Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
RHODDION BRENHINOL.
[GAN EIN GOHEBYDD AEBENIG.] RHODDION BRENHINOL. Nos Fawrth, yn Nhy y Cyffredin, cynygiodd Mr. W. H. Smith fod y pwyllgor ar Roddion Brenhinol i gynwys 23 o aelodau. Cynygiodd Mr. Storey fod y mater i gael ei ohirio ar y tir nad oedd y Ty wedi cael rhybudd digonol. Dadleuai fod y Llywodraeth yn ymddwyn yn rhy fyrbwyll, ac nad oedd ond rhesymol i'r ddadl gael ei gohirio. Cyhuddai Mr. Smith o fod yn anffyddlon i'w addewid, ac yr oedd yn ystyried ei fod wedi cam- gyfrif nerth yr adran yr oedd ef (y siaradwr) yn cyd. weithredu & hi buasai yn sicr o gael allan ei bod yn adran ryfelgar. Ar ol rhai sylwadau eglurhaol gan Mr. W. H. Smith, ymranodd y Ty- Dros y gohiriad 80 Yn erbyn 233 i. Mwyafrif yn erbyn 153 Mae yn ffaith^deilwng o sylw i Mr. Gladstone a'i gyd-swyddogion, byny yw, yr holl Ryddfrydwyr sydd yn disgwyl am swyddi dan Mr. Gladstone, bleidleisio dros y Llywodraeth. Pleidleisiodd Mr. Parnell, hefyd, a'r holl aelodau Gwyddelig, gyda'r Llywodr- aeth, ac yn erbyn y glymblaid ryfelgar Radical- aidd. Nid oes dadl nad oes ar Mr. Gladstone gywil. ydd o'r militant party "—y Laboucheriaid, y Ore. meriaid, y Piotoniaid, a'r Storeyaid ystwrllyd ac an- nheyrngarol; ac y mae yr olygfa yn un ddifrifol i'r eithaf. Ond nid oea gan y boneddwr anrhydeddus ddim lie i wingo: y mae wedi bwrw ei goelbren ymysg gelynion yt Orsedd a'r Goron Brydeinig, a rhaid iddo gymeryd y canlyniadau. Yn wir, gellid tybied wrth yr olygfa yn nghyntedd Ty y Cyffredin nos Fawrth fod y milflwyddiant gwleidyddol wedi gwawrio-80 yn arbyn 2331 Buddugoliaeth ogon- eddus oedd bon. Pan roddodd y y cwestiwn i'r Ty fod y pwyllgor i gynwys 23 o aelodau, Cynygiodd Mr. Dillwyn fod y pwyllgor i gynwys 25 o aelodau, a bod y ddau oedd ef wedi enwi ar y papyr i wneyd y nifer hwnw i fyny, set Mr. Hunter a Mr. Storey. Dywedodd Mr. W. H. Smith fod y cynygiad yn groes i'r arferiad cyfiredin, oolegid dyna y nifer- sef 23—oedd yn gwneyd i fyny yr holl bwyllgorau eraill. Yr oedd y Llywodraeth yn awyddus i symud yr argraff leiaf allasai fodoli yn meddyliau rhai o'r aelodau eubod am gymeryd mantais annheg ar, gyf soddiad y pwyllgor. Nid cwestiwn plaid ydoedd, ao ni ddylid ymwneyd ag ef fel y cyfryw. Cefnogwyd y gwelliant gan Mr. Cremer ar y tir ei fod yn gwrthwynebu apwyntiad y pwyllgor, ac yn erbyn caniatau unrhyw roddion o gwbl. Rhoddodd rybudd y byddai iddo gynyg y gwrthwynebiad mwyaf penderfynol i'r cynygiad yn ei holl raidfeydd. Cefnogwyd y gwelliant gan Mr. Bradlaugh. Yr oedd ef yn gwrthwynebu yn hollol bob rhoddion Brenhinol, ae am daflu pob rhwystrau a fedrai ar eu ffordd. Gan nad oedd dim a wnelai y pwyllgor &'r Civil List, gwnai ef bleidleisio dros ychwanegu nifer yr aelodau. Nid oedd Mr. Gladstone yn gweled'fawr o bwys pa un ai 23 neu 25 fyddai nifer y pwyllgor. Yr oedd yn rhwym o ddweyd fod gan y Llywodraeth berffaith bawl i fwyafrif o dri ar y pwyllgor yn ol safle y pleidiau yn y Ty. Wedi i Mr. Storey siarad yn mhellach, yr hwn a a alwyd i drefn fwy nag unwaith, ymranodd y Ty- Dros y gwelliant 105 Yn erbyn 300 Mwyafrif dros y Llywodraeth. 