Y Llan

NODION 0 FON. CYMRU GREFYDDOL.—Dyma'r teitl wrth ba un y mae ein gwlad wedi arfer cael ei galw a'i hadnabod er's amser maith, Cymru grefyddol, gwlad y Beiblau, &c. Ond y mae lie i ofm mai cymeriad Cymra Fa ydyw yr achoa. Y mae Cymra Sydd, ac arwyr Cymru Fydd yn anhaeddianol o'r fath gymeriad gloew. Yn ol adrodd- iad a gyfiwynwyd yn ddiweddar i Dy'r Arglwyddi mewn perthynas i addysg grefyddol yn Ysgolion y Byrddau, ymddengys na roddir unrhyw addysg grei- yddol pellach na chann emyn nea ddarllen gweddi mewn 158 o 305 o ysgolion, pryd na cheir hyd yn nod gymaint ag emyn na gweddi mewn 97 o honyut. Ni ddarllenir y Beibl mewn 130 o ysgolion, ac o dan 70 o 1 Fyrddau Ysgol ni chyfrenir nnrhyw fath o addysg grefyddol, a hyny mewn gwlad yr ymffrcstia'r Ym- neillduwyr eu bod mewn mwyafrif mawr 1 A dyma en ffrwyth! Hym! Cau y Beibl allan o gyraedd y to sydd yn codi. Nid felly mae'r EglwYB wedi, ac yn gweithio. Tra y mae hi yn ysgafnhau beichiau y trethdalwyr, ond hefyd yn darparu addysg grefyddol i'r plant. Pa bryd y gwel y wlad mai ei thwyJlo i geiriau teg ac addewidion nas cyflawnir byth y mae'r Ym- neillduwyr. EIN HYSGOLION GWIEPODDOL.—Y mae ymosodiad cryf a ffyrnig yn cael ei wneyd ar y sefydliadan hyn yn bresenol. Gwneir pob ymdrech i'w difudi a'u liethu. Dyma ydyw nôa amI wg y Code Addysg Elfenol sydd dan sylw y Senedd yn breaenol. 0 dan ddarpariadau y Code yma bnasai yn anmbosibl i ysgolion gwirfcddol yn y mwyafrif o leoedd alia d'od i fyny a'r gofynion. Dywenydd genym ddeall fod y gwrth wynebiad cryf a godwyd gan y wlad yn ei erbyn wedi dylanwadu ar y Senedd i'r fath raddau fel y mae'r Code anmhoblogaidd yma wedi ei dynu yn ol am flwyddyn-tlc am byth gobeithiwn. Yn y cyfamser dylai caredigion addysg grefyddol ymwroli o ddifrif at ea dyledswyddan, ac ym- ladd hyd yr eithaf dros eu hiawnderau. GWYLIAu.-Gan ein bod wedi ymuno a. chwmai o gyf- eillion i drealio y gwyliau gydaln gilydd dros y goror," y mae ein nodion, o angenrheidrwydd, yn fyr y tro hwo. Addawn doraeth o newyddion i chwi wedi ein dycb weliad.- Talaii ton.

PENYGARNDDU. GWYL DE Y PLANT.—Dydd Linn diweddaf cafodd plant bach y lie uchod en anrhegu 4 the a bara brith eleni fel arfer. Yn yr hwyr perfformiwyd ganddynt, o dan arweiniad Mr. John Edwards, y Cantata gysegredig "leBn y Bngail Da," trefnedig gan y Parch. Griffith Williams, Gwrecsam. Yr oedd y plant yn cael eu cynorthwyo gan berorfa fechan, Mri. J. B. Jones ac E. Morgans, 1st violin; Mri. Morgan Lewis a John Davies, 2nd violin Mr. D. B. Ford, 1st cornet, a Mr. David W. Ford, 2nd cornet. Cafodd pawb eu mawr foddloni yn y da.dganiad, a theimlent yn wir ddiolchgar i'r Parch. G. Williams am ddyfod allan i'r fath lyfryn at wasanaeth coran plant. ¡

RHYL. ACT JOIIN BOBERTS.—Yn llys yr ynadon ddydd Llun cyhnddwyd Dnncan McNaughton, ceidwad un o'r tafarndai yn y Foryd o agor ei dt ar ddydd Sul. Yn y boreu rhwng 7.15 a 7.49 gwelodd dau gwnstabl naw yn myneck i'r ty, heblaw eraill yn dyfod allan oeddynt wedi myned i mewn trwy ddrws arall. Yr oedd tri i mawn, pan aeth yr heddgeidwaid i'r tyDirwywyd v McNaughton i X2, a X3 108. o gostau, a'r dynion oedd- ynt yno yn llymeitian i 10s. yr un. BOI)DIAD.-Dydd Mawrth boddodd llanc 19 oed o'r enw Wallan Hoote, trwy anturio yn rhy bell i'r m6r ar ddistyll trai, ac yntau hed fedru nofio. Yr oeddyn ym- drochi yn gynar yn y boreu, pan nad oedd help wrth law. Dychwelwyd rheithfarn o foddi trwy ddamwain.

