Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
———— Y DEGWM YN EIDDOCENEDLAETHOL.…
———— Y DEGWM YN EIDDOCENEDLAETHOL. I MAE hwn yn haeriad a wneir yn fynych, gan ddynion rhagfarnllyd ac anwybodus, o dan wahanol amgylchiadau yn Nghym- ru. Ofer yw profi yn hollol i feddwl an- mhleidiol, na fu y degwm erioed yn eiddo cenedlaethol, a'i fod bob amser wedi bod yn eiddo perthynol i'r Eglwys. Nid oes unrhyw gyfrif yn cael ei osod ganddynt ar ffeithiau. Mae gwrthwynebwyr yr Eglwys yn ymddibynu ar ail-adrodd yr haeriad drosodd a throsodd drachefn. 0 ganlyniad, y mae yn ddyledswydd ar gyfeillion yr Eglwys i barhau i ddinoethi afresymoldeb y fath haeriadau disail, a! dangos fod yr Eglwys wedi mwynhau ei hetifeddiaeth, trwy rinwedd hawlfraint, y goreu a'r henaf yn y deyrnas, am oesau a chenedlaethau lawer. Yn y flwyddyn A.D. 1844 fe basiwyd Deddf Seneddol, yr hen a elwid Dissenters Chapels Act." Trwy rinwedd y Ddeddf hono, fe ddar- parwyd fod unrhyw Gapel, Tir, Ysgoldy, neu unrhyw feddiant arall ag oedd un- rhyw gorph o Ymneillduwyr wedi bod Dlewn meddiant tawel a digynwrf o hono, aIn biiui'.m]ynedd-ar-hngain, i fod yn do cyfreithlon i'r enwad hwnw. 0 dan Y deddf hon, mae Ilawer o'r Ymneilldu- wyr yn dal eu meddianau ar sail pum'- 111 ynedd-ar-hugain o feddiant llocydd a t digynwrf. Ond ymdrechir myned a meddianau yr Eglwys oddiarni, er ei bod hi wedi bod mewn meddiant llonydd a digynwrf o honynt, nid am bum'- mlynedd-ar-hugain, ond am ganoedd lawer o fiynyddau. Mae ganddi rydd- feddiant (Freehold title) iddynt, wedi eu hetifeddu oddiar amseroedd cyn cof na chadw. Yn ddiweddar darfu i Syr W. HAR- COURT alw sylw neillduol at y Degwm yn ei areithiau ar draws y wlad. Oddiar hyny mae'r ymryson yn ei gylch wedi wedi cael bywyd o'r newydd. Nid oes yr un ymdrech wedi cael ei wneuthur i brofi fod y Degwm yn wir eiddo cenedl- aethol, eithr yn unig dweyd fod yn rhaid ei olygu felly, a "haeru" ei fod-a rhaid cynal y cynwrf yn ei gylch yn y blaen. Oherwydd fod y gwrthwynebwyr yn anghymeradwyo y defnydd a wneir o'r degwm, maent yn gwrthod ei dalu, ac yn haeru y dylai gael ei drosglwyddo at ddibenion cenedlaethol, er lies a daioni trigolion Cymru. Mae llawer o'r Degwm wedi ei gadw yn ol, heb ei dalu i'r offeir- iaid plwyfol, a byddai yn ddyddorol i gael gwybod pa faint o'r Degwm hwnw sydd wedi cael ei gyflwyno gan y gwrth- dalwyr, at ddibenion cenedlaethol. Mae yr offeiriaid wedi cael eu bysbeilio o'u meddianau, a'r meddianau hyny wedi eu trawsfeddianugan y gwrthdalwyr, ac wedi eu trysori yn eu llogellau eu hunain. Ystod yr wythnos ddiweddaf, darfu i Mr. GEDGE, A.S. dros Stockport, godi y cwestiwn yn Nhy y Cyffredin, a dyfyn- odd amryw awdurdodau i brofi mai nid eiddo cenedlaethol oedd y Degwm yn «1 haeriad Syr W. HARCOURT. Dangosodd fod y Degwm wedi ei ranu yn dair rhan. (1) Yr oedd peth o'r Degwm yn perthyn i'r plwyfau i ba rai y rhoddwyd ef ar y cyntaf. (2) Yr oedd peth o'r Degymau wedi ei gymeryd gan y Llywodraeth oddiwrth y plwyfau yn yr unfed-ganrif- ar-bymtheg, a'u rhoddi gan HARRI YR WYTHFED i bersonau unigol. Yr oedd llawer o'r Degymau hyn yn awr yn meddiant y blaid wrthwynebol. (3) Y Degymau ddarfu i HARRI YR WYTHFED atafaelu arnynt, a'u rhoddi i wyr Lleyg, ond a adbrynwyd ac a adferwyd yn ol i'r offeiriaid gan gyfeillion yr Eglwys. Dywedai ARWEINYDD Ty y Cyffredin ei fod ef yn edrych ar y Degymau fel wedi eu neillduo