195 ENWI AELODAU Y PWYLLGOB. Pan gynygiwyd enwau y rhai oedd i gyfansoddi y pwyllgor cymerodd ymraniadau le ar amryw o honynt, ond o'r diwedd oydunwyd ar y 23 a gynygid gan y Llywodraeth. 'GWELLIANT. Cynygiwyd gwelliant gan Mr. Labouchere fod y pwyllgor i feddu hawl i anfon am barsonau, papyrau, a chofnodion. Dadleuai na fyddai holl weithrediad- au y pwyllgor heb y gallu hwnw ond coeg-chwareu a ffug (sham). Gwrthwynebwyd y cynygiad gan Mr. W. H. Smith, a dadleua-i fod y Llywodraeth yn gweithredu yn hollol unol a chynreolau. Dywedodd Mr. Gladstone mai dyna ei farn yntau, ac o ganlyniad ei fod yn rhwym o gefnogi y Llyw- odraeth. Ymranodd y Ty, a ohafwyd— Dros y gwelliant 136 Yn erbyn 272 Mwyafrif yn erbyn 136 Penderfynwyd mai saith oedd i fiurfio quorum o'r pwyllgor, neu y nifer leiaf allai ddwyn ymlaen y gweithrediadau. GWASANAETH PLANT MEWN CHWAREUDAI. Cymerodd dadl faith Ie yn Mhwyllgor Ty y Cyff redin, ddydd Mercher, ar gyflogiad plant mewn Chwareudai, ond nid mewn dawnsio ar rafl neu wrol-gampau eraill. Cynygiwyd gwelliant gan Mr. Jennings i ganiatau i blant dan ddeg oed wasaaaethu mewn chwareu- dai. Gwrthwynebwyd y gwelliant gan Mr. Samuel Smith, yr aelod dros swydd Gallestr, am ei fod yn gryf o'r farn nad oedd awyrgylch chwareudy yn dda i blant dan ddeg oed. Wedi hir ddadleu dros ac yn erbyn y gwelliant, ymranodd y pwyllgor- Dros y gwelliant 139 Yn erbyn 188 Mwyafrif yn erbyn 49 MESUR ADDYSG GANOLRADDOL I GYMRU. Ymffurfiodd y Ty yn bwyllgor ar y Mesur hwn, a bu cynygiad Syr W. Hart Dyke i gau Sir Fynwy allan o weithrediadau y Mesur dan ystyriaeth. Ar anogaeth Mr. Swetenham a Syr J. Puleston cycsyniodd Syr W. Hart Dyke i dynu yn ol y gwelliant oedd yn cau Sir Fynwy allan o weithred- iad yr Act, a chydunwyd ar adran 2. a Ar adran 3, Cynygiodd Syr W. Hart Dyke welliant ynnewid y eodlllywodraethol 0 Gynghorau Sirol y Dywysog- aeth i bwyllgor unedig o bob Sir, yn cynwys tri o gynrychiolwyr y sir a thri o bersonau a enwid gan y Llywodraeth. Dadleuai y dylai y Llywodraeth, yr hon oedd yn cyfranu swm mawr, gael rhyw reolaeth ar wariad yr arian. Dywedodd Mr. Rendel ei bod yn ddrwg ganddo ddweyd ei bod yn anmhosibl iddo dderbyn y gwell. iant. Dadleuai y dylai gweinyddiad yr Act fod yn hollol yn nwylaw y Cyngborau Sirol, y rhai oedd mewn gwirionedd wedi rhoddi cychwyniad i'r cyn- llun