Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
EGLWYS GYMREIG MANCHESTER.
EGLWYS GYMREIG MANCHESTER. At Olygydd Y Llan a'r Dyioysogaeth." Syr,-Byddaf yn ddiolchgaros caniatewch ychydig ofodyn Y LLAN ialw sylw holl Eglwyswyr Cymru, at y penawd uchod. Daethum yma yn mis Chwefror diweddaf, ar gais pwyllgor, i geisio codi Eglwys Gymreig yn ninas y Cotwm. Pan yn ys- tyried mawredd y gwaith oedd i'w wneyd, a'r cyf- rifoldeb oysylltiol Ao, ef, rhaid addef i mi deimlo ar y cyntaf braidd yn anfoddlawn i ymgymeryd âg ef, ond beth bynag oedd fy amheuon a'm pryder yn nghylch y symudiad ar y dechreu, maent bellach wedi magu edyn, a chanu yn iach i mi. Wedi treulio ychydig fisoedd yma, ac ymgydna- byddu a sefyllfa y Cymry, a rhagolygon yr Eglwys Gymreig, teimlaf yn dia calonog., Cychwynais yma yn benderfynol o wneyd yr oil a allwn er sicrhau llwyddiant, ond er hyny, ac er fy mod yn awr mor benderfynol ag erioed, e to teimlaf fod arnaf angen am bob cynorthwy a aii ein cyfeilKon yn ISfghymru ei roddi tuag at sicrhau hyn. Efallai y gofyna y dar. llenydd, Beth a all ein cyieillion yn Nghymru ei wneyd, mewn ffordd o gynorthwy, er llwyddiant yr Eglwys Gymreig yn Manceinion ? Credwn fod yn ngallu Eglwyswyr Cymru wneyd "llawer ymhob rhyw ffordd," ae os felly, eu dyledswydd, wrthgwrs, ydyw gwneyd eu goreu. Teimlwn yn hyderus y bydd y darllenydd o'r un farn oyn gorphen darllen yr ysgrif hon. Yr oedd dau bethmewngolwg wrth godiEglwys Gymreig yma. Yn gyntaf, cael Cenhadwr i fyned ai: ol y defaid Cymreig colledig,|a'u dwyn i'r gorlan yn ol, os yn bosibl. Yn ail, sicrhau man. teision orefyddol rheolaidd i'r rhai hyny o'n pobl ag 'Sydd yu dyfod,yn barhaus o Gymru i'r ddinas fawr ac enwog hon. i Rhaid i mi ymfoddloni yr wythnos ymaar alw sylw ein cyd Eglwyswyr at y peth cyntaf mewn golwg, sef, mynedar oly defaid coll- edig, a'a dwyn yn ol i'r gorlan, os yn bosibl. Ys- grifenwn lythyr ar yr ail amoan mewn golwg yr wythnos nesaf, os oaniata Mr. Golygydd i ni ofod. Mae llwyddiant yr Eglwys Gymreig yn Man- ceinion, athrefi Seisnig eraill, yn dibynu i raddau helaeth ar fod y rhai sydd yn dyfod o Gymru i aros yn y ddinas fawr yma, y rhai a honanteu bod gartref yn Eglwyswyr, yn gwneyd eu oartref gyda'u pobl eu hunain, yn lie myned at yr enwadau. Beth, Eglwyswyr yn myned at yr enwadau wedi dyfod dros Glawdd Off a? A ydyw hyn yn ffaith ? Ydyw, ddarllenydd anwyl, mae yn Manceinion heddyw nifer fawr yn aelodau gyda'r gwahanol Enwadau Cymreig, oeddynt pan gartref yn Nghymru yn addolwyr dilychwin yn yr Eglwys I Y modd i roddi cyfrif em hyn ydyw, nad oedd yma un Eglwys Gymreig i'w derbyu, Wedi i ddyn wneyd ei gartref yn unrhyw fan nid yw yn or-aivyddus i ymadael, serch fod awyrgylch y Ue heb fod yr iaohusaf. Mae yn wir fod ambell mn yn dyfod yn ol at yr Hen Fam, ao oherwydd .hyn gelwir ni yma yn 11 boachers cref- yddol," &c. Yr wythnos oyn y diweddaf, gofynodd un o ddiaconiaid y Methodistiaid Calfinaidd i un o Wardeniaid yr Eglwys Gymreig, pa fodd yr oeddynt (yr Eglwyswyr) yn myned ymlaen ? "Yn dda iawn," meddai y warden, yr ydym yn rhifo erbyn hyn yn agos