Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Y GYNGRES EGLWYSIG. Y mae testynau y Gyngres Eg- lwysig svd(I ilw chynal yn Nghaer- dydd yr Hydref nesaf wedi eu hail gyhoeddi gyda rhestr o'r siaradwyr. Dechreuir y cyfarfodydd am ddeg o'r gloch foreu y dydd cyntaf o Hydref, pan y pre- gethir y bregeth agoriadol gan Archesgob Caer- gainfc yn Eglwys St. loan. Diau y ceir y rhaglen yn Hawn mewn colofn arall, ac felly nid rhaid yw i nai yn y fan hon roddi y manylion. Awgrymais yr wythnos ddiweddaf y byddai y pwnc pwysig o Addysg Elfenol" mewn dwylaw da, ac y byddai i achos y Cenhadaetbau" hefyd dderbyn trin- iaeth ddyddorol. Gwelaf fod y siaradwyr ar y Pynciau hyn fel y cyhoeddwyd yn Y LLAN di- Weddaf. Testyn o ddyddordeb i Eglwyswyr Cym- reig uwchlaw pob testyn arall yw Yr Eglwys yn Nghymru," a da genyf weled fod dynion profiadolt thai mewn cydymdeimlad trwyadl &'r pwnc, wedi eu hapwyntio i siarad arno. Nid yw yn debyg iawn y cawn rhyw lawer o bethau newyddion gan Mr. Dillwyn Llewelyn, Mr. Stanley Leighton, Mr. de Winton, Esgob Caer, a Dr. Walters, end Bier yw y bydd iddynt ddangos teilyngdod a gWeithgarwch yr Eglwys yn Nghymru mor eglur l'n brodyr Seisnig nes y bydd iddynt o newydd Wderfynu Befyll neu syrthio gyda'r Eglwys gymreig yn ei bymdrecb a'r gelynion dadgys- ylltiol. Pwnc sydd wedi bod am gryn amser o flaen darllenwyr Y LLAN yw Ad-undeb Crefydd- ol," Mewn cyfres o ertbyglau arweiniel gallnog y Baae yr achos hwn wedi ei egluro yn odidog i nit Disgwyliaf y bydd anerchiadau Deon Peter- borough, Esgob Ballarat, Arglwydd Nelson, ae 1lWcblaw pawb Esgob Llanelwy, yn fuddicl a dYidorol ar y mater hwn. Y mae yr Esgob Edwards am flynyddau wedi cysylltu ei enw &'r pwnc o ad-undeb crefyddol. Bydd ei araith yn y Gyngres Eglwysig yn sicr o fod yn gryf ac addysgiadol.
[No title]
GORMES Y BL.AENOF.ii AID. Darllenais, gyda bias, yr ertbygl arweiniol ymddangosodd yn Y LLAN yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd yn wir bob gair, a geUid ychwanegu llawer ati yngbylch y trahaueder an- nynol gyda pha un y mete ami i flaenor yn llyw- odraethu yn y tai cyrddati. Dywedir 'stori d-da iawn am y diweddar Barch. Roger Edwards, Wyddgrug (tad y Profit Ellis Edwards, Bala), yn derbyn blaenoriaid umwaith yn aelodau o'r Cyfar- fod Misol. Y mae yn arferiad ymhlith y Methcd- istiaid i holi y blaenoariaid ynghylch eu profsad crefyddol a'u daliadau athrawiaethol pan yn cael eu derbyn yn aelorfau o'r Cyfarfod Misol. Gofyn- wyd i Roger Edwards, ar un achlyeur, i gyfiawni y ddyledswydd hem. Cydsyniodd yntau fL'v <5ais, Be ymddiddanodd a rhai o'r brodyr. W-tlth symud ymlaen daoth at un o'r blaenoriaid, a gofynodd, Wei John, pa un ai gwas ai caeistr wyt ti'n bwriadu bod ?" Ystyriodd y blaenor am ychydig, ac atebodd, Gwas, debyg gen' i." ";Ië, ie," meddai Roger Edwards, "purion path yw hyny; ond gwas i bwy ?" Atebodd y blaenfl newydd ynghaaol chwerthiniad eyffredin-41, Rwy'n meddwl mai gwell i fod yn I was i Sion Sieneyn." Nid oes eisiau i mi ddweyd taw II blaenor mawr y ty cwrdd gartref oedd Sion Siencyn. Yn rhy ami y mae Sion Sieneyn yn fydol-ddyn «5i-grefydd, di-egwyddor: ae iiunan- ol, ac y mae y ISaith fod achos y Daw byw yn nwylaw dynioa o'r fath yn esboniad digenol, yn ddiameu, o'r wedd ofnadwy wisgir gan ^refydd ymhlith rhan fawr o Ymneillduwyr Cymru.
