Y Llan

DINBYCH A'R CYLCHOEDD. MERCII IEI-AXC MEWN TRWRL.—Golwg ddifaifrifol a sobr i'r eithaf oedd gweled mereh ieuanc o Landyrnog, yn gwneyd ei hamddangos- .Y iad o flaen yr ynadon yn y dref hon dan y cyhuddiod o fod yn feddw ac afreolus yn Heol y Dyffryn, ddiwrnod y ffair. Tystiodd yr Arolygwr Vaughan, a'i is-swyddogion, fod yr iaith a ddefnyddia y fenyw hon yn isel a gwarth- us. Cafodd ei dirwyo i 13s. a'r costau.—Hefyd yr un diwrnod, gwaghawyd llogell un o blwyf ol- ion Llansannan, am dd'od i'r dref ac yfed mwy nag oedd yn angenrheidiol er tori syched o ryw wlybwr cryfach na dwfr. CYMNEITJIAS GEXHADOL YR EGLWYS,—Dydd' Sul, wythnos i'r diweddaf, gwnaed casgliadau ar ran y gymdeithas uehod yn nwy Eglwys y dref hon. Pregethai y Parch. Smith, un o ysgrif- enyddion tref riiadol y gymdeithas, a diweddar genhaiwr i'r Saeson yma. Ond beth bynag oedd doniau a hyawdledd y boneddwr hwn, da genyf ddeall nad ydym ni, y Cymry, yn teimlo yn eiddigeddus o'r herwydd, oblegid cawsom bregethau da, buddiol, a chyfaddas i'r achlysur gan ein parchus Reithor, a'r Parch. D. Griffiths, curad. Y LLYER GWEmn GYFFREDIX.—Nos Fawrth diweddaf yn y Church House, troddodwyd dar- lith ar y testyn uchod. can y Parch. D. Griffiths, ein curad Sylwodd (1) Ar hanes, cyfansoddiad, a chynwys y Llyfr Gweddi (2) Ysgrythyrol- deb a manteision ffurf-weddi (3) Modd goreu i ddefnyddio neu arfer gwasanaethau yr Eglwys. Ar y diwedd cynygiwyd diolchgarwch i'r dar- lifoivvr gan Dr. Turnour, ac eiliwyd gan Mr. W. Roberts, Castell. Ac yn ddios yr oedd pawb ag oedd yn bresenol yn dyheu am dalu diolchgar- wch iddo. Mae y Parch. Mr. Griffiths yn dra effro i'w ddyledswyddau at y wir Eglwys, a,c hefyd at ei gyd-ddynion. BYDPIN YR EGLWYS.—Nid oes yma eto yr un Cadben trigianol i ofalu am yr adran hon o'r fyddin uchod, er hyny i gyd, da genyf allu dweyd ei bod yn cynyddu yn ngwyneb yr holl anfanteision ag sydd yn ei chwrdd yma. Fel y dywedais mewn rhifyn blaenorol, y mae Cadben Roberts. Rhuthyn, yn d'od yma ddau ddiwrnod bob wythnos, ac yn ol pob ymddangos- iad. mae Cadben Roberts yn feddianol ar ysbryd penderfynol a gwrol Caleb a Josua gynt. "Awn yn nerth Duw, a meddianwn gaerau pechod yw ei arwyddair. Duw fyddo yn nawdd iddo. CHURCH HouSE NEWYPP.—Rai wythnosau yn ol dywedasom fod yr Eglwyswr selog a hael- ionuf, Dr. Turnour,iwedi addaw adeiladu Church House at wasanaeth Eglwyswyr Dinbych, ar ei draul ei hun. Heldyw, mac yn hyfrydwch genyf hysbysu darllenwyr Y LLAX tod yr adeilad hwn wedi cael dechreu arno o ddifrif. JSAXTGLYX.—Xewydd da sydd o'r plwyf hwn, sef fod Y LLAX yn dechreu cael myned- iad i'r plwyf ac er mai bychan yw y cylchrediad yn y eychwyn, na ddigaloner, bychan yw dechreuad pob gwaith mawr; felly L I ymegniwch, gyfeillion anwyl. HEXLLAX.—Dau ddwsin o'r LLAX yn myned bob wythnos yma. Bravo Eglwyswyr Din- bych. gwridwch a chywilyddiwch pan yn cyd- maru eich zel ddiirrwyth a marw tî zcl fyw a ffrwythlawn Eglwyswyr Henllan. -c--

Bernir mai y camel yw yr unig anifail nad all nofio. Y mae dallineb yn brinach yu Holland nag yn unrliyw wlad Ewropeaidd arall. Y mae un morfil yn pwyso cymaint a phedwar ugain ac wyth o gawrlilod, neu bedwar cant a (letigaiii o eirfcli. Y mae y goleudy sydd yn St. Catherine's Point, Isle of Wight, yn rhoi cymaint o oleu a phum' miliwn o ganwyllau. Heb unrhyw betrtisder, cydnabyddir gan y cyhoedd mai Y LLAX A'R DYWYSOGAETH yw y oyfrwng hysbysiadol rhagoraf a feddwn. Nid oes na heddgcidwaid na, charcharau yn Iceland. Er's mil o flynyddau, dim ond dau ladrad a fu yno Incwm blynyddol y can' Saeson cyfoethocaf, ar gyfartaledd, ydyw 90,000 o bunau ond y mae incwm blynyddol yr Americanwyr cyfoeth- ocaf, ar gyfartaledd, yn oddeutu 240 o bunau. Dywedir fod dim llai na 473 o ofreiriaid o'r enw Jones" yn Eglwys Loegr,—ac fod 71 o'r rhai hyn yn dwyn y bedydd enw John." "13 ohn Jones yn unig ydyw enw 22 o honynt.