at ivasanaeth offeiriaid yr Eglwys Sefydledig, yr hon oedd yn Eglwys Genedlaethol. Dengys hyn y pwys o fod Eglwyswyr yn ofalus dros ben, ynghylch dadleu y Degwm, pan ddygir hyn ymlaen o bryd i bryd. Cydna- byddir fod yr Eglwys yn Eglwys Genedl- aethol, fel y dywed Mr. W. H. SMITH, ond y mae hi yn genedlaethol mewn mewn ystyr arbenig a neillduol. (1) Mae Deddf y Tlodion yn genedl- aethol. Hi ddaeth i fodolaeth trwy weithrediad Seneddol. Ond nid felly y daeth yr Eglwys Sefydledig i fodolaeth. Yr oedd yr Eglwys wedi ei sefydlu yn y wlad hon chwe' chan' mlynedd cyn bod un Senedd yn Mhrydain Fawr. (2) Mae pob trethdalwr o dan orfodaeth i dalu Treth y Tlodion. Nid oes unrhyw orfodaeth ar drethdalwr i dalu unrhyw dreth at gynal yr Eglwys. Hyd yn nod pan oedd Treth Eglwys, er's llawer dydd, yn cael ei thalu, nid oedd yr un rhwymau ar y plwyfolion i wneuthur Treth Eg- lwys yn groes i'w hewyllys, oddieithr yn unig yn amser CROMWELL. Pa ran bynag y dichon i'r Ddeddf Wladol ei gael yn nadblygiad a threfniant y Degymau, nid oes dim o'r Eglwysi na thirfeddianau yr Eglwys, na'r persondai, yn ddyledus am eu sefydliad a'u dechreuad i unrhyw fesurau gwladol, oddigerth rhyw eithriad- au dibwys iawn. Mae yr Eglwysi Plwyfol, a'r sawl sydd yn gweinyddu ynddynt, wedi bod, bob amser, at wasanaeth y cyf- ryw rai o'r genedl ag sydd yn dewis gwneuthur defnydd o honynt, yn unol & r egwyddorion oedd y sylfaenwyr wedi eu derbyn yn ddidor oddiwrth GRIST a'i Apostolion. Un o'r egwyddorion hyny yw nad all unrhyw ddyn gael ei ystyried yh Gristion sydd heb gredu yn NGHRIST, ac heb ei fedyddio yn enw y Drindod Sanctaidd. Mae'r Eglwys Sefydledig yn Genedlaethol, mewn ystyr wahanol i i unrhyw enwad crefyddol arall yn y Deyrnas. Mae yr Eglwys wedi cyd- dyfu a'r genedl. Mae hi wedi bod am yr ysbaid mwyaf o'i bodolaeth, yn cynwys o'i mewn yr holl genedl. Hyd heddyw ni chydnebydd hawl neb i gymeryd rhan ei gweinyddiftd ond y sawl sydd yn cydnabod ei hawdurdod fel Eglwys Apostolaidd y wlad. Ni garem weled yr holl bobl mewn cymundeb gwirioneddol a n Heglwys. Ond yr ydym yn beiddio dywedyd nad oes gan neb hawl gyfiawn na moesol i gymeryd rhan yn ei thrcfa- iadau, na llais yn niwygiad ei chyfan- soddiad, sydd heb eto gydymffurfio a'i disgyblaeth, ac heb ymagweddu yn unol a'i hathrawiaeth. Ymdrechodd Syr W. HARCOURT i dynu sylw y wlad at y gwahaniaeth rhwng Degymau wedi eu hysbeilio yn gyfreithlon (" Tithes legally alienated ") a Degymau heb eu hysbeilie felly, gan haeru fod y .Degymau oedd wedi eu dwyn oddiar yr Eglwys wedi myned yn eiddo neillduol (private property); ond bod y Degymau oedd heb eu hysbeilio felly, wedi myned yn eiddo cenedlaethol. Yr eiddo oedd wedi cael ei ddwyn yn gyfreithlon wedi myned yn "private property," ond yr eiddo oedd heb ei ddwyn ddim yn perthyn i ber- chenog cyntefig ond yn eiddo cenedl- laethol. Er dangos twyll resymeg y fath haeriad, dichon na fedr unrhyw ddywediad fod yn fwy nerthol a grymus na'r dybiaeth ddychymygol a ganlyn :— Pe byddai genym swllt yn ein llogell, a rhywun ddwyn chwe'cheiniog—mae y chwe'cheiniog a ladrateir yn eiddo i'r lleidr—y mae wedi ei hysbeilio yn gyf- reithlon. Ond y chwe'cheiniog a adewir, nid eiddo y perchenog ydyw, ond eiddo cenedlaethol. Os nad yw hyn yn ddar- ostyngiad i ynfydrwydd-Reductio ad ab absurdum-a hyny i'r eithafion, anhawdd gwybod pa beth a all fod felly.
NODIADAU SENEDDOL.
