Y Llan

LLANGEFNI. EGLWYS Y PLWYF.—Da genyf alia dweyd mai myned ymlaen yn llwyddianus mae yr Eglwys yma, ac fod y Parch. Canon Williams yn bwriadu ei gwneyd yn deilwng o'r lie a'r gynnlleidfa trwy ei badgyweirio ai helaetbu. Hefyd, mae dyfodiad y Parch. T. Davies, y curad newydd, i'n plith yn adgyfnerthiad rrawr, gan ei fod yn bregetbwr grymus, darllenwr da, ac yn llawn o zel droB Eglwys ein tadau. Disgwyhr offeiriaid dieithr i bregethu yma yn ystod y Garawys. Yr wythnos o'r blaen cynhaliwyd cyfarfod yn y Neuadd Drefol yma er byrwyddo sefydliad ysgol at ddysgu trin llaeth ac ymenyn yn Mon ao Arfon, ac ym- ddengys fod cwmni wedi ei sefydlu i'r diben o wella cynyiehion liaetbdai y dclwy sir. Y FFAIB.—Yr oedd gofyn bywiog am anifeihaid yn y fiair a gynhaliwyd yma ddydd Iau diweddaf, a chafwyd prisiau da, yn enwedig am wartheg.-E. W.

BETHESDA A'R CYLCHOEDD. Y GABAWYS.—Y mae y Parch. Herbert Jones, Pentir, yn gweithio yn egniol a cbanmoladwy. Y mae wedi trefnu gwasanaethau yn Eglwys St. Gedol hyd y Pasg. Gwasanaethir bob wythnos gan nn o'r gweinidogion canlynolParchn. R. Jones, Penisa'rwaen; W. Morgan Jones, Bangor; John Owen, Llangristiolus; D. e. Davies, Llanddeiniolen J. J. Ellis, Llanberis. Y Sul o flaen'y Pasg, bvdd gwasanaeth conffirmasiwn gan Arglwydd Esgob Bangor. "WythnoB y dioddefaint, pregethir gan y gweinidogion canlynol:-Parchn. T. Prichard Penmaenmawr; J. M. Richard, Gelli. HELAETHIAD EGLWYS TANYRYSGRAFELL.- Nodasooo dro yn ol fod Arglwydd Penrhyn wedi rhoddi darn heIaeth at yr Eglwys uchod ar ei dratil ei hunan, a dydd Sadwrn diweddaf agorwyd y dam newydd yn ffurfiol. Yn y boreu pregethwyd gan Arglwydd Esgob Bangor, yn y prydnawi2 gan y Deon Lewis, Bangor, ac yn yr hwyr, yn St. Anne, gan y Parch. Evan Davies, IilanUechid. Mae traul yr helaethiad yn agos i £ 300.

LERPWL. CYDNABOD TEILYNGDOD.—Nos Fawrth diweddaf, yn ysgoldy St. Matthew, cynhaliwyd y te parti blynyddoi, a chymerwyd mantais ar y cyfleustra i anrhegu y Parch. Stephen Jones am ei lafnr dirfawr yn ystod ei arhosiad yn y lie. Yr oedd yr ysgoldy yn orlawn. ac yn ystod y cyfarfod anrhegwyd Mr. Jones A IleEitri arian at wasanaeth y Cymun Bendigaid, yn cynwys plat arian prydferth, ac wedi cerfio arno mewn modd ysblenydd ;Presented to the Rev. Stephen Jones, March, 1889, by the members and friends of St. Matthew's Church. St. John vi. 54.55." Hefyd cwpan cymuno, o arian oil, a photel i gludo gwin i wasan- aethn mewn amgylchiadau o afiecLyd, Hefyd cyf- lwynwyd pwrs hardd yn cynwys amryw o'r pethau raelynion, a gwnaed ychydig nodiadan gan amryw ar lafor y Parch. Stephen Jones. Yna cododd Mr. Jones yn nghanol banllefau byddarol o gymeradwyaeth i ddi- olch am yr anrhegion ac arwyddion o deimladaa di. Y mae byn yn llefarn yn uchel am Mr. Jones, ei fo i. trwy lafur a diwydrwydd mawr, wedi dyrcliafu i sefyllfa anrhvdeddus a gwasanaetbgar pan yr ystyriotn iddo weithio yn ddiwyd fel chwarelwr yn moreu eioes. Mab ydyw y Parch. Stephen Jones i Mr. a Mrs. John Bangor Jones, Bryn Eglwys, St. Ann, ger Bethesda. Dymanwn hir oes i'r offeiriad ieuanc, a llawer o lwyddiant.-John R. Jones.

