Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
..... PONTARDULAIS.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PONTARDULAIS. Nos Fawrth, Rbagfyr yr 81ain,bu cor St. Teilo yn mwynhau ewper yn yr ysgoldy, ag sydd bellach yn sefydliad hlynyddol. Eisteddodd dros gant wrth y byrddau, ac er hynybucrynlaweryn ngweddill, a rhan- wyd y cyfan rhwng tlodion yr Eglwys. Y mae mawr ddiolch yn d,dyledus i Mrs J. W. Jones, Ficerdv, a'i merched Misses Thomas ac Elliott, Birch Cottage Misses Thomas, Tynycoed Cottage Jeffreys, National School, a'i chyd-athrawesau E. Barnes, Myrddin House; M. A. Jones, Northampton House; H. Thomas, Bryn- derwen E. White, Dulais House Mrs Lloyd a'i merched ac i Mri T. Jones, National School; E. A. Evans, orgaziydd R. Gomer, W. Parcell, Griff. Griffiths, Sam Thomas, David Williams, George Reed, Dan Williams, D. Thomas, B.A., ac ereiil, am eu hollyradrechion calonog. Gwahodd- wyd i gyduno, holl athrawon yr Ysgol Sul Gymreig a Seisnig, a wardeniaid yr Eglwys a'r 'Mission Room,' a dangosodd y ddau warden, Mri D. Jones Powell a H. C. B. Lloyd, ddiwydrwydd anarferol ar hyd y swper, yn rhanu y bwydydd, a chafodd pawb fwy na'u digoni a'u boddhau. Tua deg o'r gloch cliriwyd y byrddau, a chafwyd cyngerdd ardderchog o dan lywyddiaeth ddifyr a deheuig warden y Ficer, Mr D. Jones-Powell, yr hwn a wnaeth, am ddeu- ddeg o'r gloch, wrth ddymuno 'Blwyddyn Newydd Dda,' sylwadau gwir bwrpasol a defnyddiol, Cyfeiliwyd gan Mr David Thomas, B.A., yn ei ddull meistrolgar a thalentog ei hun, a chanwyd carolau ac un- awdau am dros ddwy awr yn yr hwyliau goreu, gan aelodau y cor. Tua haner awr wedi deuddeg aeth pob un i'w dy wrth ei fodd. Agorir yr organ newydd ddydd Mercher, yr 22ain, am dri y prydnawn, gydaphregeth gan Arglwydd Esgob Abertawe, a Recital" gan Mr H. Radcliffe, Abertawe. Darlith.—Nos Lun, Ehagfyr 30ain, bu y Parch Alfred Evam, Waunarlwydd, yn yr ysgoldy, yn traddodi ei ddarlith beni- gamp ar Queer Tongues,' y ficer, y Parch J. W. Jones, yn y gadair. Yr oedd yr elw tuag at gyflog y darllenydd lleyg, Mr T. W. Davies, yr hwn sydd yn l'afurio yn wir ddiwyd, ac yn dra derbyniol, i roi gwasan- aeth i'r Saeson yn y Mission Room,' tra bo'r Cymry yn yr Eglwys, a vice versa. Yn Ionawr o'r un flwyddyn, bu yr un darlith- ydd doniol gyda ni ar 'Gar,\], Priodi, a Byw,' yn Saesneg, a bydd yn dda iawn gan bawb ei glywed yma yn fuan eto.