NODIADAU SENEDDOL. [GAN EIN GOHEBYDD ARBENIG.] COMISIWN CAU Y TAFARNAU AR Y SUL. Ddechreu yr wythnos ddiweddaf, gofynodd Mr. Osborne Morgan i'r Ysgrifenydd Cartrefol a fedrai roddi liysbysrwydd i'r pa bryd y cy- hoeddid adroddiad y Ddirprwyaeth Frenhinol yngKn â gweithrediadau Deddf Cau y Tafarnau ar y 8ul yn Nghymru. Dywedodd Mr. Matthews fod yr adroddiad wedi ei lawnodi gan y cadeirydd, a'i fod ar y pryd yn cael ei arwyddo gan y dirprwywyr er aill. Buasai yn nwylaw yr argraxEwyr ymhen rhyw wythnos, a gellid disgwyl ei ymddangosiad yn fuan ar ol hyny. Mae disgwyliad mawr am yr adroddiad hwn 13 mewn rhai cylchoedd, er fod ei gynwysiad i raddau yn wybyddus eisioes. Nid yw adroddiad y dirprwywyr yn condemnio y Ddeddf yn ei chyfanrwydd, eithr yn hytrach yn dangos ei metliiant rlianol mewn rhai cymydogaethau, a'r angenrheidrwydd am roddi atalfa, hyd y gellir, ar grwydriadau y bod sychedig hwnw a adna- byddir wrth yr enw bona-fide traveller. PWYLLGOR CYFLENWAD. Gwnaed cryn waith yn Nhy y Cyffredin nos Lun ar amcan-gyfrifon y LIynges yn absenoldeb yr aelodau Parnellaidd, y rhai oeddynt, y rhan fwyaf o honynt, yn dathlu coffadwriaeth y nawdd-sant Gwyddelig. Sant Padrig. Niwnaeth ond ychydig o honynt eu hymddangosiad yn y Ty, ac yr oedd absenoldeb y feillioneg dair dalen yn arnlwg ar y meinciau gwrthwynebol. Pas- iwyd lliaws o bleidebau i ddibenion llyngesol gyda rliwyddineb, yr hyn a alluoga y Llywodr- aeth i fyned ymlaen at waith y senedd-dymor. MESUR CWMNIAU YMDDIRIEDOL. Bu Ty yr Arglwyddi yn eistedd mewnpwyll- gor ar y Mesur uchod, amcan yr hwn ydoedd galluogi cwmniau ymddiriedol (trust companies) i ddefnyddio arian iyddai wedi ei roddi i'w gofal ar anturiaethau mewn busnes. Ar adran 2, cynygiodd yr Arglwydd Ganghell- ydd welliant i gyfyngu gallu y cwmniau dan sylw i gario ymlaen fusnes o'r tuallan i gylch eu hymddiriedaeth, a'u hatal i gymeryd rhan mewn anturiaethau masnachol. Gwrthwynebwyd y gwelliant gan Arglwydd Herschell, yr hwn, meddai, a wrthodasid yn flaenorol gan yr Uch-Bwyllgor drwy fwyafrif mawr. Nid oedd dim mwy o berygl i gwmni ymddiriedol fod yn anonest nag oedd i ymddir- iedolwyr fod felly. Nid oedd Mesnr y flwyddyn ddiweddaf yn cynwys unrhyw adran warafunol o'r fath. Dadleuai Arglwydd Cranbourne fod profiad yn dangos yr angenrheidrwydd am ryw gyfyng- iad o natur yr un a gynygid gan yr Arglwydd Ganghellydd. Wedi peth dadleu pellach, ymranodd y Ty, a chafwyd- Dros y gwelliant 38 Yn erbyn 23 Mwyafrif yn erbyn 15 Dywedodd Arglwydd Herschell na wnai efe wrthwynebu unrbyw welliant pellach, gan ei fod yn ystyried y Mesur yn awr yn -hollol ddi- werth. Ond, pa fodd bynag, pasiodd y Mesur yn ei ffurff ddiwygiedig drwy y pwyllgor, ac ymwa- hanodd y Ty. LLYWODRAETHIAD LLUNDAIN. Bu dau Fesur pwysig yn dwyn perthynas 4 llywodraeth Llundain dan sylw Ty y Cyffredin nos Fawrth. Bu cryn ddadleu ar y cynygiad fod y Mesur perthynol i Gyngor Sirol Llundain i gael ei ail ddarllen. Condemniodd Mr. Ritchie, ar ran y Llywodr- aeth, y Mesur fel un ago oedd yn myned mor belled yn ymarferol a diddymu rhai adranau o Act Llywodraeth Leol. Nid oedd dim llai na Mesur cyhoeddus a allasai. ddwyn oddiamgylch Ily y cyfnewidiadau pwysig a gynygid gan y Mestir preifat rliyf(,(Iil,,] hwn. Ar ol cryn ddadleu ar welliant fod y Mesur i gael ei wrthod, tynwyd y gwelliant yn ol, a chydsyniodd y-Llywodraeth a'r ail ddarlleniad ar y dealltwria-etii fod yr adranau a wrthwyneb- id ganddynt i gael eu gadael allan mewn pwyllgor. Wedi hyny ymranodd y Ty ar y prif gwestiwn, pryd y cafwyd— pryd y cafwyd— Dros gynygiady Llywodraeth 185 Y n erbyn 133 Mwyafrif i'r Llywodrueth 62 MERCHED FEL "REPORTERS." Gofynodd Mr. Bradlaugh a oedd unrhyw reol berthynol i'r Tv yn atal merched i oriel y wasg i weithredu fel reporters. Ychydig ddyddi.au yn ol, yr oedd cais wedi ei wneyd at y Sergeant-at- Arms gan foneddiges, yr hon a ddywedai ei bod yn cynrychioli newyddiadur ag oedd yn dadleu hawliau gwleidyddol a chymdeithasol benywod. (Chwertbin). Penderfynodd y Rhingyll yn ddigon priodol nad oedd ganddo ddim awdurdod i wyro oddiwrth yr arferiad presenol, ac nid oedd ef (y Llefarydd) yn ei hystyried yn iawn i ymyraeth mewn un modd, oddieithr iddo dder byn caniatad