep'i ganwg. Y DIWEDDAR IABLL LISBURNE. Ychydig amser yn ol bu farw yr Iarll yn 52 mlwydd oed. Yr oedd ef yn disgyf §>, lino Syr John, barnwr yn nheyrnasiad Cyntaf a Siarls yr Ail. Yr oedd yr siarad Cymraeg, a chanwyd emynau Cj^Kl t angladd, sef, Bydd myrdd 0 ryfeddodatJ>

DEONIAETH ARDUDWf. j t — ^li' Deallwn fod gwyl gerddorol i gael ei eto yn Eglwys St. Tanwg, Harleoh. „ 0^'j aelodau y pwyllgor gyfarfod a'u gilydd y? Mtfj ryw noson yr wythnos ddiweddaf. ('! peth fyddai gofyn i ysgrifenydd y ,hyd>l/ Church Choirs' Association" anfon manylion i'r LLAN mor fuan ag y oafi° 0 ip&j hyny? Da genym ddeall fod cora11 r0iyj Harlech, Llanfihangel, a Talsarnau yn j barotoi ar gyfer yr wyl uchod eleni e^0'vfei^ y gwneir ymdrech neillduol eleni gan e^ggjt1. Eglwys yn yr oil o'r lleoedd uchod » tyB ysgrifiadau tuag at dreuliau yr wyl- rfa3gW da fyddai apwyntio dau 0 bersonau 1S ;{eIlyod J ymhob un o r lleoedd uchod, un fel ys» 00?iW llall fel trysorydd. A oes yr un c0t.,& ay^6\ bersonau neillduol yn barod i uno »^ hon? Pa le mae cantorion PenrhynpeB w fydd neb o honynt hwy mor gare^ o'c -\<$i cymydogion yn Talsarnau? Yr ydy^ dylai mwy 0 gorau wneyd ymdrech 1 ^orol er mwyn ymbarotoi gogyfer & gwyl 8eC<*7 i'r hon a gynhelir yn Harlech, Careo* eraill ar y pwno hwn.-Homo.