NODIADAU SENEDDOL. [GAN EIN GOHEBYDD ARBENIG.] ARGLWYDD SALISBURY A MR. LABOUCHERE. Ddechreu yr wythnos ddiweddaf, yn Nhy yr Arglwyddi, galwodd Arglwydd Salisbury sylw at y cyhuddiad gwarad- wyddus a ddygwyd yn ei erbyn gan Mr. Labouchere yn Nhy y Cyffredin. Rhodd- odd ei arglwyddiaeth y manylion o'r hyn a gymerasai le rhyngddo a Syr Deighton Probyn, a gwadodd yn y modd mwyaf penderfynol iddo ei hysbysu fod gwys i gael ei rhoddi allan yn erbyn person neillduol. Yr oedd ef (Arglwydd Salis- bury) newydd ddychwelyd o Ffrainc, a chan fod Syr D. Probyn yn awyddus i'w weled, ceisiodd gan y boneddwr ei,gyfar- fod yn ngorsaf y rheilffordd. Ni fu yr ymddiddan rhyngddynt ond byr; ni chyflwynodd yr un gyfrinach i Syr D. Probyn, a'r unig beth a ddywedodd wrtho ydoedd ei fod newydd glywed am y scandals," ond nad (jedd yn gwybod dim am yr achos. Yr oedd yr awgrymiad fod Syr Deighton Probyn wedi trefnu y cyfarfyddiad rhyngddynt mewn trefn i atal gweinyddiad cyfiawnder yn un o'r dyfeisiau gwylltaf a mwyaf maleisus a ddaeth i feddwl dyn erioed. Yr oedd yn ei hystyried yn deg i ddweyd ychydig eiriau er rhoddi mantais i unrhyw aelod urddasol ei gwestiyno ar y mater. I'rTy hwnw yr oedd yn gyfrifol, ac yr oodd yn awyddus i weithredu i fyny a'r cyfrifol- deb hwnw. Cafodd yr eglurhad a wnaed gan Arg- Iwydd Salisbury y derbyniad mwyaf brwdfrydig, ac ni ofynwyd yrun cwestiwn ond aed ymlaen at waith y dydd. Dengys hyn farn yr Arglwyddi, o bob plaid, am onestrwynd a geirwiredd y Prif Weinid- og. DIARDDELIAD MR. LABOUCHERE. Mae Mr. Gladstone wedi rhoddi haiarn arall yn y tan. Rhoddodd rybudd, dydd Llun, ogynygiadyndatganna ddylai aelod o Dy y Cyffredin pan ddygai gyhuddiad yn erbyn Gweinidog y Goron, yr hwn gyhuddiad a wadid ar ran y Gweinidog, y wein gael ei atal rhag gwrthod derbyn y cyf- ryw wadiad a pharhau i wneyd y cyhudd- iad, ar y tir fod y Gweinidog yn aelod o Dy yr Arglwyddi. GQfynodd Mr, Gladstone a wnai Arweinydd y Ty ganiatau i'r cynygiad gael ei ddadleu ar ddechreu yr eisteddiad dranoeth (dydd Mawrth.) Dywedodd Mr. W. H. Smith, mewn atebiad, nad oedd wedi cael amser i ystyr- ied y cais, ond y gwnai dalu sylw i'r mater. ADRODDIAD Y DDIRPRWYAXTH ARBENIG. Cafodd Mr. W. H. Smith y derbyniad mwyaf brwdfrydig pan gododd i gynyg fod adroddiad. y Ddirprwyaeth Arbenig i gael ei dderbyn, a'i roddi ar goflyfrau y Ty, a'u bod i ddiolch i'r Dirprwywyr am eu hymddygiad teg a diduedtl, Dywed- odd fod y cynygiad yn ganlyniad naturiol ymchwiliad barnol pwysig. Yr oedd y Comisiwn wedi ei apwyntio gan y Senedd ar ol dadl hirfaith, ac yr oedd yr adrodd- iad, yn eu barn ostyngedig, yn un teg, di- duedd, a chyfiawn, fel cofnodiad o'r hyn a brofwyd gan y Dirprwywyr dysgedig. Yr oeddynt yn ystyried y cwrs a gynyg- ient yn un a wai gynawnder pefffith a'r boll bleidiau ag pedd yn dfil perthynas a'r achos—cyfiawiidef a'r aelodau anrhyd- eddus, ac eraill, yn erbyn y rhai y dygid y cyhuddiadau, a chyflawiader a'r newyddiadur, yr hwn oedd y cyntaf i godi yr holl gwestiwn mor amlwg i sylw y wlad. Yr oedd ef yn ymofidio yn ddwys fod y llythyrau ffugiol wedi eu cyhoeddi, ac yn uno yn galonog yn y boddhad oedd wedi ei amlygu ymhob rhan o'r Ty, fod cyfiawnder wedi ei wneyd ar y cyhudd- iadau persenol a ddygwyd yn erbyn y boneddwr anrliyiUHidns j end Rr. Y-ir, un pryd yp oedd YH r:p.ftid iddfl wneyd cyf- iawpder a'r rhai qedd wedi gwnycl y oy- huddiadau, fel yr hyn a ystyrient yn ddyledswydd gyhoeddus, Yr oedd rhai o'r cyhuddiadau hyn wedi eu profi, ac eraill wedi eu gwrthbrofi. Yr oedd an- mhleidgarwch yr