Y Llan

Llith yr Hen Lowr. Aberdar, Nos Lun. Y Cytundeb rhwng Meistri a Oweith- ivyr y Plymouth. Pwy na theimlodd fel pe byddai wedi cael gwared o faich enfawr ar ol gweled yn y LLAN diweddaf fod streic gweith- wyr y Plymouth wedi ei therfynu yn focklhaol ? Yn canlyn, wele yr amgylch- iadau a arweiniasant i'r eytundeb. Boreu ddydd Iau, y 15fed cyfisol, cy- naliodd cynrychiolwyrgweithwyr Deheu- dir Cymru a Sir Fynwy gyfarfod yn y Globe Hotel, Merthyr. Llywyddwyd gan Mr. W. Abraham, A.S., ac yr oedd yr noil foneddwyr oeddynt yn y cyfarfod ar y dydd Mercher blaenorol yn bresenol, oddi- eithr Mr. Lewis Miles. Cafodd Mr. Bailey ymddiddan arall gyda'r cynrychiolwyr, ac o'r diwedd gwnaed cytundeb, drwy yr hyn y terfynwyd y streic. Prydnawn yr un dydd, cynaliwyd cyf- arfod cyffredinol o'r gweithwyr yn y Neuadd Ddirwestol, er mwyn derbyn ac ystyried y cytundeb. Yr oedd holl bwyll- gor y gweithwyr yn bresenol, yn nghyd a holl aelodau cynghor gweithrediadol yr undeb ag oeddynt wedi dyfod i'r dref ac fel yr oeddynt yn dyfod i'r esgynlawr, a Mr. Walter H. Morgan, cyfreithiwr, yn eu plith, rhoddodd y dorf fawr floedd- iadau uchel o gymeradwyaeth iddynt, yn enwedig i Mabon. Cymerwyd y gadair gan Mr. David Morgan, checkweigher, yr hwn ar unwaith a alwodd ar Mr. T. Richards, ysgrifenydd y cynghor sydd yn cynrychioli glowyr y Deheudir a Sir Fynwy, i ddarllen y cytundeb, yr hyn a wnaeth efe fel y canlyn :— Cofnodiad o'r Cytundeb a wnaed rhwng Thomas Henry Bailey, ar ran Hill's Plymouth Com- pany (Limited), a David Morgan a Thomas Thomas, ar ran gweithwyr y Plymouth 1. Fod yr holl weithwyr, pa un a oeddynt wedi rhoi rhybudd ai naddo, i ddychwelyd i weithio yn ddiattreg ar y cytundeb misol fel o'r blaen. 2. Fod y gwysiau yn erbyn y gweithwyr i gael eu tynu yn ol. 3. Fod y cyflogau oeddynt yn ddyledus i'r gweithwyr ar y 3ydd cyfisol, i gael eu talu ddydd Sadwrn. yr 17eg cyfisol. 4. Fod y ddwy ochr wedi cytuno i'r mater gael ei benderfynu gan bwyllgor y Sliding Scale, a'u bod i benodi cynrycbiolwr arall o bob ochr i weithredu gyda Mr. William Thomas a Mr. David Morgan, er mwyn dyfod i gytundeb, ac fod eu dyfarniad liwy i fod yn rhwymedig ar y ddwy blaid, ac yn derfynol. 5. Fod y cwmni yn gyfrifol am unrhyw god- iadau a ddyfarnwyd o laf o Fai, 1890. 6. Fod yr holl weithwyr i gael caniatad i ddychwelyd i'w hen weithleoedd.. 7. Fod y dyfarniad i gael ei wneyd yn ddi- oediad; ond os na ddeuir i gytundeb, fod y gweithwyr i gael bod yn rhydd o'u hymrwym- iadau ar yr Slain o fis Mawrth nesaf. (Arwyddwyd) Dros Hill's Plymouth Company (Limited), Thomas Henry Bailey. Dros weithwyr y Plymouth, D. Morgan a Thomas Thomas. Tyst i lawnodiad y cytundeb, Thomas Richards. Y mae y cytundeb uchod wedi dyfod iddo gyda cliyflawn ganiatad a chyduniad cynghor gweithrediadol Ffederasiwn Mwnwyr Deheudir Cymru a Sir Fyn wy, y rhai a daer ddymunant ar weithwyr y Plymouth i'w dderbyn, a'r rhai a ddaliant eu hunam yn gyfrifol iddynt, os meth- ir dyfod i gytundeb atebol drwy yr ymdrafod- aetii.—Arwyddwyd ar ran y cynghor gweith- rediadol, W. Abraham, Cadeirydd. Ar ol i d lprbyniad y cytundeb gael ei gyiiyg, eynygiwyd gwelliant. Dywedodd Mr. David Morgan, goruch- wyliwr y glowyr, os y gwrthodid y cyt- undeb hwn, y byddai iddo gymeryd hyny fel arwydd ei fod ef wedi colli eu hym- ddiriedaeth hwy (y glowyr). Oni b'ai ei fod yn gwybod eu bod wedi enill buddugoliaeth ogoneddus, ni fuasai efe byth yn llawnodi y cytundeb. Yr oedd ei gymeriad ef mewn perygl yn y mater hwn, ac yr oedd ei gymeriad yn fwy o wertli iddo ef na'r ddwy fil o bunau oedd yn dyfod i weithwyr y Plymouth. Dywedodd Mr. Abraham eu bod wedi gweled digon o'u goruchwyliwr i wybod na fuasai efe yn llawnodi y cytundeb oni b'ai ei fod yn sicr ei fod yn un rhesymol a theg. Gosodwyd y cynygiad i dderbyn y cyt- undeb o flaen y cyfarfod, a chariwyd ef gydag ond un yn ei erbyn. Ceisiwyd gan Mr. Walter H. Morgan i siarad, a dywedodd, yn nghwrs ei sylw- adau, ei fod ef o'r farn fod y cytundeb yn un eithaf teg. Dywedodd Mr. David Morgan ei bod yn