LLANDDEUSANT, SIR GAERFYRDDIN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLANDDEUSANT, SIR GAERFYRDDIN. Ar Ddydd Calan, yn Ysgoldy yr Eglwya, rhoddwyd gwledd o de a bara brith i'r plwyfolion yn gyffredinol, gan Mrs Davies, y Persondy, a Miss Lewis (aelod o'r Cynghor Plwyf), Nantgwynne. Edrychir ar Ddydd Calan yn y plwyf hwn, er's. blynyddau, yn ddydd o wyl, difyrweh, a mwynhad, ac y mae yn dyfod yn fwy poblogaidd o flwyddyn i flwyddyn. Eleni yr oedd plant a phobl ieuainc y p'wyf wedi ymgynull yn hynod o gyflavvu a Iluaws 0 ddynion canol oed a ben bobl. Yn ychwanegol at y tê, yr oedd eurafalau a melusion yn cael eu rhanu i bawb cyn gadael y byrddau. Yn yr hwyr, cynhaliwyd cyfarfod adloniadol yn cael ei wneyd i fyny o adroddiadau, dadlenon, cerddoriaeth, a chystadleuaeth. Llywydd, y Parch. D. J. Davies, ficer. Beirniad, Mr S. Morgan, Glandwr, Gwynfe. Derbyniodd. Miss Lewis a Mrs Davies gymeradwvaeth uchel, pan yn cyflwyno tlysau arian fel gwobrwyon ychwanegol i ddau arweinydd cyd-fuddugol corau y plant mewn eisteddfod a gynhaliwyd yn y plwyf yr wythnos flaenorol. Y ddau arweinydd oeddynt Mr J. Thomas, College, a Mr M. Lewis, Tyrpaen, a darfu i'r ddau gyilwyno diolchgarwch gwresog i'r ddwy foneddiges am eu haelioni, ac i'r gynulleidfa am ddangos y fath deimladau da, ac am roddii iddynt y fath gymeradwyaeth. Rhoddoddt Miss Lewis hefyd lyfrau yn wobrwyon i'r- goreu am areithio yn ddifyfyr ac i'r goreta am dclarllen cerddoriaeth ar y pryd. Enillwyd y blaenaf gan Mr J. Davies, Tymawr, a'r olaf gan Mr M. Lewis, Tyrpaen. Yr oedd yr ysgoldy yn orlawn, a clafwydcyfarfod hwylus, difyrus, ac ideiladol. Yr oedd yr adrodd yn wir dda, a'r canu yn rhagorol. Ni chlywsom gantorion Llanddeusahfc erioed mewn gwell hwyliau, gan gynwys yr eglwys a dau gapel y Methodistiaid. Ar ddiwedd y cyfarfod, darfu i Mr J. Pritchard, Blai gynyg diolchgarwch i'r ddwy foneddigssi am eu haelioni y flwyddyn hon ato.. Dywedai, Y mae teulu Nantgwynne wedii bod ar y blaeu gyda phob gwaith cla yn, y. plwyf hwn er's cenedlaethau, ac wedh gwneyd mwy i ^ddyrchafu'r plwyf yrit mhob ystyr nag unrhyw deulu arall ya ystod y ganrif hon, ac y mae ya dda genyf weled fod Miss Lewis yn cadw i fyny gymeriad ac anrhydedd y teulu. Y mae Mrs Davies befyd yn meddu ar bob cymwysder, yn 01 ein barn ni, i fod yn wraig i offeiriaid, ac yn gwneyd ei goreu i'w gynorth wyo ac i gynal ei freichiau i fyny." Eiliwyd a chefnogwyd y cynygiad, gan Mr D. Davies, Gwydre, a Mr J Davies, Llwyntew, a phasiwyd ef yn wresog ac unfrydol gan y gynulleidfa. Wrth gydnabod y diolchgarwch, dywedai y Ficer, Yr wyf yn:ddiolchgar i chwilata ddangos y fath deimladau da, ac y mae yn dda genyf weled y fath undeb a chyd- weithrediad yn y plwyf y dydd cyntaf o'r flwyddyn newydd. Gobeithio y jbydd i'r undeb hwn barhau. Sonir weithiau am Gymru Fydd, nis swyddom etc beth a fydd Cymru yn y dyfodol, ond ni a obeithiwn y bydd yn Gymru gyfan ac undebol. Uno brif-ddiffygion Cymru yn bresenol ac yn y gorphenol yw pleidian ac ymraniadau yn wleidyddol a chrefyddol. Ni a obeithiwn y bydd Cymru yn y dyiodol yn rhagori mewn undeb, cyfan- rwydd, a chydweithrediad, a chan obeithio hefyd fod yr wyl flynyddol hon yn foddion i gynyrchu ..optgafe, brawd- garwch, a chydweithrediad' yitif 7 plwyf hwn. Felly dygwyd i derfyniad ddiwrnod wedi ei dreulio yn'hynocl o hapus, a phawb yn ymddangos wrihVea ad ac yn eu hwyliau goreu.