uniongyrchol a phendant y 1'.9- mewn achos a allasai brofi yn anhwylusdod, ac arwain i gjnlyniadau ag oedd yn anhawdd ar y pryd eu rhagweled. (Clywch, Clywch). Parodd y sylw olaf clia erthiniad mawr yn y T<, yn vr hwn yr nnodd y Llefarydd yn galon- og. Ymddengys fod un o'r adar gwynion hyn er's rhai wythnosau yn hofran o gwmpas Palas Westminster am gael mynediad i fysg cynrych- iolwvr y wasg yn oriel Ty y Cyffrodin, ond nid yw yn debyg y llwydda i gael un gipdrem ar y Llefarydd am dipyn eto. HAWLIAU Y CYHOEDD I FFYRDD YN YSGOTLAND. Galwodd Mr. Buchanan sylw, nos Fawrth at y cyfyngiad parhaus a wneid ar hawliau y cy- Jioedd, a'r golled mewn caulyniad, i ffyrdd neu lwy bran, yn Ysgotland, a chynygiodd fod y ddy- lerlswydd o'u diogelu i gael ei ymddiried i'r Cyngliorau Sirol. Dadleuai fod y cwestiwn yn un o ddyddordeb i bobl Lloegr, gan fod y ffyrdd i lawer o'r golygfeydd mwyaf ysblenydd yn yr Alban yn cael en graddol gau i fyny. Eiliwyd y cynygiad gan Mr. Bryce. Ofnai Mr. Marks Stewart wai y canlyniad o feichio Cynghorau Sirol a'r ddyledswydd o am- ddiffyn hawliau'i ffyrdd fyddai eu gwneyd yn hynod anmhoblogaidd yn y wlad. W cdi i amryw siarad droa ac yn erbyn y cyn- ygiad, ac yn eu plitli Mr. Chamberlain, Dywedodd yr Arglwydd Ddadleuydd eifodyn 11 y ameu y dyinunoldeb o benderfynu manylioii y gwaith oedd i'w gyflawni gan y Cjlbghorau Sirol, ac nad oedd yn ystyried fod yr haeriad wedi ei brofi fod hawliau pwysig wedi eu colli mewn caulyniad i'r ffaith fody gwaith o'u ham- ddiffyn mor gostfawr. Yr oetld ar lawer o dir- feddianwyr ofu gadael eu tiroedd yn agored i'r cyhoedd rhag i hawliau ffyrdd gael eu sefydlu 11 y 11 yn eu herbyn. Yr oedd y Llywodraetli yn uarod i gymeryd i ystyriaeth unrhyw gwynion fod hawliau llyrdd yn cael eu iforffadu mewn trefn i ddyfeisio rhyw foddion er eu hamddiffyn, ond nid oedd yn barod i tyned ddim pellach na byny. Cyn i'r Tx" ymrmii, yr oedd yn amlwg fod y Llywodraeth wedi ei sorchfygu. Dros y cynygiad 110 Yn erbyn 97 Mwyafrif yn erbyn y Llywodraeth 13 Derbymwyd y canlyniad gyda tharanau o gy- meradwyaeth gan yr aelodau Ysgotaidd a'r Wrthblaid yn gyffredinol. Pleidleisiodd amryw o'r Rhyddfrydwyr Undebol, ac yn eu plith Mr. Chamberlain, ac ychydig Geidwadwyr Ysgot- aidd, yn erbyn y Llywodraeth. Nid oedd fawr dros ddau gant o'r aelodau yn bresenol. Yr oedd gan y Llywodraeth i ddiolch i'w chefnogwyr am y gorchfygiad hwn, ond nid oedd o fawr bwys, gan nad oedd ond penderfyniad ar ei ben ei hun. Gellid meddwl wrth y twrw a gedwir gan yr Ysgarwyr am y gorchgygiad dibwys hwn a'r un blaenorol fod dadgoriforiad y Senedd yn ymyl, ond os dianga y Llywodraeth mor groeniach a hyn, nid oes dim rhyw lawer o berygl. Dywed un o'r breuddwydwyr Radicalaidd hyn Mae arwyddion diamwys i'w cael fod eu nerth yn prysur adfeilio, ac nid yw dydd yr etholiad cyffredinol heb f od ymhell." Breuddwyd gwrach Genedl-aethol! GWELLIANT DEDDF METHDALIADAU. Prydnawn ddydd Mercher, yn Nhy y Cyff- redin, cynygiodd Syr A. K. Rollit ail ddarlleniad y Mesur Methdaliadol, amcan yr hwn ydyw gwella Act 1883, yr hon a ddygwyd i mewn gan Mr. Chamberlain. Sylwodd fod yr Act hono ar y cyfan wedi profi yn llwyddianus yn ei gweith- rediadau. Da oedd ganddo ddoall fod y Mesur yn cael ei gefnogi yn gyffredinol gan y byd masnachol. a chan aelodau o bob plaid wleid- yddol. Prif amcan y Mesur ydyw estyn a chryfhau Act Mr. Chamberlain. Yn mysg dar- pariaethau eraill cynygia y Mesur hwn na fydd i ddyledwyr a geir yn euog o fasnachu yn an- onest yn alluog i sicrhau gollyngdod (discharge) o dan bum' mlynedd, ac mai y cyfran-daliad lleiaf ar yr hwn y caniateir gollyngdod a fydd 10s. yn y bunt, oddieithr i'r dyledwr gydsynio ag archeb i gymeryd i mewn enillion dyfodol. Mae y Mesur hefyd yn hwylysu cyfrandaliadau (compositions) a threfniadau a wneir i dalu y ddyled, ac yn cynyg yn mhellach fod y swm ar yr hwn y gellir deisebu mewn achos o feth- daliad i gael ei ostwng o JE50 i 120. Cefnogwyd y Mesur gan Mr. Chamberlain. Cyfeinodd y Cyfreithiwr Cyffredinol at yr hyn a ystyriai yn wrthwynebus yn y Mesur, ond dywedodd fod y Llywodraeth yn foddion cyf- lwyno y mater i Uwch Bwyllgor. Darllenwyd y Mesur yr ail waith ar y deall- twriaeth ei fod i gael ei gyflwyno