DOLGELLAU. PKIODAS.—Y mae digwyddiad o ddyddordeb neillduol ar gymeryd lie yr wytbnos hon, sef priodas merch Nannau a. mab Hengwrtnchal Y mae teulu Nannau yn deulu henafol iawn, ac yn barchns gan bawb i ac y mae teulu Hengwrtucha ag enw da. iddo yn gyffredinol. Heblaw hyny, y mae y ddan deulu yn Gymreig eu han- iad, ac felly cadwant i fyny yr hen iaith. Bydd llawer o arwyddion llawenhau ynyplwyfi cylchynol, a dy- muniad pawb yw y bydd i'r par dedwydd gael oes hir o hapusrwydd adefnyddioldeb. CLADDECIGAETH.—Y mae an o'r cymnnwyr hynaf yn Eglwys y plwyf wedi ei cbladuu. Yr oedd oddeutu pedwar ngaiu oed, ac yn iJyddlonbob amser yn ei cbymun, hyd nea iddi wanhau tiwy fethiant a henaint. Y CLYCHAIY,Y, mae y ringers yn ffyddiawn gyda'u gwaith yn chwareu y clychaa bob nos Sal. Y maent o dan arweiniad Mr. Owen Jones, y clochydd, yr hwn sydd yn gerddor medrus. Y maent yn rhoddi hyfryd- wch mawr i'r trigolion ac addolwyr yr Eglwys, gan eu bod yn cael eu chwaren yn dda a chwaethas. Y maent yn ogoniant y lie, ac nid yn and y ceir cystal clychan yn Ngbymru na Lioegr. Gobeithro y bydd i'r chwareu- j wyr barhau yn eu ffyddioncieb. Y WLSLEYA.ID.-Dywcdir (nis gwn paun ayw yn wir a'i peidio) fod rhai o'r criwad yma wedi digio wrth eu pregeth wr lleol am iddo fyned i'r Circus noswaitb y Seiat; ac felly, gan mai ete oedd yn pregethu nos SuI, aeth llawer i wrando y Salvation Army. Mae" nhw yn dweyd ei fod wedi ctrdded milldiroedd y noswaith hono oddiwrth ei fan gwaith er mwyn myned i'r show. Piti, hefyd, ei fod wedi esgeulueo ei Seiat.Ifeirionivi-.

GLANOGWEN. EGLWYS CRIST.-Dydd Sul diweddaf dechrenwyd cynal gwasanaeth Seisnig yn yr Eglwys uchod. Wrth weled y rhif oedd yn bresenol, gallasem feddwl mai derbyniol yw gan ein brcdyr Seisnig, oherwydd nid oes yr un gwasanaeth Seisnig yn cael.ei ijynal ynBetheada, ond gan ein brodyr (?) Ymneilidaol, y Methodistiaid. Dechreua am 11.15, 11thipyn o deimlad yn erbyn ei roddi yn y boreu sydd, oherwydd rhaid stripio a rhedeg y gwasanaeth Cymreig—yr hWllBydd yn dechreu am 10—er mwyn gorphen erbyn 11.15. Y Coit.-Teimlo y ddau wasanaeth ar ol eu gilydd yn faich mae y cor hcfyd, ond gwnaethant eu rhan yn deilwng. Y maent yn awr yn disgwylyn bryderua am y Paaliwvr newydd Kydd a? ddyfod allan o'r wasg, er mwyn cael corganu y caiman bob Sul. Da genym au gweled yn gafael mewn darnan mor dda ag ydyw Lift up your heads Worthy is the Lamb," 41 The heaveus are telling," &c.