[No title]
YR EISTEDD- FOD GENEDL- A&THOL. Da genyf weled fod yr ymgeie- I wyr bwriadedig ar gyter yr Eisteddfod Genedlaethol gynbelir oeleni yn Aberhonddu mor lioaog. Bydd y canu yn sicr o fod o radd uchel, gan fod eorau goreu y Deheudir yn (parotoi i gystadlu ar y prif ddarn. Paham, tybed na fyddai cor yn dyfcd i lawr o'r Gogledd ? A yw'r ffaith fod Dr. Roland Rogers yn beirniadu yn cyfrif am byn 2 Tybed nad oes arweinydd arall yn y Gogledd yn alluog i arwain cor fedr gy&tadlu a Dowlais a Llanelli ? Da genyf weled y bydd y Gogleddwyr yn cael eu cynrychioli yn yr ail gystadleuaeth. Pwy gymer y gadair eleni ? Dwy flynedd yn 01 yr oeddym fel Eglwyswyr yn llawenychu yn llwyddiant Berw, yr hwn a enillodd gadair Llundain; y flwyddyn ddiweddaf adseiniai y babell eisieddfodol a'r lIef" Offeiriad eto," pan y deallwyd fod y per ganiedydd Tudno wedi ei ddyfarnu yn oreu. Pwy fydd prif fardd gwyl Aberhonddu ? 0 waelod calon yr wyf yn gobeithio y coronir yr wyl A llwyddiant ymhob ystyr o'r gair. Y mae y pwyllgor wedi gweithio yn egniol, ac yr wyf yn deall fod y parotoadau yn myned ymlaen yn hwylus. Gresyn iod Tywysog Cymru wedi mothu cyflawni ei addewid i fod yn bresenol. Pe delai, cawsai dderbyniad tywysog. aidd. I wneyd i fyny am y golled, gobeithio y bydd gwerin Cymru, o Gaergybi i Gaerdydd, yn bresenol yn yr wyl genedlaethol.
[No title]
MR. O'BRIEN AtE PRIF WEINIDOG. Bu Arglwydd Salisbury, beth amser yn ol, yn siarad ar y cwestiwn Gwyddelig, a chan ddyfynu o areithiau Mr. W. O'Brien, dywedodd y Prif Wein- idog fod yr aelod anrhydeddus hwn yn cymell ei gydwladwyr i dori y ddeddf. Aeth troell natur- iaeth Mr. W. O'Brien yn wenfflam yn ngwyneb y cyhuddiad, ft dygodd achos yn erbyn Arglwydd Salisbury am gyhoeddi athrod i'w erbyn. Gwran- dawyd yr achos yn Manchester yr wythnos ddi- weddat. Hawliai Mr. O'Brien £10,000 o iawn oblegid fod y Prif Weinidog wedi ei sarhau. Nid oedd y rheithwyr, fodd bynag, o'r farn fod Mr. O'Brien o gwbl wedi ei gamliwio, a gwrthodasant roddi iawn i'r erlynydd. Yn hytrach, gofynwyd iddo am dalu costau yr achos. Bydd gwladgar- wyr yn llawenychu oblegid fod y llys wedi gwrthod cau genau y sawl sydd yn ceisio cynu y lien oddiar ddrwgweithredwyr yr Iwerddon. Gwelaffod siy bydd i Mr. O'Brien apelio yn erbyn dyfarniad y rheithwyr.