i bwyllgor masnachol. MESUR PRYDLESWYR (IWERDDON.) Cyngiodd Mr. T. P. O'Connor ail ddarlleniad y Mesur uchod, yr hwn a gyfeiriodd at yr anghydraddoldeb difrifol fod prydleswyr yn cael eu hamddifadu o fanteision Act Dirol 1881. Cynygiodd y Mihvriad Waring fod y Mesur i gael ei ddarllen ymhen chwe' mis neu, mewn geiriau eraill, ei wrthod. Wedi i Mr. T. W. Russell gefnogi yr ail ddarlleniad, Dywedodd Mr. Balfour os gallai y prydleswyr brofi eu bod drwy fygythion o ddifeddianiad (eviction) wedi eu gorfodi i dderbyn eu prydles- oedd, fod y gyfraith yn darparu meddyginiaeth, am y gallent fyned i'r Ilys dan 1881 i gael tori eu prydlesoedd. Cynygiodd Mr. T. P. O'Connor fod y cwestiwn yn awr i gael ei roddi, ond gwrthododd y Llefar- ydd roddi y cynygiad, am y rheswm nad oedd y ddadl wedi parhau ond am ddeugain munyd. Wedi hyny gohiriwyd y Ty yn unol a rheol dydd Mercher. PORTHLADD CAERGYBI. Dydd Gwener, yn mhwyllgor eyflenwad, galwodd Cadben Verney sylw at sefyllfa porth- ladd Caergybi, gan anog y Llywodraeth i roddi cy-northwy arianol i symud ymaith y creigiau ag oedd yn rhwystr i 200 o aceri gael eu defnyddio i ddibenion llongwro^. Dywedodd Syr Michael Hicks-Beach, mewn atebiad, fod y Llywodraeth wedi gwario llawer o arian i gadw y porthladd a'r dyfrglawdd mewn trefn, ond yr oedd symudiad y Platter Rocks allan o'r cwestiwn. Costiai yr ymgymeriad chwarter miliwn o bunau, yn ol amcan-gyfrif a wnaed gan beirianydd profiadol ac nid oodd ef yn mcddwl y buasai eu symndiad yn gymaint o fantais ag y tybid gan yr aelod anrhydeddus, am na fuasai yr arwynebedd a gymerid i fyny gan y creigiau hyn yn sylfaen dda i angori. Yr oedd ef (Syr Hieks-Beach) o'r farn y buasai symud- iad y creigiau i'r dyfnder o 12 neu 15 troedfedd yn dra manteisiol, ond nid i ddyfnder o 25 troedfedd yn ol yr awgrymiad cyntaf. 0 gan- lyniad, yr oedd wedi cyfarwyddo arolygydd llyngesol yr Harbwr i wneyd ymchwiliad yn ystod misoedd y gauaf i ddyfnder y dwfr a ofynid gan yr holl longau a ddefnyddiai y nawdd-borthladd yn Nghaergybi, a phan dder- byn iai yr adroddiad hwnw, buasai mewn sefyllfa i alw sylw pellach at y mater. Yr oedd yn gobeithio y gwnai yr adroddiad hwnw ei alluogi i wneyd cynygiad i'r Trysorlys, amcan yr hwn fyddai gwneyd llong-borth mawr Caergybi yn fwy defnyddiol. (Bloeddiadau o gymeradwy- aeth). YMOSODISD AR MR. BALFOUR. Galwodd Mr. J. O'Connor sylw at weinyddiad Deddf y Troseddau yn yr Iwerddon, a'r drin- iaeth a dderbyniai troseddwyr politicaidd, a chynorthwywyd ef yn ei ymosodiad ar Mr. Balfour, gan Dr. Tanner, Mr. W. Redmond, et* hoc genus omne. Amddiffynodd Mr. Balfour ei lywottrefn mewn modd meistrolgar, a dadleuai fod y personau a euog-farnid, pa un bynag ai dan Act y Troseddau, neu ryw gyfraith arall, yn rhwym o fod yn ddarostyngedig i'r un ddisgyblaeth pan yn ngharehar. Mae Mr. Balfour yn feistr corn ar yr holl griw. ADRODDIAD Y COMISIWN ARBENIG. Dydd Gwener, yn Nhy yr Arglwyddi, cynyg- iodd Ardalydd Salisbury fod adroddiad y Comisiwn i gael ei dderbyn a'i roddi ar lyfrau y Ty, a'u bod i ddiolch i'r Dirprwywyr am eu hymddygiad teg ac anmhleidiol. Talodd ei arglwyddiaeth warogaetli uchel i'r barnwyr am eu diwydrwydd a'u anmhleidgarwch nodedig, a phan yn adolygu dyfarniadau y barnwyr gwawd- iai y meddylddrych y dylent longyfarch y diffynyddion ar y pwyntiau ar y rhai nad oedd- ynt wedi eu heuog-farnu. Yr oedd dyddordeb ofnadwy dyfarniadau y barnwyr yn gorphwys yn y ffaith, nid fod personau unigol wedi eu profi yn euog, ond fel amlygiad o'r ysbryd oedd yn llywodraethu corff o ddynion, y rhai, pe yn llwyddianus, a fuasent yn llywodraethwyr di- amhcuol yr Iwerddon. Y rhai hyn ydynt y dynion," meddai,01 i'r rhai y cynygir trosglwyddo drosodd yr oil ag sydd yn deyrngarol, yr oil ag sydd yn Brotestanaidd, bron yr oil ag sydd yn ddiwyd a llwyddianus, ae, uwchlaw y ewbl, fywydau pob dosbarth o'r bobl yn yr Iwerddon ag sydd wedi ymlynu drwy barch at anmharch wrth Loegr." Yr oedd y bloeddiadau cymeradwyol a ddi- lynodd y sylw hwn yn angherddol, a gwnaeth araith hyf ac awgrymiadol y Prif Weinidog drwyddi argraff anarferol ar y ddwy ochr o'r Ty. Gwrthwynebai Arglwydd Herschell y cynyg- iad fod y' Ty i gymeradwyo yr adroddiad, am y gwnai hyny roddi