=--_------__-, EaTHTOLAU YE…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
=- EaTHTOLAU YE EGLWYS. [&1N B, D. JOHNS, LLWY2fPIA.] fUllY I.—Y DRINDOD. CYNWYSIAD. Y mae y gyntaf o Un Deu- gain Eutbyglqii Cri f 'v (I yn vnodrin a ffydd yn y Drindod Sanctaidd. Hhy- I buddia., ni yn erbyn cyfeiliornadau y sawl ydynt naill ai yn gwadu bodolaeth DLiw, neu a osodent. derfyn ar ei natur Ef trwy briodoli iddo anraherfFeithderan I dynol. Dywed yn (1) pad ops ond un gwir Dduw byw (Dent. v. 4; Esay xliv. 8; 1 Cor. viii. 6); (2) ei fod Ef yn dragy- wyddol, heb go iff, heb ranau, hob del i- oddefiadau hyny yw, nad oes ynddo Ef ddim rnaterol, neu ranadwy, neu nn- I Y, mherffaith, dim trwy dclerbyniad, dim sydd yn gyffredin mewn ereiil; y mae Efe yn gyfan, perffaith, a syml, yn ua ynddo ei Run mewn sylwedd neu hail fod (Sfc. Joan, i v. 24); (3)ei fod Ef 0 anfeidroi allu-, doethineb, a daioni (Salm cxv. 3; cxlvii. 5 St. Math. xix. 17) (4) ei fod Ef yn Wneuthurwr a Chynhaliwr pob peth gweledig ac anweledig (Gen. i. 1 Col. i. 1'), 17 Act. xvii. 28) (5) fod yn Undod y Duwdod dri Pherson, o un sylwedd, galluogrwydd, a thragywyddol-, deb,*y Tad-/ y Mab, a'r Ysbryd Glan (Geri. 1. 26; St. Math. xxviii. 19). Yr uchod ydyw yr hyn a ddysgir gan yr Erthygl. HANES. EV mor'of nad wy oedd yr erledigaethau cyntefig, ac er mor boeniis ydoedd eu prawf o ffydd y Cristionogion, yr oedd yr heresiau a Jygrasant yr Egl wys yn llawer mwy peryglus. O'r dechreuad yr oedd brodyr gan, y rhai a wnaefchant y cwbl a fedrent i iygiu y ffydd. Heresi a ddeillia 0 air yn golygti dewis allan. Darfu i'r athrawon gau hyn ddewis rhan o't'jffydd, a gadael alian ereiil,, yn lie dal yrfolI yn ei neu hwy a ychwanegasant rywbeth at y ffydd nad oedd wedi ei drcsglwyddo gan yr Eg- lwys. Y mae pob ad ran o'r Erthygi gyntaf, yn ogystal a plob adran o'r Erthyglau ereiil, yn tu'o yn erbyn vhyw heresi sydd wedi blino yr Eglwys, ac a ali fod, er hyd yn nod yn farw yn awr, fel y mae profiad wedi dangos, yn barod i ail-ymddangos ar unrhyw adeg. Am y resw,m hwn, y modd goreu i fyfyrio yr Erthygku ydyw o'u hochr hanesyddol. Pe b'ai dynion yn gwybod mwy am y gwasanaeth gwerthfawr y tilaet-it hwy. a'r Credoau Niceaidd ac Athanasaidd wedi gyflawni yn nghadwraeth gwirioneddau pwysig y ffydd Gristionogo], ni fydchd cymaint o esgeulusdod yn bod yii eu cylch. Cyfododd amryw o heresiau gynt