LLANFWROG (RHUTHYN.) Dydd Ian, y 14eg o'r mis hwn, cynhaliodd y Method- istiaid Calfinaidd en eyfarfod cystadleuol blynyddoi fel arferol, yn y Drill Hall, yr hwn oedd yn orlawn o gystadlenwyr a gwrandawyr. Yr oedd pump o gorau yn cystadln, ao wrth gwrs, dyfarnwyd y wobr i'r goreu. Y mae ffair wedi ei sefydlu yn Rhuthyn er's blynyddau lawer, i fecbgyn a merched ymblesern ryw gymaint cyn ned i'w lieoedd newyddion; ac yr wyf wedi clywea fod y Methodistiaid wedi penderfynu gwneyd i ffwrdd a'r ffair hon yn gyfangwbl, am y rheswm ei bod yn llygrn meddyliau ieuenctyd y cymydogaethau cylch- ynol, e,c hefyd am eu bod yn gwario en 11 harian ar yr hyn nad yw fara." A'r cwrs y maent wedi gymeryd yw cynal cyfarfod cystadleuol o nodwedd grefyddol, yr byn sydd dda a chanmoladwy ynddynt, fel ag i roddi terfyn am byth i'r hen ffair lygredig. Ond er fod en dibenion yn dda, clywais fod yno rai yn afreoins iawn, ac yn He bod yn un yr oeddynt yn tynn'n groes," a'r canlyniad fu iddynt gael gweled pwy oedd y gwr goreti. Ni chlywais pa un a oedd yno heddgeidwaid a milwyr ai peidio, OB nad oeddynt bydd yn rhaid iddynt roddi eu presenoldeb y flwyddyn Desafj er nnvyn cadw heddwoh a threfn, a dyma lie y bydd bil ardderehog i'w dalu gan y trethdalwyr, iia, yn debyg i'r bit gwrthddegymol, yn erbyn pann bu agos i rai o'r Radicaliaid dori ea corn gwyn wrth broteatio yn ei erbyn. Cysondeb, bob" end beth dal siarad, yr ydym yn gotyn am d&DO o gyfeiriad na cbawn mo hono o gwbl. Amser a ddengys pa un ai hen fffir Jygredig llhuthyn, ynto cytarfod cystadleuol y Methodistiaid sydd yn twyat tebygol o enill y fuddugoliaeth; ac ar ddeclaralion jp-oll danfonaf bellebyr i chwi yn y swyddfa yna.

LLEYN. Trwy ymdrechion canmoladwy y Parchus Ddeon Gwiadol, Canon Jones, Llanengaii, y mae lilideb cerdcioroi Kglwysig wediei sefydlu j7n yddeoniaeth er<* llawer oflynyddau, ac anmhosibl traetha y llesh&" dirfawr sydd wedi deilliaw i'r Eglwysyddtrwy. Y eefydiiad. Yn benaf y mae yr effaith daionus l' glywed yn y corganu (chants). Yn flaenorol iii arferio yr un trefniad o wasanaeth yr Eglwys, nac acenu agos yn gywir y geiriau; ond yn bresenol, pan y cyferfyddy gwahanol goran ynghyd, gallant gann gyda'u gilyd" heb un augbydsain yn eu plith. Rhai o'r dyddiaO nesaf byddwn yn disgwyl cael gwys a gwahawdd i arfer y rhaglen chv/aethns eydd wedi ei thynu allan gogyfe* a'r wyl eleni. Er nas gellir cyfrif fod y tonau yn gyu; ulleidlaol vn yr ystyr o'r gair, eto credwyf eu body rhai gore-ii it ddew-iswyd at wyl o'r fath er ei chychwyniad. Y maent yn rhwydd ac eto yn glasurol, a hir oes i harweinydd parchus i barotoi gwledd gerddorol i ul lawer o flynyddoedd eto o'r fath ddetholiad a'r flwyddyn hon. Y mae sefydliad y Parch. O. DavieS (Eos Llechid) yn eiu plitb, y cerddor a'r cyfansoddwr melus a'r arweinydd bywiog, yn sicr o brofi yn ad- gyfnerthiad mawr i'r undeb. Bydded i'r corau oil wneyd pob ymdrech i fod yn bresenol, beb aelod ar olo yn y cdfarfod parotoawl cyuta,f.-Ap Morus.

