Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
11 erthygl ar y dudalen hon
Llythyr Deiniol Wyn.
Llythyr Deiniol Wyn. Gwelaf oddiwrth adroddiad yn eich papyr, fod symudiad ar droed, trwy gyfrwng Confocasiwn Caergaint, i wella CYMRAEG Y LLYFR GWEDDI. Diau fod rhai geiriau, os nad brawddeg- au, y gellicl eu gwella yn y Llyfr Gweddi Cymreig. Ymddangosodd erthyglau tra dyddorol a galluog ar Gymraeg y Llyfr Gweddi yn yr Haul, ychydig amser yn ol, gan y Parch. T. J. Hughes, periglor Llanbedr, Dyffryn Clwyd. Dylasai Mr. Hughes, ar bob cyfrif, fod ar y pwyllgor. Paham na etholasid y Parch. Ganon Silvan Evans ar y pwyllgor ? Yn sicr, ni chyfeiliornem pe y dywedem mai dyma'r ddau ysgolhaig Cymraeg goreu a fedcl yr Eglwys yn Nghymru. Oblegid mater llenyddol, ac nid mater urddasol, ydyw diwygiad Cymraeg y Llyfr Gweddi. Gwnaed diwygiad ar Gymraeg y Llyfr Gweddi yn y flwyddyn 1710, gan Elis Wyn o Las Ynys (awdwr Bardd Cwsg") trwy orchymyn pedwar Esgob Cymru ac yn ddiweddarach gan loan Tegid. Yr oedd y rhai hyn yn welliant mawr iawn ar ei ragflaenoriaid. Gwnaed rhai gwell- iantau diweddarach trwy gyfnewid rhai geiriau, yn benaf dan olygiad y diweddar Barch. Ganon Williams, Ysceifiog. Cofus genym i'r diweddar Ddeon Edwards o Fangor wneyd symudiad tebyg i hwn, flynyddau yn ol, o berthynas i'r cyfieithiad Cymreig o'r Beibl. Ond ni ddaeth dim o hono—" Yn wir, y mae'n bur amheus genym a ellir yn hawdd wella ar y cyfieithiad Cymreig sydd genym o'r Beibl-gan y gwelwn fod yr English Revised Version o'r Testament Newydd yn dilyn y cyfieithiad Cymraeg." Dywedai y diweddar Esgob Thirlwall o Dyddewi, na fyddai ef byth yn pen- derfynu iawn gyfieithiad adnod o'r gwreiddiol, heb ymholi a'r cyfieithiad Cymraeg. Dyma dystiolaeth uchel iawn i ragoroldeb ein cyfieithiad o'r Beibl i'r iaith Gymraeg, gan ysgolhaig blaenaf ei oes. Tra yn addef y gellid yn hawdd wella ambell i air yn y cyfieithiad Cymraeg o'r Llyfr Gweddi Gyffredin, megis "cyflwr" yn lie ystad," "gwyr-priöd" yn lie gwvr-gwreigiog," "aclgyweirio" yn lie "cyweirio," &c.; eto, ar yr un pryd, teimlwn yn dra gwrthwynebol i unrhyw I zn bwyllgor ymyraeth rhyw lawer iawn a C hymraeg y Llyfr Gweddi. Hyd yn nod y geiriau hyny a allesid yn hawdd eu gwella, yr ydym yn teimlo rhyw fath o barch atynt am eu bod wedi parhau yn y Llyfr Gweddi am gymaint o genedlaethau; ac felly yn eiriau y darfu ein teidiau a'n cyn-deidiau addoli ynddynt Dyma un rheswm mawr paham y glynai Eglwys Rufain mor gyndyn wrth yr iaith Lladin yn ei gwasanaeth cyhoeddus, er yn an- nealladwy i'r addolwyr. Y mae rhyw- beth yn farddonol a thlws yn y drych- feddwl fod yr oes bresenol yn anfon eu gweddiau i fyny yn yr un geiriau ag yr arferai Awstin, Esgob duwiol a dysgedig Hippo, gyfarch yr Hollalluog. Er yr addefwn yn rhwydd, yn ol awdurdod St. Paul, fod yn groes ir Ys,-rythyr i lefaru'n gylioeddus mewn iaith annealladwy. Y mae y Llyfr .Gweddi Cymreig yn rhagori mewn pethau ar y Llyfr Gweddi Seisnig. Er engraifft, enwau rhai o'r gwyliau, megis Nadolig, Ystwyll, Garawys. Gwir mai tarddiad Lladinaidd sydd i'r geiriau hyn, ac mai nid geiriau Cymreig "0 waecL coch cvfan ydynt; ond geiriau Lladinaidd wedi eu Cymreig- eiddio. Ond y maent yn well geiriau o lawer na Christmas, Epiphany, Lent, ac Easter. Y mae y geiriau plygain a Gosper yn well geiriau o lawer hefyd na Matins ac Evensong." Y mae Dydd Iau y Dyrchafael yn welliant ar The Ascension Day." Nid yw y Llyfr Gweddi Seisnig ychwaith heb ryw eiriau y gellid, yn marn rhai, eu gwella, megis Neither reward us after (according to) our iniquities," for Jesus Christ His Sake," and indifferently minister justice." Gwelwn felly nad ydyw y Llyfr Gweddi