ddealledig fod y gweithwyr nos i fyned at eu gwaith y noswaith hono (y 15fed cyfisol), a'r gweithwyr dydd foreu dranoeth. Aeth Mr. Morgan yn mlaen i nodi allan y byddai i fil o bunau gael eu talu i wyr y streic y dydd Sadwrn can- lynol, a'r rheswm na thalwyd hwy ar ddiwedd yr wythnos gyntaf ydoedd, am nad oedd arian mewn llaw gan y Ffedera- siwn, ac oherwydd hyny, iddynt orfod aros i dderbyn y levies. Ar ol i Mr. Alfred Barret (Tredegar) siarad, ac i drefniadau gael eu gwneyd yn nglyn a rhanu tal y streic, diweddwyd y cyfarfod drwy dalu diolchgarwch i'r cadeirydd. Ddydd Sadwrn diweddaf, derbyniodd y gweithwyr oeddynt ar streic ddeg swllt In yr un, yn nghyd a swllt ar gyfer pob un o'u plant. Y Peirianwyr a'r Tanwjxr Glofaol. Er fod Mr. W. Whitcombe, goruchwyl- iwr y dosbarth uchod o weithwyr, wedi bod yn gohebu a'r meistri ddwywaith yn ystod yr wythnos ddiweddaf, nid y w y diwrnod wedi ei benodi eto i gael ym- gynghoriad unol o'r meistri a'r gweith- wyr. Damwain i Glerigwr yn Aberdar. Tra yn dychwelyd adref o Heol-y-felin nos Wener diweddaf, syrthiodd y Parch. J. J. George ar yr ia gerllaw Ysgolion y Pare, a derbyniodd archoll ar ei goes.

Na fydded i ffrwd eich bywyd fod bob amser yn fewd furmurog. j

CYDWELI. At, Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Yr ydwyf wedi sylwi fod dau lythyr wedi ymddangos yn ddiweddar yn y LLAN yn dymuno am i rywun anfon newyddion or lie hwn yn gyson i'r LLAX. Mae y llythyr di- weddaf yn ymddangos uwchben y Uythyrenau D. H." Wel, paham na anfona D. H." ambell i newydd ei hunan yn lie eich trafferthu chwi gyda llythyrau fel y rhai hyn ? Y mae efe yn galw ar arolygydd^yr Ysgol Sul Gymreig i 0 el gymeryd y swydd. Os gwnaiff efe hyn, nid yw yn bosibl cael gwell dyn ond y mae arnaf ofn na wnaiff, ac felly yr ydwyf wedi penderfynu danfon ambell i adroddiad o ddigwyddiadau y lie yn awr ac yn y man. Yr Ysgolion Sul fydd y pwnc cyntaf a gy- meraf mewn Haw. Cyuhelir yr un Gymreig yn ysgoldy Heol Fair, ac y mae yno tua 80 yn dyfod at eu gilydd bob Sul. Yr ysgol Seisnig a gynhelir yn yr Ysgoldy ( onedlaetbol, Pinged Hill, ac y mae tua chant a haner o ysgolheigion ynddi.. Hefyd, cynhelir ysgol gymysgedig ar Mynydd y Gareg mewn ystafell a roddir at y pwrpas gan Mr. Smart, manager rheilffordd Dyffryn Gwendraeth, ac j mae yno oddeutu 50 yn dyfod ynghyd bob Sul, Ychydig wythnosau yn ol, rhoddwyd nifer o lyfrap gwerthfawr yn wobrwyon i'r rhai goreu am attendance yn y tair ysgolion. Gobeithio y bydd i hyn symbylu y plant i fod yn fwy ffyddlon nag epioed, Yn fy llith nesaf, bwriadaf alw sylw at amryw bethau a ellir eu gwella mewnperthynas a'r Ysgolion Sul. Hefyd, dywedaf air am y gwaith Eglwysig yn y plwyf.-Yr eiddoch, kG., UftLWYSWB O'R GWBAJDJ).

YR YSGOL SUL YN ESGOBAETH LLANELWY, At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth." Syr,—Dylai caredigion yr Eglwys deimlo yn wir ddiolcbgar i Cymro am alw eu sylw at sefyllfa ac aughenion yr Ysgol Sul yn yrEsgob- aeth hon, trwy gyfrwng Y LLAN. Y mae yr Esgob wedi bod yn hynod ddiwyd a llafurus er mwyn dwyn oddiamgylch gynllun newydd gyda'r dyben o berffeithio yr Ysgol Sul yn ei esgobaeth, a gobeithio y gwna pob cymunwr ac aelod o honi roddi eu presenoldeb ynddi, naill ai fel athrawon ynte fel ysgolheigion. Yr Ysgol Sui yw magwrfa (nursery) yr Eglwys, a lley mae Ysgol Sul weitbgar a lJlodenog. yno y mae Eglwys yn Uawn bywyd a gweithgarweh, Mewn llawer tref a phlwyf gwledig y mae yr Ysgol Sul yn allu mawr, ac yn addurn i'r Eglwys tra mewn llawer o blwyfi eraill, ychydig iawn o gymunwyr na'r aelodau sydd yn myned iddi, a'r canlyniad o hyny yw Ysgol Sul wan, dilewyrch, a difywyd. Pwy sydd yn mynychu yr Ysgol Sul ? Y person, os na fydd ganddo wasanaeth yn y prydnawn, ei wraig, ei blant, y clochydd, yr ysgolfeistr, a rhyw ddyrn. aid bychan o ffyddloniaid. Dyma fel y mae Ysgol Sul yr Eglwys yn cael ei ehario ymlaen mewn llawer plwyf, a'r rhyfeddod yw fod yr Eglwys yn fyw o gwbl. Beth yw y rheswm na fyddai y Squire, ei deulu, ei wasanaeth-ddynion, ei denantiaid, a'i weithwyr yn