cadarnhad barnol pellach i lys anghyfansoddiadol. Dywedodd Iarll Selborne fod yr adroddiad wedi dwyn i oleuni digamsyniol y cysylltiad cydrhwng y rhai a elwid y Blaid Barliamentaidd Wyddelig a chymdeithasau troseddol. Dywedodd larll Kimberley nad oedd y barn- wyr yn gwybod digon am y sefyllfa wleidyddol yn yr Iwerddon yn ystod y blynyddau di- weddaf i ffurfio barn gywir ar y materion a gyfiwynasid iddynt. Folly! Gwrthodai larll Spencer bleidleisio dros fab- wysiadu yr adroddiad oddieithr i'r cynygiad gynwys datganiad o ofid ar gyfrif y cam-gy- huddiadau a ddygwyd yn erbyn yr aelodau Gwyddelig. Dywedodd Arglwydd Derby ei fod wedi dar- llen yr adroddiad, a bod y tystiolaethu a ddyg- wyd ymlaen ar y prawf yn ymddangos iddo ef yn fwy damniol na'r casgliadau a dynwyd gan y barnwyr, O'r diwedd cytunwyd ar gynygiad Arglwydd Salisbury heb ranu y Ty, ar ol dadl ag oedd ymhob ystyr yn deilwngo'r achlysur, ac yn fwy galluog na dim a ellid ei ddisgwyl yn Nhy y Cyffredin." MESUR Y DEGWM. Yn Nhy y Cyffredin, mewn atebiad i Mr. Cornwallis West, dywedodd Mr. W. H. Smith fod y Llywodraeth wedi cymeryd i ystyriaeth yr amrywiol awgrymiadau a wnaed mewn perth- ynas i Fesurau y Degwm, a'u bod yn bender- fynol i fyned ymlaen gyda'r Mesur fel y cyf- lwynwyd ef i'r Ty. Gobeithiai y gellid ei gym- eryd ddydd Iau. MR. LABOUCHERE A THY YR ARGLWYDDI. Ar y cynygiad fod y Ty i ymffurfio yn Bwyll- gor Cyflenwad, Daeth Mr. Labouchere a'i benderfyniad ymlaen, yn condemnio yr egwyddor etifeddol yn Nhy yr Arglwyddi. Eiliwyd y cynygiad gan Mr. Atherley Jones. Cymerodd yr Anrhyd. G. Curzon ran yn y ddadl, a rhoddodd rai hints rhagorol ynglyn a'r ffaith fod aelod a drowyd allan o wasanaeth un Ty yn dwyn ymlaen gynygiad i dynu Ty arall i lawr. Gwrthodwyd cynygiad Mr. Labouchere drwy fwyafrif o 62. Ychydig iawn o ddyddordeb a amlygwyd gan yr aelodau yn yr ymdrafodaeth.

GWENER Y GROGLITH. TJYDDED HYSBYS I'N GO- HEBWYR y cyhoeddir y LLAN A'R DYWYSOGAETH, yr wythnos nesaf, ar ddydd IAU, sef diwrnod yn gynarch. Am hyny, dylai pob gohebiaeth ddyfod i law ddiwrnod yn gynt, er sicrhau cyhoeddiad prydlon. A fydd ein gohebwyr caredig gystal a gwneyd hyny ?

Nodion o Ddeoniaeth Llanrwst RAS 'REDIG. Pan oeddwn i yn blentyn, dyna yr enw a roddid ar yr hyn a elwir yn awr yn li Ymrys- onfa Aredig." Yn ddiweddar, sylwodd Rheithor poblogaidd Penmaclmu mai tri anhebgor aradru ydynt Llygad, llaw, a llygoden," ac ychydig ddyddiau yn ol, oaf odd aradwyr Dyffryn Conwy gyfleustra i roddi prawf ar y tair Ll mown maes cyfleus rhwng yr Abbey a Llanrwst. Ar- ddangoswyd dyddordeb anarferol yn yr ym- drechfa, ac yr oedd y llongyfarchiadau yn wresog dros ben tra y cyhoeddai ysgrifenydd y symudiad, Mr. W. P. Boberts, enwau y buddug- wyr. Cyflwynid y gwobrau gan Mr. D. Jones, cyfreithiwr, ac wele y rhestr:—Dosbarth Cyntaf.—1, William Jones, Tuhwnt-i'r-Af on, 3p.; 2, Phylip Pritchard, Llanfairtalhaiarn, 2p. 3, W. Jones, Ty Coch, Ip. 10s. 4, Evan Evans, Llanddewi, lp. 5, Pierce Morris, Llan- santffraid, 15s. 6. Robert Williams, Eglwys- fach, 10s. Ail Ddosbarth.-l, D. Jones, Ty'ny- coed, Maenan, 2p. 2, J. Hughes, Cae'rberllan, lp. 10s. 3, Evan Evans, Bryn Hafod, lp. 4, David Da vies, Panyrych, Maenan, 10s. Nid oedd yr olaf a enwyd ond 14eg mlwydd oed, a chafwyd cryn hwyl wrth ei wobrwyo. A AMABTHYDDOIJ PYEFRYX CONWY. Er's llawer o flynyddoedd bellach y mae'r arddangosfa "flynyddol hon wedi bod yn un o'r rhai mwyaf poblogaidd yn y wlad, ac nid rhyfedd hyny pan ystyriom mai amaethydd- iaeth ydyw asgwrn cefn y dyffryn prydferth hwn. Mawrth 20fed, cynhaliwyd cyfarfod o noddwyr y symudiad yn yr Eagle Hotel, dan lywyddiaeth Mr. James, yr hwn a danysgrifiodd ddeg punt at drysorfa y gwobrwyon. Adolyg- wyd y rheolau, a gwnaed rhai cyfnewidiadau sydd yn debyg o ychwanegu at boblogrwydd yr arddangosfa, yr hon a gynhelir yn Llanrwst ar y 4ydd o Fedi nesaf. TYMOR Y GAHAWYS. Yn ystod tymor y Garawys eleni, y mae gwasanaethau wythnosol wedi bod yn cael eu cynal ar nosweithiau Mercher a Iau yn Eglwysi Cymreig a Seisnig Dlanrwst. Yn yr Eglwys Seisnig, pregethwyd gan y Parchn. J. Phillips, a T. Tudno Jones. Yr oedd y cynulliadau yn yr Eglwys Gymreig yn lied dda ar y cyfan, yn enwedig pan ystyrir fod