NODIADAU WYTHNOSOL GAN IDRIS.
NODIADAU WYTHNOSOL GAN IDRIS. MESUR Y DEGWM. Y mae Mesur y Degwm wedi ei ail ddarllen yn Nhy y Cyffredin gyda mwyafrif sydd yn ernes o yrfalwyddianus os bydd amser yn Taniatan i'w garie ymlaen yn ystod y Senedd- dymor presenol. Nid oes unrhyw fesur ag y mae yr amseroeJd yn galw yn uwcfo am dano, ac yn ddiambeu y mae yn ddyledswydd ar y Llywodr- aeth frysio ymlaea os nad ydyw yn awyddus i rhywbeth a fo gwaeth" Migwydd. Am rai blynyddoedd bellach y mae ylgwrtli-ddegymwyr wedi bod yn ceisio enyn teiiaslad y wlad yn erbyn yr Eglwys. Yr hen gri ydaedd anmhoblogrwydd a difrawder yr Eglwys. Nad yw y cyhuddiadau hyn yn awr o ddim gwerth. Y mae y rh6d mewn gwirionedd wedi troi yn gyfangwbl, ac yn lie bod yn anmhoblogaidd y mae yr Eglwys wedi enill lie uwch yn serchiadau y genedl Gymreig nag a wnaeth am gasarifoedd law-er. Heddyw, Ymneifll- duaeth sydd i'w gweled wedi ei gadael gan Is o'i chyfeillion, a daw gwaedd dorcalonus o wereydl y capelwyr fod yr 11 aches yn farwaidd iawn y dyddiau hyn. Nid baeriod disail yw fod yr Eg. lwys yn crythau fel y mae Ymneillduaeth yn gwanhau, er fod y papyran Radicalaidd Cymreig wedi myned i nwydau ofnadwy oblegid i Mr. Byron Reed sisial y gwirionedd yn nghluatiian ein Seneddwyr. Dyfais oeiddo gelynion yr Eglwys ydoedd gwrthod taiu y degwm, er cadw i fyny yr ymosodiad ar y Sefydliad pan ddeallwyd nad oedd yr hen ddadl am angbyfartaledd yr Eglwyewyr A'r boblogaeth yn enill 4erbyniad gan ein llywodr. aethwyr. Nid oes neb yn ameu na fedr amaeth- wyr Cymru dalu y degwm. Ni tbalant oblegid na fynant a-An. Cafwyd engraifft o hyn yn ddiweddar yn sir Gaerfyrddin. Y mae y tenant- iaid yn cael eu cynhyrfa i wrthod tala, ac Did oes unrbyw apel mor uniongyrchol i filoedd o bobl a'r apêl bono sydd yn cySwrdd &'r boced. Pan y 55180 y clerigwyr yn gosod y gyfraith mewn gweithrediad i'r diben o hawlio yr hyn sydd yn gjtreitblawn iddynt, y mae y dynion anoneet a diegwyddor hyn yn eu camddarlunio fel rheibwyr y tlodion, gan obeithio pardduo yr Eglwys yn Dghymeriadau ei gweinidogion. Bydd pawb sydd yn caru heddwch ei wlad a Uwyddiant Moesoldeb a gwareiddiad yn ymfalchio oblegid fod gobaith gwan y bydd i fesur y degwm ddyfod ya ddeddf cyn bo hir.