poblcgaidd hwn o addysg. Gwrthwynebwyd y gwelliant gan Mr. Rathbone. Dywedai Mr. Kenyon y dylai y pwyllgor fod yn un a hawliai gydymdeimlad y bobl, ao nid oedd ef yn tybied fol y cynygid ef y boddlonai y teimlad cenedlaethol. Awgrymodd Mr. Swetenham y dylai pob Cynghor Sirol yn Nghymru ddewis ar y corff llywodraethol gynrychiolydd o un o'r tri Choleg yn Nghymru. Dywedodd Syr W. Hart Dyke ei fod yn barod i dderbyn y gwelliant y dylai rhyw gyrff addysgawl pwysig yn Nghymru-gwell ganddo beidio rhoddi deffiniad manwl o honynt ar y pryd-gael hawl i enwi aelod arall o'r pwyllgor unedig fel ag i'w wnayd yn saith. Nid oedd Mr. Randal yn sier a oedd y cyallun cynygiedig yn union y peth y dymunai iddo fod, ond yr oedd yn dangos nad oedd y ddwy ocbr o'r Ty ymhell iawn oddiwrth eu gilydd ar y pwne. Yr oedd yn awr yn haner awr wedi pump, a gohiriwyd ystyriaeth pallach o'r cwestiwn. Dywedodd Mr. Vi. H. Smith, mewn atabiad i Mr. S. Rendel, ei fod yn hyderu y gellid dyfod i gytundeb drwy yr hwn y eeid amser i alluogi y Mesur i ddyfcd yn gyfraith y Senedd-dymor yma. Y BRWYDRO YN YR AIPHT. Gofynwyd amryw gwestiynau nos Fercher a nos Iau, mewn perthynas a'r gweithrediadau milwrol ar y Nile rhwng y galluoedd Aiphtaidd a'r Dervishes. Gofynodd Syr Wilfrid Lawson i'r Ysgrifenydd Rhyfel a wnai roddi hysbysrwydd ynglýn a'r gweith- rediad hyn, ac egluro polisi y Llywodraeth. Yroedd dflrllen hanes am wýr, gwragedd, a phlant, yn cael ,eu cadw o'r Nile, ac yn marw mown loesau o syched ac am y dinystr ar ymborth yn y rhandir, yn ddy- chrynllyd ac os oedd y pethau hyn yn wir, dylai y Ty gael hysbysrwydd llawn. Dywedodd Mr. Stanhope ei fod yn awyddus i ddwyn ar gof i'r barwnig anrhydeddus yr amodau dan ba rai yr oeddym wedi cadw ein catrodau yn yr Aipht. Un o'r amodau hyn ydoedd, yn ddiddadl, ein bod i amddiffyn y terfynau Aiphtaidd. beth oedd wedi digwydd ? Yr oedd mintai grwydredig o anwariaid a adnabyddid wrth yr enw Dervishes yn ymdrechu gweithio eu ffordd i'r Aipht Uchaf, ac anrheithio y wlad. Ein dyledswydd amlwg gan hyny ydoedd cynorthwyo byddin a Llywodraeth yr Aipht i amddiffyn y llinell derfyn oeddym wedi gynorthwyo i sefydlu ein hunain. Mewn atebiad i Mr. Picton, dywedodd Syr James Fergusson os gwnai yr anwariaid hyn barhau i oresgyn yr Aipht, ei bod yn angenrheidiol i roddi atalfa arnynt drwy unrhyw foddion yn ein gallu, ac mai symud ymaith foddion eu bywoliaeth oedd y ffordd fwyaf effeithiol i gyraedd yr amcan hwnw. Yn yr ymgyrch bresenol yr oeddynt yn gorfodi y pentrefwyr i ymuno a, hwynt, ac yn eu gwthio i ffrynt y frwydr i gael eu lladd. Cymerasant feddiant o wersyllfa ar lan y M6r Coch yn mis Mai, gan lofruddio bob dyn, dynes, a phlentyn yn y lie. Yr oedd y Dervishes hyn yn elynion i'r hil