Y Llan

LLANGENNECH. Derbyniais lyfchyr heddyw oddiwrth Simon, yn rhoddi ychydig o hanes y Llan i mi. Dywed fod tua 80p wedi eu rhanu y dydd o'r blaen allan o fane cynilo yr Ysgol Sabbothol. Da iawn, onide? Mae y nodachfa sydd i gymeryd He yma y mis hwn yn debyg iawn o fod yn llwydd- ianus, gan fod merched bach y G.F. S. ac ereill yn ddiwyd dros ben yn parotoi ar ei gyfer. Nid yw y diwygiad eto wedi cymeryd lie yn yr Ysgol Sabbothol, ond clywais fod ychydig gyffro yn y gwersyll. Da oedd genyf glywed fod cychwyniad wedi ei roddi i gyfarfol gweddi y bobl ieuainc ar foreu Sul. Daliwch ati, fechgyn bach y mae'r gwaith bendigedig hwn yn sicr o fod yn fendith i chwi a'r Eglwys yn gyflredinol, pan bydd y rhai hyny sydd yn awr yn cario'r gwaith ymlaen yn malurio yn mhriddellau oer y dyffryn. Cynhaliwyd gwasanaeth y Plygain yn yr Eglwys foreu dydd Nadolig am 6.30, pryd y daeth nifer dda o'r Eglwyswyr ynghyd. Bu yma hefyd wasanaeth am 11 o'r gloch, ynghyd a. gweinyddiad o'r Cymun Ben- digaid. Da iawn oedd gan Hen Golier' i weled rhai Ymneillduwyr yn bresenol yn y gwasanaeth hwn. Credai 'Hen Golier' yu drwyadl, os na ddychwela y gwenyn ir hen lestr, y byddant mewn ychydig flynyddau wedi efelychu cymaint ar hen wasanaethau bendigedig ein Heglwys anwyl, fel y bydd yn anmhosibl i wneyd gwahaniaeth rhwng gwasanaeth cyhoeddus Ymneillduaeth ag Eglwysig. Yr wyf yn cofio yn eithaf da am y diweddar Barch. Dafydd Rees, Capel Als, Llanelli. Dyn selog iawn oedd ef dros Independia Fawr, ac nid oedd neb mwy uchel ei lais nag ef a'i gynulleidfa yn gwaeddi I Pabyddiaeth, Pabyddiaeth,' ar offeryn cerdd mewn Eglwys Sefydledig, ond beth welwn y dyddiau hyn, hyd yn nod yn Nghapel Als, Llanelli? Dim ond full orchestral band. Carai Hen Golier' i'r dydd i wawrio yn sydyn pan bydd canu y cysegr ymhob Eglwys a chapel hefyd trwy'r wlad yn cael ei gynorthwyo gan seindorf o'r fath ag sydd yn Tabernacl, Treforis, neu Gapel Als, Llanelli. Yr wyf wedi crwydro oddiwrth hanes Ileol y waith hon, Mr Gol., ond cyfyngaf fy hun yn fwy y tro nesaf. Gofidus genyf groniclo marwolaeth a chladdedigaeth Mrs Evans, Pencoed, o'r plwyf hwn. Bu y wraig hon yn aelod cyson o'r Eglwys yn y lie hwn am tua 35 mlynedd. Fel y bu fyw, felly y bu farw, yn Gristion disglaer, a'i holl ymddiriedaeth yn ei hanwyl lesu. Gadawodd hen wr oedranus ar ei hoi, pump o fechgyn, ac un ferch, pa rai sydd i gyd mewn cyflawn oed. Daeth tyrfa fawr ynghyd ar ddiwrnod y claddu, sef Rhagfyr 20fed, i dalu y parch olaf i'w gweddillion marwol trwy ei hebrwng i fynwent Eglwys y plwyf, lie y gorwedda hyd ganiad yr udgorn diweddaf. Heddwch i'w llwch.— Hen Golier.

LLANRUG. HAELIONI.—Da geuym hysbysu fod y Cadfridog Rowlands, o Blastirion, yn ol ei arferiad blynyddol, wedi cyfranu llawer iawn i drigolion Llanrug a Chwmyglo eleni eto. Hefyd, y mae Miss Rowlands, Tyddyn Elan y Parch. James Parry, Plasgwyn y Parch. T. Johns, Rheithordy a'r Milwriad Ruck, Llwynybrain, wedi cofio yn helaeth adeg y gwyliau am y rhai oedd mewn angen. MARWOLAETH.—Dydd Sadwrn, Rhagfyr 28ain, fe gladdwyd Mr Robert Morris, Glyn Ifor, yn 78 mlwydd oed, yn mynwent y plwyf, Llanrug. Gweinyddwyd gan y Parch. J. Salt, ficer Llandinorwic. Bu Mr Robert Morris yn gweithio gwaith saer coed ar ystad Plastirion am haner can' mlynedd, ac yr oedd yn uchel ei barch gan y Cad- fridog Rowlands, yr hwn fu yn hynod ofalus o hono yn ystod ei afiechyd. Y CLWB DILLAD.—Yr wythnos ddiweddaf rhanwyd tocynau y clwb dillad, yn yr hwn y mae 91 o aelodau. Y mae Miss Row- lands, IJyddyn Elan, yn deilwng o daiolch- garwch pawb yn y plwyf am y gofal a'r drafferth y mae'n gymeryd i gynorthwyo gwragedd gweddwon ac ereill sydd mewn angen am gynorthwy y clwb dillad.