[No title]
ETHOLIAD GAERFYRDDIN. Etholwyd yr ymgeisydd Glad- stonaidd yn yr etholiad diweddal yn ngorllewin-barth Sir Gaer- a fyrddin, ond da genyf weled fod Mr. Williams-Drummond wedi ymladd mor ar- dderchog. Bu yn Hwyddianus i uno y gwahanol bleidiau, ac yr oedd nifer y rhai a bleidleisiasant drosto broa cymaint a phleidwyr Arglwydd Emlyn yn yr etholiad diweddaf a gymerodd le. Y mae hyn, ac yBtyried dieithrweh Mr. Drummond i'r etholwyr, yn ardderchog. Wrth ymladd ac ymladd o hyd y mae disgwyl am fuddugoliaeth, ac er na chawsom y sedd y tro hwn na ddigalon- wn, eithr glanheir yr artau a byddwa barod i gyf- arfod a'r dyfodol. Cader Idris, Boreu dydd Mercker-
ott Cgffwtiinol. ",-"--_"",,-'_".../'-"'-"'-"-'J"'"-"''/'''-'-./'--''''''"'''"'---'"'------''''''--'''--'''--''---
ott Cgffwtiinol. 'J" COLEG y GOGLEDD, BANaoR.-Mae y myfyrwyr canlynol o Goleg y Gogledd wedi pasio yn Ilwyddianus arholiad matriculation Prifysgol Llundain a gynbaliwyd yn ddiweddar :—Maude Hughes (Treffynon), John Jones (Dolwyddelen), William R. Owen Bethel, Mon), Ellen T. Evans (Llanllechid). GYHOEDDI BANGOR.-Hysbysir y bydd i Eisteddfod Genedlaethol gael eichyhoeddi yn Mangor ddydd Lli-in, y Sed o Awst. Y mae yr hyrwyddwyr yn ymegnio i wneyd y trefaiadau yngyflawn ac yn deilwng o brif wyl y genedl. Disgwylir cynrychielwyr Hen a chan yn liu i'r ddinas esgobol. FFEWTDRAD ANGEGOL AR FWRDÐ LLESTR 0 GAF,RNAItFON.-Hysbysir ddarfod i ffrwydrad gy- meryd lie ar fwrdd yr ysgwner Catherine, o borthladd Caernarfon, yr bon oedd yn llwythog o itaphjlia, yn mhorthladd y Thames Haven. Ei cbadben ydoedd John Evans, mab yr hwn a gafodd ai ladd arwy y ddamwam. Ni dderbyn- iasom y manylion. MR. PARNELL YN EI).TNBURGH.-Dydd Sadwrn diweddaf anrhegwyd Mr. Parnell k rhyddfreiniad dinas Edinburgh. Gwnaeth Mr. Parnell araith faith, ymha un y eyfeiriodd at y Ddirprwyaeth Arbenig a'r dadleniadau a wnaed yn eisteddiad y cyfryw. Terfynodd trwy ddatgan ei hyder y byddai i'r blaid Ryddfrydig ddeddfwriaethu yn gyfiawn tuag at yr Iwerddon. OAWRES UN-MLWYDD-AR-DDEG OFD.-Mae cawres ieuanc Rwsiaidd ar ymweliad & Paris ar hyn o bryd. Ei henw yw Elizabeth Liska. Nid yw ond un-mlwydd-ar-ddeg oed, ac y mae yn barod yn mesur 6 troedfedd 6 modfedd. Nid yw ei rhieni a'i brodyr a'i chwiorydd ond o faintioli cyffredin. Y mae yn eneth gadarn a chydbwys drwyddi, a dywed y meddygon y bydd iddi dyfu gryn lawer eto. ETHOLIAD EAST MARYLEBONE.-Dydd Gwener diweddaf bu etholiad yn East Marylebone am olynydd i Arglwydd Charles Beresford, yr hwn a ymddiswyddodd. Bu y ddwy blaid yn hynod bryaur, ac er fod gan y Gladstoniaid ymgeisydd poblogaidd ni lwyddasant. Yr oedd canlyniad y poll fel y canlyn :—Mr. Edmund Boulnois (C.), 2,579; Mr. F. Leveson-Gower (G.), 2,086; mwy- afrif, 493. Etholiadau blaenorol1885 Arg- lwydd C. Beresford (.), 3,130; Mr. Grant (R.), 2,1^8; mwyafrif Ceidwadol, 944. 