ddynol, ac yr oedd yn rhaid rhoddi atalfa arnynt drwy unrhyw foddion yn ein gallu. Gofynwyd lliaws o gwestiynau drachefn, nos Iau, gan Syr W. Lawson, Mr. Labouchere, a Mr. Picton, ond profodd Mr. Stanhope ei fod yn drech o ddigon na'r triwyr gwrthnysig hyn. Dywedodd nad oedd ganddo yr un rhaswm dros gredu fod yr Aiphtiaid yn awyddus i weled heidiau y Dervishes yn dyfod i'w gwlad i'w llofruddio. Well done! Dyna ergyd i bwrpas. GWAITH Y TY. Gwnaed mynegiad pwysig gan Mr. W. H. Smith, nos Iau, o berthynas i fwriadau y Llywodraeth gyda golwg ar y gweddill o'r senedd-dymor. Mae y C6d Addysg newydd i gael ei ohirio, a'r Irish Drainage Bills i gael eu rhoddi i fyny, gyda'r eithriad o'r un yn dal perthynas a'r Bann. Yr oedd yn gobeithio y cymerid ail ddarlleniad Mesur y Degwm yr wythnos ganlynol, ac yr oedd yn awyddus i gael barn y Tyar Fesur Cau y Tafarnau ar y Sul yn yr Iwerddon, &o. Pasiwyd penderfyniad i roddi y flaenoriaith i'r Llywodraeth ar bob cynygion a Mesurau eraill am y rhelyw o'r senedd-dymor. MESUR LLYWODRAETH LEOL (YSGOT- LAND). Gwnaed cryn gynydd gyda'r Mesur hwn yn ystod yr wythnos, ac y mae lie i obeithio y pasia drwy y pwyllgor yn fuan. YSGARMESOEDD GWYDDELIG. Cymerodd amryw ysgarmesoedd Gwyddelig le yn Nby y Cyffredin yn ystod yr wythnos, ond gwastraff ar ofod werthfawr Y LLAN fyddai cyfeirio atynt. Pop-guns diniwed oedd eu harfau. MESUR CREULONDEB I BLANT. Ar gynygiad Mr. Mundella, pasiodd y Mesur uchod y trydydd darlleniad, nos Wener, ynghanol bloedd- iadau o gymeradwyaeth. MESUR Y CAU AR Y SUL. Tynodd Mr. Stevenson y Mesur hwn yn ol, am nad oedd un gobaith i'w basio y senedd-dymor presenol. Daw ymlaen eto y sesiwn nesaf. Ymwahanwyd am chwe' munyd wedi deuddeg- "Very early in the morning."
ST. FFAGAN, ABERDAR.
ST. FFAGAN, ABERDAR. MARWOLAETH ARGLWYDDES VYINDSOE CLIVE.- ("fxla mai y foneddiges uchod adeiladodd Eglwys Wwyfoi St. Ffagan ar ei chost ei hun, gwnaed cyf. eiriid at yr amgylchiad gan yr offairiad yn y gwas- &Qaeth hwyrol, saf y Parch. W. Morgan, Talybont, •berystwytb, yr hwn sydd yn aros yraa ar hyn o "ryd. Cafwyd pregeth ardderchog ganddo, a chan- ^yd anthem Hywel Idloes, "Llawenychais pan ^dywedent wrthyf, awn i d^ yr Arglwydd." Ar ddiwedd y gwasanaeth, chwareuwyd y Dead March gan Mr. W. Hughes ar yr organ, a*r gyn- Ulleidfa yn aros yn ef sefyll. YSGOL GAN.—Prydnawn ddydd Sul diweddaf Caiwyd ysgol gan o'r ddwy Ysgol Sul, sef y Gymreig *'r Seisnig, yn Eglwys St. Ffagan, i barotoi ar gyfer gvvyl flynyddol yr ysgolion Sul ar y Llun cyntaf yn %Bt. Dechreuwyd trwy fyrfer Litani yr Ysgol, yna darllenwyd rhan o'r Ysgrythyr, a ohafwyd anerch- ^d byr, yn Gymraeg a Saesneg, gan y Parch. H. R. Roberts, curad. Daeth tyrfa fawr ynghyd, a °Qafodd pawb eu bocldhau.