CWMAFON. CYFLWYNIAD TYSTEB I MR, JOHN STANLEY Y.H.—Nos Sadwrn diweddaf yn Ysgoldy y Bechgyn, cyflwynwyd tvsteb ragorol i'r boneddwr uchod a'i briod, gan welth- wvr alcan y lie hwn. Cymerwyd y gadair gan Mr. Lewis James, cashier y gwaith acyr oedd ar yr esgyn- lawr ei eydswyddogion a'r Parch. John Griffiths, D.G., ficer y plwyf. Yr oedd yr ysgoldy wedi ei haddurno yn rhagorol iawn erbyn yr achlysnr, ac yn orlawn o bob!. I ddechreu y cyfarfod canodd y dorf Ar D wyeog ewlad y Bryniau," a chafwyd anerchiad agoriadol gan y cadeirydd, yr hwn a ddangosodd mor llwyddianus y mae gwaith alcan Cwmafon wedi bod yn ystod y 12 mlynedd diweddaf o dan orachwyliaeth Mr. Stanley. Wedi hyny awd yn y blaen gyda'r rhaglen canlynol:- Denawd ar y berdoneg gan Mr. Sam Lewis a Miss Gething: can, Mr. D. Richards; araith (yn Gymraeg), Mr D. Hughes; araith (yn Saesneg), Mr. Thos. Thomas; can Mr. W- Thomas; canig, Mr. John Thomas a'i baith 'araith (yn Gymraeg a Saesneg), Mr Ben Richards; can, Mr. J. Thomas; araith (yn Saesneg), Mr. John Griffiths; denawd, Miss S. West a Miss Morns; araith (yn Gymraeg), gan Mr. Thomas Williams can gan Mr. Evan Jenkins; araith (yn Gymraeg) gan Mr Rees Price Violin solo, Mr. Thomas Davies f araith-(yn Saesneg), gan Mr. John Russell; canig, Mr. Evan Jenkins a'i ba,.ti; araith (yn Gymraeg) gan Mr. William John, araith (yn Saesneg), gan Mr. J. Hanbnry; can (y g&n dystebol o waith Dewi Afan ar gyflwyniad tysteb i Mr. John Stanley, Cwmafon, gan ei weithwyr), gan Mr. John Williams. Y peth nesaf oedd cyflwyniad y dysteb, sef oriawr aur, i Mr. Stanley gan Mr. John Bamford, y gweithiwr hynaf yn y gwaith alcan. Gwnaeth Mr. Bamford araith ragorol wrth gvflwyno yr oriawr, ar yr hon yr oedd yn ysgrifenedig, "Presented to John Stanley, Esquire, J.P., by the employes of the Cwmavon Tin Works, in token of his worth and the bigh esteem in which he is held by them Yn nesaf cyflwynwyd awrlais 1 Mr. Stanley gan Mr. Hopkin Morley, y gweithiwr ynaf mawn rhan arall o'r gwaith, yr hwn a wnaeth araith gatnpns wrth gyflwynoyr awrlais l Mr. Stanley. Arolhyndaeth Miss Mary Evans yn y blaen l gyflwyno i Mrs. Stanley y silver salver, a daeth Misa Mary Jones ymlaen i gyf- lwyno i Mrs. Stanley case of gold fruit spoons. Diolchodd Mr. Stanley iddynt o waelod ei gaIon am yr anihegion gwerthfawr y darfa iddynt roddi i Mrs. Stanley ac iddo ef ei hunan. Byddai i'r anrhegion byn gael eu gwerthfawrogi yn fawr ganddyjt, nid yn unig am en gwerth, ond am y teimlad da yr oeddynt yn ddanoos tnag ato ef a'i anwyl briod. a goheithiai y bvddai y teimlad da yn parhau am byth rhyngddo ef a'i weithwyr yn y He hwn. Gobeithiai na fyddai dim yn eisiau ar ei ran er mwyn chwanegu dedwj ddwch trig- olion y lie, ar law y rhai y derbyniodd efe y caredig- rwydd mwyaf gwresog. Ar ol hyn cafwyd deuawd gan Mr Evan Jenkins a'i baiti; can gan Mr. David Richards; araith gan Mr. John Lewis (yn Gymraeg); ac araith gan Mr. David Michael (Dewi Afan), yn Gymraeg. Cyfeiliwyd yn ystod y cyfarfod gan Mr. Samuel Lewis. Talwyd diolchgarwch gwresocaf i'r cadeirydd am lywyddu mor dda, ac i bawb am roddi ea presenoldeb yny cyfarfod Lwn. Felly, terfynwyd trwy gann "Hen Wlad fy Nhadan." Drwg genyf ddweyd fod Mrs. Stanley yn absenol o'r cyfarfod hwn.—John Afan Davies.

