Y Llan

YR ARSYLLFA. ♦ ODIADAU WYTHNOSOL GAN IDRIS. Amryw fieoedcl yn ol cyfeiriais Jp0N FTJGEIL- at y si fod bwriad mewn rhai IOL i ESGOB cyfeiriadau i gyflwyno ffon fageil- LLANDAF. iol i Esgob Llandaf erbyn dyfod- iad y Gyngres Eglwysig i Gaer- dyad yr Hydref nesaf. Nid oedd ond eisiau erybwyll y peth i'w ddwyn oddiamgylch ar ^aWaitb, oblegid mor lliosog ydyw cyfeillion a cWedigion yr Esgob yn yr Esgobaeth fel mai y SWaitb hawddaf yn y byd fyddai casglu yr arian angenrheidioI. Da genyf ddeall fod pwyllgor cryf ^di ei ffurfio i'r diben o dderbyn taaysgrifiadau a8 at ddwyn yr amcan clodwiw i ben, ac y mae ^SWaith o barotoi y ffon yn nwylaw y Mri. ei&pson a Fowler, Llandaf. Derbyniwyd saith 0 Syolluniau oddiwrth wahanol wneuthurwyr, and eiddo y boneddwyr a enwyd ddewiswyd gan J' Pwyllgor. T mae yn dda genyl fod yr aebos ^Wng hwn wedi ei gymeryd i fyny o ddifrif, ac Yn ddiatneu bydd darllenwyr Y LLAN yn barod i roddi pob cefnogaeth i'r mudiad. Yn sicr, os bu eb erioed yn haeddu gwneyd o bonom hyn iddo, figob gweitbgar Llandaf ydyw hwnw.

Pwy bynag sydd yn meddwl 1411. PARNELL mai angel y goleuni yw Mr. 4 DINAgWyR Charles Stewart Parnell, nidi trigolion birben prif ddinas Q Ysgotland sydd yn barnu felly, eu a* yw eu pieidleisiau ar y pwnc o roddi laas £ raint i'r arweinydd Gwyddelig yn rhoddi sail leiaf i'r dybiaeth fod araith hirfaith Syr awes Bassell, o flaen y Comieiwn Parnellaidd, j. hargyboeddi mai y mwyaf diniwedo< yW Jfir Parpeli. £ )iameu fod yn ^ybyldae i fwyafrif darllenwyr Y LLAN fod rhai fobl yn Edinburgh wedi bod yn ceisio dylanwadu y Cyngor Trefol i gyflwyno i Mr. Parnell ^Qasfraint y ddinas bono. Profodd mwyafrif y yngor yn fiafriol i'r cynygiad, ond mynwyd a*s y bobl ar y pwnc, a'r canlyniad oedd gwrthod anrhydedd i Mr. Parnell trwy fwyafrif o >611 o bleidleisiau. Cofnodwyd y pleidleisiau y canlyn :— DroB amhydeddu Mr. Parnell a. dinas fraint Edinburgh. 3,197 erbyn y cynygiad 17,808 Mwyafrif yn erbyn 14,611 J."id Wyf yn llawenychu oblegid fod Mr. Parnell Yn ersonol wedi ei osod o'r neilldu mor ddi-, yttif100111 ^an etholwyr Edinburgh yr wyf yn w a^°bio yn hytrach, oblegid y dyBtiolaeth ddi- ftd a ddyry y ffigyrau uchod nad y w yr achos a-^nrychi°lir gan y boneddwr hwn yn boblog- 1dd yn mhrifddinas Ysgotland.