myned i Ysgol Sul yr Eglwys ? Y mae efe, fel rheol, yn credu yn gydwybodol ei fod wedi cyflawni ei ddyled- swydd tuag at Dduw wedi iddo fod unwaith yn y gwasanaeth ar y Sul. Nid oes rhagor yn ofynol oddiwrtho, yn ol ei gred ef. Rbeswm neu esgus arall y mae yn roddi yw, nad oes ganddo yr un ehwaeth i addysgu yr ieuenctyd yn addysg ac a.t)wawi»9tla yr Arglwydd." OaiJ os bydd cyfarfod politicaidd, nen Gyngrair y Friallen (Primrose League) yn cael ei gynal yn y J plwyf, y. mae yn llawn gweithgarwch a zel i. gyd, ac yn ymdrechu cael pawb i'r cyfarfodydd yma. Am ei wasanaeth-ddynion, ei denantiaid, na'i wt ithwyr, nid yw yn malio botwn i ba le yr Art ar y Sul, ac ni chymer yr un drafferth i'w perswadio i ddyfod i'r Eglwys. Rhywbeth oerllyd yw ei Eglwysyddiaeth ef, tc y mae ei ddifrawder a'i ddiffyg zel yn ar- graffu ar galonau y plwyfolion o un gwerth yn ei olwg o ganlyniad, y maent yn myned lie y caffont weitbgarwch, gwresogrwydd. a zel dros yr hyn y maent yn gredu ac yn broffesu. Oddi- wrtho ef y mae bywyd yr oil o'r plwyfolion eraill yn cael ei ffurfio. Cymhellwoh ac anog wch yr amaethwr, v masnachwr, a'r gweithiwr ddyfod i'r Ysgol Sul, a dywedant wrthych yn fuan iawn nad ydyw y Squire, ei deulu, na'i weithwyr yn myned iddi, a phaham y rhaid iddynt hwy fod yn wahanol ? Dyna fel y mae mewn llawer iawn o blwyfi, fel y mae yn alarus cyfaddef, ond gobeithio fod gwawr ar dori pan y bydd pob Squire, ei deulu, ei wasanaeth- ddynion, ei denantiaid, &c., yn gwneyd eu goreu dros yr Ysgol Sul, drwy fod yn athrawon ynddi, a chymell eraill i wueyd yr un peth. Cyn y ceir Ysgol Sul lewyrckus ymhob plwyf, y mae yn rhaid i'r Squire, ei deulu, a'i wasanaeth- ddynion ddangos eu bod yn teimlo dros hen Eglwys eu tadau drwy eu hunan-aberth, zel, amynedd, a phenderfyniad; a phan y gwnant hyn, ceir gweled yr amaethwr, y masnachwr, a'r gweithiwr yn ei efelychu. Gwawried y cyfnod bendigedig hwn ar ein gwlad yn fuan, fel y byddo ein Hysgolion Sul yn llawn, ac fel y cyn- yddont mewn gras a gwybodaeth am Dduw. Duw o'i ras a roddo i ni fel Eglwyswyr fwy o zel, gwresogrwydd, a gweithgarwch yn ei Eg- lwys.—Yr eiddoch, &c., UN O'R ESGOBAETH.

CYHOEDDI GOSTEGION PRIODAS. At Olygydd Y Llan a'r Dywysogaeth. Syr,—Mewn atebiad i'r gofyniad o dan y penawd uchod, wedi ei arwyddo -1 J. W. Wynne- Jones," yn eich newyddiadur, dyddiedig Ionawr yr 16eg, yngliylch cyfieithiad dealladwy i'r Gymraeg o'r geiriau Bachelor" a Spinster wrth gyhoeddi gostegion priodas, dymunaf ad- goffa eich gohebydd parchedig, ond iddo ail- daflu golwg dros Ffurf Gweinyddiad Priodas" yr Eglwys yn ei Lyfr Gweddi Gyffredin, y gwel nad oes ynddi uurhyw Reol na Rhuddell yn cyfarwyddo y gweinidog i hysbysu, wrth gyhoeddi Gostegion, pa un ai Bachelor ai I. Spinster," ai ynte Gweddw ydyw y parti'on y cylioeddir eu henwau fel yn bwriadu myned i'r "stad anrhydeddus" hono. Pe amgen, diameu y darparesid yr enwau Cymreig priodol. Mao'n wir y gofynir i'r gweinidog, wrth gof- restru eu henwau ar ol y briodas, mown ysgrifen, yn y golofn o'r Gofrestr, neu'r Register, gogyfer t,Y â hyny, i amlygu pa un ai sengi" ai "gweddw" oeddyut cyu hyny. Ond gan mai'r Saesneg ydyw'r iaith a ddefnyddir yn y Gofrestr, o dan awdurdod, ac at ddybenion y Llywodraeth Wladol, nid oes achos am unrhyw betrusder ynghylch cyfieithiad b'r geiriau crybwylledig i'r Gymraeg. Nid oes angenrlieidrwydd, gan hyny, ich gohebydd, wrth gyhoeddi Gostegion Priodas, amlygu pa un a fu y partion yn briod gynt ai peidio, am fod y cyfryw gyhoeddus- rwydd yn gwbl afreidiol. Os, er mwyn hen arforiad-er mor ddi- awdurdod—mewn unrhyw eglwys, y parheir y fath ychwanegiad di-alw am dano, oni fyddai y gair 14 gweddw," pan yn briodol am y naill neu'r 3 Hall, yn llawn ddigon, heb ychwanegu y gair di-briod," ac yn effeithiol er osgoi yn rhwydd yr anhawsder y crybwylla eich gohebydd am dano. Tybiwyf, fodd bynag, y byddai yn fwy unol a tlirefa unffurfiol, ynghycI a chwaeth dda, i beidio gwneuthur y fath grybwylliad o gwbl wrth gyhoeddi Gostogion Priodas.—&c., Ion. 17, CM-UJICUS MONENSES.