i 200." Purion, purion," meddai y diaoon, gyda gwen wawdlyd, fe ewch ymlaen am dymor, ond marw a wim yr Eglwys yma, ein pobl ni sydd genych i gyd." Mae yn wir fed nifer wedi cefnu ar y Methodistiaid, ond pobl pwy oeddynt cyn ymuno a'r Methodistfaid ? Ni fyn y Methodistiaid gredu eu bod yn Eglwyswyr pan yn gadael gwlad eu genedigaeth, 'u bod wedi ymuno a hwy am nad oedd yma Eglwys Gymreig. Clyvvais fod dau neu dri wedi myned at yr Ymneillduwyr er pan wyf yma. Efallai y dywed y darllenydd mai Eglwyswyr di-zelai di-werth iawn yw y rhai hyn, neu ni fuasent yn cefnu ar yr Eglwys, a bod yn well bod heb y cyfryw rai. Ond gadewch i ni gymeryd pwyll ae edrych o'n hamgylch er cael allan a oes ffordd arall iroddi oyfrif am hyn. Gwell genym gredu mai myned at yr Ymneilldu- wyr y maent, yn eu hanwybodaeth o'r Eglwys Gymreig. Ofnwn nad oes digon o ofal yn cael ei gymeryd i hysbysu a chyfarwyddo y rhai -a .ddeuanfe i'r ddinBiS o Gymru gan offeiriad y plwyf cyn iddynt gychwyn oddicartref. Er fod nifer o Eglwyswyr yn dyfod yma y naill wythnos ar ol y Hall, nid v/yf wedi derbyn sill (ond gan un), i'm hysbysu o'u dyfodiad er pan wyf yma. Cofier fod Manoeinion yn 12 milldir -o byd, wrth 5 neu 6 o led, a bod ei thrigolion yn rhifp mwy na holl Ogledd Cymru, Caerdydd, ac Abertawe gyda'u gilyfld. Felly gwelir mai nid gor- chwyl hawdd yw dyfod o hyd i'r rhai sydd yn dyfod yma y naill wythnos ar ol y llall, JC pwnc yn awr ydyw pa f odd i wella y diffyg dan sylw, oblegid mai arnom eisiau i bob Eglwyswr Cymreig ddELw ir ddinar wneyd ei g artref gyda ni. Mi dybiwn mai y ffordd debyoaf i sicrhau hyn fyddai, i'r clerigwyr a'r wardeniaid yn Nghymru ofalu cael allao pwy yn eu hardal fydd ar ymfudo i Loegr, ac i ba un o'r dinasoedd y bwriadant fyned, a cheisio, os yn bosibl, oael eu cyfeiriad yn eu oartref newydd, yna hysbysu y Caplan Cymreig yn y dref hono (os bydd yno un), o'u dyfodiad. Gofalu yn mhenaf dim am eu hysbysu cyn cychwyn am yr Eglwys Gymreig, a'u banog i'w mynychu. Cyn- helir y gwasanaethau Cymreig ar hyn o bryd yn Tuer -Street, Oxford Street, yn agos i Owen's College. Hyderaf y telir sylw i'r mater hwn, fel na chawn ein gondio mwy wrth glywed fod Eglwyswyr yn myned i'r oapelau am nad yoynt yn gwybodfod yma Eglwys Gymreig. Wrth derfynu ein llythyr presenol, dymunwn ddweyd wrth y rhai sydd ar adael eu cartref aoheb benderfynu a* ba le i wynebu, fod yn Manceinion gystal manteision i ymddyrchaf u ag sydd yn yr un dref yn y deyrnas. Cydnabyddir ei bod yn uno'r trefydd blaenaf o ran ei gweithfeydd, ei chyfoeth, a'i thrigolion, a'r hon, mewn rhai pethau sydd yn gyf- addas i aefyll eystadl-euaeth lwyddianus gyda holl I drefydd y byd. A fydd i ddarllenwyr Y LLAN, sydd & pherthynas- an neu gyfeillion yma, eu hysbysu am dancm ni, a'n hysbysu ninau am danynt hwy ? Cyfeiriad y Caplan Cymreig yn bresenol yw,—Rev. James Price, 13, Weymouth Street, Oxford Street, Manchester. Rhoddwn ein hysgrifell heibio y tro yma, gan hyderu y cawn hamdden i ysgtifenu un llythyr yn rhagor yr wythnos nesaf.—Yr eiddoch, &a., Y CENHADWR CYMBBIG, Manceinion, Gorph. 6ed.