-=: JHartjmatiottia. GWRECSAM, DYDD IAU.—Gwenith, 4s 9o i 5s 2 am 75 pwys; haidd, 4 6c i 411 9c ceirch da, 2a 100 3s 6c am 46 pwys; ceirch at han, 2s 10c i 3s 6c am 76 pwys; ffa, 4s 10c i 5s 6c; cig eidion, 6e i 7ic y pwys; o myharen, 8Jc i 9c y pwys; cig oen, 8c i 9Ac v DWYS, pore, 6ic i 8c y pwys cig 110, 7c i 9c Uy pWys j cwningod, 18 10c i 2s y cwpl; ysgyfarnogod, 2a 6e i 39 y cwpl; ieir, 3e Oc i 4a 00 y cwpl; hwyaid, 5e i 5a 60 Y cwpl; ymenyn, Is Oc i Is 2c y pwys wyau, 12 SIO Is; bacwn cartref, 7c i 9c y pwys; ham, 80 i 100 ? pwya; gwartheg godro, £17 lOa i L21 10a cig mocb, 8s 6c.i 9a am 20 pwys Hoi, X3 i L5 yr un defaid, 32a i52s yr un; wyn, 23s i 31s yr un; moch, £ 2 i L5 yr nfl. pytatws newydd, 8s 6c i 6a 6c y basgedaid. ELLESMERE,, DYDD MAWRTH^—Gwenith gwyo. 4s 10c i 5a lc am 75 pwys; melyn, 4s So i 4s 10c; haidd* 4s 6c i 4B 9C; wyau, 14 i 15 am Is; ymenyn, 11c i la a*0 wns ieir, 4s 6c y cwpl; hwyaid, 5a 0c i 5c 60 J cwpl; Indian corn, 4a i 4s lie y cant. WYDDGRUG, DYDD MERCHER.-Gwenith øelyl1! 10s i 108 60 hobed; haidd, 8s 6c i 9s 00 am 147 PVVYS; seirch, 6s 6c i 7s am 105 pwys; pytatws, 4a 60 i 5s 0c > ymenyn, Is Oc i Is lc y pwys; wyau, 16 am la.. LLUNDAIN, DYDD MERCHER.—Tramor—Gweni^ 8,360; haidd, 7,550; ceirch, 90,450; blawd, ■ o sachan. Prydeinig—Gwenith, 370 o chwarter haidd, 320. CBOESOSWAX'LT, DYDD MEKCHER. — gwyn, 4B 9C i 5s 0a am 75 pwys; gwenith melyn, „ 4B 9O am 75 pwyB; ceirch, 15B 0a i 17s 6c 0,10 A pwys; ymenyn, 0a 10c i Is 0c y pwys; ieir, 3a o 5a 6c y cwpl; hwyaid, 5a 0o i6aOcy cwpl; i Ja, 6a i 6s 6cyr un; wyau 14 i 18 am Is; haidd at VJygc is 0c i 4s 4c am 70 pwys haidd at fain, 3a 6c am 70 pwys pytatws, 10 i 11 pwy a am 6c; "wamFcik 2s 4c i2s 6cy cwpl; cig eidion, 8c i 9c y myharen, 9c i 10; cig 110, 8c i ge; eig pore, 6e i 8c pys, 14a Oc i 158 Oc am 225 p 15s 6c i 16s 6c am 24o pwys.

BETTWS (OGWY.) Anaml iawn y mae dim yn ymddangos o'r plwyf hwn ar dudalenau Y LLAN. Ond er hyny y mae gwaith yn cael ei gyflawni yma y dylasai cronicliad o hono weled goleuni dydd. Rheithor parchus y plwyf yw y Parcb. D. Pngh, ac er pan y mae yn y Bettwa nid y w wedi gadael y glaswellt i dyfr o dan ei draed. Nid yw pobl- ogaeth pentref y Bettwa, lie mae eglwys henafol y plwyf, vn fawr. ond v mae dros 6,000 o eneidiau yn triaianu ynNghwmgarw. Yn ngwaelod y Cwm y mae Ponsyrhyl, ac yno y mae ystafell genhadol, a golwg lewyrchus ar yr achoa. Y carad preaenol yw y Parch. J. Jones, o Goleg y Brenin, Llundain, yr hwn a nrddwyd yn ddiacon Snl y Drindod diweddaf yn Llandaf gan yr ArglwyddEagob. Y mae achos wedi ei gychwya hefyd er's peth amser yn Pontycymer, yn nghanol y Cwm. Y mae yno hefyd ystafell genhadol eang, ac y mae yn dda genym hyabyau ei bod yn orlawn bob nos Sal. Cynwyaa eiateddleoedd i 300. Yma gwasanaetba y Parch. J. M. Raymond, o Goleg Dewi Sant. Urddwyd yntan hefyd yn ddiacon yn Liandaf Snl y Drindod. Gelwir rhan uchef y Cwm yn briodol yn Flaengarw. Y mae y Rheithor wedi cychwyn achos yma hefyd, ac y mae yn dda genym hysbysn ei fod ar yr adeg bresenol yn llewyrchus. Y mae y lie hwn wedi bod yn anffodos yn y gorphenol, ond gobeithiwn a chredwn fod gwawr ar dori arno. Addolir yma mewn yatafell a roddir yn rhad at wasanaeth yr Eglwys, ac y mae yn dda genym hyabyBU ei bod yn llawn bob nos Sal. Nid yw y Rheithor yn bwriadu adeiladu ystafell genhadol yn y lie hwn, ond eglwys hardd ar nnwaith. I'r amcan hwn cynhaliwyd cyfarfod yno nos Fercher diweddaf i'r diben o benodi pwyllgoi i gario y gwaith ymlaen. Cade;r- iwyd gan y Rheithor, a chafwyd cyfarfod brwdfrydig iawn. Penodwyd swyddogion, casglwyr, &c. Bwriedir oaagln £ 100 yn Mlaengarw—swm da, onide, i g/null- eidfa a phoblogaeth o weithwyr ? Cafwyd addewidion bron am yr haner y noson gyntaf. Y mae yr eglwys i gostio £ 1,000. Pwy a ddaw i gynorthwyo y gwaith da yn Mlaengarw? Y mae gwaith i'w wneuthur yma. A oes neb o ddarllenwyr Y LIAN yn allaog i gynorthwyo y fechan i ddyfod yn fil" yn Mlaengarw ? Derbynir pob rhoddion yn ddiolchgar gan y Rheithor, y Parch. D. Pagh, nen gan y curad, y Parch. W. Gwynne VaTighan.-Gohebydd.