+ Y mae y paragraph canlynol o'r IttQ. DAVID News of the Week yn egluro ei )¡:V ANS, hun, ac yn profi genuineness (?) CA: EINloN. "areithiau penboeth a fflamychol" w, y pregethwyr, &c. Dywedir 'D' 1 e*n darllenwyr yn cofio am yr helynt ^is N Eeirionydd yDg'yn & bod Mr. un o'r tirfeddianwyr goreu yn rhoddi rhybudd i Mr. David ei f03 ^ae Einion, ymhlith eraill o'i denantiaid, bwriadu codi 25 y cant yn y rhent. ^r' Evans ail gymeryd y fferm, a dj-o6 v °?« yr holl eiddo. Daeth yr aelod seneddol iftut ?r a phregethwyr a diacouiaid i'r arwerth- Pen^ofiH?yno gryn ymdrech' mewc areithiau 'fflamychol,' i osod y tenant allan fel gaQiata •> Ymddengys i'r goruchwyliwr caredig chan n V teu^u ar0B y° y Calanmai; a °3d i'f if 0ei^ wedi cymeryd y fferm, gofyn- SQd di^e?^enanti ar ol y lie i'r percbenog. ?v^ns ^anes ydyw—y mae Mr. David Han » prynu Cae Einion, ynghyd & fferm Vn nal terfyQU ami J Y mae y ffeithiau ^e^ru b^ drostynt eu hunain—ffermwr yn ^agu tyaid o blant, gan roddi yr ynt'ar dyddjn nad oedd ei rent CX7ff Bwilt yr wythnos—ardreth tai vn In yn. y trefydd mawrion—ac yn y K^ft8ai vn ?? 1 brynu y fferm ei hunan! ;?a6ai M* ^y^ oro* ^awn gwybod am taint y ddTfr!^ aVs yn r^entu y fferm yn awr, wedi J oa yn berchenog arni ei hunan."

Yr wyf o waelod fy nghalon yn ESGJBAETH dymuno yn dda i esgobaeth Llan- LLANELWY. elwy a'r Esaob newydd. Dydd Llundiweddaf arweiniwyd Dr. Edwards i orsedd yr Esgobaetb, ac ar yr am- gylchiad pwysig yr oedd tyrfa fawrowyrllen a Ileyg siroedd Gogledd Cymru yn breeenol. Da oedd gweled clerigwyr yr esgobaeth wedi d'od ynghyd mor gyflawn, ffaith a brawf fod apwynt- I iad yr Esgob newydd yn un poblogaidd. Os ceir cydymdeimlad a cbydweitbrediad rhwng yr Esgob a'r clerigwyr yn Llanelwy, yr wyf yn mentro prophwydo llwj^Idiant digymysg. Credaf fod Dr. Edwards ydyn iawn yn y lie iawn, a da genyf gael allan ei fod eisoes wedi enill lie uchel yn serchiadau pobl ei esgobaetb. Dymunaf, yn ngeiriau yr arwyddair a addurnai hen Ysgoldy Cenedlaethol Llanelwy, 11 Nawdd Nlf a'i .1 dangnef i'r Esgob." Cader Idris, Boreu dydd Mercher.

IleluLibbioit CeffreUtuol. 'r" PRIODAS PLENTYN NAW OED.—Achos a dynodd gryn sylw yn Bombay oedd un yn yr hwn y cybuddid mab-yn-Ngbyfraitto un Holltar o greu- londeb at ei wraig ieuane. Yr oedd y gwr yn 47 mlwydd oed a'r wraig yn naw. Y mae y cyhudd- edig yn barod wedi priodi pedwar-ar-ddeg 0 weithiau. Rhyddhawyd y cyhuddedig, gan nad oedd y dyetiolaeth yn ddigonol i brofi creulondeb. EHEILFPOKDD I BYRAMIDIAU YR AIPHT .