LLITH 0 LERPWL.
LLITH 0 LERPWL. [GAN EIN GOHEBYDD AEBENieJ GORSEDDIAD DEON NEWYDD NORWICH. Dydd Gwener, yr wythnos ddiweddaf, cymerodd gorseddiad Deon newydd Norwich, Dr. Lefroy, le yn Eglwys Gadeiriol y ddinas hono. Nid wyf am drethu amynedd darllenwyr Y LLAN &g adroddiad manwl o'r gweithrediadau. Teimlid dyddordeb anghyffredinol yn y ddinas a'r gymydogaeth yn y seremoni, ac yr oedd cynulleidfa fawr a detholedig yn bresenol yn y gwasanaeth arbenig. Rhoddodd y Maer aa aelodau y Gorphoraeth eu presenoldeb yn eu gwisgoedd swyddogol. Cymerodd y than arweiniol o ddefod y gorseddiad le yn y festri, ac y mae yn ffaith deilwng o gry- bwylliad i'r deon newydd gymeryd y llwon arferol (oaths of office) ar y Beibl ar yr hwn y cymerodd y Frenhines y llw ar ei choroniad. Yn y cyfamaer dechreuodd y gwasanaeth yn yr Eglwys, pryd y dar- llenwyd y gweddiau agoriadol gan yr Is-Ganon Bulmer, a'r llith gyntaf gan y Canon Nisbet. Wedi myned drwy ddefodau y gorseddiad canodd y cor y Te Deum," a darllenwyd yr ail lith gan y.Deon (Dr. Lefroy) "yn lkwra llythyr A lleferydd Jichel "— y 12fed benod o Actau yr Apostolion ac yna aed ymlaen gyda y rhanau dilynol o'r gwasanaeth. Yr oedd yr holl wasanaeth yn gorawl. Cynhaliwyd gwasanaeth arbenig yn yr hwyr yn Eglwys St. Pedr, Mancroft, pryd y pregethodd Dr. Butler, Prifathraw Coleg y Drindod, Caergrawnt. Ymddengys fod y deondy yn bresenol yn myned dan adgyweiriad, ac na fydd yn barod i dderbyn y Deon a'i deulu oyn mis Hydref. Bwriada Dr. Lefroy adael Lerpwl ar yr 22ain o Orphenaf am yr Alpau,gan wneyd ei arosiad yn y Riffel Alp, lie y mae wedi adeiladu Eglwys, ao yn arferol o ddwyn ymlaen wasanaeth yn yatod mis Awst. Dychwela oddiyno i Leipwi yn mis Medi, gan hyderu y bydd erbyn hyny ymddiriedolwyr Eglwys St. Andrew wadi dewis olynydd cymwys iddo. Ei fwriad wedy'n ydyw cyfiwyno (introduce) ei olynydd i'r gynulleidfa, ei gymeryd oddiamgylch at bob aelod, ao felly rhoddi iddo gychwyniad da. Rhagorol I Bydd ymadawiad Dr. Lefroy yn golled anadferadwy i Lerpwl, iaiie Ile i ofni. Ymedy y boneddwr tra pharchedig oddiyma gyda dymuniadau goreu a gweddiau oynesaf miloedd lawer o'r trigolion am ei lwyddiant tymorol acyshrydol yn ei gylch newydd pwysig. Ymddengys mai y bregeth gyntaf a dra- ddoda yn Norwich fydd mewn cysylltiad a Chym. deithas Ddirwestol Eglwys Loegr yn mis Hydref. Duw yn rhwydd iddo, a hir oes i wasanaetbu ei Eg- lwys a'i wlad. Mae genyf air ymhellach i'w ddweyd am OLYNYDD DR. LEFROY yn Archddiaconiaeth Warrington. Mae apwyntiad y Parch. Canon Taylor, D.D., Deon Gwledig Walton-on-the-HilI, i Archddiaconiaeth Warrington, yr hon swydd a waghawyd drwy ddyrchafiad Dr. Lefroy i Ddeoniaeth Norwich, wedi rhoddi boddlon- rwydd i gorff mawr Eglwyswyr Lerpwl. Mae Dr, Taylor wedi hynodi ei hun fel -ysgolbaig o'r Tadd flaenaf. Yn 1S44 derbyniwyd ef i Goleg y Drindod, Dublin, ei ddinas enedigol, ao yn 1847 derbyniodd y radd o B.A. yn y dosbarth blaenaf. Yn 1848 urdd- wyd ef yn ddiacon gan Esgob Caerlleon (Dr. Sumner), a thrwyddedwyd ef i gurdiaeth Tranmere, Birkenhead. Yn y flwyddyn 1849, dyrchafwyd ef i fioeriaeth Eglwys Crist, Claughton. Tra yn Birkenhead bu iddo enwogi ei