adroddiad yn cael ei gydnabod gan gefnogwyr nlwy gwresog. t!1 yn y wasg y boneddigiftii a^irhvdeddus yr ochr arall i'r Ty. Aeth Mr. W. H. Smith ymliieii i egiuro y? amgylchiadau, dan y rhai yr apwyntiwyd y Ddirprwyaeth. Cynygiwyd fod yr achos i gael ei brofi mewn llys gwladol, ond gwrthodwyd y cynyg hwnw gan y blaid wrthwynebol, y rhai oeddynt yn hawlio pwyllgor o'r Ty i brofi yr achos. Nid oedd ef (Mr. Smith) yn credu y gellid dyfalu am un lie mwy anghymwys i brofi materion o'r fath. Os derbynid gwelliant Mr. Gladstone ni fuasai yr un cofnodiad o lafur dihysbydd neu o ddyfarniad y Dirprwywyr, ond yn hytrach mynegiad o opiniwn nad oedd rhai gweithredoedd a gondemnid gan y barnwyr yn haeddu un math o gerydd. (Bloeddiadau o gymeradwyaeth.) Nis gallai ef dderbyn y gwelliant, am y buasent drwy hyny yn gwneyd anghyf- iawnder a'r barnwyr, y rhai oeddynt wedi cael allan fod, mewn rhai amgylchiadau, y cwynion a'r cyhuddiadau yn wirionedd. Aeth y boneddwr gwir anrhydeddus yn fanwl drwy y cyhuddiadau a brofwyd gan y Ddirprwyaeth. Hyd o fewn ychydig flynyddoedd yn ol, nid oedd gan Mr. Gladstone iaith yn ddigon cryf i gon- demnio y gweithredoedd anfad a gon- demniwyd gan y Dirprwywyr. Apeliodd at y Ty i beidio cymeryd eu cario ymaith gan nwydau pleidiol, ond i ystyried y buddianau difrifol oedd mewn perygl, ac amddiffyn cymeriad y Ty fel rhai yn cymeryd dyddordeb yn heddwch, a llwyddiant, a threfn, yn holl diriogaethau ei Mawrhydi, a maentumio yr egwyddor- ion mawrion hyny heb y rhai nis gellid disgwyl llwyddiant. Cododd Mr. Gladstone, yr hwn a dder- byniwyd gyda brwdfrydedd mawr gan yr Wrthblaid, i gynyg ei welliant, sylwedd yr hwn ydoedd fod y Ty yn ei hystyried yn ddyledswydd i ddatgan eu hymwrth- odiad a'r camgyhuddiadau difrifol, syl- faenedig ar athrod a ffug-ysgrifen, a ddygwyd yn erbyn aelodau o'r Ty, ac yn bendifaddeu yn erbyn Mr. Parnell; a thra yn amlygu eu boddhad yn ninoeth- iad yr enllibiau hyn, fod y Ty yn datgan eu gofid am y cam a wnaed, a'r dioddef- aint a'r golled a achlysurwyd, am dymor hir, mewn canlyniad i'r gweithredoedd anfad a drygionus hyn. Gadewir allan o'r gwelliant unochrog hwn bob cyfeiriad at y barnwyr, ond addefodd Mr. Glad- stone, yn nghwrs ei araith, eu bod wedi wedi ymddwyn yn deg ac anrhydeddus. Awgrymodd, pa fodd bynag, fwy nag unwaith fod y barnwyr yn analluog i ryddhau eu hunain oddiwrth ragfarnau gwleidyddol. Yr oedd yn barod i gyd- nabod eu zel, eu gallu, eu dyfalwch, eu dysgeidiaeth, a'u ffyddlondeb. Dadleuai fod yn yr adroddiad ddiffygion a cham- syniadau wedi'r cwbl. Gwadai fod y gwelliant, fel y dadleuai Mr. W. H. Smith, yn cuddio ac yn esgusodi pob peth a gyflawnwyd gan yr aelodau Gwyddelig, ac yn ymwrthod a phob cy- huddiad a brofwyd gan y barnwyr, Ei wrthwynebiad i'r adroddiad gael ei dderbyn a'i gymaradwyo gan y Ty yd- oedd—am nad oedd ond un rhan o hono, a'r hyn yr oedd gan y Parliament hawl i ymyraeth. Yr oedd yn ddyledswydd arnynt i ymwrthod a'r cam-gyhuddiadau, w ond nid oedd y rhai a brofasid yn galw am sylw I Dadleuai yn erbyn y cynyg- iad i roddi yr adroddiad ar lyfrau y Ty am ei fod dros 160 o dudalenau, ac nid oedd wedi ei dderbyn yn rhanau Dylid gadael allan y gyanabyddiaeth i'r barn- wyr fel mater o bolisi. Dylai y barnwyr gael eu cadw mor belled ag oedd basibl o gylch dadleuaeth benboeth, Dywedodd fod y barnwyr ar eu prawf, fod y Llyw- odraeth ar ei phrawf, a bod y Parliament i raddau helaeth ar ei brawf. Un o'i resymau dros beidio derbyn yr adroddiad ydoedd-ei fod yn cyfeirio at amgylch- iadau a gymerasant le