LLANFWROG. CLADDEDIGAF,Tlt.-Dydd Llnn, y 7fed cyfisol, clud- wyd gweddillion marwoi Jfrs. Simon, anwyl briod John Simon, Stryt-y-Casteil, Khcthyn, i gladdfa y Bedydd- wyr, lie yr oedd hi yn ae od. Gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parch. Isaac James, y gweinidog. Gadawodd briod a deaddeg o blant i alaru ar ei hoi. Yr Arglwydd fyddo yn gysar ac yn ddiddanwcb iddynt yn eu trallod a'a colled a bydded iddynt gydnabod Daw yn ei symadiad, a dweyd o eigion en calonan, Yr Arglwydd a roddodd, yr Arglwydd agymerodd ymaith; bendigedig fyddo enw'r Arglwydd.

TALYSARN, NANTLLE. EGLWYS ST. IoA,-z.-Cynh--aliwyd eyfarfod pregethn blynyddol yn yr eglwys hon nos lau a dydd Gwener, y 27ain a'r 2S.iin o Mehefin. Nes Ian, am 7 o'r gloch, llafarganwyd y gwasanaeth gan y Parch. J. Hughes, B.A., Talysarn. Darllenwyd y Ilithoedd gan y Parch. R. Hnghes, B.A., Penygroes, aphregethwyd gan y Parch. D. Morgan, Penrhyndeudraeth. Borea Gwener, am 10.30, cafwyd gwasanaeth a phregeth Saesneg. Darllenwyd y gwasanaeth gan y Parch. M. Roberts, Llanllyfni; y ilithoedd gan y Parch. J. Hughes; a phregethwyd gan y Parch. D. R. Morgan, Bryngwran. Am 2 30 y prydnawn, llafarganwyd y Litani gan y Parch. J. Hughes, a phregethwyd gan y Parch. W. Owen, rheithor Llanfrothen. Am 7 yn yi hwyr, llafar- ganwyd y gwaaanaetn gan y Parch. J. Hughes; dar- llenwyd y Ilithoedd a phregethwyd gan y Parch. D. R. Morgan. Chwarenwyd yr harmonium yn y gwaaanaeth Saesneg gan Miss Fagan, ac yn y gwasanaethan Gym. raeg gan Mra. Hughes. Canodd y cor yr anthem, "I Ti, Arglwydd." Cafwyd cynnlleidfaoedd lliosog, gwas- anaethan bywiog, canu rhagorol, a phregethau grymus ac effeithiol. Addarnwyd yr eglwys gan Mrs. Thomas, Bryndeulyn, a Mrs. Haghes.

BWLCHGWYN. Dydd Mawrth, yr 2fed cyfisol, oynhaliwyd gwyl "fiynyddol Ysgol Snl yr Eglwys yn y lie uchod. Dech- renwyd gwaith y dydd gyda gwasanaeth byr yn yr eg- lwys, pryd y cafwyd anerchiadau an y Parcbn. W. E. Jones, rheitbor Bylchan, a J. Wiiytn Jones, Bwlcll- gwyn. Yna aed i'r ysgoldy, lie y caed te rhagorol a barotowyd gan foaeddigeaau pertbynol i'r Ysgol Sal a'r gynulleidfa. Eiateddodd tna 250 wrth y byrddan. Wedi gorphen gwaith yr ysgoldy, aed i gae cyfagos, lie y treuliwyd y gweddill o'r dydd. Yr oedd yr bin yn rhagorol, ac ymddangosai pawb wrth en bodd. Gwnaed gwasanaeth da yn y cae gan Seindorf Bres Sonthsea, a chan amryw o aelodau'r Yagol Sal a'r cor. Bernir fod rhwng pamp a chwech cant o bobl yn bresenol yn y cae. Gwelsom yno y Parchn. W. E. Jones, Bylchan; J. Owen, Llandegla; G. O. Browne a Mrs. Browne, Coed- poeth; Miss Lloyd, Llanfynydd Miaaea Williams (2), Minera; Miss Wynn, Mr. Owen, &e.