Seisnig yn hollol rydd oddiwrth rai brawddegau y gellid, efallai, yn hawdd eu diwygio. Ond nid ydym yn cael fod Confocasiwn Caergaint yn symud i'w gwella. Rhaid i ni addef ein bod yn dra cheidwadol o berthynas i lenyddiaeth Gymreig y Llyfr Gweddi—er nad yn wrthwynebol i wir welliant. Ar yr un pryd, efallai, na fydd gwaith y Parch. D. W. Thomas yn galw sylw y Confocasiwn ato yn hollol ddiffrwyth. Ond gresyn na fuasai y cynulliad urcldasol a dysgedig hwn yn cael datganiad ar yr un pryd, o ragoroldeb y Llyfr Gweddi Cymreig raewri rhai pethau ar y Book of Common Prayer. Bu Esgob Derry yn traddodi pedair dariith ar y pedair Erthygl olaf yn r 1 t 1. Nghredo'r ADO tolion, yn EGLWYi ( YDFIRIOL LLANELWY, yr vvythnos ddiweddaf. Yr oedd cynull- iadau lliosog-clerigol a lleygawl—yn n In n nghyfarfod pob dydd am 3.45, ynyr Eglwys Gadeiriol, i wrando'r Esgob. Hen wr tal, to w, penwyn, golygus iawn yr olwg arno, ydyw'r Esgob Alexander. Awgryma chwareuadau ei lygaid by wiog lawer iawn o natur dda, yn gymysgedig a'r hyn a eil w y Sais yn hwnorous. Ac yma a thraw yn ystod ei anerchiadau ceid prawf o'i ddull meistrolgar o blethu'r coeglyd a'r chwerthinllyd. Ambell waith ceid tipyn o'r naws hwnw a eilw y Sais yn unction. I'm bryd i, prif nodwedd Esgob Derry fel pregethwr ydywilithrig- rwydd ymadroddol. Nid ydyw ei dra- ddodiad yn agos mor rymus a gafaelgar a'r eiddo Esgob Peterborough, er engraipht, ond y mae yn 11a wer iawn ar y blaen i'r cyffredinolrwydd o bregethwyr Seisnig. Y mae yn anhawdd i Gymro beidio troi yn (i feddwl rai nodweddion prif bregethwyr Cymreig o'u cydmaru a rhai Seisnig a glywsom. Er engraipht, nid ydym yn cofio i ni erioed glywed gwell pregethwr —yn Gymraeg na Saesneg—o ran dull, sylwedd, ac arddeliad, na'r diweddar Barch. Daniel Jones, ficer Pwllheli, ar un cyfnod o'i fywyd. Pan gysegrwyd Eglwys St. Mair, Bangor, yr oedd ef yn un o'r pregethwyr. Yr oedd yno ddau esgob, ac un offeiriad Cymreig arall yn pregethu hefyd. Dywedodd offeiriad sydd yn awr mewn safle uchel yn yr Eglwys wrthyf — "Yr oedd mwy yn mhregeth Daniel Jones nag yn mhreg-. ethau y ddau esgob a'r eiddo gyda'u gilydd." Yn sicr, nid ymffrost wag ydyw eiddo y Cymro, fod pregethau Cymreig ac emynyddiaeth Gymreig yn llawn gwell na'r eiddo y Saeson. Arferai y diweddar Ddeon Edwards, o Fangor, ddweyd mai y ddau bregethwr goreu a glywodd efe erioed oeddynt Parry, Llywel, a Henry Rees. Nid annyddorol, efallai, ydyw dweyd nad yw yr Esgob Alexander yn annhebyg iawn o ran golwg i'r diweddar Henry Rees. Llongyfarchwn y Deon Owen ar lwyddiant yr ymdrech hon o'i eiddo i ddwyn offeiriaid yr esgobaeth i fwy o undeb a'u gilydd, a'r Eglwys Gadeiriol, ac i undeb a'r gangen Wyddelig o'r Eg- lwys, trwy wrando ar eiriau hyawdl a Ilais peraidd un o'i Hesgobion. Gobeith- iwn y bydd y llwyddiant hwn yn galon- did i'r Deon i fyned rhagddo y flwyddyn nesaf i gael y cyfryw gyfarfodydd. Gwnant ddirfawr les, yn sicr, mewn mwy 10 nag un cyfeiriad. Gobeithio y cawn glywed y Canon Liddon, neu Esgob Peterborough y tro nesaf. Yn sicr, nid diffyg ymdrech ar ran y Deon Owen fydd yr achos os na cheir y fraint hono. Cofus genym glywed yr Esgob Magee yn pre- gethu yn Nghynadledd Dublin yn 1868, pan ydoedd yn Ddeon Cork, ar gwestiwn y Dadgysylltiad. Testyn httpus iawn oedd ganddo. And they beckoned to their partners in the other ship that they should come and help them." Mewn cyfeiriad at y Saesod yn d'od drosodd i gynorthwyo'r Eglwys Wyddelig. Gellid yn hawdd gymhwyso'r geiriau yma at yr Esgob ei hun yn awr, neu at y Canon Liddon, o berthynas i sefyllfa yr Eglwys Gymreig. Yr ydym yn credu fod mwy o waith gwir amddiffynol i'r Eglwys yn cael ei wneyd trwy