4' Ebai Mrs. Morgan; "Y fath anghenfil y rhaid fod y masnachydd cotwm yna, Dywedir wrthyf fod ganddo fwy na chant o ddwylaw Oes genyt lawer o frodyr yn fyw, Bob ?" gof vnai meistr unwaith i'w was, •' Dim ond un, syr," oedd yr ateb. 4; Dear me," meddai y boss eilwaith yr oeddwn dan yr argraff bob am- ser fod genyt ddau." .¡ Na, syr, dau lianer brawd ydynt," ydoedd ateb parod Bob. Blinid bachgen bychan unwaith gan allu ysgyfeinawl brawd bach iddo oedd newydd ei I? eni, ac meddai, Ai o'r nefoedd y daeth fy mrawd baqh, mam ?" le, fy anwylyd." Yna gwrandawodd am ychydig yn mhellach ar ei ysgrechfeydd, a dywedodd, Nid wyf fi yn gweled bai ar yr angyliQn am ei dafili alias ydych chwirmaw) ?"

Helbulon Gwr Tal. Yr wyf rhyw gymaint yn fwy na chwech troedfedd b ran taldra. Na faliwch faint rhagor. ond byddwch foddlawn ar wybod na.d ydwyf yn ddigon tal i enill fy mywoliaeth drwy ddangob fy hun o fan i fan fel giant, ond yn ddigon tal i bawb fyddo yn edrych arnaf i deimlo awydd cael tipyn o hwyl a sport ar draul fy nynsawd. Gellir olrhain fy ngofidiau yn ol i adeg fy machgendod. Ar yr adeg hono nid oedd fy nhad yn meddu ar lawer o dda y byd hwn, ac wedi i fy mrawd hynaf ymwrthod a'i ddillad, yr oedd- ynt yn cael eu hestyn drosodd i mi. Yn awr, yr oeddwn i gymaint yn fwy na fy mrawd, yn llawer talach, a'r gwir yw, buisai yn llawer mwy f gweddus pe buasai y dillad a droid hesbio genyl fi yn cael eu lleihau i'w ffitio ef. Y canlyniad oedd na ddeuai llewys ei got ef ond prin hyd fy mhenelin i, ac yr oedd ei lodrau yn flapio o gylch fy migyrnau fel adenydd aderyn ieuanc ly pan oeddwn yn cerdded. Un diwrnud, gwelaia mewn ffenestr siop lun cyflawn o honof fy hun, a dechreuais chwerthin yn iachas ac uchel, a thybiwn na fuaswn byth yn stopio. Meddyliais mai adlcwyrchiad ydoedd o ryw fachgenyn arall oedd yn sefyll tu ol i mi. Pan ddeallais mewn gwirionedd mai fy llun i ydoedd, wylais yn chwerw dost. Yr wyf yn meddwl mai y digwyddiad hwn fu yn achlysur i agoryd fy llygaid i weled y fath greadur afrosgo n, bwgan brain gordyfedig oeddwn. O'r diwrnod hwnw dechrenodd fy ysbrydoedd r(li flordd, ac nid wyf byth er hyny wedi gallu eu codi o'r iselderau y disgynasant iddynt. Yr oeddwn mor ymdeirnlallol o'm taldra fel yr oeddwn yn cashau sefyll i fyny. Eisteddwn i lawr gymaint fel yr oeddwn o hyd yn cael fy nghuro am wisgo allan fy llodrau mor fuan. Yr enwau a dywelltid arnaf gan fy nghyfeill- ion oeddynt:—"Lamp-post," Lanky," "Long un," Long-legs," Giraffe," Six foot of misery," ac yn y blaen. Sylwai pobi wawdlyd fy mod yn bur dal, ac y buaswn yn gwneyd life-guard man campus pe na buasai fy mrest mor debyg i ffrynt cricket bat mewn mesuriad ac ymddangosiad. Dywedai pobl garedig y deuwn yn ddyn o'r goreu wedi i mi lanw i lyny." Bwyteais gymaint fel y cefais ddiffyg treuliad sefydlog ond, ysywaeth, ni lenwais i fyny byth. Ni fuaswn yu malio cymaint pe buaswn wedi fy nghymesuro yn dda, ond nid wyf. Yr wyf inor ysgyrniog, fel y mae fy ffryndiau, pan y byddont yn galw i fy ngweled, yn cymeryd arnynt fy nghamgymeryd am ystondin hetiau, ac y maent yn dechreu hongian eu hetiau a'u cotiau ar fy elinau a'm hysgwydd- au. Nis gallaf ddangos fy nhrwyn yn un man heb fy mod yn destyn gwawd. Pe digwyddai i mi fyned i chwareudy, dechreua y bobl o'r tu ol i mi floeddio, Sit down in front." Atebaf finau yn ol, "Bobl bach, yr wyf yn eistodd i lawr yn dawel ddigon ond ar un aclysur gwaeddodd un dyn yn hyglyw dros y lie—" Wel, ar y fengos i, gorweddwch i lawr, ynte I" A ganlyn ydynt rai o'r enwau pert a roddir ar fy hunan anffodus gan wahanol ddynion- ach:—. ''Pan byddo y creadur yntt yn codi," ebai un, mae yn gwneyd i mi feddwl am goncertina yn cael ei dynu allan mae yn anmhosibl i un ddweyd pryd y cyrhaedda ei derfyn eithaf." I mi," meddai un arall, y mae yn dwyn i gof un o'r tai tal hyny a ardrethir allan mewn flats." "Ie," ebai y trydydd, ac y mae y top flat yn eithaf gwag." Wrth hyn, wrth gwrs, golyga y ifraethebwr fod fy mhenglog inau yn wag. Yn ystod yr adeg ag oodd Twr Eiffel yn achosi y cynhwrf mawr, rhedai y cryts dryg- ionus ar fy ol ar hyd yr heolydd gan waeddi allan, Hallo, Eiffel! Faint ydych chi'n godi am ddringo fyny yna ? Rhow'n geiniog i chwi Un diwrnod yr oeddwn yn sefyll yn agos i wal uchel, pan y cefais fy aflonyddu yn anghy- ffrediu wrth weled