RHUTHYN. Y FYDDJN EGLWYSIG.—Y mae y fyddin nchod, o dan arweiniad medrna a doeth Cadben Roberts, yn enill tir yngyflym yn Bhnthyn a Llanfwrog, er cymaint o wrth- wynebiadan a rhagfarn aydd yn ei herbyn. Y mae yn dda genyf hyBbysu darllenwyr Y LLAN fod y dref lawer yn fwy sobr a heddycbol oddiar pan y mae y fyddin wedi dechrea ei gwaith yma-dynion nn amser nad oeddynt byth yn myned i'r Eglwys yn wrandawyr cyson yn breaet-ol, ac i bob golwg allanol yn derbyn "bndd a Ileshad i'w heneidian anfarwol. Y mae Cadben Roberts yn cynal cyfarfodydd yn yr awyr agored yn Bhuthyn a Llanfwrog nnwaithnen ddwy yn yr wyth- nos, ac weii hyn ceir anerchiadau grymus yn nn o dai y milwyr, ynghyd a. gweddi a chann. Coroned Dnw y nefoedd en hymdrechion a. llwyddiant yw dymnniad yr yagrifenydd.

HENDY GWYN AR DAF.' Dydd Sadwrn gorfodwydjni gan ofalon y bywyd hwn i ymweled â thref Myrdlin. Cynhelid cyfarfod yno am 1 o'r gloch gan y Ceidwadwyr. Deallwn fod Mr. Hugh Williams Drummond i dd'od allan yn erbyn Mr. J. Lloyd Morgan fel ymgeisydd am sedd yn y Senedd mewn canlyniad i farwolaeth Mr. Powell, o Faesgwyn. Brawd ydyw ein hymgeisydd i'r boneddwr rhagorol hwnw Syr James Drnmmond, o Rhydodyn. Cawsom chat felns a'r brodyr "Cwnwr," Login," a '■ Thawe'' nwchben y cwpanaid te. Dydd Sal aethom i Llanddewi Felfre i gymeryd y gwasanaeth dros ein brawd ieuanc, y Parch. J. E. Jones, yrhwn aydd ar ymweliad a'i ewythr, y Parch. R. Evans, ficer parchas Defynog. Cawsom gwmni Mr. Evans (Slly), yr hwn, ynghyd a, Mr. Thomas, Cwmllefrith, a ddarilenodd y ilithian i ni. Drwg genym fod y Parch. W. Harris, y ficer oedranas, wedi cyfarfod ag anffawd, ond y mae yn dda genym ei fod yn gwella mor dda, ac ystyried ei oedran. Yx ydyna yn ysgrifenu" llinell i'r LLAN y tro hwn ar lan y mor-y tonglu yn rhao a'r llanw yn enill tir arnom fel y bydd raid i ni ffoi, a rhoddi y llmellan yn y Post fel y maent y tro hwn, a chyflyma tua'r orsaf er dal y gerbydres. Y mae Elly a minau wedi bod yn ym- drochi, ac wedi mwynhaa ein hanain ar y traeth. Rbaid dychwelyd yn awr at ein dyledswyddan. Nid ydym wedi ein bwriadu i segura'r bywyd allan. Y mae i bawb o honom ein cylchoedd i droi ynddynt, a'n gwaith wedi ei dori allan i ni. Gweithiwn, ynte, tra y caffom.

PRENTEG, GER TREMADOG. Cymerodd Ysgol Sul Eglwysig y lleachod biesardaith i Criccieth ar y 5ed cyfisol. Cluawyd y plant a'r bobl gyda cherbydau i oraaf Porthmadog, o'r hwn le f cychwynasant i Griccieth gyda'r gerbydres am 1.30. Yr oedd y plant pan ofal Mr. R. P. Hughes, Lay Reader y lie; Mr. Howell Evans, ysgrifenydd yr Ysgol Sal, a Miss Edwards, Aberdunaut, y trysorydd. Bhifat y parti tnB. 4,[; o bobl a phlant. Wedi cyraedd Criccieth cludwyd yr amryw ddanteithion i Tir Uchaf Farm; a thra'r oedd Miss Edwards, Mrs. Haghes, ac eraill, yn parotoi y te, difyrwyd y plant mewn amryw chwarenon gan y Parch. J. Lewis, Dolbenmaen; Mri. R. P. Hughes, Lay Reader; Howell Evans, a J. Beale. Tua 3.30, wedi i bawb fwyta a chael en digoni, aeth y parti i Ian y mor i fwynhau y golygfeydd prydferth a'r awelon iachus. Oddenta 5 o'r gloch daeth pawb yn ol i Tir U chaf, i gymeryd ail wledd ar gae cyfagos i'r ty. Mwynhaodd y plant eu hnnain drachefn mewn amryw chwareuon dan arweinyddiaeth y parchas Reithor, Mri. Hughes ac Evans. Ar y diwedd cymerodd Mr. Howell Evans y gadair, ac anercbwyd y gwyddfodolion yn bwrpasol gan y cadeirydd, Mr. R. P. Haghes, a'r Rheithor. Cydnabyddwyd gyda diolchgarwch garedig- rwydd y Mri. Spooner, Porthmadog; T. Laurence, Tremadog Howell Evans, Prenteg; Mrs. Jonea-Parry, Aberdunant; Mrs. Owen, Mrs. Hughes, a Miss Edwards, Prenteg. Yna ymwahanoad. pawb tna'r orsa.f er dycl) welyd adref gyda'r gerbydres am 7.25. Mae yr Ysgol Sal wedi cynyddu yn ddirfawr yn ddiweddar, yn ogystal a, phob rhan arall o waith y cysegr yn y lie. Gobeithir y bydd gwledd fel byn yn foddion i galonogi'r plant er rhoddi en presenoldeb yn fwy cyson yn yr hen sefydliad gogoreddus-yr Ysgol Sal.-Gohebydd.