TOW YN. LLEOL.—Mae y Bwrdd Lleol wedi myned i hepian eto, a thrwy hyny mae y "Orwban" bron ag enill y rhedegfa tra y cysga yr "ysgyfarnog." Yr oedd gobeithion a diddanion yn mynwesau pawb y ceid erbyn yr haf dyfodol weled y gwelliantau cynygiedig mewn cysylltiad §.'r carthffosydd, y Pier, a'r "Common" mewn ystad flaenllaw,ond dal yn yr olwyn mae y spoke; acmae'r "Common," druan, wedi myned yn gomon iawn, canys y mae wedi ei amddifadn o'i wyneb all bran gan anrheithiadau m8r Aberteifi, a chyn pen hir, os na ddaw ymwared, bydd yn rhan helaeth at y mbr-gainchwnw.-Buschente ar droed i advertioio y dref mewn cysylltiad kg ymdrochleoedd eraill ar reil- ffordd y Cambrian, ond mor belled ag y mae a fyno Towyn & hyny, mae y Hong wedi taro yn erbyn cr&ig, a bn agos iddi fyned yn ddrylliau, ond trwy offerynoliaeth y salvage achubwyd hi, ac at y draul mae cyfres o gyngherddau ac entertainments wedi ac i'w rhoddi yn yr Assembly Rooms. Y diweddaf ydoedd math o Christy Minstrel. Chwareuid gan barti a alwant eu hunain yn Rowlands' Grate' Minstrels," a rhoddasant foddlon- rwydd cyffredinol, a llwyddianb perffaith oedd en per- fformiad.—Ba cychwyniad da i'r Jubilee Brass Band, ond mae ysbryd y cecra wedi meddianu hwnw, ac ni fu byth lun arno. "Cenfien a ladd ei pherchenog." Mae manteision naturiol Towyn yn fawr, a dylai achosion lleol y He fod yn f wy blaenllaw, pe byddai i'r awdurdodau a'r brodorion daflu dros y bwrdd bob ym- rafael, a bod fel yr hen Rufeiniaid, am y rhai y canodd Macaulay Then none was for a party- Then ail was for the State The great man helped poor, The poor man loved the great; Then lands were fairly portioned, Then spoils were fairly sold- The Romans were like brothers In the brave days of old." HONANLADDIAD.—Crogodd ffermwr o'r enw John Roberts, Ty'ntwll, Llanegryn, ei hun boren dydd Sadwrn. Dywedir y byddai mewn iselder meddwl ar brydiaa. Cof genym am L'!ylw8 yr Arohddiacon Farrar ar ol y gwron a'r gallnog ddiweddar Ddeon Bangor-" Gone to the mercy of the merciful." YMFUDIAD.—Mae yr ysbryd ymfudol wedi dylanwadu ar lawer yn yr ardal bon, a gadawa llawer ar byn Q bryd "hen wlad y bryniau am y Gorllewin poll-y wlad hono lie y mae rhyddid," chwedl hwythau, yn teyrnasn mewn peeffeithrwydd. Mae un teuln bonedd- ig-Eglwyawyr zelog a chyson—yn ymadael am California; teulu uchel arall, ymha un y mae y pen teula yn ail uno a'i adran yn y fyddin-mae y teulu hwn hefyd yn Eglwyawyr iawn. Colla yr Eglwys hefyd am beth amser un o'i gwroniaid, sef y Parch. T. Edwards (Twm Gwynedd), yr hwn sydd wedi myned am drip fel caplan ar long ymfudol i Canada, ond cawn ef yn ol eto. Nid ynbawdd y gallai Hen Eglwys y Brythoniaid ffarwelio ag un o'i hamddiffynwyr goreu a cbyfaill a cbynorthwy y gylchwyl Eglwysig a gynhelir eleni yn Nghorris y Llungwyn nesaf. Gobeithio, er hyny nad aiff yn fethiant yn y lie mynyddig ac angbys- bell hwnw. Mae parotoad, o leiaf, gyda'r adran gerdd- orol yn cael ei wneyd yma at y gylchwyl eleni. ANBHEG.—Ar ymadawiad Mr. W. Seymour Owen o Dowyn, anrhegwyd ef &g oriawr aur ardderchog a drud- fawr gan ei ewyllyswyr da. Bu Mr. Owen yn asmxtant i Dr. F. H. Varley Grosholis, Medical Officer of Health, am hir amser, ac yn y cymhwysder hwnw enillodd iddo ei bun enw da a serch y Towyniaid a'r wlad eang sydd o amgylch tuag ato yn gyffredinol.A.