fy het yn cael ei hyrddio yn sydyn i'r ffordd. Wrth edrych i mewn i'r mater, cefais ar ddeall f.lll cryts yr ochr arall i'r wal wedi bod yn saethu at fy het. Ku hesgns- awd oedd en bod yn meddwl fod yr het wedi cael ei gosod ar y wal, ac nad oedd gauddynt un idea fod yna benglog oddifewn iddi, gan nad oedd yna yr un dyn erioed wedi pasio y ffordd hyny o'r blaen yn ddigon tal i ddyfod i'r golwg uwchlaw y wal. A ydwyt ti, d larllenydd, wedi sylwi, pan y byddo dau berson yn cwrdd, ac yn cario gwlaw- leni, fod yr un byraf yn wastad yn ceisio codi y wlawlen uwchbqn yr un taJaf? Yr wyf wedi profi, hyd yr eithafion pellaf, y neillduolrwydi cyfansoddiaLlol hwn perthynol i'r natur ddynol ac yr ydwyf wedi cael llawer pwt yn fy llygaid, a llawer twll yn fy het, mewn canlyniad i'r arferiad yma. Un o'r gofidiau penaf ydyw teithio ar y rheil- ffordd, ac yr ydwyf yn gorfod gwneuthur hyny yn bur fynych hefyd, ac eithrio y Sul. Pan m3wn cerbydres ar y rheilffordd, nis gwn yn fy myw beth i wneuthur si, fy nghoesau. Bob tro y byddo un yn ewyllysio myned heibio i mi, yr wyf yn gorfod codi ar fy nhraed, a chan fy mod yn natnriol nervous ac afrosgo, pur anfynych yr wyf yn gallu gwneyd heb gnocio fy mhen yn chwyrn yn erbyn y Uusern neu y oawell sydd yn dal yr hetiau, Yna, cyn fy mod yn gallu eistedd, y niae y tren yn sicr o gychwyn, ac anfonir fi yn bedwar aelod a phon yn grynswth ac yn faglog i fyny ac ar draws y teithwyr. Y mae y carilyniadau ynglyn 3, hyn wedi bod i mi yn wirioneddol ddycbrynllyd, Cyn hyn yr wyf wedi taro spectols hen wyr a gwragedd yn yfflon, wedi chwilfriwio wyau, ac wedi gwneyd pwysi lawer. o ymenyn mor flat a clivamwythen, a chefais un tro gurfa ddychrynllyd gan wr gwraig am i mi eistedd ar arffed ei briod, a thaflu fy mreichiau o amgylch Ily ei gwddf i savio fy hun rhag ymgreinio o cl gwmpas y lie, Yr oedd y gwr hwn yn berffaith afresymol. Gwnes ymddiheuriad iddo, gan bwyntio allan mai damwain bur oedd yr lielynt, ond i wran- dawai arnaf. Dywedodd fod yna ddigon o arffedau a gyddf- au eraill yn y cerbyd i syrthio arnynt a glynu wrthynt heb bigo allan ei wraig ef, no fe rodd- odd i mi gystal curfa ag a gefais yn fy oes.. Yr wyf yn anarferol hoif o ddawnsio, ond nis medraf byth gael partner, Y mae y merched byrion yn dweyd fy mod yn gwneyd iddynt edryoJa ya wrthvin, a. dywed y rhai talaf fy mod yn gwneyd iddynt ymddangos yn fwy amlwg fyth. Y gwir yw, y mae fy nhaldra anghyffredin yn felldith i mi. Yr wyf yn. teimlo yn berifaith sicr ei fod wedi dyfetha fy nghysur, oblegid os oes un dyn wedi ei eni yn actor, myfi ydyw y dyn hwnw. Ond pa arolygydd fuasai yn fy nghyflogi ? Gwnawn gorachod o bawb ar y chwareufwrdd. Gallaswn, feallai, gael lie ar adeg pantomime fel y cawr Jack the Giant Killer," ond y mae fy uchelgais yn codi uwchlaw hyny i rywle. Ddadlenydd, mynegaf gyfrinach wrthyt-Mi syrthiais mewn cariad. Fel llawer o ddynion tal eraill, yr wyf yn edmygu merched bychain. Yr oedd y ferch oedd wedi fy swyno yn un fer, dywell, a synwyrol. Ymleddais yn erbyn fy nheimlad cariadgar, oblegid yr oeddwn yn edrych ar y siawns i mi lwyddo fel yn anobeith- iol; ond nid wyfyn or-gryf, ac fe ddarfu cariad a siarad felly ty llorio yn llwyr. Meddyliais y ffeindiwn allan a oedd y ferch oedd wedi swyno fy serch yn leicio dyn tal, ac felly un diwrnod troais yr ymddiddan ar y pwnc. 0, nid wyf fi yn eich galw yn dal o gwbl, Mr. Slimmer," ebai fy nghydymaith deg. "Nid y'ch yn fy ngalw i yn dal, Miss Dash- er meddwn inau gyda fy llygaid fel pe am neidio o fy mhen, fel pe baent am weled y tu ol iddi. 11 Na, yr wyf yn eich galw yn anghenfilaidd. Yr ydych chwi rywle uwchlaw bod yn dal!" oedd ei hatebiad creulon. Yr oeddwn yn meddwl fy mod wedi crynhoi fy ngwroldeb i bwynt y proposio, ond fe gnoc- iodd hyna- y cwbl o honwyf yn Ida loew. Sylw- ais fod yn rhaid i mi ddal y tren, ac yna cerdd- ais bymtheng milldir i chwilio am lyn o ddwfr digon dwfn i fy moddi ond digwyddodd hyn yn y wlad, ac nis medrwn ddyfod o hyd iddo yn un man. Dranoeth, ymdrechais ymuno a'r fyddin, ond ni fynai y recruiting sergeant mo honwyf ar un cyfrif. Llefarodd air wrthyf yn ddigon i dori calon y cryfaf, a chynghoroddfi i ymofyn swydd i oleuo lampau, gan y medrwn'ddilyn galwedig- aeth felly heb help polyn. Dyna i chwi ychydig, a dim ond ychydig o flinderau dyn tal.