LLANSAMLET. Da genym byshysu darllenwyr Y LLAN fod Eglwys y plwyfyma yn fiodenog o dan weinidogaeth yr henafgwr galluog, Canon Thomas Walters, D.D., a'i gurad gweithgar, y Parch. Stephen Jones. Pregethir yr Efengyi, a chynelir Ysgolion Sal bob Sul yma mewn tri o ysgoldai cyfleua, bebiaw Eglwys y plwyf, ac y mae mudiad ar droed i adeiladu dau oysgoldai riewydd- ion eto yn fuan, un yn Trallwm, a'r llall yn Boney- maen. Telais ymweliad nos Sul diweddaf a'r Eglwys, a ohefais y fraint o wrando yr Hybarch Canon Waiters yn pregethu ar y geiriau yn St. Matthew xii. 47-50. Yr oedd y bregeth yn ardderchog, a. chafodd wrandaw- iad astud.

DAFEN. Cynhaliwyd gwyl de flyr-yddol Yegol Sul Eglwyo y lie uchod ddydd Sadwrn, y 29ain cynfisol. Ymgyfar- tyddcdd yr aelodan yn yr ysgoldy am haner awr wedi tri, er myned yn orymdaith o amgylch y pentref, o dan lywyddiaeth y Ficer newydd, yr hwn a gynorthwyid gan wardeniaid yr Eglwys, arolygwr yr ysgol, yr athrawon, a'r Parch. LIQyd, curad y lie. Cyraedd- Rsom yr ysgoldy tna haner awr wedi pedwar i gytranogi o'r danteithion a barotowyd ar ein cyfer. Yr oedd dau cant o ysgclheigion wedi ymgynall ynghyd. Wedi i bawb gael eu digoni aethpwyd i gae cyfagos i ym- ddifyru ein hunam mewn chwareuon a rhedegfeydd. Rhoddwyd gwobrwyon i'r rhai llwyddianuB, ac wedi terfynny gwobrwyon, galwodd Mr. Jones ni at ein gilydd i fan cyfleus er mwyn talu diolchgarch i Mr. a Mrs. Maclaren am eu oaredigrwydd t-aag atom yn flyu- yddol.- Un o'r athraicon.