LLANNON, SIR GAERFYRDD1N. Cynaliwyd nodachfa yn yr ysgoldy ar ddydd Mawrth, y 17eg o'r mis diweddaf, yr elw yn myned tuag at glirio y ddyled oedd ar yr ysgol. Bu y merched yn ymgasglu i'r ficerdy bob wythnos yn ystod y gauaf diweddaf a hwn, i weithio yn ddyfal a'r nodwydd ddilladau a phethau ereill gogyfer a'r achlysur, a chafwyd llawer o roddion gan gyfeillion a dieithriaid, fel erbyn y diwrnod yr oedd yna gasgliad da anghyffredin o bob math o nwyddau mewn Haw. Agorwyd y gweithrediadau am dri oV gloch, gan Mr Frank Nevill, Llanelli, (yn absenoldeb anocheladwy Mr R. Goring-Thomas) mewn ychydig o eiriau cymwys iawn, a chynygiwyd aceiliwy ddiolchgarwch iddo gan Mr Richards, Gellywernen, a Mr T Madoc Jones, Llannon. Y rhai oeddynt yn llywyddu wrth y gwahanol stalls oeddynt a ganlyn: -Mrs Thomas, Ficerdy Mrs Vivian a'i merched, a Miss Beaumont, Plas; Mrs Evans, ysgoldy Misses Jones, Maddox, John, Lewis, a'r Parch J Phillips. Trwy ymdrechion Mr Evans, ysgolfeistr, a Mr T M Jones, cafwyd cyngerddau byrion o bryd i bryd. Da genym allu dweyd fod swm o dros £ 50 wedi ei wneyd, yr hwn sydd dda, pan ystyriom mai plwyf gwledig yw hwn, ac mai y gauaf oedd hi. Ar y nos Lun olaf yn y flwyddyn aed a'r hyn oedd yn ngweddill i'r Tumble Reading Room,' lie y cafwyd £7 eto yn ychwanegol Hyderwn fod genym ddigon yn awr, ar ol talu y treuliau cydfynedol a pheth fel hyn, i gyflawni yr amcan mewn golwg wrth ei ebyiial.-Irenaeus.,

FFESTINIOG A'R AMGYLCHOEDD. CYMDEITHAS LENYDDOL A DUWINYDDOL ST. MIC]EAFL'S. -Nos Wener, yn yr Ysgol Genedlaethol, cynhaliodd y gymdeithas uchod ei chyfarfod. Llywyddwyd gan Mr Joseph Jones, Tynymaes, a chafwyd cyfar- fod amrywiaethol, ac awd drwy y rhaglen a ganlyn Carol, Parti, o dan arweiniad Mr John Evans; papyr, y Parch. Anthony Davies deuawd, Mri John P. Jones a John Evans dadl, Miss Mary M. Hughes a Mr A. Woolford ymgom, Miss Lizzie Francis, Miss Ellen Jones, a Miss Maggie Williams; deuawd, Mr Davia Edwards a'i gyfaill; papyr, Mr William Davies, Teilia-isaf; deuawd, Mr Edward J ones a'i gyfeilles; dadl, Mr David 0. E loans ac Alfred Wool- ford carol, Parti. Y na terfynwyd cyfarfod hynod o dda.Gohebydcl.

CWMYGLO. Y WLEDD NADOLIG.-Dylasai yr adrodd- iad fod fel y canlyn :—Gweinyddwyd wrth y byrddau gan Mrs Johns, Rheithordy, Llanrug, ynghyd a'i chwaer, Mrs V oysey Mrs Pickering, Bryncrwn, a Mrs Jones, Aber; Mrs Williams, Railway Hotel, a Mrs Price, Brynbyfryd; Mrs Morris, New Street, a Mrs Williams, Gorsbach. Gwas- anaethwyd gan Lily Williams, L. H. Morgan, Annie Pickering, Annie Jones, Lizzie Jane Pritchard, Lizzie Morris, Annie Williams. YR YSGOl, SUL.-Y Sul diweddaf ethol- wyd Mr William Thomas, Alltgoch, yn arol- ygwr, a Mr John Roberts, Danymarian, yn yagrifenydd. Y mae clwb yr Ysgol Sul o dan ofal Mr Henry Morris, New Street, trysorydd, a Mr Robert Hughes, Tynyr- ardd, ysgrifenydd. CYFARFOD Y PLANT.—Cynhelir cyfarfod y plant bob nos Fawrth gan y Parch D. C. Morgan, a Mr R. T. Williams. Gofalir am 'savings bank' cyfarfod y plant gan Mr Richard Roberts, trysorydd, a Mr John Roberts, ysgrifenydd. Bu cor y plant yn canu yr anthem fechan 'Heibio Gethse- mane nos Sul yn y gwasanaeth, a gwledd ragorol oedd gwrando arnynt. Y COR CANU. — Bu aelodau y cor yn ffyddlon iawn yn y parotoadau ar gyfer gwyliau Nadolig, a theimlir yn ddiolcbgar iddynt am hyny. Cynhelir cyfarfodydd canu bob nos Sul am 5 o'r gloch, a phob nos Fercher. Gofalir am glwb y cor canu gan Mr Richard Roberts, trysorydd, a Miss L. H. Morgan, ysgrifenyddes. Y "CYFAILL EGLWYSIG."—Etholwyd Mr John Roberts, Danymarian, yn yr Ysgol Sul i fod yn ddosbarthwr y Gyfaill Eglwysig am y flwyddyn 1896. Hyderwn y caiff dderbyniad gan bob teulu Eglwysig yn yr ardal.