ddeng mlynedd yn ol; ond y sylw rhyfeddaf o'r cwbl a wnaeth Mr. Gladstone ydoedd-f o(I X. da a gynyrohodd y cynwrf Gwyddelig yn gorbwyso y drwg, am ei fod wedi rhoddi bodolaeth i Fesur Tir 1881 GAvnaeth Mr. Gladstone apel ddifrifol at y Ty ar ran Mr. Parnell. Paentiodd ef fel cynllun perffeithgwbl o holl rinwedd- au y cread, ac fel merthyr i greulqndpb a barbareiddiwch Ty y Cyffyedin. Syrthiqdd y gorcjllwyl Q ateb Mr. Glad- stone ar Syr Michael Hicks-Beach, a chyf- lawnodd ef gydag arddeliad mawr. Dy- wedodd fod ffeithiau pwysig wedi eu dwyn i'r goleu gan y Comisiwn arbenig y rhai nad oeddynt yn adnabydduss i'r wlad yn 1885. Gwadai fod unrhyw gyfathrach y pryd hwnw rhwng y blaid Geidwadol a'r Parnelliaid. Pan yn dwyn ymlaen brofion dros y mynegiad atelid Syr Michael yn barhaus gan Syr William, Harcourt, yr hwn a alwyd i gyfrif gau y Llefarydd. Profodd Syr Hokeach tuhwnt i bob dadl nad oet|((..y gail leiaf i'r cyhuddiad a wnaed gan Syr William Harcpiirt fad y blaid Geidwadol mewn cyngrair iVr Parnelliaid. yn 1885. Yr oedd yr Herewlffi Gladstonaidd yn gwingo yn ofnadwy yn erbyn y symbylau, a phan ganfu ei fod wedi ei Iwyr lorio, cododd i fyned allan o'r Ty. Syr M. H. Beach (wrth Syr William Harcourt).—Nid wyf wedi danfod eto. Syr W. Harcourt,ie ond nid wyf yn myned i ^as i gael fy nghamdrin. (Bloeddiadau o'r meinciau gwrthwyneb- ol, yngbano.1 y irliai yr aeth y boneddwr gwir anrhydeddus allan o'r Ty.) Aeth Syr Michael ymlaen gyda'i ivairh, 4 dywedodd: ei fod yn methu dy- falu pa wrthwynebiad allai fod gan yr Wrthblaid i roddi yr adroddiad ar lyfrau y Ty, a hwythau eu hunain wedi datgan syniadau cyffelyb i eiddo y barnwyr, Yr oedd yr adroddiad yn cynwys coll(telan- yn gystal a rhyddhad, ap -,y. "edd ef yn ei hystyried yn iawn He yn deg croico y ddau- (Oyineyadwyaetln) ^Ved^ ainr^> w ymhellach, gohiriwyd y MESURAU YN Y TY UCHAF. Dydd Mawrth, pasiodd Mesur yr Eg- lwysi Cadeiriol y trydydd darlleniad, yn Nhy yr Arglwyddi, darllenwyd y Colonial Courts Admiralty Bill yr ail waith, a phasiodd Mesur Archddiaconiaeth Cernyw drwy y pwyllg6r. Y DDIRPRWYAETH ARBENIG. Mewn atebiad i gwestiwn gan Ar- glwydd Beauchamp, yn Nhy y Pen- defigion, dywedodd Arglwydd Salisbury na ddylai adroddiad y Ddirprwyaeth Arbenig gael pasio yn ddisylw yn Nhy yr Arglwyddi, ond eto i gyd nid oedd y Llywodraeth yn bwriadu penderfynu y cwrs i'w gymeryd cyn gweled beth ddaethai o hono yn y Ty arall. DEISEB BWYSIG. Cyflwynodd Mr. W. Johnson ddeiseb oddiwrth y Scottish Reformation Society yn erbyn Mesur Syr George Trevelyan amcan yr hwn ydyw galluogi y Pab- yddion i ddat y swyddi o Arglwydd Ganghellydd ac Arglwydd Raglaw yr Iwerddon. Y DDADL AR ADRODDIAD Y DDIRPRWYAETH ARBENIG. Adnewyddwyd y ddadl ar Adroddiad y Ddirprwyaeth Arbenig ddydd Mawrth gan Mr. Lockwood, yr hwn a hysbysodd ei fwriad i bleidleisio dros welliant Mr. Gladstone. Cafwyd araith ragorol gan yr Ysgrifen- ydd Cartrefol [dros gynygiad y Llywodr- aeth. Dywedodd nad oedd y gwelliant yn cynwys haner y gwir, wedi ei lygru gan ansoddeiriau hylosg, yn cynwys yr athrawiaeth fwyaf berygtus a dinystriol y clywsai ef (Mr. Matthews) son am dani erioed. Ar ol i amryw siarad, gohiriwyd y ddadl am 12.5. PARHAD Y DDADL. Agorwyd y ddadl ar adroddiad y Ddir- prwyaeth ddydd Mercher gan Mr. S. McNeill. Galwodd Syr Charles Lewis sylw at yr arddangosiad truenus o dymer a wnaed gan Syr William Harcourt nos Lun, am yr hyn y galwyd Syr Charles i gyfrif gan y Llefarydd, ac yna aeth ymlaen i sylwi ar y ffaith o absenoldob llyfrau y Land League o flaen y