-Gosodir cytundobau yn Cairo, prifddinas yr Aipht, am wneyd rheilffyrdd a diau mai caffaeliad diail a fyddant mewn gwlad lie y mae yr asyn a'r camel wedi bod yn gorfod gwaeyd gormod ond, ar yr un pryd, y mae yn cynwys cyfnewidiad rhyfedd ar yr ben drefn ar bethan. Y peth neaaf ar ol gwnejd tramffordd yno fydd i^wceyd p«iriant i IgoSi y teltbydd o gerbyd y tram i fyny i gopa y pyramid, y mae yn debyg. Oes y cyfnewid- iadau yn ddiau yw hon. CODI CVFLOGAU GWEITHWYR YN NEHEUDIR CYMRU.-Gosodwyd rhybuddioa i fyny ar ddrysau gweithfeydd Dowlais yn hysbysu y bydd i gyfiog- 0 au gweithwyr haiarn a dur gael eu codi o ddydd Llun diweddaf, Ebrill 29ain, mewn canlyniad i'r gwelliant sydd wedi cymeryd lie yn eu masnach. Effeithia hyn yr un modd ar y fitters, y moulders, y gofaint, &e. Daeth yr hysbysiad yn hollol an. nisgwyliadwy, er y rhaid cyfaddef fod y dynion yn disgwyl am dano or's peth amser, Ni ddy- wedir faint fydd y codiad, ond credir y bydd yn rbywbeth fel 5 neu 71 y cant. Y mae yr hysbys- rwydd hwn wedi peri boddhad cyffredinol yn Nowlais. ARDDANGOSFA CEFFYLAU, CWN, A DOFEDNOD, PORTHMADOG.—Prysurir y darpariadau at yr arddangosfa hon a gynhelir ar y 14eg 0 Fai. Dylai pawb ag sydd yn bwriadu entro wneyd hyny yn ddioed rhag na bydd lie. Yn ol yr hyn a wyddis eisoes bydd yr arddangosfa eleni yn well na'r un fu o'i blaen. Y mae y pwyllgor, dan arweiniai Mr. J. P. Roberts, wedi bod yn nodedig o Iwyddianus hyd yn hyn ynglyn A'r parotoadau. Ceir ymysg y beirniaid y boneddigion mwyaf profladoli yr hyn a sicrha weithrediad cyfiawnder yn y dyfarniadau. Disgwylir y bydd y neidio a'r teithio mor atdyniadol ag erioed, gan fod lliaws o geffylau campus yn cystadlu. DAL LLEIDR AR EI WAITH YN YSBEILIO. Gwnaeth un 0 drigolion Birkenhead waith rhag. orol iawn boreu dydd Llan diweddaf. Ynghanol y nca, pan oedd teulu tafarndy yn dawel mown cwsg, deffrowyd hwy gan swn dieithrol yn un 0 ystafelloedd y ty. Ofnai pob un 0 honynt oddi- eithr un dyn ieuanc fyned i lawr y grisiau i edrych pa beth oedd y mater. Cychwynodd ef i lawr y grisiau gyda gwroldeb dihafal, ac yn ei law yr oedd Uawddryll heb yr un ergyd ynddo. i Ar ei fynediad i un o ystafelloedd isaf y ty, gwelodd y lleidr, yr hwn a anelai ato lawddryll llawn. Yn gweled hyn, anelodd yntau ei law- ddryll gwag at y lleidr, a chyda llyga id llawn 0 benderfyniad, gofynodd i'r lleidr a oedd efe yn rhoddi i fyny, yr hwn, ar ol ychydig 0 betrusder, I a daflodd ei ddryll llwytbog ar lawr, gan syrthio ar ei liniau i erfyn ei faddeuant. Ar ol hyn galwyd am yr heddgeidwaid, pa rai a ddaethant i'r He yn uniongyrchol, a sicrhawyd y lleidr mewn gefynau, a chymerwyd ef ymaith i'r orsaf hedd. goidwadol, lie y mae ar hyn o bryd yn aros ei brawf. Edmygir dewrder y gwr ieuanc yn gyff-! redinol. TREF NEWYDD SPON.Dydd Llun y Pasg yr agorwyd tiriogaeth Oklahoma, yn yr Unol Dalaethau, i ymsefydlwyr. Erbyn nos Fawrth, yr oedd tref newydd danlli grai wedi gwneyd ei hymddangosiad, dan yr enw Tref Guthrie, gyda maer wedi ei ethol, newyddiadur dyddiol wedi ei gychwyn, ac ariandy wedi ei agor. Dyma fel y maent yn brysio gwneyd pethau yn America 1 GWAITH AuR GWYNFYNYDD.