LLANELLI. Yn fy llithian blaenorol rhoddais fraslan o'r Parch' Canoo Williams fel offeiriad plwyfol, ac am ei safie yn y dref hon. Dirgelwch llwyddiant y parchus Ganon yw eifod yn ymwelydd cyson a'i bobl, yn drefnydd (iorganizer) digymar, ac yn un digon doeth i ddewia y donian a'r galluoedd goren y mae yn bosibl i gyflog fawr sierhan, i fod yn gydweithwyr âgef. Nid oes gwell dan gurad yn Nghymru na'r Parchn. Samuel Davies ac E. Thomas. Hawdd canfod fod en calonan yn y gwaith mawr, ao fod ganddynt galon i weithio o danyfath Ficer rhagorol. Ceir eu gweled yn ddiwyd wrthi o foren hyd nos, naill ai ar garlam i roddi gwersi yn yr ysgol ddyddiol nenyn ymweled â'n plwyfolion; a dangosant ofal mawr am y cleifion a'r gwragedd gweddwon ya en hadfyd. tilywsom y parchus Ganon yn dywedyd mewn cyfarfod cyhoeddus nn tro-pan yr oedd rhai eyfeillion ynpentyrn eanmoliaeth ar ei ben am y gwaith mawr yr oedd wedi ei wneyd yn y plwyf- mai anmhoBibl fnasai iddo ef gario y fath waith yn y blaen onibai fod ganddo weithwyr yn y cnradiaid i gyd- ddwyn y baich gydag ef," ao ychwanegodd "I never had a bad curate!" Dyna iaith dyn gonest. Gwyddom am rai ficeriaid, a ganmolir gan yr Archddiaconiaid, a throsglwyddir y ganmoliaeth yn mhellach ganddynt i'r Esgobion What an excellent parish Priest Mr. so and so is;" maes o law iddo! Ond y gwirionedd oedd, y cnradiaid oedd yn gwneyd llawer o'r gwaith, a'r ficer- iaid oedd yn cael y credit am y cwbl. Oherwydd y drefn-trefn ag aydd yn anmhosibl i ddynion sydd yn dymnno llwyddiant yr Eglwys lai na'i anghymeradwyo -treulia y parchuB Ganon amryw flsoedd yn y flwyddyn yn Eglwys Gadeiriol Ty Ddewi, ond yn ei absenoldeb dygir y gwaith plwyfol ymlaen yn gampus gan y cnrad- iaid. Yr wyf yn hoffi Canon Williams am ei fod yn EglwyBwr trwyad], ac yn oario allan orchymyn pen- dant ein Llyfr Gweddi. Yn yr Eglwya Gymreig, gweinyddir y Cymun Sanctaidd bob boreu Sul am 7.30, a dwy waith y Sal cyntaf yn y mis, a chynhelir gwas- anaethan lliosog ar hyd yr wythnos ynddi. YnEglwys All Saints, cedwir y Boreuol Weddi bob boreu am 8, y Brydnawnol Weddi am 7.30, a phregeth gyda hyny bob nos Fercher. Gweinyddir y Cymun Sanctaidd bob boreu dydd Iau am 7.30, a pbob dydd gwyl am 7.30; unwaith bob Snl am 8, a dwy waith ar y kul cyntaf ymhob mis. GOEYNIAD, PWY A'¡ ETYB?—Nid oes yr un amheuaeth yn fy meddwl y dylid gweinyddu y- Cymun Sanctaidd ar bob dydd gwyl, gan fed Colect, Epistoi, ac Efengyi, wedi ei benodi, a eh-ywilydd wyneb i unrhyw offeiriad esganiuso pa. reswm sydd dros ei gael bob boreu dydd Iau7—[Efallai y gwna rhywun o'n darllen- wyr roddi atebiad i M. C. aOL.]. PLWYFIST. PALL.—Er cymaint y glebar am ein hen iaith anwyl, a'r gwaeddi mawr, Oes y byd i' £ iaith Gymraeg," eto nis gellir cau llygaid i'r ffaitfa fod yr iaith fain estronof yn enill tir yo gyflym iawn, hyd yn nod mewn tref mor Gymreigaidd a Llanelli. Ychydig ddyddian yn ol yr oedd ein parchus ficer a'r cnradiaid yn brysur iawn ar hyd a lied Y plwyfydd hyn yn dosbarthu llaw-leni bychain Saesneg- Yr hyn a ganlyn yw y cyfieithiad goren ag aydd y boaibl i mi roddi o honi Eglwys St. Pedr, Lianelll, At aelodau unigol y gynulleidfa, ac at gydymdeimlwy1 ymhell ac agos. Anwyl gydweithwyr a ffrindiau,-Ar ddydd Sul nesaf, y 30ain cyfisol (Mehefin), am 8, 11.15, 3, a 6.30, a'r dydd Linn canlynol am 7 yn yr hwyr, yr ydym ynbwriadu cynaI ein blynyddol a chysegrol was- anaethau (pa rai a gynwysant anthemau neillduol), pryd y pregethir pregethau neillduol gan y Parchn. J. R. Jonee, M.A., a D. D. Jones. Yn awr, yr ydym y unfrydol yn cytuno ei fod yn beth mwyaf gresynUS 1 gael fod lliaws yn troi ymaith oddiwrth ddrws yr Eg- lwys bob nos Sul oeieiaueisteddleoedd, er fod oadeiriaa a meinciaa yn cael eu goaod yn yr eglwysrawd, aphob ysmotyn buddiol. Pa beth sydd i'w wneuthur? Yr unig wellhad ydyw estyn yr eglwys ar unwaith i wys eisteddleoedd i 800 ya.lle 700. Yr ydym yn wyb- yddus o'r ffaith fod genym ddigon o ymlynwyr i lanw y fath eglwys helaethedig yn y dyfodol agos. Y mae y gwaith angenrheidiol hwn yn ymddibynn arnoch chWI- Mor gynted ag y bydd- i ni glirio y £ 270 o ddyled ag sydd yn arhosol ar ein hysgoldy newydd ac aaDg, ynghyd a'ch haddewidion am gynortbwy, yr ydym yO barod i fyned ymlaen gyda'r helaethiad. Oofiwch, gall hyny, wneyd ymorchestiad gwresoglym i roddi yn haal- ionns yn yr ofirymfa yn y gwasanaethau cysegrol Y flwyddyn hon. Ein calonan a losgant gyda phryder » zel duwiolfrydig yn y mwyriiant o'r anrhydedd hon jIJ osodwyd arnom, a'r bendithion a ganiatawyd i ni. Yll yr hyn ein galwyd i helaethu ty Dduw, trwy y dirwasg a osodwyd arnom gan bob] Dduw. Deowch i'n cynorth- wyo, yr ydym yn ostyngedig yn erfyn arnoch yn en Daw, yr Hwn sydd yn trigo ymhliiih dynion." Chwareu teg hefyd, pa fodd y gallasai ein parchns ficer ddwyn ymlaen ei amcan clodwiw o adeiladu ac helaetfao eglwyBi plwyf St. Paul's heb fod "yn gardotyn heb ei ail ?" Pob llwyddiant iddo ddywedaf i, a phawb sydd yn earn gweled estyniad cortynau preswyifeydd Dn'w Jacob. Cafwyd cann rhagorol yn y cyfarfodydd dydd Snl a nos Lnu. Yr oedd y casgiiadau yn cyraedd ych" ydig gyda dengain punt ( £ 40). Traddodwyd pregethaH neillduol, a chafwyd anercbiad dyddorol i'r plant and o'r gloch prydnawn Sul.—Myrddin Coch,