Ddirprwyaeth, gan ddy- fynu o adroddiad y Comisiwn eu bod wedi eu symud gan Mr. Campbell) ysg- rifenydd preifat Mr. Parnell), a Mr. P. J. Sheridan. Gwadai Mr. Campbell i'r llyfrau fod erioed yn ei feddiant, a dywed- odd nad oedd dim tystiolaeth o flaen y Ddirprwyaeth iddo gyffwrdd a'r llyfrau. Ond gwrthododd Syr Charles Lewis dder- byn y fath eglurhad, yr hyn a wnaed am y tro cyntaf, a datganodd ei farn y buasai yr holl gyhuddiadau y methwyd eu profi wedi eu profi pe b'ai y llyfrau yn y llys. Gofynodd Syr Charles Lewis pa le yr oedd y llyfrau a'r £ 100,000 a gymerwyd o goffrau y Land League, ond ni chafwyd yr un ateb. Gohiriwyd y ddadl am 5 o'r gloch. I Cymerwyd rhan yn y ddadl nos lau gan Mr. Bryce, yr hwn a cldadleuai os oedd gwell teimlad yn awr yn bodoli rhwng Lloegr a'r Iwerddon, y dylai gweithredoedd y rhai oedd wedi dwyn hyny oddiamgylch gael eu barnu yn deg. Syr Charles Russell a siaradodd nesaf. Addefodd fod y barnwyr wedi ymddwyn yn onest a diduedd yn y cyflawnrad o'u dyledswyddau ond, ar yr un pryd, nis gallai edrych arnynt fel yn hollol rydd oddiwrth ragfarnau gwleidyddol. Cy- huddodd y Twrnai Cyffr-edinol o ystyfnig-- rwydd a llidiogrwydd yn nygiad ymlaen yr achos gerbron y Uyg, Nid oedd yn ystyried y barnwyr yn ddynion cymwys i ymdrin A llawer o'r cwestiynau a ymddii*- iedwyd iddynt. Dadleuai focl yi, holl gyhuddiadau mwyaf difrifol mewn per- thynas i'r llythyrau hb y rhai ni fuasai y Comisiwn eriQd wedi ei benodi, wedi tori i lawr, Nid oedd ef erioed wedi dadleu fod y person au a gyhuddid wedi cael rhyddhad cyflawn, Rhybuddiai y Llywodraeth fod o'r tu cefn i Mr. Parnell obeithion cenedl, a bod y cwrs a ddilyn- ent yn chwerwi yn hytrach na gwellhan y cweryl rlrwng y ddwy wlad. Siaradodd Syr Charles Russell am ddwy awr, ond nid oedd dim byi\ yn newydd yn ei araith. Yr y cyfeiriad a wnaeth at y barnwy r yn hollol annheilwng o'i safle tl dadlenydd. Dyma y dynion sydd yn siarad am ragfarn gwleidyddioi I Pwy sydd yn fwy rhagfarnllyd navr Ysgarwyr ? Pe b'ai y barnwyr wed) ood yn ddigon anonest i ryddhau y cyhudd- edig oddiwrth yr lic41 gwynion a ddygid yn eu herbyu, ni fuasai gair o son am ragfavflV Mewn atebiad i Syr Charles Russell, dywedodd y Twrnai Cyffredinol fod yr oil a ddywedodd yn ei araith yn Rhvd- ychain wedi ei gadarnhau gan ddyfarniad y Dirprwywyr. Addefodd ei fod wedi dwyn yr achos ymlaen gerbron y Dir- prwywyr mewn modd cyndyn, am mai hyny oedd ei ddyledswydd, ond gwadodd yn benderfynol ei fod wedi ei ddwyn ymlaen yn llidiog a chenfigenus. Yr oedd yn anmhosibl i'r Ty gau eu llygaid i bwysigrwydd enfawr y cyhuddiadau a brofasid. Yr oedd dirgeliad llyfrau y League a'r cyfrifon arianol yn ddigon o warantrwydd dros yr haeriad oedd ef wedi wneyd y buasai dadleniad llawn o weithrediadau y Cyngrair Tirol yn an- fantais i'r cyhuddedig. Siaradwyd yn mhellach gan Mr. E. Harrington a'r Milwriad Saunderson, yr hwn oedd yn ei hwyliau goreu. Rhodd- odd ddyfyniadau helaeth o'r Adroddiad ac o areithiau a draddodwyd gan aelodau Parnellaidd i brofi eu heuogrwydd, ac ar haner nos y bu distawrwydd.
CWMNI YSWIRIOL Y PRUDENTIAL
CWMNI YSWIRIOL Y PRUDENTIAL HOLBORN BARS, LLUNDAIN. Fel y gwelir oddiwrth yr Adroddiad Blynyddol yn y golofn isod, mae Cwmni Yswiriol y Prudential mewn cyflwr iach- usol a llwyddianus. Ymddengys fod gweithrediadau y Cwmni yn helaethu ar raddfa eang flwyddyn ar ol blwyddyn. Gwelir fod cynydd o dros filiwn a haner yn eiddo y Gymdeithas yn ystod y deuddeg mis diweddaf. Ymhob cangen y mae yn eglur fodj y Cwmni mewn cyflwr cryf a gwir ddiogel.