—Yn ystod y deu. ddeng mis diweddaf maluriwyd 5,290 0 dunelli o aur geryg yn mwnfa aur Gwynfynydd, ymha rai y calwyd gwerth ^36,000 o aur. Bernir fod oddeutu 90,000 o dunelli o aur geryg yn barod i'w malurio pan y ceir peirianau newyddion i'r lie. Mae y cwmni yn talu y ihan-enillion yn chwarterol; telid 10 y cant ar y dechreu, a 5 y cant y troion diweddaf. DARGANFOD TRYSORAU.-Dydd lau, gwnaed darganfyddiad dyddorol yn North Town Mass, Burray, yn Ngogleddbarth yr Alban. Tra yr oedd un George Petrie yn tori mawn ar ei fferm daeth o hyd i loches yn cynwya arian bathol, a breicbledau a gwddf dorchav arian. Mae yr arian yn perthyn i'r unfed-ganrif-ar-ddeg, ac wedi eu coinioyn amaer y brenhinoedd Edward, Ethelred II., ac Eadgar. Mae yr oil mewn cadwraeth dda, ac wedi eu gwneyd o arian pur. MARWOLAETH MR WILLIAM ROWLANDS, BANSOR. —Drwg genym hysbysu am ferwolaeth Mr. Wil- liam Rowlands, gwin faenachydd, Bangor, yr hyn a gymerodd Ie yn ei breswylfod, Rofft Villa, Upper Bangor, nos Sul diweddaf, yn y 51 flwydd o'i oedran. Yr oedd Mr. Rowlands yn un o'r dineBwyr mwyaf parchus ac adnabyddus. Bu yn un o warcheidwaid y plwyf am lawer o flynydd- oedd. Yr oedd yn aelod o'r Cyngor Trefol am ysbaid. Dewiswyd ef yn un o'r henaduriaid Ceidwadol pan waaed Mr John Pritchard yn faer. Yr oedd Mr Rowfends yn foneddwr a berchid yn fawr gan y trigolibn yn gyffredinol. MAM. YN LLAI>D PUMP O'I PHIANT.—Boreu dydd 'Mercher diweddaf, yn Puy Imbert, ger Limoges, Ffraine, llindagodd dynes o'r enw Porun ei phum' plentyn, yr henaf 0 ba rai oedd yn ddeuddeg oed, a'r ieuengaf yn ddeg mis. Wedi hyny ymeisiodd at ei bywyd ei hun trwy dori ei gwddf & siswrn. Deuwyd 0 hyd iddi yn ei gwaed, ac er nad allai siarad, ysgrifenodd ei bod wedi ei gyru i gyflawni y weithred am nad allai feddwl i'w gwr i feistroli arnynt, yr hwn oedd newydd ddychwelyd 0 garcbar. Ei bod yn gallu dygymod â. tblodi, ond nad allai ddioddef y meddwl fod i yabeiliwr digymeriad a ebreulon fod yn ben arnynt fel teulu. PEIRIANYDD MEWN ENBYDRWYDD.-Syrtbiodd Mr. M. A. Batbye, peirianydd yr agerlong Medway," yn ddiweddar, dros fwrdd y llong hono, yn Nghulfor Trinidad. Taflwyd bywyd- nawf iddo, ond collwyd golwg arno ef a'r bywyd- nawf yn fuan, gan ei bod yn ganol nos, ac yn dra thywyll, a m6r pur uchel yn rhedeg ar y pryd. Pa fodd bynag, cafodd Batbye afael yn y bywydnawf, yr hwn a'i cynhaliodd ef ar y wyneb drwy y nos hono, a thranoeth, 0 dan wres mawr yr haul; ac o'r