TREFORRIS. SEFYLLFA YR EGLWYS.—Da genym hysbysu darllen- wyr Y LLAN fod dyfodol disglaer o flaen yr Eglwys yn y lie uchod, yn ol yr arwyddion presenol o bob cyf- eiriad. Oddiar y dydd y penodwyd y Parch. D. Watcyn Morgan i fod yn gurad mewn gofal o'r lie, dan nawdd y Swansea Church Extension Society, tua dwy flynedd yn ol, y mae cyfnewidiad mawr wedi cymeryd lie ymhlith Eglwyswyr l'reforris. Coleddir syniadau gwell am egwyddorion Eglwysig, a cherir y gwasan- aetbau yn y blaen yn llawer mwy brwdfrydig a gwedd- aidd dysgir y to ieuanc i ddeall ac amgyffred yn drwyadl wirioneddau'r Eglwys. Casglwyd 9100 er mwyn rhoddi yr Eglwys mewn agwedd mwy gwedd- aidd i addoli. Mae y pethau hyn ynddynt en hunain yn fraint annhraethadwy,ond yn ychwanegol at liyn y mae Mr. Morgan wedi llwyddo, trwy gydweithrediad ei gefnogwyr zelog yn y lie, i gasglu £2,000 tuag at belaethn cortynau yr Eglwys, sef ze400 tuag at y Mission Hall, a zel,6000 tuag at yr Eglwys newydd fwriadedig. Nid oedd yn arfer bod yn Treforris ond gwasanaeth Seisnig yn y boreu, gwasanaeth Cymraig yn yr hwyr, ac Yagol Sul yn y prydnawn ar y Saliau. Erbyn hyn mae y gwasanaetban wedi dyblu, sef dan wasanaeth Seisnig, dan Gymreig, a dwy YegoI SnI. Hefyd gweinyddiry Cymnn Bendigaid bob Sul. Trwy ychwanegn yr adeiladau, a lliosogi nifer y gwasan aethau, y mae y cyjiulliadau wedi cynyddu yn gyf- atebol. Mae yr adeilad newydd yn orlawn eisoes bob Sal. PENODIAD Y FICEB NEWYDD.—Y mae gwir lwyddiant yr Eglwys yn dybynu yn mron yn gyfangwbl ar gym- hwysder y gweinidog i gyflawni ei swydd. Deallwn mai yr Esgob ddarfu nodi allan y Parch. D. Watcyn Morgan, B.A., fel person cymwys i gymeryd gofal o'r Eglwya yn Nbreforris yn ystod henaint a metbiant y diweddar Ficer. Y mae y ffeithiau uchod yn profi doethineb dewisiad ei Arglwyddiaeth ar y pryd, a chan nad yw yn bosibl rhanu Treforris, oddigerth Llan- gyfelach yn uniongyrchol, da genym ddeall fod yr Esgob wedi penodi Mr. Morgan i fod yn Ficer yr holl blwyf, yr hwn a gynwysa Treforria, Landwr, Plasmarl, a Llangyfelach, ac a fedda boblogaeth o dros 21,1000. Felly bydd mewn sefyllfa i benodi 3 neu 4 curad i gyd- weithio ag ef yn y plwyfleang a phwyeig hwn. Deallwn fod y penodiad wedi peri mawr foddhad a llawenydd i'r Eglwyswyr a thrigolion y lie yn gyffredinol, ac nid ydym yn eredu y byddai yn boaibl i gario ymlaen y gwaith godidog sydd wedi ei ddechreu yma gan neb arall yn gystal dan yr amgylchiadau.-Sylicedydd. __—- •

GARNANT. CYNGBAIK Y FKXALLEN.—Yn Ysgoldy.Cenedlaethol y lie uchod, dydd Gwener, y 15fed cyfisol. Oynhaliwyd cyfarfod mewn perthynas i Gyngr«,ir y Friallen Trigfa Rnydaman, er ceiaio palmantn y ffordd i seiydla cangen yn y lie. Daeth tyrfa liosog ynghyd o ioneddigesau a boneddigion. Yn absenoldeb Mr. George H. Strick, Brynaman, cymerwyd y gadair lywyddol gan y Parcb. D. Griffiths, offeiriad y ile. Oafwyd araish gan y cadeirydd, yn rhanedig yn y ddwy iaith, ar waith ac amcan mawr y Cyngrair. Wedi hyny galwodd ar Mr. r Picton, Llangenech, i anarch y cyfarfod yn yr Omeraeg. Dinoethodd dwyll a rhagrith y gelynion, a chyfeiriodd at driniaeth eithafol dwyllodras y wasg wrthwynebol. Mae Mr. Picton yn siaradwr Cymraeg cryf a hyawdl, a chanddo ffeithiau di-droi-yn-ol. Ar ol hyn cafwyd araith gan y boneddwr o Benlle'rgaer, Mr. J. T. D. Llewelyn. Ni raid i'r boneddwr hwn wrth ganmoliaeth ddiffygiol y llwch hwn, canys y mae efe yn adnaDyddus dtwy yr holl wlad, a'i garedigrwvdd yn wybyddus yn mhob man. Gwadodd yn benderfynol haeiiadau y wasg Gymreig Radicalaidd parthed triniaeth ddychym- ygol Mr. W. O'Brien. Mewn cysylltiad &'r Mesur Gorfodol sydd yn bresenol yn yr Iwerddon, dywedoad fod cystal hawl gan y Gwyddelod i gynal cyfarfod cy- hoeddua ag yntan y diwrnod hwnw, ond peidio arwain pobl i niweidio personau â'l1 meddianau. Dywedodd toefyd fod 48 o ddeddfau gorfodol wedi eu pasio yn y Senedd y can' mlynedd diweddaf, 39 o honjnt gan y Radicaliaid. Cafodd wrandawiad astud a chymeradwy- aethol. PaBiodd y cyfarfod y diolcbgarwch gwresocaf i'r areithwyr am dd'od yno; yna aeth pawb gartref yn dawel wedi eu llwyr foddioni.-Gohebydd.