Yr Eglwys a'r Tlodion. Tua chanol y ganrif bresenol, yr oedd yn gwyn gyffredin yn erbyn yr Eglwys ei bod yn gweinyddu i'r ysweiniaid a'r cyfoethogion yn .w unig, ac nad oedd ei hoffeiriad yn gofalu am y werin a'r tlodion. Pa un a ydyw hyny yn wir ai peidio, nid all fod yr un amheuaeth ynghylch yr hyn sydd iawn ac unol ag ewyllys Duw, fel y mae wedi ei datguddio yn ei Air. Y mae yn ddilys ddigon fod y corff crefyddol sydd wedi oeri a chlaearu yn ei ofal am y tlodion wedi ymadael i raddau helaeth a'r cynllun Dwyfol o Eglwys sydd wedi oi roddi i ni. Edrychwn i'r Hen Destament, a'r Eglwys Iuddewig, a chyf- raith Moses. Yr oedd cyflwr y tlawd yn bur isel, fel y gellid disgwyl, pan gofiwn nad oedd cymdeithas a gwareiddiad ond megis yn ei ba,bandod yr amser hwnw. Ond er hyny, y mae Duw yn gosod safon 1 uwch o flaen Israel. Y mae yn gorchymyn iddynt gymeryd gofal neill- duol o'r tlodion. Canys ni dderfydd y tlawd o ganol y tir am hyny yr ydwyf Fi yn gor- chymyn i ti, gan ddywedyd, Gan agoryd, agor dy law i'th frawd, i'th anghenus, ac i'th dlawd, yn dy dir di." Os na allai y tlawd offrymu yr aberthau mwyaf costfawr, nid oedd yr offeiriad i ddiystyru offrymau llai gwerthfawr ganddynt. (Lef. xii. 8.) Symudwn ymlaen drachefn at amser y prophwydi. Beth oedd y prif achwyn- iad oeddynt hwy yn ddwyn yn erbyn brenhin- oedd a thywysogion Israel ? Onid eu bod yn gorthrymu y tlawd a'r amddifad ? Yr oedd hyny yn peri fod ei holl wasanaeth yn anghymeradwy gan Dduw. Ond yr hyn sydd wedi rhoddi zel eymeradwyaeth Duw ar ein gofal o'r tlodion yn benaf oil ydyw, mai mewn tlodi y gan- wyd ac y bu fyw ein Harglwydd Iesu Grist ar y ddaear. Gyda y tlodion y bu ei ymdaith, pysgodwyr tlodion oedd eiddisgyblion, gwneyd daioni i gyrff ac eneidiau tlodion sydd yn gwneyd i fyny y rhan fwyaf o'i hanes. Ac y mae Ef wedi gosod allan fod cysylltiad dirgel- edig.rhyngddo Ef a'r tlodion a'r cystuddiol ymhob oes. Drwy olalu am y tlodion yr ydym yn gofalu am y ddynoliaeth syrthiedig, natur a gwendidau yr hon a gymerth Efe, a doluriau yr hon a ddug Efe. Os bydd aelodau gwanaf a mwyaf diamddiffyn teulu, y plant ieuengaf, wedi dioddef cam neu niwed, y mae y brodyr hynaf yn teimlo ac yn amddiffyn, yr un fath a phe buasai y cam wedi cael ei wneuthnr iddynt hwy. Y mae y penaeth yn cyfrif y driniaeth a roddir i aelodau y llwyth ar yr hwn y mae ef yn flaenor, fel wedi ei roddi iddo ef. Felly, Crist yw Brawd Hynaf a Phen newydd y ddynoliaeth, ac y mae Ef yn derbyn ein cymwynasau a'n caredigrwydd i'w frodyr a'i aelodau trallodedig ar y ddaear fel wedi eu tala iddo Ef ei hun. Yn gymaint a'i wneuthur o lionoch i un o'r rhai hyn fy mrodyr llciaf, i mi y gwnaethoch." Hyn hefyd, a chymeryd ei hanes yn ei gyf an- rwydd, fu gogoniant yr Eglwys. Llawer gwaith yn yr oesoedd a aeth heibio, y safodd yr Eglwys yn gadarn yn erbyn brenin ac arglwyddi y wlad o blaid hawliau cyfiawn y bobl. Nid ydyw yn perthyn i un blaid wleidyddol yn fwy na'i gilydd. Hi yw yr unig gorff crefyddol sydcl A- un Haw yn meddu dylanwad ar y cyfoethog yn ei balas, ac a'r Haw arall yn dyrcliafu ac yn cynorthwyo y tlawd yn ei fwthyn. Wrth ei hallorau hi y mae y brenin a'i ddeiliaid, y gwreng a'r bonheddig, y tlawd a'r cyfoethog yn gydstad a'u gilydd. Mae ei heglwysi yn rhydd ao yn agored i bawb, ac y mae ei hoffeiriaid dan y rhwymau cryfaf i weinyddu i bawb fel eu gilydd. Y mae yn beth naturiol iawn i roddi y lie blaenaf i'r Saeson a'r cyfoeth- ogion sydd yn hael yn eu cyfraniadau a'u cyd- ymdeimlad i'r Eglwys, ond ni ddylid gwneyd hyny ar draul esgeuluso y Cymry uniaitli. Ond i'r Eglwys gael y bobl o'i thu, nid oes eisiau iddi ofni na hawlia hi barch a chymorth y cyfoethog. Fe wyr y cyfoethogion gystal a neb mai Eg- lwys y bob! ac nid Eglwys un dosbarth ydyw yr Eglwys, ac os na wyddant, ein dyledswydd yw eu hargyhoeddi. Fe fu amser pan oedd yr Ymneillduwyr