bregethu'r Gair, mewn amser, ac allan o amser, na thrwy unrhyw ddarlithiau haner politicaidd, haner crefyddol. A fyddai modd cael un o'r cyfarfodydd hyn yn Gymraeg, a phregeth Gymraeg, yn Llanelwy, y flwyddyn nesaf ? Y mae y Deon Owen yn Gymro twymn- galon, ac yr ydym yn sicr y byddai yn ddigon boddlon i hyn pe y gellid sicrhau pregethwr Cymreig. Teimlwn fod yr awgrymiad yn werth sylw, a gweithred- iad hefyd. Mwynhasom anthemau Handel, yn yr Eglwys Gadeiriol, ar y-r achlysur hwn. Ond yr oedd caniad yr emyn, Rock of ages," yn fwy gafaelgar ar y gynulleidfa, am ei bod yn fwy syml. Ac yr ydym yn dra sicr y buasai caniad yr hen emyn bendigedig Gwaed y Groes," ar yr hen don leddfol Bryn Calfaria," gan y gyn- ulleidfa oedd yn Eglwys Gadeiriol Llan- elwy y dyddiau hyn, yn gwefreiddio'r addolwyr. Gwelsom fod Mr. Gladstone a'i deulu wedi gofyn i gynulliad mawr o berinion" politicaidd yn Mhenarlag, yr un dyddiau, ganu'r hen emyn hwn, a diau fod yr effaith yn dra swynol. Os daw y Canon Liddon, neu Esgob Peter- borough i lawr i Lanelwy y flwyddyn nesaf, byddai yn werth iddynt glywed yr hen emyn bendigedig hwn, yn Gymraeg wrth reswm. Y mae rhywbeth yn nefolaidd gysurlawn yn y geiriau a'r don. Ni ddylem derfynu heb air o ddiolch- garwch i'r Esgob, y Deon, Archddiacon Watkin Williams, a thrigolion dinas Llanelwy, am. eu caredigrwydd a'u llety- garwch i'r dieithriaid lliosog a wnaethant eu pererindod i'r wyl hon yn Llanelwy. Teimlwn yn sicr eu bod wedi cael bias arni, ac y bydd nifer y rhai a fynychant yno y flwyddyn nesaf yn llawer mwy. Da oedd genym glywed yr hen ochenaid Cymreig ambell waith yn ystod traddod- iad rhai brawddegau mwyaf effeithiol pregethau'r Esgob Alexander, gan ryw frawd o Ymneillduwr, y mae'n debyg.
ESGOB NEWYDD BANGOR.
ESGOB NEWYDD BANGOR. Un o belydrau yr Haul am Mehefin ydoedd yr hyn a ganlyn am Esgob newydd Bangor:—"Y mae y Parch. D. L. Lloyd yn Gymro o wreiddyn, twf, a meithriniad, calon a lleferydd, yn caru ei wlad a'i genedl. Y mae yn ysgolhaig o'r radd fwyaf defnyddiol i fod yn ddyn Hawn a llafurus Y mae yn ddyn o gyf- ansoddiad anianyddol a moesol cryf, yn meddu penderfyniad meddwl didroi-yn-ol, dyfalbarhad diorphwys. a nerth corphqrol gyda thymerau rhywiog, cymdeithasgar. Bellach y mae genym dri phrif- athraw llwyddianus o benodiad diweddar yn y Gogledd, a dywed rhai mai ar hyd ysgolion ac nid grisiau y mae esgyn i'r sedd esgobol, a lled-awgrymant fod gor- mod o'r elfen athrawol yn dyfod i mewn. Ond ein cred personol yw fod y penod- iadau diweddar yn ddoeth er lies cyffred- inol yr Eglwys, yn boblogaidd gyda'r lluaws, ac yn deillio yn naturiol o gyflwr presenol dysg a chyfleusderau yn yr Eglwys yn Nghymru, Rhaid i ni gael iaith a chalon Gymreig i gyfarfod anianawd y genedl, a deall curiad ei gwaed rhaid i ni gael dysg yn hawlio parch, a rhaid i ni gael yni gweithgar a phenderfyniad gwrol, a pheth ymgynefin- dra a llywodraethu y bod o ddyn Credwn fod penodiad y Parch. D. Lewis Lloyd yn foddhaol i'r oil o ddarllenvvyr yr Haul, ac mai eu dymuniad a'u gweddi yw i Dduw ei fendithio ef a'i waith."
BARDDONIAETH.
Cyfrifai llytbyr-gludycld, yr hwn a ymneill- duodd yn ddiweddar, ei fod, yn nghwrs 41 o flynyddau o wasanaeth, wedi cerdded 230,000 o filldiroedd, Darfu i Frederick o Saxony arfaethu rhyfel yn erbyn Archesgob Magdeburg. Danfonodd ysbiwr i gael allan pa barotoadau at ryfel oedd yr Archesgob yn wneyd. Dychwelodd yr ysbiwr, gan hysbysu mai ei unig barotoad oedd ymprydio a gweddio, a chyflwyno ei achos i Dduw. Ymladded y sawl a ymladdo," meddai Frederick, 1, ni fydd i mi fod yn ddigon o ynfytyn i ymladd a dyli sydd yn gwneyd Duw yn amddiffynfa iddo ei liun." BARDDONIAETH.