ABERCARN. Yn ystod tymor y Garawys cynhelir cyfres o gyfar- fodvdd arbenig yn St. Luke's School Church, o dan ofal y Parch. S. Jackson. NOB Fercher diweddaf, pregeth. wyd gan y Parch. Evan Davies, Cwmtillery, i gynull- eidfa hynod o dda pan ystyriom mor glaiar maa llawer o bobl ar noson waith, yn enwedig Eglwyswyr.

LLANARTHNEY. Dydd Sul diweddaf talodd y Parch. T. H. Hughes, Aberbonddu, ei ymweliad blynyddoi a'r Eglwys uchod i bleidio bawliau y Pastoral Aid Society." Darllen- wyd, foreu a bwyr, gan y Parch. Rice Jones, curad. Yr oedd Mr. Hughes yn ei hwyliau goreu, a chasgiwyd tuag at y gymdeithas y swm o X-5 16s. Da iawn oedd genym weled y Parch. Prebendary Harris, periglor, yn edrych mor rhagorol, er yn bedwar ugain a tbair oed Ni tbywyllasai ei lygad, ac ni chiliasai ei ireidd-dra ef."

LLUNDAIN. YSOOL BUT, YR, EOLWYS GYMBEIG.—T mae'n dda genym allu dweyd y tro hwn ein bod o'r diwedd wedi cael ystafell gyfieas er parotoi te i aelodau yr ysgol uchod. Ysgoldy ydyw, perthynol i Eglwys Seisnig gyfagos. Y mae'n ateb ein dibenion yn rhagorol, gan fod ynddi bob peth yn gyfleus tuag at roddi bodaiun- rwydd i bawb. Y mae ynddi 10 i gynulliad o gant a haner o beraonau, os byddwn yn teirnlo yn awyddus ar amserau i gynal cyfarfodydd ynddi. Dydd Sul di- weddaf cawsom de ynddi am y Uo cyntaf, ac yr oedd rhyw ugain nea ragor wedi cymeryd y fantaia o gyf- ranogiohono. Dywedodd Mr. Jones, yr arolygydd, ei fod ef, oran ei hanan, wedi mwynbau y tê yn hynod o dda; ac y mae'n ddiamen genym fod pob un o honynt wedi eu llwyr foddhan, o leiaf, 08 nad oeddynt wedi mwynhau y pryd i'r un graddau a Mr. Jones. Ei bris ydoedd, i'r gwrywaid 4c., i'r benywaid 3c., i'r plant 2c.: felly yr oedd yn ddigon rhesymo). Un anfantais, hwyracb, sydd yn perthyn i'r ystafell hon-y mae'n costio i ni £ 10 y flwyddyn am ei gwasanaeth am ddwy awr (sef o 4 i 6 y prydnawn) yn nnig bob Sul. Yr ydym wedi ein calonogi i'w chymeryd, fodd bynag, ar y gobaith y bydd i lawer ein cyd-Bglwyswyr Cymreig gymeryd mantais o'r Ysgol Sal, yr hon yn wir a fydd yn gaffaeliad mawr os câ y gefnogaeth a haedda. Ein hamcan wrth gofnodi hyn yn Y LLAN ydyw, rhoddi hysbysrwydd i bawb am dani, ac er symud ymaith, i raddau, y gwaith sydd wedi ei ddwyn ar yr Eglwys Gymreig drwy ei difaterweh anesgusodol. Gyda byn tetfynwn, gan ddeisyf ar bob rhai allant fynychn yr Ysgol dd'cd iddi yn gyson.—J. J. Hughes, Ysg. O.Y.-A,-r ol tA yr ydym yn cael math o ysgol gan er dysgn rhai o hen donau adnabyddus yr Eglwys, ac er gwellhau, os gallwn, gann yr Eglwya uchod yr hwn aydd yn ddigon tlawd a thrnenus.