hun fel pregethwr, fel yr oedd galwad mynyoh am ei wasan. aeth yn Lerpwl. Yn y cyfamser y mae yn amlwg nad oedd yn esgeuluso ei efrydiau, oblegid yr ydym yn oael iddo yn 1850 gymeryd y radd o A.C. (Athraw yn y Celfyddydau), ei Ll.D. (drwy arholiad), yn 1855, D.C.L. (Rhydycbain) yn 1856, a'i D.D. yn 1871. Gyda golwg ar ddysgeidiaeth Dr. Taylor, nid oes le i amheuaeth; ac y mae wedi bod yn dra Ilwyddianus yn ei weinidogaeth. Yn y flwyddyn 1851, drwy ddylanwad y diweddar Ddeon M'Neile, dyrchafwyd ef i fywoliaeth Eglwys St. loan, Lerpwl, ,,flal olyn_vdd i'r Pqrch. Canon Falloon. Yr oedd v plwyf hwnw yn cynwys poblogaeth fawr ar y pryd, ond y mae cyfnewidiad dirfawr wedi cymeryd lie yn amgylehiadau y gymydogaeth erbyn hyn. Gweith- iodd yn ddifefl yn ystod tymor ei weinidogaeth yn y He gosododd yr holl beirianwaith plwyfol ar lawn w&itb, ond i ryrnusder ei ddoniau fel pregethwr y priodolid ei lwyddiant yn benaf, Dywedir fed y gynulleidfa yn rhifo droa 2,000. Yr oedd yr eghvys ar y Suliau wedi ei llenwi i'r drysau, ac yn ystod deng mlynedd ei weinidogaeth yn y lie ymunodd dim ilai na 300 o Babyddion a'r Eglwys, Bu Dr. Taylor yn hynod Iwyndianus hefyd yn ystod tymop ei weinidogaeth yn St. Silas, Pembroke Place, fiC Y mae wedi gwneyd gwaith da a sylweddol yn St. Chrysostom, Everton. Us yw 38 mlynedd o laf ur didor yn yr Eglwya yn rhoddi hawl i ddyrchafiad Eglwysig, yr oedd y Dr. Taylor yn ei gyfiawn haeddu. Yr oedd llawer o ddyfalu pwy gawsai yr anrhydedd o olynu Dr. Lefroy fel Archddiacon Warrington. Yr oedd y than fwyaf o'r Eglwyswyr Cymreig y daeth yr ye- grifenydd i gy^yrddiad a, hwynt yn enwi Dr. Harri- son, St. Silas, Pembroke Place, fel un cymwys i dderbyn yr anrhydedd, ac eraill y Parch. Canon DiggJe, A.C., St. Matthew a. St. Iago, Moseley Hill; ac nid oes dadl na fuasai y naill nen y llall yn apwyntiad rhagorol. Mae rhai yn beio yr Esgob ana apwyntio un o'r un syniadau Eglwysig a duwinyddol ag ef ei hun,ondyr oedd hyny yn ddigon naturiol. Eel dadleuydd cyhoeddus yr oedd Dr. Taylor yn fwyaf adnabydduB, ond yn ddiweddar y mae wedi cyfyngu ei hun yn fwy i'w ddyledswyddau fel offeir- iad plwyfi ac nid oes un amheuaeth na fydd ei ddyrchaifad i swydd o gyfrifoldeb ei wneyd yn fwy cymsdrol. Fe fuasai Dr. Taylot ymhell cyn hyn, oni b'ai am eithafrwydd ei eyniadau, wedi esgyn i gadaiz esgob. Mae yn anmhosibl boddloni pawb; ond y mae'r Esgob, a dweyd y lleiaf, wedi gwobrwyo teilyngdod drwy ddyrchafu y Parch. William Francis Taylor, D.D., D.C.L., Ll.D., i Archddiacon. iaeth Warrington. Pob llwydd iddo. EGLWYSI CYMREIG MEWN TREFI SEISNIG. Dymunaf wneyd sylw neu ddau ar lythyr y Cen- hadwr Cymreig yn Manceinion" dan y penawd uohod yn y rhifyn diweddaf o'r LLAN, Nid fy amcan yn fy llith flaenorol oedd gwrthwynebu cyn- llun y Parch. J. Price, eithr yn hytrach galw sylw at gynllun ag oedd yn ymddangos i mi yn fwy syml ac ymarferol; ac y mae darllen ei ail lythyr ar y mater wedi fy nghadarnhau yn fwy fyth yn y grediniaeth hono. Ymddengys y cynllun y dadleua Mr. Price drosto i mi yn rhy lafurfawr a choatus, a chaniatau ei bod yn bosibl ei ddwyn i weithrediad. Byddai yn ofynol yn ol y oynllun cynygiedig