Advertising
Ap \/| desires a School average • under 60. Single.—Master, c/o Mr. E. M. Jones, Bookbinder, Portland Place, Denbigh. CJ ASAPH NATIONAL SCHOOL.—Wanted, an Ex-P.T. lor the Boys' School. Salary, £ 36 per annum.—Apply, Rev. THOMAS LLOYD, S. Asaph. A POPULAR WELSH PREACHER (24) seeks Lay-Readersliip. Excellent charac- ter. Small salary, provided the Vicar will give him lessons.—Address, Llan Office, Merthyr- Tydfil. Established 1884. Patronized by the Clergy and Nobility. mr BEACONSFIELD HOUSE, BALA. THOMAS THOMAS, TAILOR AND DRAPER, Lady's Jacket Maker. Agent for JOHN SMITH, lioyal Art Dyer and Cleaner to H.M. the Queen and T.R.H. the Prince and Princess of Wales. The HAUL, CYIAII.L EGLWYSIG, Y LLAN A'R DYWYSOGAETH, and other Church Monthly Magazines supplied. AMDDIFFYNIAD YR EGLWYS. DADL DOLWYDDELEN. Hela y Parch. Evan Jones, Carnarvon." GAN y Parch. R. Williams, B.A., Rheithor Dolwyddelen. Pris Ceiniog. I'w gael yn Swyddfa R. Isaac Jones t" Alltud Einon"), Tremadog. Anfonir 50, post free, ar dderbyn- iad 4s. HANESYDDIAETH BOBLOGAIDD ° jEGLWYS LOEGrJR. l'n dangos ei Thœrddiad-Ei ChynychZ,-A'i Givaitli dros y Boll. HKASDDARLUN MEWN 'I AIK TKN<)r». < I.-Oddiar y dydcliau boreuafhyd amseroedd y Diwygiad. II.-Hanes y Diwygiad. 11 III.—Oddiar y Diwj-giad hyd ein dyddiau ni. Gan G. H. T. XYE, Ysgrifenydd Trysorfa Sefydliad Amddifvnol yr Eglwys (Financial Secretary to the Church Defence Institution). Prudential Assurance Company, Limited, HOLBORN BARS, LONDON. E.$h'(tdii front the FORTY-FIRST ANNUAL REPORT. For the year ending :31t December, 1889. ORDIN ARY BRANCH.- The number of Poticies issued during the year was 43,79z, assuring the sum of 44,433,834, and producing a New Annual Premium Incoin,t of ^253,483. The Premiums received during- the year were £904.915, being an increase of £ 186,067 over the year 1S88. The Claims of the year amounted to £213,26:&. The number of Policies in force was 177,z08. INDUSTRIAL BRANCH.—Tbe Premiums received during the year were £ 3,336,742. The Claims for the year amounted to £ 1,285,409. The number of Deaths was 150,557- The number of Policies in force was8, 518,619 the average duration continues to increase and now exceeds six and a quarter yeaje. r The total Assets of the Company have been raised during the year from £ 9,301,007 to A^0,946,156, being an increase ot £ 1,644,149.. The large and rapidly increasing amount of the Funds of the Company has led the Directors to the determination that in future the Balance Sheet shall be subjected to an independent professional audit, For this purpose they engaged the services of Messrs. DELOITTE/DEVKR, GRIFFITHS & Co., whose certificate is appended to the Accounts. General Balance Sheet of the Prudential Assurance Company, Lincited, on the 81st December, 1889. LIABILITIES. & s. d. Shareholdeis' Capital 200,000 0 0 Ordinary Branch Funds 3,581,386 19 0 Industrial Branch Fund 7,149,206 16 9 Claims under Life Policies admitte(I 15,562 S 0 £ 10,946,156 3 9 — ASSETS. £ s. d. British Government Securities (Consols) 1,237,327 18 9 Railway and other "Debentures 1,662,395 S 6 R. Loans on Municipal and other Rates 2,148,330 4 4 Freehold Ground Rents and Scotch Feu Duties 1,896,125 4 2 Mortgages 1,163,138 14 6 Metropolitan Board of Works Stock and City of London Bonds 160,568 10 0 Baiik of England Stock 143,726 J 2 1 Freehold and Leasehold Propert3, 753,255 9 0 Indian, Colonial, and Foreign Government Securities 669,292 18 0 Reversions 127,446 5 4 Railway and other Shares 166,022 10 9 Loans on the Company's Policies 85,324 15 8 Furniture and Fittings 16,500 0 0 Loans upon Personal Securities 702 10 0 Outstanding Premiums • 293,278 15 5 Cash in hands of Superintendents and Agents' Balances 50,37S 6 10 Outstanding Interest and Rents 83,433 8 9 Cash-On deposit, on current accounts, and in hand 289,107 11 8 £ 10,946,156 3 9 THOS. C. DEWEY, > EDGAR HORNE, Chairman. WILLLIAM HUGHES, f Mana0ers- H. A. HARBEN, 1 n; W. J. LANCASTER, Secretary. ROBERT BARNES, | Actors. We have examined the Cash transactions, Receipts and Pavments, affecting the accounts of the Assets and Investments for the year ended December 31st, 18S9, and we find the same in good order and properly vouched. We have also examined the Deeds and Securities, Certificates, &c., representing the Assets and Investments set out in the above account, and we certify that they were in possession and safe custody as on December 31st, 1889. 19th February, 1890. DELOITTE, DEVER, GRIFFITHS & Co. SIJItSpN WYATT, Superintendent for Cardiff and District, 19, St. John's Square, Cardiff, from whom any information may be obtained.