mewn perthynns i'r Drindod. Gwadai y Monarchiaid fod un Person o eiddo y Tad, un araH o eiddo y Mab, ac un arail o eiddo yr Ysbryd GJan. Tra yn cania- tau yr Undod, gwadent y Drindod. Sylfaenydd yr heresi hon ydoedd Theo- dotus, Byzantiad perfchynol i'r ail ganrif, yr hwn a haerai fod Ctisfc yn ddyn yn unig. Gelwid y Patripassiaid felly am eu bod yn credu inai Duw y Tad a ymgnawdolodd, ac a ddioddefodd ar y grces. Dysgwyd yr heresi hon gyntaf gan Praxeas, Phrygiad yn Rbufain, yn yr ail ganrif. Gelwid y Sabell- iaid felly oddiwnh Sabelliua, offairiad Aiphtatdd, neu fel y dywed rhai, esgob, perthynolTr drydedd ganrif, a dalient fod Duw yn un Person, ac mai yr un a'r un- rhyw Berson yw y Tad "a'r Mab a'r Ysbryd Glan, yn datgucldio oi Hun mewn tair perthynas vvalianol fel Creawdwr, Gwaredwr, ac Ysbrydolwr. Felly, yn ol y Credo Athanasaidd, yr oeddynt •' yn cysriysgu y personau.' Golyga cymysgu' yn y fan hon gwneyd yn un. Derbyniodd yr Ariaid eu henw bddiwrth Arius, 319, lienadur o Alecs, andria. Dalient fod amser pan nad oedd y Mab, ac o ganlyniad gwadent ei fod yn Dduw, canys y mae tragywydd- oldeb yn rhan hanfodol o aragyffrediad o Dduw. Cyfododd y ddadl tua'r fl wyddyn 318. Yr oedd Alecsander, esgob Alecsandri; yn traethu ar y Drindod, pan ddarfu i Arius, yr hwn ydoedd yn un o'i wrandawyr, ei gyhuddo o Sabelliaeth, a thaerodd mewn gwrth- ] wynehiad i'w ddysgeidiaeth, nad oedd Mab Duw wedi bodoli er tragywyddol- cleb. Ymdrechodd Alecsander am gryn amsei ei argyhoeddi o'i gyfeiliornad, ond pan ganfu ei fod yn gosod ei hun yn agored i gerydd drwy oddef heretic, cam- ay niadau yr hwn oeddynt yn gyflym wreiddlo yn yr eglwysi, efe a alwodd ,} ynghyd, yn 321, gymanfa o gant o esgob-1 ton Aiphtaidd a Libyiaidd, y rhai a ddi- swyddasarit AriusN, ac a'u diaelodasant o'r Eglwyg. Os," ebai Arius. v cenbedl- odd y Tnd y Mab, yr oedd. gan yr Hwn a genhedhvyd ddechrenad bodolaeth; ac felly y mae yn atnlwg fod amser pan nad oedd y Mab yn bodoli. Y mae felly yn canlyn o angenrlieidrwydd iddo Ef gael ei fodolaeth o bethaa nad ydynt.' Yn y I modd hwn gwadai Arius fod y Mab yn C wir Dduw o wir Dduw,' fod Duwd'od y Tad. y Mab, a'r Ysbryd Glan. yn un- rbyw; gogoniant gogyfuweh, mawrhydi gogyd-tragywyddola bod y Mab yn 'ddigreedig,' a 'thragywyddol.' Haerodd mai nid dyn yn unig oedd Crist, ond ei fod yn Dduw perffaith yn unig tiwy fabwvsiad. Condemniwyd Ariaeth vn Nghyngor Nicea, 325. Ond er gwaetbaf hyn, ymledu a wnaeth y cyfeiliornad drwy y gwledydil, a gwnaeth niwecl mawr i'r Eglwys. Deilliodd camsyniad Arius yn berwydd iddo fethu deall fod y gair 1 cenhedlu yn cyfeirio nid at amgylchiad ond at y berthynas anfeidrol rhwng y Tad a'r Mab. Darfu i Gyngor Nicea sefydlu yr afhrawiaeth