HENDY GWYN AR DAF. Gan fod rhyw gyfaill galluog a thwymugalon o Gymro, o dan y ffugenw Veritas," yn ddiarwybod i mi, wedi diweinio ei gleddyf Goliathaidd, a'i ysgwyd mor fygythiol a deheuig uwoh ben Tomos Ieuano a ninau, yr ydym ar unwaith yn pr,,isuro i weinio yr eidd- om ein hunain, gan waeddi-llecldweh Heddwch I Dn;g gellym i'r tipyn ffrwgwd yma ddigwydd rhwng dau gyfaill a milwyr porthytiol ilr un gatrawd, a gofid- iwn yn neillduol fod ein bidogau wedi bod allan yn ystod tymor y garawys, gan y dylai Eglwyswyr a phawb eraill fod ar eu gliniau mown edifeirwch dwye. Yn nghanol y m-ftg a'r tan yr wythnos ddiweddaf, aeth- om i ymweled a Chowyn," heu gyfaill ein hienenctyd. Troisom i fewn i yebio hynt yr boennB" Santa," yn ei aneddle newydd hyfryd yn y dref, a chawsom acflon- iant deublyg ac ymgom ddifyrus ar Eccentricities y pwlpud," o dan arweiniiad ei serchog Home Ruler. Gobeithiwn fod ei hiechyd wedi ei lwyr adfer erbyn hyn. Cyrbaeddaeom breewylfod "Cowyn," a chawaom ei hoffas briod a'i chwaer ac yntau, ynghyd a'r planig- yn Olewydd" dyddorol, yn gysurus iawn ac yn brysur iawn gyda'r arddwriaeth. Cawsom gynhadledd fechan ar ein hon destyn, yr Yellol Sal. Yn yr hwyr aethom tuag Eglwys Mihangel i gynal gwasanaeth y Garawys. Rbyfeddem wrth weled fod ein brawd wedi adfer ac addnrno ei Eglwys a'r fynwent yn ddestlus er pan y buasem ni yma o'r blaep. Mewn gair, gwelem ol gweithgarweh u, phenderfyniad di-ildio ar y cwbl. Ar ol gwasanaeth gwresog, cawsem ni a'n Cyfenwydd poblogaidd o'r ariandy wledd wrth wrando ar y cor, o dan arweiniad "Cowyn," a "Darog," ysgol- feistr rhagorol y Bwrdd lsgol, yn chwareu yr pfferyn. Dranoeth galwasom yn Mheriglordy Llanddewi Felfre, a chawsom yr hen Batriareh yn lied hapue ar y cyfan. Trneni mawr fod neb mor greulon a blino ysbryd henafgwr godidog fel efe fel hyn yn ei henaint. Nid ydym yn dweyd dim heddyw o barthed i'r hyn syddyn ei aflonydan, gan y cymerwu y pwnc i fyny eto ynlled fnan. Deallwn fod gwobr o haner can' print yn cael el chynyg am hysbysrwydd a arweinia i gael y dybitoo i'r ddalfa. Da iawn genym ddeall fod 150 o gopi»° ychwanegol o'r LLAN wedi eu gweithu yr wythnos ddi" weddaf.

DOLGELLAU. Diitw-.F,T.Ar nos Iau, y 14eg, cafwyd darlith ardderehog gan y Parch. E. T. Davies, B.A. (Dyfrig), Abardyfi, ar Ddirwest yn ei agwedd gymdeithasol a chrefyddol." Yr oedd yr areithiwr yn ei hwyliao goreu, a cbyfaddefiad pawb oedd mai braidd anmhosibl ydoedd cael ei well. Siaradodd am yn agos i awr a haner gyda y rhwyddmeb mwyaf, ac yr oedd ei ymres- ymiadau yn gryfion, tra ar yr un pryd yr oedd yn gym- edrol ei iaith am y rhai nad oeddynt yn hollol gyd- weled Ag ef. Cymerwyd y gadair gan y Rheithor, yr hwn a agorodd ao a derfynodd y cyfarfod gyda sylwad- au boddhaol. Cynygiwyd diolchgarwch i Mr. DavieB gan Mr. Wynne Williams, chemist, ac eiliwyd gan Mr. Meyrick Jones. Gwnaeth y ddau roddi anerchiadafl byrion, priodol, a tharawiadol, ac ymunodd pawb mewn arddangosiadau o gymeradwyaeth y bleidlais gyda,'r brwdfrydedd mwyaf. MAGIC .LANTERN.-Dywedir y oeir oyfarfod addysg- iadol a dyddorol i draethu ar ffeithiau mewn hanesydd- iaeth Eglwysig yn cael eu darlunio ar ganfas trwy Magic Lantern, nos Fawrth neBar, y 26ain,yn yr Ysgol- dy Cenedlaethol. Gobeithio y ceir cynnlliad da.

LLANELLTYD, DOLGELLAU. Dydd Ian, y 14eg o'r mis presenol, cadwyd cyfarfod gan glerigwyr Deoniaeth Wladol Ardudwy yn Ltanell- tyd, yn nhy y Parch. M. Lloyd, periglor y plwyf. Yr oedd yn bresenol y Deon Gwiadol, y Parch. D. Jones, Dyffryn, a'i garad; y Parch. E Hughes, Abermaw, a'i gnrad y Parch. D. R. Lewis, Bontddu y Parch. W. Jenkins, Llanfair, &c. Aethpwyd drwy yr EfeDgyl ana ail Sul yn y Garawys yn y Groeg, a chatwyd sylwadaa addysgiadol ar yr athrawiaeth a, gynwyaai. Yna dar- lienwyd papyr rhagorol gan y PAroh. M. Lloyd, Lian- elityd, ar Pit fodd i dreulio y Garawys." Ithoddodd y traethawd foddhad neilidool i'r clerigwyr, a dymuniad pawb oedd ei weled wedi ei argraffu. (Rhwng crom- facban, rhaid dweyd mai trueni mawr fod Mr. Lloyd wedi cael ei adael yn ddisylw aui gymaint o flynydd- oedd gan yr awdurdodau JSglwysig. ¥ mae yn HaWD ac yn llwyr deilyngu eylch uweh ac eaugach.) Ina caedsylwadau gan y Parch. D. R, Lewis, Boiitddn. Anogodd ei frodyi i wneyd a allont mewn ysoriÍeiln a, obefnogi yr holl gyhoeddiadau sydd mewn perthynas i'r Eglwys. Y mae Mr. Lewis ya ddyn ieuanc addaW- ol a gnbeitbiol iawn, a mawr byderir y oa. oes hir i waa- ana:ethu ei EglwyEt a'i gened..