gael ysgrifenydd trefniadol (organizing secretary) cyiog- edig i 11 gyfyngu ei lafur yn gyfangwbl i'r gwaith." Ni fuasai un yn ddigon i ymweledâ phob rhan o'r Dywysogaeth, oddieithr fod y gwaith" i gael ei ddwyn ymlaen yn araf ac anniben iawn. Awgryma Mr. Price y priodoldeb i'r ddwy Esgobaeth Ddeheuol godi cronfa er anfon eymorth i Lundain, a manau eraill yn Neheubarth Lloegr. Yn ol y cynllun hwn elai holl swm y casgliadau i Lundain, am Dad oes yr un Eglwys Gymreig wedi ei sefydlu yn un man arall yn Neheubarth Lloegr. Gwell fyddai anfon yr holl gasglialau drwy Ogledd a De i un gronfa gyff- redinol. Mae llawer o Eglwyswyr o'r Deheudir, yn enwedig o Geredigion, yn Lerpwl a Manceinion. Mewn perthynas i'r cynllun arall a awgrymir gan Genhadwr Cymreig Manceinion, sef anfon boneddig- esau i gasglu o dy i dy, nid yw fod y Wesleyaid yn gallu llwydo i godi y fath swm anrhydeddus drwyddo yn profi dim, ac heblaw hyny, byddai y dull hwn o gasglu at achosion Eglwysig yn un a gondemnid gan 99 o bob 100 o Eglwyswyr. Ond ni a adawn hwn am mai oynllun arall" ydyw. Dywed y "Cenhad- wr Cymreig," "Os dibynir ar y casgliadau yn yr eglwysi yn unig mai cenbadaeth lied wan fydd hi;" ao fel prawf o hyny dywed fod y Canon Howell wedi bod yn casglu at un o gronfeydd Esgobaeth Llan- elwy, ac mai swm y casgliad oedd £2 10s. mewn un eglwys. Nid yw hyn yn un prawf na wnai y bob! gyfranu at y Genbadaeth Gymreig. Mae yn Ngog- ledd a Deheudir Cymru dros ddeuddeg cant o eglwysi, a phe b'ai pum' cant o'r cyfryw yn casglu punt ar gyfartaledd—dyna q500 a buasai hyny yn swm da i'w ranu rhwng yr achosion gweiniaid yn Lloegr. Yr unig beth sydd yn angeurheidiol ydyw-flurfio pwyllgor canolog o wyr lien a lleyg, a thynu allan anerohiad gostyngedig ond difrifol i'r pedwar Esgob Cymreig. Byddai yn ofynol oael Ilythyrau bugeiliol (pastoral Zeotrs)-oddiwrth yr esgobion at yr offeiriaid y disgwylid iddynt gasglu at y Genhadaeth, yn galw arnynt i osod y mater gerbron eu cynulleidfaoedd, a gwneyd casgliad ar ryw Sul penodedig a dyna y gwaith wedi ei wneyd. Gall pob offeiriad benodi rhyw leygwr cymwys i ofalu am y donations yn y plwyf, felne.. byddo galwad am wasanaeth y dynsa-wd pwysig hwnw, yr ysgrifenydd trefniadol. Mae y cynllun hwn yn un syml ac ymarferol. Pwy wna ei gefnogi ? Nid oes genyf amser i fanylu. Diolch i'r Parch. J. Price am ei lythy:r boneddigaidd.
[No title]
Rhydd y Stubbs' Weekly Gazette nifer y meth- daliadau yn diweddu y 6ed o'r mis hwn fel y canly,u 1889. 1888. 1887. Builders and building materials.. 12 22 10 Chemists and drysalters. 1 1 1 China, glass, and earthenware. 2 — Confectionery, toys, fancy goods.. 4 3 2 Corn, eoals, and minerals. 9 4 2 Drapery, clothing textures 14 24 9 Farmers 8 13 2 Furniture and upholstery trades.. 5 3 Horses and vehicles 1 3 4 Jewellery and watches 1 1 3 Leather 7 7 4 Metals 10 4 7 Paper, printing,,&c 4 2.. 2 Provisions. 32 36 10 Wines, spirits, beer, tobacco 7 16 12 Miscellaneous 27 39 14 144 178 83
[No title]
HAELFRYDEDD Due WESTMINSTER.—Dydd Ian caniataodd Due Westminster 25y cant o ostyng- iad yn ardrethoedd ei clenantiaid amaethyddol ar etifeddiaeth Gastell Helygain, sir Fflint.