yr anwydwst yn meddu cynifer o garcharorion. Y pregethwyr dieithr oeddynt y Parchn. D. Morgan, Capel Garmon Phillips, Conwy William Morgan (Penfro), Llansantffraid a G. F. Jones, Eglwys Rhos. G'EIPW APAETII YN NHREEKIW. Ymddengys fod golwg hynod lewyrchus ar yr aehos Ceidwadol yn Nhrefriw. Mawrth 22ain, cynhaliodd y Gwydir Habitation o Gyngrair y Friallen gyfarfod dyddorol yn y Neuadd Gy- hoeddus, o dan lywyddiaeth Mr. E. Samuelson. Cafwyd ystori doddedig Nell Fach a'i Thaid," wedi ei threfnu o The Old Curiosity Shop," Charles Dickens, gydag arddangosiad o ddar- luniau eglurhaol ysblenydd gan Mr. J. R. Furtess, o'r Royal Cambrian Academy. Yr oedd y neuadd yn orlawn, a chafwyd noson o fwyn- had anghyffredin. CYXGERDD POBLOGAIDD. Ychydig nosweithiau yn ol, cynhaliwyd cyngerdd llwyddianus yn Ystafell Drefol Llanrwst, dan lywyddiaeth yr Henadur Samuel- son, Y.H., ac arweiniad y Parch. W. Roberts (T.C.) Elai yr elw at achos y Bedyddwyr yn nghapel Peniel. Gwasanaethid ar yr achlysur gan Miss Samuelson, Misses Roberts, Miss Maggie Morgan, Miss Janet Owen, Mri. Bartley, Padarn Roberts, R. W. Jones, a Dr. Bartley, a chyfeiliwyd yn fedrus ar y berdoneg gan Misses Fisher, C. bamuelson, ac A. Roberts. Aeth yr oil drwy eu gwaith yn rhagorol, a gellir disgwyl elw sylweddol. cvxnIIAW: POLWYPPE LEN. Serch ei fod allan o'r esgobaeth hon, yr oedd y nawydd am fuddugoliaeth anrhydeddus Ficer Dolwyddelen yn Mrawdlys Caerlleon yn dder- byniol iawn i drigolion y cymydogaethau hyn a mawr hyderaf y bydd i'r can' punt o iawn a ddyfarnwyd yn erbyn perchenogion y Genedl Gymreig fod yn foddion i argyhoeddi arwedd- ZDY wyr ein cyfoesolion Radicalaidd mai gorchwyl peryglus ydyw gwneyd pel droed o gymeriad personol hyd yn nod offeiriaid amyneddgar. Gresynus i'r eithaf ydyw sylwi i'r fath raddau y mae'r wasg Gymreig wedi ymddirywio yn ystod yr ychydig flynyddoedd diweddaf hyn ond y mae yn gysur meddwl fod goreugwyr Ymneillduaeth, yn lien a lleyg, yn ffieiddio y fath ysbwriel cableddus mor llwyr a'r Eglwys- wyr eu huiiain.-Givydir.

Y mae digon o geryg yn adeiladwaith goleudy Skerryvore, deng milldir o Ynys Tyree, yn Argyleshire, i wneyd pump o oleudai o faintioli yr un sydd ar Eddystone.

CYNGOR AC ESIAMPL 11 LLAD-O MERYDD." Gelwais sylw o'r blaen at gerycld llym "Lladmerydd" ar "Siluriad." Ond er proffesu zel fawr dros burdeb a thegwch mewn beirniadaeth, dyma "Lladmerydd" ei hun, bythefnos yn ol, yn haeru—ar ol addef fod yr Eglwys yn NghyiBGFU yn awr wedi deffroi-mai deffroi i broselytio, i lwgrwobrwyo, ac i orthryma y mae. Pan^y mae nn o weinidogion penaf yr Armibynwyr—gwyr pawb pwy yw "Llad- merydd "—yn ymostwng i ledaenu enllib ddisail fel hyn, gwelir mor isel y moddion a ddefnyddir i greu rhagfarn yn mysg y werin yn erbyn yr Eglwys yn Nghymru. Rhaid ei bod yn wan dros ben ar y Dad- gysylltwyr am resymau yn erbyn yr Eglwys, pan y mae gwyr o safle Llad- merydd a Dr. Herber Evans yn methul cael dim gwell i ddweyd yn erbyn yr Eglwys nag edliwiadau disail nas gallant eu profi. Dylid, naill ai gadael llonydd i Siluriad," neu ynte beidio eiefelychu.

"SILTJRIAD." Mae Siluriad wedi achosi tipyn o deimlad anhyfryd rhwng Gwr y Ford Gron yn y Tyst a'r Dydd a Nodwr y Goleuad. Mae, hyd y gallaf ganfod, ddigon o surni yn ysbryd y ddau frawd yma i gynyrchu dwsin o Siluriaid. O'r ddau, efallai mai y "Nodwr" yw y mwyaf galluog. Rhyw ebychiadau byrion ac eiddil, megis Da chwareu Dale," "Da iawn," Doniol iawn yn wir," yw ym- fflamychiadau mwyaf aruchel Arthur y Ford Gron." Ond y mae yn orlawn o chwerwedd sectol, ac y mae yn anhawdd dywedyd pa un ai yr Eglwys ai yr Hen Gorph a gythrudda fwyaf ar ei dymer bigog. Mae "Nodwr" y Goleuad yn meddu arddull fwy athronyddol nag Arthur." Ond dangosodd y Parch. E. Hughes, Abermaw, ychydig yn ol, fod "Nodwr" yn ddisgybl ffyddlawn i Siluriad" yn y gwaith o ddwyn cy- huddiadau na fynai eu profi pan ddeuai yn daraw arno. Clywais i weinidog Ym- neillduol unwaith yn dweyd fod digon o surni yn y Nodwr" i suro cyfandir cyfan. Mae llythyrau poeth yn y Goleuad yn galw am esgymuno "Siluriad" yn ddiattreg, ac y mae un brawd yn apelio yn bersonol at y Parch. W. R. Jones, Caergybi—un o weinidogion gallu- ocaf y Methodistiaid—i wadu mai