DOSBABTH I.
DOSBABTH I. GAIR AT FY HEN GYFAILL, W. Roberts (Gwilym Lledr), Gwaen y Gwiail, yr hwn oedd yn dysgu. cerdded. yn hualau Dafydd ap Edmwnd yr un adeg a ninau, yr hyn betli a gymerodd le bedair blynedd yn ol, sef Ionawr, 1886, mewn Barracks perthyn- ol i gwmni chwarelyddol Rhiw Bach, Blaenau Ffestiniog. Gyfaill, fe ge's dy gofion, ac anwyl Oedd genyf yr ymson; Huna serch? na, ni wiw son, Echo felly, cyfeillion. Ydym ni, a dim newid Gwen a ladd genfigen neu lid. Frawd anwyl, difera doniau-hiraeth Garw o'm gwefusau; A phery'n hir, y gwir nid gau, Oil yn oil drwy'm llinellau. Gwilym, mae serch yn galw-yn uchel I'm ochain yn arw Gwened lleng, 'rwyf yn gwneyd Uw Mai o hiraeth rwy'n marw. Glyn anwyl glyw enyniad—oer awel Yn briwio ei deimlad Am na ch'ai le'n mhen ucha'i wind, I ffwrdd a phob rhyw gyffyrddiad. Ei hunan o yngan ingoedd-i wylo Galar yn bistylloedd; Ar na dd'oi -Ilef r hen ddull oedd Eto i nwyfiant ei nefoedd. Mewn Barracks Ire bum yn bwrw f'awen I fywyd o farw Yr hynod amser hwnw Ni ddaw yn ol media nhw. Amser wnaeth i lawer loes, A gwanodd ysig einioes; Ond haf hwyl" er difa hyn Arweinia bob yn ronyn; Daw adeg ceir dywedyd Nyni y beirdd, Gwyn ein byd." Gwilym, 'rwyf finau o galon-oüest Unwaith eto'n anfon 'N gyfa'r goreu gofion A fedda serch, a faidd son. Brysia da'chdi roi briwsion—yr awen I reol englynion, A gyra werth rhyw goron Wna fawrles i Myfyr Ion, Hynod pe caet fy hanes Yn null pryf am enill pres Beth bynag d'ai byth i boeni Fy nyddiau haf oni ddaw hi. Daw arian cyn i'm dori-am englyn, Mae angladd y colli Yn ymyl, neu caf fy siomi; Daw clod i fod, coelia di fi. Fe ganaf fi ugeiniau-o anwyl Englynion ac awdlau, A rhwydd ystwyth bryddestau Wnai cyn i geg awen gau. Daw mynydd yn domenau-rhyw adeg, A rhedant yn fifrydiau; Moelwyn ga'r cryd gymalau Cyn i ni dewi ein dau. Daw'r Wyddfa yn dir addfwyn, Iach ar ei hael chwery wyn; Noswyliaf yn wan silyn, Un nos dawch yw hanes dyn Maddeu fy mai a wyddost, Gem i ti yw y rhigwm tost. Blaenau Ffestiniog. GLYN MYFVR.
YMWELIAD Y BARDD A LLANGOWER,
YMWELIAD Y BARDD A LLANGOWER, Yr hwn yn anffiodus (fel y crybwylla y gin), a anghofiodd ei Garpet Bag yn ngorsaf Llan, Ffestiniog. 0 Blaenau Ffestiniog, Man. serth a chtogwynog, Cychwynai cerbydres Un diwrnod i'w thaith Drwy ddanedd y creigiau A'i serthion lechweddau Ymlaen yr ymlamai Filldiroedd tra maith, Gan gludo brodorion, Yn Gymry a Saeson, Rhai oeddynt ymwelwyr A'n gwych ddinas hardd; Rhai dyfnion atlironwyr, A rhai yn bregethwyr, Tra'n unig mewn cerbyd Yr ydoedd y bardd. Efe synfyfyriai Ar rywbeth a welai, Anghofiodd ei becyn Yn ngorsaf y Llan A dyna Ile'r ydoedd Yn methu gwel'd nefoedd I'w feddwl crwydredig 0 Yn gwawrio'n un man. Ymlaen," meddai'r peiriant, Gan rwygo y ceunant, Na feindia y bodyn Barddonol a'i bac;" Ac echo 'r clogwyni Fel pe'n rhoddi gwersi I'm druan am ollwng — Fy ngafael mor llac. 'R ol cyraedd y Bala, Disgynai fan yma, A cherddais dair milldir Ar hyd glan y llyn; II Y tywydd oedd chwerw, A'i wyneb oedd arw, Ac yn ei wylltineb Trochionai yn wyn. O'i ochr ddehetiol, Caf olwg tra swynol Ar bentref Llanycil Yn nghanol gwyrdd ddail; A chlochdy'r hen Eglwys Ymgodai'n hardd lwys I dynu ei ddarlun Mewn gwydrdi-ail. Ymdeithiais yn mhellach Drwy lawer i gilfach, Gan frysiog ymsyllu Ar waith natur wen Yr ardal ddymunol Wuai qlwg tra swynol Pe'r tywydd lareiddiai Y chydig uwch ben. Hen beutref Llangpwcr A gefais ar fyrder, A dyma'r man pollaf I'm teml o glai