diwedi, pan deimlodd ei nerth yn pallu, sier- haodd ei hun wrth y bywydnawf; ac yn y sefyllia hon y bu yn cael ei guro gan y tonau am ddau ddiwrnod a dwy noswaith arall; a phan ymron a rhoddi i fyny yr ysbrydi farw, yn ffodus gwelwyd ef gan long Norwegaidd, ar fwrdd pa un y cymer. wyd ef, a derbyniodd bob caredigrwydd ac ymgel- edd angenrheidiol er adnewyddu ei nerth wedi bod am yn agos i dridiau a thair nos yn nofio gwyneb y tonau drwy gymorth y bywydnawf. CYNGAWS YN ERBYN CYMDEITHAS AMAETHYDDOL MON AC ARFON.—Yn llys y Man-ddyledion yn Mangor, ddydd Llun, 0 flaen Mr Horatio Lloyd, gwrandawyd achos a barodd giyn lawer 0 ddydd- ordeb, yn yr hwn y dygai, John Williams, fferm- wr, Llandegfan, gyngaws yn erbyn Cymdeithas Amaethyddol Mon ac Arfon am X2, swm gwobr a gynygid yn yr arddangosfa yn Llangefni y llynedd. Yr oedd Mr S. R. Dew dros yr erlyn- ydd, a Mr R. H. Pritchard dros y gymdeithas. Yr oedd yr erlynydd wedi anfon nifer o ddefaid i'r arddangosfa, a bu i'r stiwardiaid, drwy ryw am. ryfusedd, eu dwyn i'r ring mewn dosbarth arall, a bu i'r barnwyr roddi iddynt ail wobr. Gwrth. ododd y gymdeithas i dalu y gwobrau, ar y tir nad oedd gan yr erlynydd hawl i ofyn gwobrau mewn dosbarth yn yr hwn nid oedd efe wedi ym. restru ynddo. Dadleuai Mr Dew fod y gym- deithas yn atebol am ymddygiad y barnwyr a'r stiwardiaid. Dyfarnodd y barnwr nad oedd gan y stiwardiaid hawl i groesi rheolau y gymdeithas, nac i fyned tucefn i'r entry form." Dyfarnodd yn ffafr y gymdeithas, ond heb gostau. DIGWYDDIAD DIFRIFOL MEWN PRIODAS.-Cymer- odd digwyddiad difrifol le mewn priodas yn nghapel y Bedyddwyr Woodgate, Loughborough, boreu Sadwrn diweddaf. Pan yr oedd y gwas. anaeth priodasol bron ar derfynu, gwelwyd y cofrestrydd, Mr. Lee, yn syrthio i lawr oddiar y gadair yr eisteddai arni. Aeth y gweinidog ato gyda'r bwriad o'i godi, pryd y canfyddodd ei fod wedi marw. Parodd y digwyddiad fraw mawr i'r cwmni priodasol ac eraill oeddynt yn y lie. Yetyrid yr ymadawedig yn wr da, ac adnabyddid ef felllenor lleol tra chymeradwy. Credir mai syrthio i lewyg a ddarfu efe, yr hyn a fu yn angeuoliddo. DYFODOL DnwG: o FLAEN Y MWNWYR.—Mae sefyllfa mwnwyr eiroedd York, Lancashire, a Nottingham, yn ymddangos yn fygythiol iawn ar hyn o bryd. Mae angbydwelediad yn bodoli rhwng y meistri a'r gweithwyr o berthynas i'r cyflogau, ac na ddaw ymwared bnan, bydd holl fwnwyr y swyddi a nodwyd yn sefyll allan. Cyn- haliwyd cyfarfodydd pwysig yn Barnsley, yn yr hwn le yr oedd cynrycbiolwyr o'r gwahanol sir- oedd, i dratod y mater mewn dadl; a'r penderfyn- iad y daetbpwyd iddo ydoedd, sefyll at benderfyn. iadau cynhadledd fawr Birmingham, yr hon a gynhaliwyd beth amser yn ol, a'r hon a baeiodd y dylai y gweithwyr gael codiad o ddeg y cant yn eu cyflogau, yr hyn a naceir hyd yn hyn gan y meiatxi. AMGYLCHIAD GOFIDUS YN NHANYGRISIAU, FFESTINIOG.