efe yw Siluriad." Credaf nad ymostynga Mr. Jones i'w ateb. Annoethineb mawr yn y Wasg Ymneillduol yw dal i alw y fath sylw at Siluriad." Mae y North Wales Observer and Express, papyr sydd ar y blaen bob amser mewn ymosod ar yr Eglwys, ac yn arfer a fflangellu y North Wales Liberal Federation fel cyngrair glasdwr, er deall mai gwell fuasai iddynt fod yn ddistaw ynghylch Siluriad yn gorfod, yn alarus ac anfoddlawn, redeg syda'r ffasiwn. Mae y papyr hwn, fel y Celt, yn barnu fod gan Siluriad ffeith- iau wrth ei gefn, a dywed nad yw yr enwadau Ymneillduol yn Nghymru yn awr yr hyn a fuont, er y dywed eu bod eto filldiroedd o flaen yr Eglwys, Pan y mae newyddiadur mor hynod—hyd yn nod yn mysg newyddiaduron Cymru—am ffyrnigrwydd ei ddallbleidiaeth yn gorfod ameu, ai nid oes achos anesmwytho ynghylch cyflwr moesol Ymneillduaeth yn Nghymru ? Tybiaf y byddai llawn cystal i Lladmerydd" a Dr. Herber Evans edrych ar ol eu hochr eu hunain, rhag ofn erthygl nesaf Siluriad," yn hytrach na thaenu edliwiadau yn erbyn yr Eglwys. Fy niben yn galw sylw at gyffro Siluriad yw awgrymu i Ym- neillduwyr Cymru-pa un bynag ai gwir cyhuddiadau "Siluriacl" ai peidio—mai doethach, a mwy buddiol fyddai iddynt edrych ar ol eu hachosion eu hunain na lluchio llaid a cheryg at yr Eglwys. C,

ANFFAELEDIGRWYDD MR. GEE. Erthygl amlycaf credo Y Faner yw anffaeledigrwydd Mr. Gee. Gwae y gwr feiddia farnu, am fychan na mawr, yn wahanol i Olygydd Y Faner. Rhoddir gwys iddo ar unwaith i ymddangos ger bron Cesar, ac i amddiffyn ei hun ar du- dalenau y Faner er mwyn i Mr. Gee gael rhoddi iddo yn ol ei haeddiant. Yn. ol Dr. Ban Jones, short shift, neu fesur byr, geir o hunan-amddiffyniad yn y Faner. Ni fu y Pab, Czar Rwsia, nac Ymherawdwr ieuanc yr Almaen erioed yn fwy ffroenuchel a thrahaus na Golyg- ydd y Faner Fawr ar ei dir ei hun. Y ddedfryd ar Dr. Pan Jones am feiddia yweyd nad oedd mymryn o egwyddor mewn cydwybod hyn a hyn y bunt oedd mai breuddwydiwr niwliog, dim gwerth gwrandaw arno, oedd y Doctor. Collodd Mr. Gee fwy nag un brwydrcyn heddyw. Nid yw yn fwy tanbaid dros gyd wy bod dau swllt yn y bunt nag a fu am flynydd- oedd yn erbyn bugeiliaeth y Methodist- iaid. Ond myned ymlaen y mae y fugeiliaeth Fethodistaidd, er cyfres faith o erthyglau y Faitei- yn ei herbyn. Bu amser pan y c'ai Coleg Aberystwyth a'i Brifathraw ami gernod gan Mr. Gee. Ond ni wnaeth hyny niwed i'r Coleg na'i Brifathraw. Y llynedd, fel y gwyr pawb, gwnaeth Mr' Gee ei oreu i rwystro Ym- neillduwyr Cymru i gyflwyno anerchiad parchus i'r Frenhines ar ei hymweliad a Chymru, ond methodd yn druenus y tro yma eto. Felly, er fod Mr. Gee yn tybio ei fod yn allu anorchfygol yn Nghymru, nid yw hanes ei wrhydri yn erbyn Bugeiliaeth y Methodistiaid a'u hachosion Seisnig, gweddi deuluaidd yn Ngholeg Aberystwyth, a pharcli i'r Frenhines, heb son am ei ymdrafodaeth gyda Mr. Chamberlain, yn profi y gall lwyddo- ond dros ysbaid byr mewn manau—i blanu gwraidd cydwybod dau swllt yn y bunt yn ddwfn yn Nghymru, ac i berswadio ffermwyr—pan y mae masnach wedi adfywio—fod crefydd yn galw arnynt roddi yn eu llogellau eu hunain arian yr Eglwys, am fod Mr. Gee yn dweyd mai arjan y genedl ydynt. Yn ol athrawiaeth Mr. Gee, gall y ffermwyr wneyd fel y mynont ag arian y genedl. Athrawiaeth ryfedd yn ugenau Cadeir- ydd Bwrdd Sirol ac Ynad Heddwch. Nid rhyfedd ei fod yn taeru mai pregethwael oedd pregeth Esgob Llanelwy yn St. Paul's, am fod yr Esgob eisiau dyrchafu cyflwr gweision ffermwyr. Nis gwyr Mr. Gee beth sydd gan yr Esgob mewn golwg. Y ffermwyr, ac nid eu gweision, yw pobl Mr. Gee.

"Y GENED4 GYMREIG" A'R PARCH. R. WILLIAMS, DOLWYDDELEN. Gan i reithwyr Brawdlys Caer wneyd i'r Genedl Gyrtireig dalu £ 100 0 iawn i'r Parch. R. Willams am ei enllibio, ni raid wrth nod ac esboniad. Sieryd y ffaith drosti ei hun. Buy Genedl yn neillduol o zelog yn erbyn yr Haul am godi chwedl ddisail o Wythnos Corwen am efrydwyr Trefecca. Bu gohebwyr y Genedl ar wib- daith yn Sir Fon, a gwnaeth ton eu hys- grifftu ddolur i deimladau, nid yn unig Eglwyswyr, ond hefyd Ymneillduwyr anrhydeddus. Mae y parch. R. Williams wedi gwneyd lies mawr i'r Wasg Gym- reigidrwy sefyll i fyny yn wrol yn erbyn gormes y Wasg Gymreig ar Eglwyswyr.