yn gwdeuthur hyn i raddau hel- acth, ond y maent erbyn heddyw wedi colli y nerth ysbrydol oedd yn cynhyrfu eu zel dros y tlodion. Yn ystod y mis diweddaf, mown ardal boblog yn Ngogledd Cymru, gyrwyd un o'r dyn- ion mwyaf parchus a bucheddol o fod yn flaenor yn y set fawr mewn capel oherwydd ei fod yn dlawd, ac nad oedd ei gyfraniadau at yr achos yn teilyngu y fath tlaenoriaeth t Achos o alar ac nid o orfoledd yw fod y fath ymddygiad gwarthus yn cymeryd lie ymhlith rhai yn galw eu hunain yn Gristionogion. Ond y mae un peth yn amlwg, sef mai yr Eglwys yw yr unig gorff sydd yn gymwys ac yn alluog o ran ei chyfansoddiad ysbrydol i weinyddu i raddau isaf yn gystal ag i raddau uchaf cymdeithas. Ami hi y gorphwys y gwaith o waredu ein gwlad rhag suddo i baganiaeth, neu i'r hyn sydd waath na phaganiaeth, sef gwareiddiad didduw a digrefydd. 0 na welid rhagor o zel yn offeiriaid RC aelodau yr Eglwys i wneuthur y tlodion a'r bobl yn gy ffredinol yn wrthddrychau eu gofal parhaus.

YN BYW 0 DAN EIRA. Yn ngauaf caled 1708-9, claddwyd menyw diawd o dan yr eiva am rai dyddiau yn agos i Yeovil, ond a gafwyd allan yn fyw. Yr oedd wedi bod yn Chard er gwerthu ychydig wlan oedd ganddi, ac wrth ddychwelyd cymerwyd hi yn glaf. Er iddi dreulio peth amser mewn ty ar ochr yr heol yn y prydnawn, ni chaniateid iddi aros drwy y nos, a phan yr ymadawodd, cafodd ei bod yn hollol analluog i fyned rhagddi, ac felly gorweddodd i lawr o dan y clawdd. Gan ei bod yn bwrw eira yn drwm, cafodd ei gorchuddio yn fuan ond digwyddodd i gymyd- og fyned heibio y ffordd hono, a chynorthwy- odd ychydig arni, gan ei hanog i wneyd ymgais i gyraedd ei chartref. Nis gallai fyned ymhell, modd bynag, a bu raid iddi fyned i ochr y clawdd a gorwedd yr ail waith, ond aeth y dyn rhag ei flaen, ac ni soniodd air am y digwyddiad ar yr amser. Gorchuddiodd yr eira hi yn fuan, a dywedir ei bod wedi bod o dano am o leiaf saith 49 ddydd- iau. Bu ymchwil mawr am dani, ond methwyd dyfod o hyd iddi. Wedi peth amser, breudd- wydiodd menyw, neu a gymerodd arni freudd- wydio, fod y fenyw y chwihent am dani dan y clawdd mewn He neillduol; ond bernir fod y cymydog y cyfeiriwyd ato wedi awgrymu y peth i'r fenyw er tawelu ei gydwybod ei hun. Aeth y cymydogion i'r lie, ac ymhen enyd deuwyd o hyd iddi. Dywedai ei bod wedi teimlo yn bur gynes, ac wedi cysgu y rhan fwyaf o'r amser. Yn Chwefror, 1799, carcharwyd Elizabeth Woodcock lUewn dull cyffelyb, rhwng Auping- ton a Chaergrawnt. Yr oedd y fenyw yn marchogaeth adref o'r farchnad, pryd y cyffro- wydyceffyl gan daubelen awyrol, ac aeth at ochr y clawdd. Wedi i'r fenyw ddyfod oddiar ei gefn, rhedodd yr anifail ymaith, ond cafodd afael ynddo yr ail waith, ac a'i harweiniodd nes yr oedd wedi myned yn rhy flinedig. Wedi eistedd i lawr, buan y gorchuddiwyd hi gan eira, ac yno y bu am wyth niwrnod. Boreu cyntaf ei charchariad, llwyddodd i dori pren o'r berth, a rhoddodd ei chadach arno, gan ei wthio drwy agoriad yn yr eira. Yr oedd yn hollol ymwybodol drwy yr holl amser, a chlywodd nifer o Gipsiwn yn siarad yn ymyl ond er iddi waeddi a'i holl egni, ni allodd dynu eu sylw. Ar yr ail Sul, tynwyd sylw ffermwr gan y pren a'r cadach, a daeth o hyd i'r fenyw; a phan y tynwyd hi allan, dywedodd wrtho ei bod wedi elywed clychau yr eglwys am ddau Sul yn olynol. Nid oedd wedi bwyta dim ond eira am yr holl amser. Ni wellhaodd y fenyw hon, ond bu farw ar y 13eg o Orphenaf yn yr un flwyddyn. Yn 1758, claddwyd tair menyw am oddeutu pum' wythnos o dan yr eira, ond yn yr amgylch- z,Y iad hwn mewn ystabl yr oeddynt wedi eu can i (yny. Buont byw ar chestnuts a IIaeth geifr, y rhai oeddynt wedi eu caethiwo yn yr ystabl ar yr un pryd. Bu farw nifer o ieir ac anifeiliaid yn eu hyinyl. Yn syn meddwl, breuddwydiodd brawd i un o'r menywod fod ei cbwaer yn fyw, ac wedi ymwthio at yr hen adeilad, cafwyd y tair yn fyw.