Fy'nd drwy oer ystormydd Hen anian aflonydd, A thrwy y ffyrnigrwydd Y rhamant oedd lai. Y boreu canlynol Oedd Sul tra dymunol, Y tywydd yn ffafriol I'm weled y fan A'r cyntaf ddymuniad Ehedodd i'm teimlad Oedd myned i weled Hen Eglwys y Llan. Arweiniwyd fi yno, A mangre y wylo, Sef mynwent henafol A ddenodd fy mryd Ces oriau cysuron I ddarlleu englynion A frithent la3 gloriau Yr olaf hen gryd. Caufyddwn ryw gofeb Wen, ddisglaer ei hardeb I'm cyfaill gofynais Oes englyn ar hon ?" Ao yna y gofeb A roddodd lawn ateb :— Oes, darllen a welo Craff lygad dy fron." Edrychais fy oriawr Yn rhandir yr elawr, Rhag imi ymaros Fan yma'n rhy faith, A cholli boreufwyd Y rhan a wahanwyd O'r rhai oedd yn cysgu Yn nghrydle dae'r laith. 0 glochdy'r hen Eglwys Daeth eeiniau Paradwys I wahodd pechadur I glywed am drefn Sy'n ddigon i'w gadw, Sy'n ddigon wrth farw, Sy'n ddigon i'w gynal Draehefn a thrachefn. A darlun o buredd Hoff gartref trugaredd A welais yn ngwenwieg OfEeiriad y lie; Ha! gwisg yr offeiriad A roddodd i'm syniad 0 newydd "am wynder A phurdeb y ne'. Ac yna cesgoflaid 0 eiriau bendigaid 0 enau offeiriad Hen Eglwys y Llan Na, byth yr anghofiaf Ei weddi rymusaf, A'i goethus, dda bregeth A gefais yn rhan. Boed llwch ei weddillion Yn ngofal angelion, Pan rwyga yr Arglwydd Ei babell dra brau, Yw'm gweddi fach union 0 waelod y galon, A'i enaid i fyny Yn bythol fwynhau Ei goron, gwobr ei gariad, A'i wledd yn y nefol wlad. Blaenau Ffestiniog. GLYN MYFYR. II Llyn Tegid.
DOSBABTH II.
DOSBABTH II. YSGRIFAU Y LLAN." Y mae genyf destyn doniol Yn y LLAN, Sef ysgrifau gwycli rliagorol Sy'n y LLAN Mae eu darllen yn hyfrydwch, Nid oes ynddynt ddim aflerwch, Ac am danynt ymofynwch Yn y LLAN. Nod wedd euraidd yr ysgrifau Yn y LLAN Yw lledaenu gwirioneddau Yinhob man Maent yn cynorthwyo'r galon I gofleidio egwyddorion Sydd iacliusol i blant dynion Ymhob man. Drwy eu darllen daw y werin Yn y man, I'w cofleidio yn un fyddin Yn y man I'r gohebwyr ni ddiolchwn, A'u hysgrifau a fawrygwn, Llwyddiant iddynt a ddymuliwn Ymhob man. Rhyl. An TREDOR.
AR DDI WED D GAUAF.
AR DDI WED D GAUAF. Ffarwel iti, dymor gauaf, Unwaith eto a'ist o'n plith, Gyda thi aeth rhew ac eira, Barug gwyn, a'r boreu wlith Gyda thi aeth gwyntoedd oerion, A phob tywydd garw drefn Da oedd genym oil dy weled Arnom ni yn troi dy gefn. Hen reolwr creulon ydwyt, Wrth dy olwg crynu wnawn, A dy ffyrnig lais a dreiddia I bob plas a bwthyn gawn Ti wyt un o'r Ilywodraethwyr Sydd In llywio hin ein gwlad, A'r cadarnaf o'r tymhorau Drefnodd Duw ein Nefol Dad. Ti achosi lawer pryder Ymhlith teuIu plant y llawr, Gwybod maent dy fod yn galed, Ac y deui fel rhyw gawr; Pan eisteddi ar dy orsedd, A phob tywydd yn dy law, Ti achosi lawer pryder, Llawer ofn, a llawer braw. Mae y gweithiwr sy'n pryderu Am ei waith sydd dan y nen, Ofn i ti orchnddia'r ddaear A dy fantell oer a gwen; Ofn i ti mewn rhyw greulondeb Ddodi arnÏth galed law, Fel nas gall y gweithiwr druan Roddi ynddi arf na rhaw. Ti achosi law er pryder I boll gleifion a rhai gwan, Ofn sydd arnynt na wnant sefyll, Ac mai'r oerfedd fydd eu rhan 0 fel maeut yn gwir hiraethu Am y tyinor anwyl haf, Tithau wrtliynt a ddywedi Cyn fy amser myn'd nis gwnaf." Er mor greulon wyt ti, auaf, Y mae genyt ti dy ran Yn llywodraeth fawr ein hinsawdd, Hebot ti nid yw ond gwan Ti a roddi fyr orphwysdra I hen feusydd mawr ein gwlad Dy ddibenion oil ni wyddom, Ond fe wyr ein Nefol Dad; Trefnant. j R,
FFEIRIAU Y BALA AM 1890.