1886 Arg- Iwydd C. Beresford (C.), 3,101; Proffeswr E. S. Beesly (R.), 1,616; mwyafrif Ceidwadol, 1,485. DIGWYDDIAD DIFRIFOL YN NGHASNEWYDD-AR- W^YSG.—Dydd Sadwrn, aeth gweithwyr Mr. W A. Baker, masnachydd haiarn, Commercial Road' Casnewydd, ar eu gwibdith flynyddol i Penarth: yr hwn le a gyrhaeddwyd mewn cerbydau. Tra ar y daith adrei, eisteddai Mr. John Lovell, gyruchwyliwr y gwaith, ar y sedd gerllaw y gyr- iedydd. Pan gyrhaeddwyd lie o'r enw St. Mellons gofynodd Lovell pa beth oedd enw y pentref; ond cyn i'r gyriedydd allu ei ateb, syrthiodd y blaenaf yn wysg ei gefn i'r cerbyd. Ataliwyd y meirch ar unwaith, a chafwyd cyfferiau adferol iddo, ond yn gwbl ofer. Yr oedd eie yn liollol anymwybod- of, ac ni ddangosai yr un arwydd o fywyd. Tybir mai yr achos o'i farwolaeth ydoedd clefyd y galon gan fod y meddyg wedi ei rybuddio i ymwrthod & phob math o bleserau a allent ddwyn y clefyd hwn o amgylch. Dygwyd y corff i'r dref yn y oerbyd ac yn ddilynol, cludwyd ef i'w breswyl- fod. Gadawa briod a saith o blant bychain i alaru eu colled. Y mae cydymdeimlad mawr âhwy yn eu ptofedigaeth. Y CVNHAlfAJf GWAIR.—-Y mae y cynhauaf gwair drosodd yn Nyffryn Clwyd, a cbafwydeDytlaa toreithiog, a thywydd ardderchog i'w gludo ond mewn lleoedd uebel ychydig iawn sydd wedi ei gludo, ac y mae yn dda genyf hysbysu darlfenwyr lliosog Y LLAN fod y cnydau yn doreithiog iawn, ac y mae lIe i gredu fod yr amser da" ar fitly fed" i'n plith eto. SUDDIAD OWOR YN NGIIAERGYBI. YD -XOOd' ymrysonfa cyohod hwyliau perthynol i glwb Oao*" gybi, prydnawu Sadwrn, trodd cwch perthynol yr agerlong Holyhead," a suddodd yn uniongyrcb- ol. Yr oedd tri dyn ynddo ar y pryd, a gwared- wyd dau o boaynt gan Mr. Cay, mab Oagtam Cay, R.N., yr hwn oedd mewn cwch ychydig ar y blaen iddynt, a gwaredwyd y trydydd dyn gall gwcb arall. Ni chawsant ond diangfa gy: rhag boddi, gan fod y lie yr oeddynt ynddo yn He dwfn o'r tuallan i'r porthladd. ETHOLIAD GGKLLEWINBARTH SIR GAERFYRSI>«;- —Cymerodd yt etholiad uchod le dydd Moisbet, yr 17eg cyfisoL Cyhoeddwyd y pleidleiaian yr lau canlynol fal y canlyn:—Morgan, Vvilliams-Drummond, 2,530; mwyafrif, 1,72 Y mae y inwyafrif hwn yn llai o yn agos i bum' cant a haner na/r mwyafrif Rhyddfrydol yn 1886, pan safai y pleidleisiau fel y canlyn :W. R H, Powell (R.), 4.181; Syr J. C. Lawrence (U.), 1,916; mwyafrif, 2,265. Gwelir fod y uxeid- Ieisiau Undeboi yn fwy o 614 nag yu yr etholiad hono, tra nad yw cynydd y bleidlais Ryddfrytfel. yn fwy na 71. BRODOR 0 Sia GAFRNARFON MEWN HELBUX. YK NHAERLLEON.