IDBUNK.EMESS CURED. —V
I DBUNK.EMESS CURED. —V A Wealthy American Lady whose only son for years was a slave to Intemperance, Nervous Depression, and Exhausted Vitality, after seeking in vain for a cure, and trying all known remedies, at last found a simple means that cured and saved him from a drunkard's grave. Anyone suffering or desiring to help others m this worthy cause, by sending a self-addressed stamped envelope to Mr. James Holland, 25, Hart Street, High Holborn, London, will receive this information, free.of charge. Mention this paper.
LLYFR HYMNAU A THONAU I'R…
Haae genym y Dr. Walters, Canon Evans, Rhymni; Canon G. Roberts, Dowlais Canon D. Lewis, St. David's Deon Lewis, a'r Canon Thomas Williams, Bangor; Deon John Owen, Canon D. Lewis, Trefnant; neu'r Canon Jones, Llanrwst, Llanelwy. Nid oes brinder dynion galluog i farnu gwerth gwaith ar ol ei wneyd, ond peth anhawdd droe ben ydyw cael dynion llawn gwaith gartref i allu oyd- weithredu mewn casglu Llyfr Hymnau. Y mae yn waith mawr. Y mae genyf un gair etc ar y pwnc. Credaf y byddai mabwysiadu un llyfr dan ofal cwmni cryf, a chymeradwyaeth iE61 swyddogol y pedwar Esgob Cymreig arno, yn angeuol i Emynyddiaeth Gymraig. Y mae delw gul, deneu, ac ol "dyhiro," ar emynau pob enwad ar ol mabwysiadu un Ilyfr. Buwyd dros fil o flynyddoedd yn casglu defnyddiau ein Llyfr Gweddi Gyffredin, 800 y mae preflad cant a haner o flynyddoedd o fywyd Eglwysig yn rhy fycban i barotoi Llyfr Mawl teilwng o hono. Rhaid gadael rhyddid gwella ac ychwanegu. Arosaf wythnos neu ddwy heb fyned i'r wasg i edrych a ddaw llaw arall i ymafael yn y gwaith.-Yr eiddoch, &o., ELLIS ROBEBTS. Llangwm Vicarage, Gorpb. 8fed. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Yr wyf yn edmygu llythyr Dr. Walters yn Y LLAN yr wythnos cyn y ddiweddaf ar "Hymnau a Thonau Cymreig yr Eglwys yn Nghymru," ac y mae llythyr T. M. E." yn Y LLAN yr wythnos ddi- weddaf yn haeddu canmoliaeth uchel a mawr. Y mae vn gosod allan ffaithiau yr wyf fi fy hunan wedi eu teimlo lawer gwaith. Ni wnaf (frethu ar eioh papyr i ail-adrodd yr byn a ddywed efe yn ei lythyr, ond hoffwn bwyso ar Eglwyswyr yn gyffred- inol i gymeryd at eu hystyriaeth lyr hyn a ddywed efe ynddo. Nid ydyw cydnabyddiaeth blynyddau ae ymwneyd parhaus ag un o'r llyfra,u hymnau a thonau yr Eg- lwys wedi cynhesu fy nghalon tuag ato ao nid yw yn ddymunol i glywed eraill yn dweyd yr un peth am lyfr yr ydym yn ei ddefnyddio yn ein gwasan- aethau yn barhaus. Ond dyna fel y mae hi, ac y mae hyn yn peri i mi hiraethu yn fawr am gasgliad o donau oymwys ac o gynyrch Cymreig, wedi eu trefnu hefyd yn llawer gwell na'r casgliadau pre- Benol. Fe geir ymhob llyfr rai tonau diwertb, a rhai na ddenant byth galonau y lliaws ond ni welais erioed gymaint o donau mor ddiwerth ac estronol wedi eu Casglu i un llyfr ag sydd yn yr hwn a ddefnyddiaf fi. Er nad wyf yn fardd canfyddaf hefyd fod diwyll- lant yn eisiau yn yr hymnau, ao ymae byn yn wel- adwy i bawb; ond mewn perthynas -A'r tonau y teimlaf unrhyw awdurdod i siarad, ac