FFEIRIAU Y BALA AM 1890. IAU Gorphenaf 10 LLUN Awst 11 Medi 11 SADWR,N Medi 27. GWBNER Hydref 24 Sadwrn Tachwedd 8 GWENER Rhagfyr 19
[No title]
Cyllogir deuddeg mil o ddynion ar lono, C, y Camlas Manceiuion. ° Lleddir 70,000 o gawrfilod yn fiynyddol yn Aflfrica. J Ceir fod Y LLAN A'R DYWYSOQAETH yn cael ei dderbyn gan deuluoedd parchusaf Cymru a chynghorem bawb i roddi prawf arno fel cyf- rwng hysbysiadol digymar. Boneddwr wrth wneutliur ymddiheuriad am iaith a ddefnyddiodd, a ddywedodd, Ni feddyl- iais ddywedyd yr hyn a ddywedais, ond y ffaith ydyw fel y gwelwah. Yr wyf wedi cael yr an- ffawd o golli rhai o fy nanedd blaen, ac y mae geir au yn slipio yn awr ac eilwaith heb yn wybod i ini. J
RHESTR 0 DDOSBARTHWYR "Y LLAN…
RHESTR 0 DDOSBARTHWYR "Y LLAN A'R DYWYSOGAETH." A Aberdare, T. Richards, 7 Dare street Aberaman, Mr. Morgan Parr, Newsagent Aberaeron, Mr. Jones, Stationer Aberavon, Port Talbot, Messrs. T. M. Jones and Son Aberdovey, Mr. E. Davies, 9 Nantiestyn street Abergele, Mr. Egerton Leigh, Newvendor. Abergynolwyn, Mr. Evan Isaac Jui-es, Bwlch- gyfing Aberystwith, Mr. R. James, Bridge street Aberystwith, Messrs. Smith and Son Amlwcli, Mr. D. Jones, Post Office Argoed, Mr. D. Thomas, Newsagent B Bala, Mr. H. Edwards, 42 High street Bangor, Messrs. Nixon and Jarvis Bangor, Messrs. Smith and Son Bargoed, Mr. T. M. Jones, Board School Barmonth, Messrs. Smith and Son Barry, Mr. Milner, Newsagent Beaufort, Mr. Price, Newsagent Bethesda, Bangor, Mr. J. F. Williams, High street Blaenau Festiniog, Mr. E. Roberts, 14 High street Brecon, Mr. Charles, Chemist Briton Ferry, Mr. W. T. Olive, Newsagent Brymbo, Mr. E. E. Rogers Brynaman, Carmarthen, Mr. Thomas, Prospect Villa Bryneglwys, Mr zEneas Jones, Bryntirion Bwlchycibau, Mr W. Morris, National School c Cadoxton, Neath, Mr. Rees, 1 Beaconsfield street Caerfallwch, Mr Edwin Hughes, Ochr-y-Foel Capl Garmon, Mr Jno. G. Hughes; Post Offioe Cilcain, Mrs Mary Williams Colwyn, Mr Daniel Owen, School House Cardiff, Messrs. Daniel Owen and Co. Mr. Gulliford, 20 St. Mary street Messrs. Roberts Brothers, High street Arcade „ Mr. T. Vaughan, Welsh Church, How- ard Gardens Cardigan, Mrs. Williams, Newsagent Carmarthen, Mr. Spurrell Carmarthen, Messrs. Smith and Son Carnarvon, Mr. W. Griffith Cemmaes, Mr. D. Hughes, Cemmaes Byehan Ciliau Aeron, Mr. John Davies, Bwlchyrorfa Cottage Cockett, Mr. Jenkins, Newsagent Conway, Messrs. n. E. Jones, Printers Corwen, Mrs, Edwards, Bookseller Cowbridge, Miss Griffith, Newsagent Criccietli, Mr. Bowen, Chemist Cwmaman, Mr. Henry James, 59 Glynaman road Cwmavon, Port Talbot, Mr. Arnold Cwmbach, Aberdare, Mr. B. Jones, Cwm Row D Dafen, Llanelly, Mr. W. J. Thomas, Church street Darowen Village, Cemmaes Road, Mr. Roland Hnghes Deganwy, lqr J. Jones, Grocer Denbigh, Mr. Richard Hughes, 10 Castle street Denbigh, Messrs. Smith and Son Deri, Mr. J. Simonds, 6 School street Derwen, Mr H. England Dolgelley, Mr. George Arnfield, Bookseller, &c Dolwyddelen, Mr. D.Williams, Prince Llewellyn Slate Quarries Dowlais, Mr. D. Rees, Castle street E Ebbw Vale, Mon, Miss M. Beynon Eglwysfach, Mr Jno. Wynne Sew Eglwys Rhos, Captain Evans, 1 Graig Don Villas, Llandudno F Ferndale, Mr. Davies Fishguard, Mr. Seth Owen Fochriw, Pontlottyn, Mr. David Phillips, 1 Davies' row, Pentwyu G Gartlibeibio, Mr Edmund Jones, Llwyn