—Dydd Gwener, cybuddwyd OWQn Parry Jones, brador o sir Gaernarfon. yn heddfys Caerlieon o ladratta cerbyd a cheffyl pertbynei i Mri. Barnes, CaerHeon. Aeth y carchafor i ystitblau yr erlynwyr gan logi cerbyd i brysuro i'r oraaf i gwrcklyd ei frawd. Ni chlywyd ymhellach oddiwrtho. Yu ddiiynol aeth y carcharow i Wrecsam, a chynygiodd roddi y ceffyl a'r cerbyd i fyny mewn arwertbiant, oud gan yr amheBa* yr arwexthw.r ef, gwrthodedd eu rhoddi i fyny. Yn faan wedy'n cyttiaeddodd Mr. Barnes ac heue- geidw.ad i'r lie, a chymerasant ef i fyny. Ad-gat- charwyd ef am wythnos. GWENWYNIAO YN DEPTFoBD.-Darfll i Winter, tra yn eriyn yr hon y dygodd y rbeiib- wyr reithfarn o iofruddiaeth wirfoddol yn yireng- holiad ar yft aohoaion o wenwyniad yn Depifcri, gyfaddef ei heuogrwydd ychydig cyn marw yn ngwydd ei phriod a'i merch. Dywedodd na wyddai beth a ddaeth drosti i gyflawni y fath weithred ac i ddwyn gwaradwydd ar ei tbeuln, gan fod ganddi ddigonedd o arian. Rhyddhaofid ei merch, Mrs. Frost, yn gyfangwbl oddiwrth y trosedd. Dartu i ddyn o'r enw George Francis Deur, yr hwn oedd yn dyst yn yr achos, a'r hwn a fa yn lletya gyda Mrs. Winter, gyflawni hunas- laddiad wrth welod y owrs a gymerodd pethau a gofidiodd yn fawr pan ddeallodd yn yetod y treng- holiad ddarfod i Mrs. Winter yswirio ei fywyd am £ 19 19s. Bu yn ddiweddar yn teimlo poenau yn ei ddwyfron. Y LLOFRUDDIAETHAU YN LLUNDAIN.-Nid oes yr un arlliw o hanes Ilofrudd y ddynes Aliee Mackensie, yr hon a lofruddiwyd mor ysgeler nos Fercher yn ngbymydogaeth Whitechapel, wedi ei gael. Cyineiwyd amryw i fyny ar amheuaetb, a rhoddodd rhai personau eu hunain i fyny yn un- trydol, gan dystio mai hwynthwy oeddynt Jack the Ripper;" ond gollyngwyd hwynt yn tbyad, drachefn, gan mai o dan effeithiau diod neu wall. gofrwydd yr oeddynt. Nos Wener, yn Castile- Alley, gerllaw man y gyflafan flaenorol, canfydd. wyd dynes o gymsriad amheus yn sefyll ar yr heol gyda morwr, ao ymddangosai y ddau fel pe yn metha cydweled. O'r diwedd gwaeddodd y diynes Mwrdwr," & "Jack the Ripper., Rhedodd lliaws o bobi i'r lie, a chanfyddasant y dyn yn dal cyllel hir yn un law, tra y gafaelai yn ngwallt y ddynes gyda'r Haw arall, gan ei thry- wanu 4'r gyllell. Ehuthrodd amryw bobl arno, ac ar ol ymdrech galed llwyddasant i gael y gyllell oddiarno. Yr oedd gryn swm 0 waed iddi am- gylch i'r man He y safent, ond diangodd y ddynes ymaitb yn yatod ymdrechfa y bobl gyda'r ymos- odwr. Ymdrechodd y dyn ei oreu. i adfeddianu ei ryddid, ond daeth lliaws o heddgeidwaid i'r lie i gynorthwyo y dorf, a chawsant drafferth neili- duol i atal y dyrfa rbag crogi yr ymosodwr yn y fa a r He, Modd bynag, 11 wyddwyd i fyned ao, ef i'r orsaf heddgeidwadol, lie yr byebysodd mai morwr ydoedd, nowydd ddyfod i'r Brifddinan o South Shields. Dywedodd ddarfod i'r ddynes geisio ei yabeilio. Nid oedd yn alluog i ddweyd ymha Ie yr oedd nos Fercher. Cafwyd cyllell arall yn ei feddiant, heblaw papyr gollyngdod o long.