[No title]
P, both a fynwch beddyw, taa'm," gofvnai ilgld 1 foneddigee a ddaeth i'w fasnachdy. "Gig vdv °S §Welwch yn dda, a gofalwch mai dafad ddu J gan ein bod ni mewn mourning »v~ Dydd Mawrth, yn llys yr heddgeidwaid, yn "firdar, dirwywyd Lot Price, Mason's Arms, WYdcoed, i £10 a'r costau, neu ddau fis o gar- e aI, am gadw ei dv yn agored ar y Sul. 0 — Yn yr un llys, ar yr un adeg, dirwywyd jpfj'y Ford, Canal Cottage, Cwmbach, am fodyn Qddw yn y Gloucester Inn, Aberdar, ar ddydd i 5s. a'r costau, neu fis o garchar. Yn llys ynadol Pontypridd, ddydd Mercher, cyhuddid hen wr o'r enw Edward Thomas, Troed- Yrhiw, Porth, o gyflawni trais ar ferch 16 oed, o'r enw Elizabeth Howells. yr hon oedd yn forwyn yn y ty y lletyai y carcharor. Gohiriwyd y prawf I yd y dydd Mercber canlynol. Yn yr un llys, yr un dyddiad, trosglwyddwyd *tees Bevan, jeweller, Porth, i sefyll ei brawf. am gyflawni trais ar ferch 18 oed, o'r enw Edith ■kewis, yr hon oedd yn wasanaethferch yn ei deulu. T — Yn Llandilo, y dydd o'r blaen, bu farw Mr. Penry, Tirmawr, mewn canlyniad i niweidiau a dderbyniodd drwy syrthio oddiar benlawr organ Yn nghapel Tabernacl, lie y bu y trancedig yn a £ lod am dros 50 mlynedd, ac yn ddiacon am y *«an fwyaf o'i amser. Y dydd o'r blaen, yn Aberdar, claddwyd ^rs. Kingsbury, Fforchaman, Cwmaman, yr hon °edd wedi by w yn y fferm uchod am 63 o flyn- Yddoedd. Yr oedd wedi cyraedd yr oodran teg 084. "— Dydd Mercher, yn Tredegar, cafwyd merch *echan, dwy flwydd oed, wedi boddi yn y llyn Psrthynol i bwll y Globe. Merch ydoedd i Thomas ^ower, Picton Street. Boreu dydd Llun, yn nglofa y Focbriw, cyf- Ql'fyddodd John Williams, 22 mlwydd oed, gor- chwyliwr nosawl y cyfryw lofa.'d'i ddiwedd trwy 1 gWYmp ddisgyn arno. rp/ Dydd Sadwrn, bu farw dyn ieuanc o'r enw ^homas Evans, 17 mlwydd oed, mewn canlyniad QiWeidiau a dderbyniodd tra yn gweithio gyda'i wythr yn nglofa Blaenycwm, ar yr 20fed o Me- efin. Tra yr oedd efe yn llanwglo yr adeg bono wympodd careg fawr arno o'r top. n- Dydd Iau cyfarfyddodd dyn ieuanc o'r enw Qgn Roberts, o West Bank, Widnes, taniwr yn •gwasanaeth Bheilffordd y London and North estern, a damwain echrydus. Yr oedd Roberts jbeiriant yn cymeryd tren nwyddau o Widnes i ncorn, ac yn Ditton Junction yr oedd yn rhaid W^e^an*i new^ 0 un Pen ^'r llall- Wrth dori • ^n' tarawyd pen Roberts i'r llawr, gan oti el oesau, ac acbosi niweidiau ofnadwy i'r D a'r corff. dftTT ^mwelwyd & Charlestown gan ysgytiad aaeargryafaoi arall dydd Iau.