Glais, Swansea, Mr. W. C. Jenkins Glyn, Llangollen, Mr. H. Hughes, National School Glyndyfrdwy, Mr Wm. Owen, Sun Terrace Gwyddelwern, Mr E. Roberts, Ty'n Llidiart Gorseinon, Swansea, Mr. Llewellyn H Henllan, Trefnant, Mrs. Evans Hirwain, Mr. Edmunds, Cross street Holywell, Messrs. P, M. Evans and Son K Kidwelly, Mr. W. Davids, Newsagent Kidwelly, Mr. Shankland L Lampeter, Mr. Evans, Chemist Liverpool, Mr. W. M. Jones, 17 Owen street, Chatsworth hill London, Mr. Pierce, 23 Haverstock Road, Kentish Town Loughor, Mr. Williams, Newsagent LL Llan, Festiniog, Mr. D. Roberts I Llanafan-y-Trawscoed, Aberystwith, Mr. Isaac Richards Llanberis, Mr. J. Davies, Dinorwic Quarries Llanerwys, Llandilo, Mr. Benjamin Evans, Pontywain Llanelltyd, Dolgelley, Mr. W. H. Barnett, Post Office Llanelly, Mr. Davies, Newsagent Llanelly, Messrs. Smith and Son Llanelly, Messrs Mainwaring and Broom, 5 Market street Llauenddwyn Reservoir, Llanfyllin, Mr. Wm. Owen, Post Office Llanengan, Pwllheli, Mr. Hugh Richards, Pen- twyn, Llanerchymedd, Misses Jones, Printers Llandebie, Mr. W. Bowen, Post Office Llandebie, Mr. Henry Williams, Penygroes Llandilo, Mr. Lockyer Mr. Hopkins Llandinorwic, Mr. J. Roberts, Minyfiordd Llandovery, Mr. Garner, Store street Llandovery, Mr. Thomas, Pannau Row Llandudno, Mr. J. Wilkinson, 95 Mostyn street Llandyss-il, Mr. J. Jones, Greenfield House, Drefach Llandyssil, Cardigan, Miss Evans, Currier Llanddarog, Carmarthen, Mr. Harries Llanddeiniol, Aberystwith, Mr. D. R. Jones, Schoolmaster Llanddyfnan, Anglesey, Mrs. J. Pritchard, Taliono Llanddoget, Mr J. Roberts, Shop Llanddulas, Mr Edward Griffiths, Mill street Llanerfyl, Mr Edward Roberts, Ty'nyrhos Llangan, Mr John Fiiomas, Cynwyd National School Llangwm, Mr Evan Roberts, Post Office Llangadfau, Mr Roger Mills Llanrhaiadr-yn-Mochnant, Mr Robert Jones, Park street Llanrliaiadr-yn-15inmerch, Mr C. E. Evans, National School Llansannan, Mrs Roberts, Post Office Llandysilio, Mr. D. J. Smith, The School Llauwyddyn, Mr Watkin Owen, Post Office, Lake Vyrnwy ',1 Llysfaen, Mr Thos. Hughes, Post Office Llanfairfechan, Mr. Griffiths, Schoolhause Llanfihangel Rhosycorn, Nantgaredig, Mr. H. Hughes Llangadwalaclr, Llangefni, Mrs. M. Parry, Min- y-ffordd Llangannock, Llanstephan, Mr. W. Davies, Glyncoch Llangeinwen. Dwyran, Anglesey, Mr. J. Wil- liams, Schoolhouse Llangeitho, Mr. W. Williams, Llwyncelyn Llangennech, Mr, D. Jenkins, Bridgend street Llangorwen, Aberystwith, Mr. F. Lewis, Cross Llanilar, Aberystwith, Mr David Davies, Tan- y-fynwent Llaauwchllyn, Mr. J. G. Owen. Carpenter Llanllechid, Mr. J. Davies, Caellwyngrydd. Llanllyfni, Penygroes, Mr. W. R. Owen { Llanpumsaint, Mr. Daniel { Llanrhaiadr, Denbigh, Mr. E. C. Evans, National School L Llanrhystyd, Mr. Sinnet, Ystradlir fl Llanrwst, Mr. W. J. Roberts, Cowlyd House f Llansantffi-aid Glan Conway, Mr. J. Jones { Llantrisant, Mr. Llewellyn, Newsagent Llanybyther, Mr. Evans, Clwtyffwen M Machynlleth, Messrs. Smith and Son Maentwrog, Tanybwlch, Mr. T. Roberts Maesteg, Mr. Isaac, Newsagent Manchester, Mr. Owen LI. Foulkes, 29 Fen- wick street, Hulme Mardy, Mr. John Davies, 7 Wagant place Meifod, Miss Euans, Lhop Minera, Mr John Harold Richards Mold, Mr John Williams, 46 New street Menai Bridge, Messrs. Smith and Son Merthyr Tydfil, Messrs. Farrant and Frost Merthyr