ABERMAW. Rhyfedd y cyfnewidiadau sydd wedi cymeryd lie mewn materion Eglwysig er pan y mae y Parch. E. Hughes wedi dyfod yma. Yr oedd yr adeiladau mewn cyhwr annhrefnus a dadfeiliedig, heblaw en bod braidd yn weigion o addolwvr. Erbyn hyny mae Eglwya Llanaber a'r ferch Eglwys yn yr Abarmaw, wedi eu diwygio ala gwneyd yn drefnus a destlus, acy mae yr addoiwyr yn eynyddu yn barhaas. Y mae yn aohos o syndod gweled y cynulleidfaoedd mawrion sydd yn mynychu yr Eglwysi nid yn nnig ar y Sul, ond hefyd ar nosweithiau gwaith. Y mae ymdrech neilldnol yn cael ei wneyd i gadw y Garawys trwy fed dieithriaid yno yn pregethu, un noswaithyn Saesneg a'r llall yn Gymraeg, ac y mae y gwasanaethau yn cael su prisio yu fawr. Heblaw hyn, y mae y casglu a'r rhag-ddar- pariadau gogyfer a'r eglwys newydd yn hynod o addaw- ol. Pan y gorphenir yr Eglwys hon bydd yn un o'r temlau harddaf yn Nghyrnru. Fe fydd y goat rhywle yn agoa i £ 12,000. Pob bendith ar waith y gwr parch- edig sydd wrth y llyw.

GWRECSAM. Y FYDDIN EGLWYSIG.—Yr wythnos o'r blaen cyn- haliwyd Sale of Work ynglyn a'r fyddin ar raddfa fechan, oddiwrth ba un yr enillwyd £50. Go dda, onide? CYNOEBDD Y GYMDEITHAS GORAWL.—Cynhelir hwn ar y 26ain cyfleol, yn y Public RaIl. Ceiaiwyd ei gael cyn y Garawys, ond ymddengys fod rhyw annealldwr- iaeth wedi bod ynghylch y dyddiad, ac felly nid oedd dim i'w wneyd, medda nhw," ond ei gael y Garawys. Perfformir y Golden Legend," dernyn o waith Sullivan. Y DDAMWAIN YN NGLOFA BRYNJULY.— Trwm oedd clywed am y ddamwain nchod, trwy ba un y collwyd beth bynag ugain o fywydau. Sibrydir fod bai ar da rhyw un nen rhyw rai o'r glowyr en bnnain, gan y cafwyd matches yn y lie, ac hefyd dwy Insern yn agor- ed. Nid oes modd bod yn rby ofalna gyda'r rhodd werthfawrocaf dyn tu yma i'r bedd, sef bywyd. GWASANAETHAU Y GABAWYS.—Rhoddir cyfleusdra ami i blant yr Eglwys gael myned o'r neilldn a gorphwyso ychydig" yn yssod y tymor yroa. Mewn cysylltiad a phob un oi Eglwysi y mae amryw ddosbarthiadau a gwasanaethau yn yetod yr wythnos, y rhai a obeithiwn a fyddant o les dirfawr i'r rhai ala mynyohant.

DINBYCH, Y GYMDEITHAS GENHADOL EGLWYSIG.—Dydd Sal di- weddaf gwnaethpwyd casgliadau yn eglwysi y dref tnag at y gymdeithas uchod. Traddodwyd pregechau boreu a hwyr gan y Parch. E. Sell, cenbadwr o'r India, yn ogystal a chan offeiriaid y plwyf. Cafwyd cynulliadau a chasgliadau rhagorol. TYSTEB DR. TuRNoua.—Rbyw ychydig wythncisau yn ol, cychwynwyd Bymudiad tuag at wneyd tysteb i'n parchus gyd-drefwr ar adeg ei yrnddiswyddiad o'i aI- wedigaeth gyhoeddus. Mae Mr. Tornour yn haeddn tysteb os baeddodd neb un erioed, am y gellir dweyd yn gydwybodol ei fod wedi trenlio ei oes mewn gwneuthGr daioni. Nid oes braidd un achos da yn y dref hon nad yw ef mewn rhyw yatyr nen gilydd yn gysylltiedig ag ef. Mae'n deilwng o barch ar amryw gyfrifon, fel meddyg, fel dyn, ac yn enwedig fel Eglwyawr. Mae