[No title]
GWRECSAM, DYDD IAU.—Gwenith, 4s 9o i 5s 2e am 75 pwys; haidd, 4s 6c i 4s 9c ceirch da, 2a 100 i 3s 6c am 46 pwys; ceirch at hau, 2e 10c i 3s 6c am 75 pwys; ffa, 4s 10c i 5s 6c; cig eidion, 6e i ne y pwys; cig myharen, 8?íc i 9c y pwys; cig oen, 8e i 9e y pwys; pore, 6Jc i 8c y pwys; cigllo, ne i 9o y pwys; cwningod, Is 10c i 2s y cwpl; ysgyfarnogod, 28 6c i 38 y ewpl; ieir, 3s 00 i 4s Oc y cwpl; hwyaid, 5s i 5s 6c y ewpl; ymenyn, Is De i Is 2c y pwys; wyau, 12 am Is; bacwn cartref, 7c i 9c y pwys; ham, 8e i 10c y pWyú; gwartbeg godro, S17 10s i C21 10s cig moch, 8s 6c i 9s am 20 pwys lloi, t3 i L5 yr un defaid, 32a i52s yr un; wyn, 23a i 318 yr un; moch, £2 i L5 yr un. pytatws newydd, 8a 6c i 6s 6c y basgedaid. ELLESMERE, DYDD MAWETH.—Gwenith gwyn, 4s 10c i 5s Ie am 75 pwys; melyn, 4a 8e i 4s 10c; haidd, 4s 6c i 4s 9c; wyan, 14 i 15 am Is; ymenyn, 11e i Is am 16 wnB ieir, 4s 6c y cwpl; hwyaid, 5s Oc i 5c 6c y cwpl; Indian corn, 4s i 4s lie y cant. WYDDGRUG, DYDD MEBCHER.—Gwenith melyn lOa i lOa 6c hobed; haidd, 8s 6c i 9s Oe am 147 pwys; ceirch, 6s 6c i 7s am 105 pwys; pytatws, 4s 60 i 5s Dc j- ymenyn, Is Oo i Is Ie y pwys wyan, 16 am Is. LLUNDAIN, DYDD MERCHEK.—Tramor—Gwenith 8,360; haidd, 7,550; ceirch, 90,450; blawd, 5,630 o sachau. Prydeinig-Gwenith, 370 o chwarteri haidd, 320. CROESOSWALLT, DYDD MEncnER. Gwenith gwyn, 48 9o i 5s Oc am 75 pwy.; gwenith melyn, 4a 60 i 4s 9o am 75 pwys; ceirch, 15s Oc i 17s 6c am 225 pwys; ymenyn, 08 10c i Is Oe y pwys; ieir, 3s 60 i 5" 6c y cwpl; hwyaid, 5s 00 i 6s 0c y cwpl; gwyddau, 5s i 6s 6cyr an; wyan 14 i 18 am Is; haidd at fraga, is Oc i 4s 4c am 70 pwys haidd at fala, 38 6c i 3s 9c am 70 pwya; pytatws, 10 i 11 pwys am 6c; owningod, 2a 4c i 2s 6cy cwpl; cig eidion, 8e i 9c y pwys; cig myharen, 9c i 10; cig Ho, 8c i 9c cig oen, He i Is; pore, 6c i 8c pys, 14a Oc i 15a Oc am 225 pwys ffa, 158 6e i 16s 6c am 24o pwys.