Tydfil, Messrs. Smith and Son Morriston, Llansamlet, Mr. Davies, Post Office Mostyn, Holywell, Mr. W. Parry, Glyn Farda, Glyn. Mountain Ash, Mrs. White, Chemist N Nannerch, Mr John Hughes, Post Office Newmarket, Mr P. Horatio Wynne, Parochial School Nantyglo, Mr. John Hughes, Bailey's Row Nantymoel, Mr. Howells, Newsagent Narberth, Mr. Best, Newsagent t Neath, Mr. J. Williams, Bookseller W Nevin, Mr. Griffith Hughes, Cefnymaes • j Newbridge, Newport, Mon., Mr. Edward Hughes, Penrhiw Bicea o Old Colwyn, Mr. D. Owen, Schoolmaster Oswestry, Mr. Llewellyn Williams, Chapel street. P Pendoylan. Mr. Evans Penisa'rwaen, Carnarvon, Mr. W. Evans Penmachno, Bettws y Coed, Mr. H. Davies, High street Penmaenmawr, Mr. W. 0. Thomas, Post Office Pentir, Bangor, Mr. Lloyd Morris Pentraeth, Anglesey, Mr. Rogers, Post Office Pentre, Pontypridd, Mr. Joseph Vorvle, 29 Ystrad road Pentyrch, Mr. J. Thomas, Cwmyfuwdl. Penygraig, Misses L. and M. Evans Pontardawe, Mr. Evans, Grocer, Alltwen Pontardulais, Mr. D. Owen Pontfadog, Mr Robert Lloyd. School House Pontlottyn, Co-operative Stores Pontyberem, Llanelly, Mr. W. George Pontypridd, Mr. Key, Chemist Port Dinorwic, Mr. J. Roberts Portmadoc, Messrs. Smith and Son j Porth, Mr. Fudge, Newsagent Pwllheli, Mr. Roberts, Bookseller, High street R Resolven, Mr. D. R. Phillips, Penrhiw House. Rhyl, Miss Guthrie, Emporium „ Mr. H. Sandoe, Bodfor street RhosUanerchrugog, Mr Lichard A. Owen, The Cross, Rhos Rhuddlan, Miss Davies, Corner street, Castle street Rhydymwyn, Mr J. D. Lloyd, Antelope Inn. Rhydybeini, Mr. L. Thomas, Talybont, Brecon Rhymney, Miss Davies, Lawn Terrace Ruabon, Messrs. Smith and Son Ruthin, Mr. C. Aldricli, Bookseller s Sirhowy, Mr. Phillip Jenkins, 57 Four Rows Skewen, Neath, Mr. John Jenkins, Burrows road St. Asaph, Mr. W. Evans, Newsroom St Asaph, Mr. 0. Tomkinson. | St. Clears, Mr. D. Thomas, Clifon Mills "r St. Clears, Mr. W. Davies, Newsagent St. George, Abergele, Mrs. A. Williams, Post Office St. Mary, Walton East, Mr. J. A. Williams, Clarbeston Road, R.S.O., Pem. Swansea, "Western Mail" Office Swansea, Messrs. Smith and Son T Towyn, Merioneth, Mr. W. Jones, 17 National street Trawsfynydd, Mr. T. Morris Richards, Maen- gwyn street j Trecastle, Brecon, Miss II ughes, Grocer -i Tredegar, Mr. J. Thomas, Newsagent Trefnant, Mr. Thomas Williams, Brynhyfryd. Treforest, Mr. E. Thomas, Craighaulfa Tregaron, Mr. Hughes, Grocer -a Trehayries, Mr. Morgan, Newsagent Treoiky, Mr. T. Jones V Valley, Anglesey, Mr. E. D. Lloyd, Carna j House y I W Llanystyn Gardens Wmtland, Mr. L, Harris, Newsagent Wrexham, Mr. Fisher <:) y I Ysceifiog, Mr Robert Jones, National School t Yspytty Ifan, Mr R. T. Jones, Tadnswyddiou i Factory i Ynysybwl, Pontypridd, Mr. David Rogers j Yspytty Ifan, Bettwsyeoed, Mr. W. M. Jones wL Ystradgynlais, Swansea, Mr. T. Williams, Pelican street Ystrad Rhondda, Mr. D. Jcnes, Newsagent 'Tg/t STstalyfera, Mr. G. Davies, Newsagent Bydd yn dda gan y Cyhoeddvryr benodi dos- barthwyr ymhob man lb nad oes rhai eisioes. Am y telerau, ymofyner a, \-rnk Messrs. FARRANT & FROST, LLAN A'R DYWYSOGAETIl Office, ,i 135, High street, Merthyr Tydfil, S.W. 1
Advertising
Y MAE Y MEISTRI FARRANT A FROST, yl SWYDDFA'R "LLAN," MERTHYR TYDFIL, YN CURO PAW a YN NQHYMRU AM BOB MATH 0 ARGRAPHWAITH UWCHRADDOL*. M AC Y MAE EU PRISOEDD YN RHESYMOL, j