GORMESU. Hawdd iawn i "Lladmerydd" haeru fod yr Eglwys yn gormesu ffermwyr a gweithwyr. Onid ysbryd gormes sydd i'w ganfod yn nhon chwerw amryw o'r newyddiaduron Y mneilldnol yn Nghymru at yr Eglwys ? Beth ond gormes yw aflonydd u ar glerigwr yn nghyflawniad ei ddyledswyddau crefyddol ? Onid gormes fu tua thlotty Merthyr ? Onid gormes troi cynulleidfa Eglwysig o'u ftysgoldy yn mhlwyf Hope ? Y gwir yw, fod y gwyr sydd yn arllwys llysnafedd chwerw a haeriadau disail yn erbyn yr Eglwys yn y Wasg Gymreig yn llawn o ysbryd gor- mes ac erlid, ac nad oes dim ond cyfraith y tir yn rhwystro i erlid tafod ac ysgrif- bin ddangos ei hun mewn gwoithred- oedd.

BETH AM WLADGARWCH A C HREF YDD ? Mewn difrif, ai gwegi yw gwladgarwch Cymru ? Pan y mae golygfeydd i'w can- fod yn Nghymru, fel a welodd 11 Llad- merydd yn y tren tua Brynmawr wyth- nos yn ol, pan y mae pawb yn cwyno ynghylch difaterwch gyda chrefydd, pan y mae Mesur Addysg i'w weithio allan, pan y mae cyflwr gweithwyr Cymru yn galw yh uchel am welliant, ai nid oes genym fel gwladgarwyr well gwaith i'w wneyd nag ymladd ar hyd y blynyddoedd ar bwnc y mae y wlad yn diflasu arno ? Arhoser hyd yr etholiad, ac ymladder brwydr fer,boeth, os myner,y pryd hwnw ynghyleh Dadgysylltiad. Egwyddorer yn dawel o'r ddwy ochr o hyn dan hyny, ond yn enw synwyr cyffredin pa, les ddaw o gnoi ein gilydd ar hyd y blynyddoedd i ddim diben ond magu gwaed drwg a niweidio crefydd ? Ai ni chofir fod zel dros ddadgysylltiad, a gwrhydri yn erbyn yr Eglwys ond efydd yn seinio a symbal yn tincian, halen diflas, heb y cariad hwnw na feddwl ddrwg, ac nad absena a'i dafod. Os na cheir diwygiad buan yn Nghymru yn y cyfeiriad hwn, dadwnaiff ymladdwyr yr oes hon waith ein tadau, a gwnant Gymru, fel mynydd Gilboa, heb na gwlith na gwlaw, yn faes y gwaed, ac yn faes buddugoliaeth y Phil- istiaid. Cynen gul, chwerw, diddiben, diddiwedd yn enw crefydd ydyw perygl Cymru yr oes hon. Teg i ni fel Eglwys- wyr wrthdystio yn erbyn yr arfau gwen- wynig a ddefnyddir i'n herbyn, ond gofalwn rhag efelychu ein gwrthwyneb- wyr, pa faint bynag fyddo ein profedig- aeth. SYLWBDYDD.

w ANTED, Lay Reader for Parish of Machynlleth.—Apply to RECTOR. Q ASAPH NATIONAL SCHOOL.—Wanted, an Ex-P.T. for the Boys' School. Salary, £ 36 per annum.—Apply, Rev. THOMAS LLOYD, S. Asapli. 4 CERTIFICATED MASTER desires a School average under 60. Single.— Master, c/o Mr. E. M. Jones, Bookbinder, Portland Place, Denbigh. NrANTED, a Curate, immediately good Welsh Preacher. A title can be given to a graduate.—Address, The RECTOR, Llan- deiniolen, Carnarvon. A RESPECTABLE YOUTH Wanted as Apprentice to the Bookselling and Station- ery Trades,-Apply to Messrs. FARRANT AND FROST, Stationers, &c., Merthyr Tydfil. TITANTED—A Certificated Master for a. T Mixed School. Salary, i'20, and two- thirds of grant and pence harmonium.—Apply Vicar, Prestatyn Vicarage, Rhyl. E' A POPULAR %ELSH PREACHER (24) seeks Lay-RAdersliip. Excellent charac- ter. Small salary, wovided the Vicar will give him lessons.-Addr s, Llan Office, Merthvr- Tydfil. J A STUDENT learning Welsh wishes to hear from some gentleman •Who will receive him into his house for a short time to praotise speaking. Address, Astudiwr," Office of Llan. WANTED, as soon as possible, a CURATE to assist in the charge of two Rural Parishes in Anglesey, where the duties aro Welsh, with occasional English. Priest pre- ferred, or a Title may be given for the next Trinity Ordination to an approved Candidate. An efficient Welsh preacher required, and a practical knowledge of Church Music desirable. Stipend, £ 100 a year.—Apply with references to 4'Clericus Musicus," at the Office of this >3 Paper. P TXTELSH GIRLS' SCHOOL, ASHFORD.— All applications for ensuing election to- foundation and intermediate pay scholarships, must be made upon special forms, which must be returned to the Secretary, on or before April the 1st. Foundation Scholars obtain their education and board free of all cost. Inter- mediate pay Scholars pay t 16 per annum. A limited number of higher pay Scholars at zt32 per annum can be admitted after Easter. The cost of Board and education is over i50» Forms of application and full information can be obtained from the Secretary of the Welsh School, 127, St. treorge's-road, London, S.W.

sonir am danynt yn y Beibl. Yr oedd llawer o ymddadleu hefyd wedi bod y blynyddoedd a aeth heibio fod y lie yr oedd loan yn bedyddio, Bethabara, 80 milldir o Cana G-alilea, ac fod ein Harglwydd a'i ddysgyblion wedi cyraedd yno y trydydd dydd ar ol ei fedyddio gan loan, yr hyn (meddai anghredinwyr) nis gallasent wneuthur, gan nad oed-d i-heilffordd y dyddiau hyny, ac nis gallasent fordwyo yno. Eto, trwy lafur diflino y dynion hyn. daethpwyd o hyd i Bethabara o fewn 22 milldir o Cana Galilea, felly gallai ein Harglwydd a'i ddisgyblion gerdded y pellder yna yn rhwydd yn y cyfamser a nodir yn loan xi. 1. Terfynodd y darlithydd trwy wneyd apel daer ar ran y gymdeithas, a chafwyd casgliad sylweddol.-S.-B.J.