atynt hwy y bwriadaf ofyn sylw y darllenydd. Mae gwendid casgliad y tonau i'r amryw lyfrau Eglwysigyn naturiol, os ystyrir y tueddiad sydd Wedi bod flynyddau yn ol, ac sydd hefyd yn ffynu yn awr lawn cymaint ymysg Eglwyswyr i gludo i mewn iddynt donau o gynyrch estronol, heb amcanu ys- ,tyried teimlad y Cymro p,gwbl, and yn hytrach wedi ymddwyn yn anfoneddieaidd tuag at ei awen athry- lithgar ao aruchel-feallai ynl ddiarwybod-trwy ei orlwytho a diflasdod o donau a cherddoriaeth hollol gtoes i'w natur a galwadau ei iaith. Ni fyddai Waeth i ohwi geisio symud y Wyddfa na oheiaio gan rBi pobl., pur ddylanwadol hefyd, i weled rhinwedd toevm eerddoriasth o gynyrob Oymreig; oruldeu- weh. a chynyrch Mri. White, Brown, neu Black, tu hwnt i derfynau "Gwyllt Walia," edrychir arno fel peth sanctaidd a chymeradwy, ao yn rhywbeth y JyJai y Cymry Eglwysig ei lyncu—taged bwynt neu Deiaio. y mae yn bresenol ormodedd o'r fath ^Miaeth ^wedi ei gyfaddasu Pr ben Gymrasg, Oha nid ydyw cyfeillicn yr Eglwys eto wedi canfod kyQ, oblegid a y gwaith ymlaen gyda llawer mwy o yaiyn bresenol nag erioed o'r blaen, ac yr wyf yn y bydd y casgliad nesaf o donau yn frithaoh fyth o'r engreifftiau hyn. Nid oes genyf ond ychydig o hyder y bydd y casgliad nesaf yn foddhaol ao yn Well na'r casgliadau preeencl, oddieithr iddo gael ei OBod yn nwylaw eerddorion profiadol Cymreig, rhyddfrydol eu meddyliau, hollol ddiragfarn a rhydd oddiwrth gulni a mympwy. Nis gwelaf pabam nas gall cyfoeth yr Eglwys geisio gar. gerddorion y genedl, fel cerddorion—yn annibynol ar eu crefydd a'u syriisdau-i ddarparu casgliad o donau a fyddai 0 glad i'r Eglwys ac yn addurn i'r genedl, ao yn gyf- ryw ffynonell i'r genedl yn gySredinol i sugno cyenr o hono. A chyn ffurfio y fath lyfr fe ddylai, 'rwy'n Heddwl, fod pob Eglwys a Chenhadaeth yn y wlad hon i gael gohebu a hi, fel y gallo yr hwn a ddewiso draethu ei farn a ohymell gwelliantau wedihyny. Yn ami ni cheir and amlygiad tywyll ao aneglur am refnia.d llyfr, ao y mae allan o'r bron yn ddiarwybod I ni sydd yn byw yn y trefydd mawr yma. Mae'n hwyr bryd i ni gael llyfr o drefniad gwell, a gobeith- iaf y gwelir y florddynglir i gael un ar fyrder. Qobeithiaf hefyd nad arhosir yn y fan yma, ond yr eit ymlaen gyda rhanau eraill o ganiadaeth yr Eg- lwys, oblegid gwelir a theimlir fod eisiau gwelliant *B»wr ymhob oyfeiriad cyn y gallwn ddweyd fod yr EglwyB Gymreig wedi ei dyrchafu yn ei chanu i'r safle y mae yr hen donau Cymreig wedi goaod y genedl Gymreig ynddi. HoSwn allu traethu mwy ar hyn y tro hwn, ond gWelaf fod fy llythyr wedi myned yn faith eisioes, a bad fy amser wedi mynen brin. Fe etyb hyn y diben o ragymadrodd, felly os caf amser yn yr union ddyfodol i ddweyd ychwaneg, gwnaf hyny yn fuan. Yr eiddoch, &c., JOHN THOMAS (Twrog). Llundain, Gorphenaf 8fed. At Olygydd 11 Y L-lan a'r Dywysogaeth." %r,—Gorfoledda pob Eglwyswr meddylgar os ^Wblheir ein siarad ynghylch y pwnc uohod mewn gWeithredj Credaf fod genyf finau ychydig olew yn Y lamp, io, os caniatewcb, Mr. Gol., dymunwn dazu pelydryn bychan o oleuni ar faes ein dyled- sWYddau. 