Advertising
NOW PUBLISHED, DEMY 8vo., 160 PAGES.—PRICE SIXPENCE. BY POST EIGHTPENCE. THE WELSH SUNDAY CLOSING ACT. LORD ABERDARE'S CHALLENGE TO THE "WESTERN MAIL." Is the Increase in Sunday Drunkenness in Wales real, or apparent only WITH INTRODUCTION BY H. LUSHINGTON STEPHEN,- ESQ., LL.B., OR THE INNER TEMPLE, BARRISTER-AT-LAW, AND OF CARDIFF. CARDIFF DANIEL OWEN AND COMPANY (LIMITED). LONDON: W. KENT & CO., PATERNOSTER-ROW. AND OF ALL BOOKSELLERS' DANIfiJL QWEN AND ^OMPANY (LIMITED), ARE FKKPAKKD TO EXECUTE FuR THE TRADE 1>RLNTING—Letter-press Sz Lithographic. "|^NGRAVING—Writing and Ornamental, STEREOTYPING-Type high and thin. BOOKBINIIING, Ruling and Numbering. ABDRKSS— WESTERN MAIL BUILDINGS, CARDIFF.
PENYCAE, YSTRADGYNLAIS.tI
^8th pawb allan i gae cyfagos i ddifyru eu hunain tnewn gwahanol ffyrdd ao ar ol treulio rhai oriau yn bur ddifyr dychwelodd pawb eilwaith i'r Ysgoldy, pryd y darfu i'r Parch. D. J. Davies, Abercrave, Synyg diolchgarwch gwreBocaf i Mrs. Gwyn am ei aelioni, ac i Mr. a Mrs. Moore am eu presenoldeb E'lu cynorthwy, trwy ddweyd, "Yr ydym yn ddyledus 1 deulu enwog y Dyffryn mewn llawar ystyr. Y JBaent yn haelionus iawn tuag at ao yn teirnlo dy- ddordeb mawr yn Eglwysi ac Ysgolion Sul Aber- crave, Callwen, a Penycae, ac yn enwedig ysgol jjdyddiol Penycae. Onibai am eu caredigrwydd hwy yr ysgol ddyddiol wedi ei throsglwyddo er's klyayddau i ofal Bwrdd Ysgol, yr hyn fyddai yn faicb trwm i'r trethdalwyr, ac yn amddifadu yr yegol o bob addysg grefyddol. Gobeithiwn y bydd i'r addysg gtefyddol a gyfrenir yma fod yn fendith i'r plant, ac y bydd y gweddiau a offrymir ar ddechrau a diwtJdl yr ysgol bob dydd gael eu hatab ar eu rhan. Mae yn golled fawr, os nad yn drychineb, fod cymaint o ysgolion dyddiol yn Nghymru yn bresenol heb ddim addysg na defosiwn gtefyddol o'u mewn. Ond y mae yn llawenydd genym nad yw felly yma. Darfu i'r ysgol hon basio yn y dosbarth blaenaf mewn addysg grefyddol yn yr arholiad diweddaf, ac yr ydym yn "ongyfarch Miss Price yn ei llwyddiant yn arholiad cynta,f yr ysgol er pan y mae dan ei gofal. Gallaf ddweyd yn onest mai teulu enwog y Dyffryn ydyw y goreu, mwyaf hynaws, caredig, 800 haelionus o bawb y daethum i erioed i gyffyrddiad a hwy. Felly, yr Wyf yn cynyg diolchgarwoh gwresocaf i Mrs. Gwyn EkM ei rhoddion helaeth, ac i Mr. a Mrs. Moore am presenoldeb." Eiliwyd y cynygiad gan Mr. Watkins, Deri, a phasiwyd ef gyda chymeradwyaeth gwresocaf. Dywedai Mr. Moore wrth ddychwelyd diolgarwch, "Mae yn bleser mawr genyf fod yn bresenol yn eich plith heddyw. Er pan ydym wedi dechreu aros yn Abercrav# House darfu i ni wneyd "awer o gyfeillion, ao heb, mi gredaf, wneyd yr un gelyn. Yr wyf yn cyduno i longyfarch Miss Price yn arholiad cyntaf yr ysgol dan ei gofai, ac yn gobaithio y bydd i'r ysgol basic Hawn cysfcal eto yn arholiad y Llywodraeth yn yr Hydref nesaf." Yn olaf canwyd yr Anthem Genedlaethol. Yna dy- chwelodd pawb i'w cartrefi, wedi mwynhau eu hun- ain yn rhagorol o dda.