Y GWAHANIAETH RHWNG YR EGLWYS…
gilydd fel Eglwyawyr fod gwahaniaeth hanfodol rhwng yr Eglwys a sect. Beth yw yr Eglwys yn Nghymru ? Cangen o'r Eglwys gyntefig Gatholig, y gym- deithas a sefydlwyd gan y GWAREDWR ei hun, y gangen all olrhain ei hanes yn ol yn ddifwlch i ddyddiau y Seintiau DEWI a TEILO, ASAPH, DEINIOL, PAD- ARN, a CHENTIGERN, ac heibio iddynt at blaniad crefydd CRI8T yn yr ynys hon. Beth yw sect ? Cymdeithas o grefydd- wyr o sefydliad diweddar. Nid ydyw y corff Methodistaidd fel sect lawn 80 mlwydd oed. Nid yw y Wesleyaid yn 150 mlwydd oed. Nid yw yr Annibyn- wyr a'r Bpdyddwyr i'w olrhain yn ol yn mhellach hag oes y Puritaniaid. Dyna y gwahaniaeth cyntaf ynte, ac y mae yn wahaniaeth mawr, sef fod yr Eglwys o'r dechreuad o sefydliad Dwyfol, ac mai cymdeithasau diweddar, o sefydliad dynol, yw y sectau. Gofynwn a oes gan unrhyw DDYN-boed ef dduwioled ag y bo, boed ei amcanion bured ag y boent- hawl i sefydlu sect, a'i galw yn Eglwys ? Atebwn nad oes. Nid oes sill yn yr holl Feibl yn cyfiawnhau sylfaenu sectau. Mae llu o adnodau yn condemnio, nid yn unig ysbryd sectyddol, ond sectau. Nid ydym yn dweyd na wnaethant les. Ond yr ydym yn dal-ac ystyried pob peth-y deilliaw mwy o lawer o ddrwg nag o dda oddiwrth sectyddiaeth, a phe byddai y da yn fwy na'r drwg o sectau, daliwn fod sectyddiaeth, gan ei fod yn groes i'r Ys- grythyr, yn anamddiffynadwy. Yr ail wahaniaeth rhwng yr Eglwys a sect yw hyn mai cymdeithas yw sect i bleidio rhyw un neu fwy o athrawiaethau neillduol, megis etholedigaeth Galfinaidd, syniadau y Bedyddwyr iam fedydd, neu yr Annibynwyr am annibyniaeth pob cynulleidfa leol. Nid oes gan yr Eglwys athrawiaethau neillduol o'r fath yna. Ei gwaith hi yw dal, yn ei hyd a'i lied, yn ei huchder a'i dyfnder, yr athrawiaeth a draddodwyd gan GRIST i'w Apostolion drwy ei Ysbryd, heb ychwanegu ati na thyiiu oddiwrthi, nac heb osod rhyw ran neu ranau o'r athrawiaeth allan o'i lie priodol yn nghysondeb y ffydd Gatholig ac Ysgrythyrol. Sonir am athrawiaethau Eglwysig. Wrth y rhai hyn y golygir yn unig yr athrawiaethau hyny a wrthodir gan Ymneillduwyr. Y maent yn Eg- lwysig yn unig am na dderbynir hwynt gan Ymneillduwyr. Nid yw yr Eglwys yn gwneyd ei hun yn sect drwy roddi gormod o bwys ar yr athrawiaethau hyn am fod Ymneillduwyr yn eu gwrthod. Rhydd bwys arnynt, y pwys roddid gan y Tadau a'r Apostolion cyn i neb freu- ddwydio am Ymneillduaeth. Yr ydym yn dal fod yr athrawiaethau hyn—a elwir yn Eglwysig am y rheswm uchod-yn athrawiaethau gwerthfawr, ymarferol, ac yn gymorth i grefydd bersonol. Drwy- ddynt deallir a defnyddir yn well athraw- iaethau mawr, amlwg yr Efengyl am Berson ac lawn Crist, Cariad y TAD, a Gwaith yr YSBRYD. Credwn y daw Cymru eto i weled mai cam a'r gwirion- edd a cholled yw ddarfod i sectau gydio mewn athrawiaethau neillduol ac ystumio datguddiad yr Ysgrythyr i ateb y gyfun- drefn ddynol. Taflwn olwg yr wythnos nesaf ar ychwaneg o wahaniaethau rhwng yr Eglwys a sect, a'r fantais a berthyn i ni fel Eglwyswyr i fywyd a duwioldeb oherwydd natur yr Eglwys y mae genym yr uchelfraint o fod yn aelodau o honi.