-Ncs lau, ar ei ddychweliad adref o'r chwarel, canfyddodd Mr. Robert Jones, Menai Terrace, ei anwyl briod, Mrs. Mary Jones, wedi cyflawni hunanladdiod trwy ymgrogi yn un 0 ys. tafelloedd uwchaf y ty. Bernir iddi wneyd hyny rai oriau cyn i'w phriod gyraedd. Yr oedd yn dra darostyngedig i iselder meddwl. Cydymdeimlir yn fawr a'i phriod gofidus yn ei brofedigaeth chwerw.—Dydd Sadwrn diweddafcynbaliodd Mr. W. R. Davies, y trengholydd, ymcbwiliad i acbos marwolaeth Mrs. Mary Jones, yr bon a gyflawfi- odd hunanladdiad dydd lau, Ebrill 25ain.—Jane Rowlands, 2. London Terrace, a ddywedai ei bod yn siarad &'r drancedig dydd lau. Siaradai yn hamddenol, ond cwynai nad oedd wedi cysgu y noswaith flaenorol. Yr oedd yn edrych gystal ag y gwelodd hi lawer gwaith 0 ran ei bysbryd.-Dr. R. Jones, M.B. (Ieallt), a ddywedodd ei fod yn gweinyddu ar Mrs. Jones er's tua phum' mis, a bu yn ymweled a hi dydd Mercher, sef y dydd cyn iddi farw. Yr afiecbyd oedd yn ei phoeni oedd nervous di8order, ac yr oedd oherwydd hyny yn rhwym o fod yn bur isel 0 ran ei meddwl. Yr oedd wedi arfer a bod yn alluog i gysgu hyd o fewn wythnos i'w marwolaeth. Ond nid oedd o gwbl yn ddyryslyd. Nid oedd ef (y tyst) wedi meddwl unwaith y buasai yn cymeryd y cwrs a wnaeth 0 gwbl,—Mr. William Roberts, 2, London Terrace, a ddywedodd ddarfod i R. Jones alw arno i'r ty hwnw nos lau. Gwelodd Mary Jones yn hongian wrth y rhaff a ddangosid. Yr oedd yn hollol farw, ac wedi dechreu oeri.—Mr. Robert Jones, priod y drancedig, a ddywedai fod y for- wyn wedi cael ei thalu er nos Fercher, a'i fod yntau wedi cymeryd ei dillad hi adref gydag ef pan yn myned i'r gwaith. Yr oedd ei briod wedi dweyd y gallai wneyd heb y forwyn am yr wyth- nos hono os cai eneth ei chwaer yn gwmni iddi. Wedi iddo ef gyehwyn i'r gwaith anfonodd ei briod y forwyn adref. Pan yn codi y boreu hwnw y gwelodd hi ddiweddaf yn fyw. Daeth yn ol o'r gwaith, ac yr oedd yr eneth (nith y drancedig) yno, a phan ofynodd ef lie yr oedd ei modryb, dy. wedodd nad oedd yn gwybod, am na welodd hi er's meityn. Deallodd yn tuan nad oedd ei wraig wedi myned ymhell, oherwydd canfyddodd y dillad a arferai wisgo pan yn myned allan. Wedi chwilio y ty yn fanwl cafodd hi fel y nodwyd.— Maggie Jones, y nith, a gadarnhaold ran 0 dyst- iolaeth ei bewythr.—Wedi i'r trengbolydd symio i fyny, dyfarnodd y rheithwyr "I'r drancedigym- grogi tra mewn cyflwr o orphwylledd."

orurbiaartbati, prtobaoau,, a ffaitoolaetftau. GBNEDIGAETHAUR^^ WILLIMS.—Ebrill 26ain, priod y Parch. LJ. M. Williams, Ficer Beaufort, ar fab.