LLAWENYDD PRIODASOL YN NGHASTELLNEWYDD. Ar ddydd Mawrth, y 13eg o Ionawr, yr oedd llawenydd miwr yn Llandyfriog, Castell- newydd, ar yr achlysur o briodas Miss Jones, merch ieuangaf y Parch. J. D. Jones, ficer, a Mr. J. P. Evans, mab hynaf y diweddar Mr. Evans, London House, Llanelli. Cymerodd y ddefodle arqi 11.30, yn eglwys y plwyf. Gwein- yddwyd ar yr achlysur gan y Parch. J. W. Roberts, Felinfoel, brawd-yn-ngliyfraith y briodasferch, yn cael ei gynorthwyo gan y Parchn. Rhys Jones Lloyd, R.D., Troedyraur a William Powell, R.D., Castellnewydd-Emlyn a chafodd y fercli ieuanc ei rhoddi ymaith gan ei thad, Yr oedd chwech o lawforwynion- Miss Morgan, Maesydderwen, Mountain Ash Miss Jones, y Rheithordy, Manordeifi Miss Evans, Pentre, Penboyr; Misses Roberts (3), Felinfoel; y Parch, D, A. Jones, brawd y priodasferch yn gwasanaethu fel y: best man. Fel yr oedd cwmni y briodas yn myned i fyny trwy yr eglwys at y gangell, yr oedd y cor yn canu emyn 456, o'r LlyfrHywnau Hen a Newydd Miss Kate Evans, Pentre, yn llyw- yddu wrth yr harmonium. Ar ol y ddefod, dychwelwyd i'r Ficerdy, ac ymysg y cwmni gwelsom, mewn ychwanegiad i'r uchod, Mrs, Jones, mam y briodasferch; Mrs. Roberts, ei chwaer Mrs, Evans, y Ficer- dy, CastelJuQwydd; a Miss Jones, y Rheitbor- dy, Llangynllo, Dangosodd tngohon Llandyfriog a'r gymyd ogaeth eu parch a'u teimladau caredig tuag at y briodasferch mewn rhoddion priodasol, yr addurniadau a'r arches o'r ficerdy i'r eglwys, a thrwy ddyfod ynghyd i weled y phr ieuanc yn ymadael am dri o'r gloch i'w taith priodasol tua Llundain am tua mis.

EGLWYS BLWYFOL RUMNEY, CAERDYDD. Hwyrach nad oes un Eglwys yn Nghymru yn cael ei dwyn gerbron y cyhoedd ar y maes newyddiadurol mor ami a'r eglwys uchod, ond nid yw y cyhoedd yn darllen ond un ochr i'r cldalen. Y mae yn amlwg nad yw y ficer (y Parch. Morgan Morgan) yn haeddu y driniaeth y mae yn gael. Ymddangosodd yr ohebiaeth ganlynol yn yr Argus, un o bapyrau Caer- I dydd Pwy bynag sydd yn achos o'r gwarth sydd wodi bod ac yn awr yn amgylchynu y gwasanaethau Dwyfol yn eglwys Rumney, y mae y person hwnw yn elyn i'r Eglwys ac i grefydd. Dylid rhwystro y pethau gwarad- wyddus fwriedir eu cyflawni bob Sul o hyn allan, a dylai y gyfraith gael ei gosod ar waith. Y Ficer yw yr unig berson i'w rhoddi ar waith. Mae gan y Ficer berffaith hawl i ddwyn y gwasanaeth ymlaen fel y gwelo yn dda, ond iddo wneyd hyny yn unol a Ffurf-wasanaeth Eglwys Loegr. Y mae yn ymddibynu ar y Ficer yn gyfangwbl pa un a fydd casgliad yn yr eglwys neu beidio. Y mae yn gywilyddus fod un warden yn gwneyd casgliadau yn erbyn gwaharddiad ysgrifenedig y Ficer a'r warden arall. Heblaw hyny, y mae pob casgliad a wneir yn yr eglwys yn rhwym o gael ei ddwyn yn barchus i'r Ficer, pan y mae ef yn sefyll ar risiau yr allor, ac yno eu derbyn ar ddysgl yr elusenau wedi cael ei pharotoi i'r perwyl. Nid yw casgliad a wneir wrth y drws, o'r tuallan i ddrws yr eglwys, ac wedi hyny ei roddi yn llogell y warden, a'i gario ymaith, yn gasgliad o gwbl at yr Eglwys. Y mae yn rhaid i'r casgliad gael ei wneyd cyn i'r Fendith gael ei rhoddi, ac o ganlyniad, nis gellir defnyddio yr, arian a dderbynir yn y fath fodd at ddybenion Eglwysig. Y mae yn gasgliad anghyfreithlon. Gall y Ficer ei rwystro trwy osod heddgeidwad wrth y drws, a chymeryd yn garcharor y sawl gynygia wneyd hyny. Dylai y Ficer wneyd hyn y Sul nesaf. Y mae un o'r wardeniaid yn penderfynu gosod ewyllys pob un ar y naill ochr, a hawlio I gwneyd un casgliad ei hun, ac y mae yn achos o ofid i'r fath ddyn erioed gael ei ethol yn- warden. Y mae y cynyg i adael i'r Esgob beuderfynu yr ymrafael yn un plentynaidd. Nid oes gan yr Esgob ddim un llais yn y mater. Os digwydd i anghydwelediad gymeryd He rhwng y Ficer a'r wardeniaid (cofier pob un o'r wardeniaid) mewn perthynas i'r elusenau, gellir apelio at yr Ordinari. Nid oes un amheu- aeth nad oes eisiau gwella Uiaws o bethau yn <jglwyg Rumney, ond y mm y person neu y