1. Gyda golwg ar y tonau—onid y peth pwysig yw °ael o honom yn gyntaf oil emynati da ? Oacraffwn ^dadblygiad cerddoriaeth gysegredig ymhllth yr ^mneillduwyr, gwelwn fod oeB y Oeinion yn cael ei trwy rym nacuriol, gan oes yr alawon. Ao y r^e hyn yn hollol gydsain a rhediad bywyd pob Os nad wyf vn mawr Ramsynied. rhagflaen- wya cerddorion bydftnwog yr Almaen gan restr o 8v\ • kydenwog. Yn Lloegr ni roddwvd nemawr Onfl Seiddoriaeth cyn yr haner olaf o'r ganrif hon. rv ^afwyd t6 newydd o feirdd naturiol a grymus 3 e.U^a'n m]ynead °yn hyny. Dywedir rar.i 'aqoriaeth yw y rawyaf nefolaidd o'r celfau caia. o'i bun, fel eoron euraidd gylch arlei8ia.u ychymyg aruchel. Ond pob peth yn ei drefn ei hun, y maeemynau godidog yn sicr o gynyrchu alawon eneiniedig—mynwn y cyntaf ac yna daw yr il. 2. Ai nid oes genym emynau eystal, os nad gwell, na'r eiddo unrhyw genedl arall ? Atebwn y gofyn- iad yma trwy gynyg un arall, sef, Beth yw amoan Emyn ? Clodfori y Duw Goruchaf yn ei Hanfod ac am ei weithredoedd, a thrwy'r mawlhad yma godi fel ar risiau disglaer i nchelderau sanctaidd y gwynfyd. Rhoddir esiampl emyn i ni yn Dat. iv. 11, Teilwng wyt Ti, 0 Arglwydd, i dderbyn gogoniant ac anrhydedd a gallu, canys Ti a geraist bob petb, ac oherwydd dy ewyllys Di y maent ac y crewyd hwynt." Yn awr, y mae genym ddigonedd o emyn- au er melus foli ein hunain eiddil ond eisiau sydd arnom fwy o'r rhai hyny ar lun Salmau y Brif Eglwys, fyddai yn gyfrymgau cymwys clodforedd yr Anfeidrol. hy hunanol yw y mwyafrif o emynau yr Ymneillduwyr. Pe defnyddid hwynt i'w priodol le yn yr addoliad cyhoeddus—da, yn ddiddadl, fyddai eu heffaitb. Y mae yn naturiol i'r sectau hoffi rhai felly a'u canu yn gyfo.ngwbl-eu tuedd hwy yw edryoh ar yr unigolyn. Telynegol yw eu hansawdd, o'u teimladau y tardda ffynon eu nerth. Ond melus waith yr Eglwyswr Catholig yw edrych ar brydferth- woh yr Hollalluog fel cyrchle pob yni daionus. 3. Gellid, yn hawdd, enwi nifer helaeth o emynau a genir yn bur gyffredin, ag sydd yn ol o draethu yn eglur y ffydd uniongred. Y mae llinellau dengar yn aros yn y cof acyn lliwio y meddwl. O'r trueni! os bydd y rhai hyn yn arwain y disgybl i gamsynied ar bynciau athrawiaeth. Dylai ein hemynau pobl- ogaidd ddatgan yn ddifloesgni gyflawnder "y pethau a ymddiriedwyd i ni am danynt." 4. Yrndrecha rhai ochelyd y drwg yma trwy gyf. ieithu o'r Saesneg. Peth purion ydyw hyn tufewn i derfynau neillduol. Y mae yn fantais i ni gyfranogi o'r dawn a roddir i'n cydaelodau. Ond wedi'r cyfan, yn anfynych iawn oeir cyfieithiad sydd, ar yr un pryd, yn gywir ac yn Gymraeg. Fel rheol, sych a diddylanwad yw'r emynau benthyg. Y mae'r dyn a ddibyna ar gardod yn dangos ei dlodi, ac hefyd yn prysur lithro ar hyd heol annefnyddioldeb. Ni chredwn eto, fod Haw gelfydd awen Cymru yn methu gwau hardd wniadwaith mawl cyfaddas i Ferch y Brenin. Dyma, ynte, nod ardderchog i feirdd ein gwlad. Dyweded pob un o honynt Mae plyfyn i'm palf yn aur." -Yr eiddoch, &c., CAEHPHILI.