Ysgrythyrol fod y Mab yn gydsylweddol zl'r Tad. Ar ol hyn cyfcdodd amryw o sectau y rhai a gyfnewidiasant ychydig ar olygiadau Arius, ac a haerent nad oedd y Mab o'r un sylwedd eithr o gyffelyb sylwedd a'r Tad, a hyny nid o anian ond o ragor- fraint. Yn 431 dysgodd un Photinus nas gellid galw Crist vi-i Fab Duw hyd L, nes y ganwyd Ef, ac "iddo gael ei alw felly, oblegid iddo gael ei eni. o forwyn, felly, oblegid iddo gael ei eni o forwyn, drwy weithrediad yr Ysbryd Glan. Felly, efe a wadai Genheviliad Tra- gywyddol a Chynfodolaeth Crist, athrwy hyny Ei Gydsvlweddolrwydd a'r Tad. Yn y 16 ganrif. dysgodd Eausfcus Socinu-, brodor o Tuscany, i'r lesu ar ol ei eni o Forwyn, ac wedi ei ddyrchafu i'r nefoedd, gael ei addysgu yn ewyllys Dnw, a'i gynysgaeddu a'r rhan hono o'r gallu Dwyfol a elwid yn Ysbryd Glim. Yna Efe a ddaeth i lawr yn athraw cyfiawnder. Y sawl a ufuddhant iddo a gant eu cadw. Yn 343, yr oedd Mace- donius yn esgob Caercystenyn, yr hwn a wadai Dduwdod yr Ysbryd Glan. Hhai o'i ganlynwyr a ddalient fod yr Ysbryd Glan yn greadwr; ereiil a wadent hyn, ond ni chaniataent ei fod Kf yn Ddu w tra y dysgai ereiil i'r Ysbryd Glan gael ei gren gan y Mab. Condemniwyd yr heresi hon gan Cyngor Caercystenyn, 381, pan ychwanegwyd yr adranau canlynol at y Credo Niceaidd, 'yr Arglwydd a'r Pryniawdwr, yr Hwn svdd yn deilliaw o'r Tad a'r IVLtb; yr Hwn ynghyd a'r Tad a'r Mab a. gyd- addolir ac a gydogoneddir, yr Hwn a lefarodd trwy'r Proffwydi.' SYLWADAU. Y mae gwybod fod Duw, a gwybod, mor bell ag y medrwn amgyffred, beth ydyw Efe, yn ffurfio y wybodaeth uwchaf, teilwng olymchwiliad difrifol a gweddigar pob cr?adur deallol yn y bydysawd. Hfurna iawn aragyffrediad am fodolaeth Duw, sylfaen pob gwybod aeth a doethineb. Yr un Person A nfeidrol ydyw Duw y Cymro, God' y Sais, Dens' y Lladinwr, Theos' y Groegwr, ac 'Elohim' yr Hebrewr. UeIwir y cyfeilioruadau a wnant gam a bodolaeth Duw yn Ddidduwiaeth, Amldduwiaeth, a Holldduwiaeth. Y cyntaf a wada fodolaeth Duw yn hollol; yr ail ydyw y a gyfododd o'r argyhoeddiad fod Dn w i'w weled yn ngwrtliddryehau mawrion Anian, er engraifft, y bobl a ystyrient yr haul a'r lleuad fel cynrych- iolwyr gweledig rheolwyr anwyledig y ddaear dyma sylfaen eilunaddoliaeth a'r trydydd ydyw y cyfeiliornad sydd yn dysgu fod Duw yn bob peth, a phob pethynDduw; fu-Jyr oil o feddwl ar oil 0 fater yn Dduw. Felly collir holl bersonoirwydd pendant y Duwdod. Y mater eynfaf gyda golwg ar Dduw ydyw si fodolaeth Ef, ffaith a geisir ei sefydlu tnewn dwy ffordd gwahanol 0 ymresyinu, j < an i brofi ei fed o angenrlieidrwydd, a'r j ] —man——n—h—1- ———a' ■■ —-n ia llall ei fod Ef. Y mae y ddadl dros fodolaeth angenrheidiol y Bod Dwyfol yn gorwedd yn hollo! o