PENLLE'RGAER. Dydd LLon diweddaf cafodd cor Eglwys Dewi Santr Penlle'rgaer, eu pleserdaith flynyddol. Am saith o't gloch yn y boreu cyfarfu rbyw haner cant o honynt yn ymyl yr eglwya, lie yr oedd cerbydau yn barod i'w clndo i orsaf y gledrffordd fawr orllewinol (G.W.R.) yn Gowerton, Yno cafwyd ystafell-gerbyd (saloon carriage), ac i mewn iddi yr aethant gyda'a gilydd. Cyrhaeddasant Dinbych-y-Pyagod (Tenby) am haner awr wedi deg, ac ar ol rhodioo gwmpaB y dref am ryW ycbydig amser, aethant i Westdy Dirwestol Tudor, lIe y mwynhasant giniaw ardderchog. Torwyd y cig gala r y Parch. T. P. Lewis, offeiriad yr egiwys, a Mr. J cir. Kirby, goruchwyliwr Mr. Llewelyn. Yr oedd yr holl ddarpariadau dan ofal Mr Kirby, ac y mae diolchgarwch y cor yn ddyledus iddo ef, i Mrs. Kirby, ac i Mj4911 Barguanna (chwaer Mrs. Kirby. Ar ol ciniawa aet-b rhai allan ar y mor mewn cychod, ac eroill i weled golygfeydd y ile, ymhlith.pa rai nid y lleiaf oedd P. Eglwys, yr hon a ddeil gynulleidfa o yn agoB i fit o bob-1 ac a addurnir 9, chof-adeiladau henafol a dyddorol droØ ben. Bn y rheithor, y Parch. George Huntington, yll garedig iawn i aelodau y c6r, gan eucymeryd 0 amgylch yr Eglwys, a thyna en sylw at bobpeth gwe-rth ei weled. Diolch yn barchus iddo am ei gymwynasgarwch i ddieithriaid ar ymweliad a'r lie. Am bump o'r gloch daeth y cor i gyd at en gilydd i'r gwestty i fwynfcan cwpanaid o de a'r danteithion hyny sydd yn arferol 0 gydfyned a thrwyth deilen yr India. Cychwynwyd tuag adref am saith o'r gloch yn yr un ystafell-gerbyd ag y daethant ynddi, a ehan fod Mr. Kirby wedi gofala dyfod a rhyw gymaint o fwydydd a diodydd o gartref at wasanaeth y cor ar en taith yn ol ac ymlaen, yW- ffurfiwyd yn gyfarfod yn y gerbydres, ac yfwyd iechyd da i Mr. Llewelyn, Mrs. Llewelyn, a thenlu caredig Penlle'rgaer gyda brwdfrydedd anghyffredin, a datgac; wyd diolchgarwch unfrydol y cor iddynt am euhaelicui yn cofio am danynt o flwyddyn i flwyddyn, gan mai Air- Llewelyn oedd yn dwyn holl dreuliau y daith. Diolch' yvyd hefyd i Mr. Kirby a'i dealu am eu gofal a'u llaffl* gyda'r holl drefniadau. Diolchwyd hefyd i rhyw wr arall, yr hwn a elwid y Shah" gan y cor, a'r hwn » barodd lawer o ddifyrwch trwy ei areithiau hyawdl a'* sylwadau pwrpasol. Yr oedd yr hin yn hynod o ffafriol- Cyrhaeddwyd gorsaf Gowerton am 9.40 yn yr hwyr, aO yno yr oedd cerbydau yn aros i gludo pawb i Penlle'r' gaer, a chyrhaeddodd pawb en cartrefleoedd yngysurna oddentn 11 o'r gloch, wedi ilwyr fwynhan eu hnnain' chan ddymuno fel y canlyn:- Hir oes i Llewelyn, i'w bfiod, a'i deulu, A'r Arglwydd mewn bendith fo arnynt yn Bylwi, Boed iddynt o'r diwedd ymadael mewn heddwch, A chael yn y nefoedd drag'wyddol ddedwyddweh." —Lleio Llaiogyffes.