fewn cylch ymresymiad dyn, tra y mae y ddadl oddiwrth gynllun at gynlluniwr, yn perthyn i Dduwinyddiaeth Anianyddol. Dywed y cyntaf, Gwyr dyn ei fod ef ei hun. Y mae efe yn gwybod hefyd na fedr dim gynyrchu bod fel efe, ac y mae yn rhaid gan hyny fod rhyw- beth yn dragwyddoJ. lib aid ma; un goralluog a gorwybodus ydyw y bod j tragywyddol hwnw. Ac am hyny yn Dduw.' Y mae y ddadl oddiwrth gyn- llun at gynlluniwr yn sylfaenedig ar egwyddor gydnabyddedig. Mae y byd oddiaragvlch i ni yn orlawn o brawfion o gynllun deallgar. Gwelir yn amlwg na ffurfiwyd pethau nefoedd a daear trwy ddamwain, trwy amrywiaeth o fodau, na chan fod annoeth a dialgar. Yn ychwanegol at y dadleuon a nodwyd, eellid enwi amryw erein sydd yn ffafriol i'r bô3 o' Dduw, yr Hwn sydd yn Fed Hollalluog ac Hollwybodol, yr hwn ydyw Pen Arglwydd a Phen Llywydd y bydysawd. Mae natur hanfodol Duw yn ddirgelwch. Dim omd gwybodaeth negyddol geir yn yr Ysgrythyrau am ffurf a dull bodolaeth Dnw. Perthyna priodoleddau naturiol Duw iddo Ef ei Hun, sef mawredd, nerth, doethineb, ysbrydolrwydd, anfeidroldeb, tragywydd- oldeb, anghyfnewidioldeb; perthynant yn hollol i natur Duw, a chyfansoddant ei hanfod an am gy ffred ad wy priodol- eddau moesol Duw, y rhai yn nghyd a ffurfiant ddeddf ei natur Ef, ydynt ei sancteiddrwydd, cyfiawnder, daioni, ac fel y cyfryw gosodir Ef o'n blaen yn gymeriad sydd yn hawlio ein cariad a'n hefelychiad llwyr, cyson, a gwastadol. Y mae dadleuon oddiar reswm yn dangos mai Un Duw sydd. Argyhoeddir ni o Undod y Duwdod yn herwydd, 1, Nis gallwn ddychymygu y dylai fod dau acbos dechreuol. 2, Nis gall fod dau Brif Lywydd y byd. 3, Gan fod un Duw yn ddigon, am hyny, pe bae ychwaneg, ni fyddai y naill na'r llall yn angenrheidiol; ond y mae Duw yn F6d angenrheidiol, Mae genym amryw o awgrymiadau am luosowgrwydd yn y Duwdod yn yr Hen Destament. Undod ydyw gwers fawr yr Hen Destament, a Drindod ydyw gwers fawr y Testament Newydd. Ceir lluaws o broffwydol- iaethau yn yr Ben Destament y byddai y Messiah yn Berson Dwyfol. Pan yr oedd lesu o Nazareth yn y byd priodol- wyd nodweddion Dwyfol iddo, a phrofodd Ef ei hun ei fod yn Hollalluog, Holl- bresenol, Hollwybodol. Coronodd ei adgyfodiad a'i esgyniad y cwbl a ddy- wedodd, ac a ddywedwyd am dano. Y mae yr Ysbryd Glan yn Berson, canys y mae gweithredoedd person yn cael eu cyllawnu ganddo a'u priodoli iddo ac y mae yr Ysbryd Glan yn Ddwyfol, oblegyd yn ychwanegol at brawfion ami ereiil, y maeyr un priodoleddau yn cael eu rhoddi iddo ag i'r Tad a'r Mab, ac mewn 48 o fanau yn yr Ysgrythyr cyf- lwynir y Tri Pherson yn gydutiol i'n sylw. Cofiwn y geiriau yn y Credo I A'r Ffydd Gatliolil(r yw non Bod i ni addoli un Duw yn Drindod, a'r Drindod yn Undod.'