LLNNFACHRAETH, MON. Y BWRDD YSCOL.Cynhaliodcl y bwrdd hwn eu cyfarfod nos Wener, y 3ydd cyfisol, o dan lywyddiaeth Mr T. H. Williams, Mynydd (cadeirydd). Arwyddwyd cheques am gyflogau y swyddogion, y cyfanswra yn 16p 2s. Yr hyn fu dan sylw fwyaf ydoedd treuliau y Swyddog Dychweliadol ynglyn ag etholiad diweddar y Bwrdd Ysgol. Yr oedd y treuliau hyn yn cyraedd y swm o lOp 19s 5c. Penderfynwyd eu talu. LLWYDDIANT BARDD.—Bydd yn dda gan holl dderbynwyr y LLAN glywed am lwydd- iant Elldeyrn,' golygydd doniol a galluog y Golofn Farddol. Efe ydoedd y buddugol ar Farwnad Mr Richard Hughes, Cefn- mawr,' yn nghyfarfod llenyddol Dwyran, dydd Calan diweddaf, a John Williams (Alawfardd) ydoedd yr ail, gyda chanmol- iaeth uchel gan y beirniad. Dechreu y flwyddyn ddiwedchf llwyddodd Elldeyrn i enill y gadair oddiar saith o ymgeiswyr rhagorol yn Eisteddfod y Bedyddwyr, yn y Town Hall, Caergybi, am farwnad i'r Parch R. Thomas, eu diweddar weinidog. Mor ddoniol, onide, oedd yr hyglod fardd yn rhoddi braslun o farwnadau yr oes yn y Golofn Farddol yn rhifyn Nadolig o'r LLAN —dangoseg eglur ei fod yn feistr ar y gwaith. Dymunwn fel Monwysiaid ei lwydd o eigion calon, oherwydd un o'r Hen Ynys yw ei ran oreu.

LLANENGAN. WATCH NIC.HT. -Yn Eglwys henafol St. Einion, y plwyf hwn, am 11 o'r gloch, noson olaf yr hen flwyddyn, cynhaliwyd gwasanaeth neillduol i wylied ymadawiad allan yr hen, a dyfodiad i mewn y flwydd- yn newydd. Ncdweddid y gwasanaeth gyda defosiwn gweddaidd, a thraddodwyd an- erchiad difrifddwys i'r amgylchiad gan y Parch H. G. Williams, rheithor, yr hwn a wasgodd ar feddyliau y gwrandawyr y pwysigrwydd i ddysgu cyfrif ein dyddiau fel ag i ddwyn ein calonan i ddoethineb. Yn ystod y gwasanaeth canwyd amryw garolau, a chafwyd cynulliad lluosog, ac ymddygiad gweddus. SYMUDIAD Y BYWYDFAD. -7 Fel ag y crybwyllwyd mewn rhifyn diweddar o'r LLVN, oherwydd yr anhwylusdod a deimlid i hwylio y cwch hwn i'r dwfr yn ei le presenol yn Abersoch, penderfynwyd ad- eiladu lie mwy cyfleue, sef ar y Penrhyn Du, ar draul gostfawr gan y Life Boat Institution.' Boreu dydd Gwcner diweddaf, gwelidy cwch yn cael ei hwylio allan am y tro diweddaf o'i hen gartref yn nhrwst magnelau ac ergydion. Ac erbyn oddeutu 1 o'r gloch yr un diwrnod, yr oedd tyrfa luosog wedi ymgynull i drwyn y Penrhyn Du, yn wyddfodol ar yr arbrawfion a wnaed o'r cwch yn cael ei weithio i fyny ac i lawr yn ei le newydd. Dirwynid ef i fyny gyda math o crane,' yn cael ei ddirwyn gan amryw ddynion nerthol, a llithrai i lawr ar hyd yr incline' yn ei bwysau ei hun mewn modd celfyddydol, gyda'r criw ar- ferol ynddo. Y mae y gwaith a fu dan arolygiaeth Mr Geddy, y peirianydd, wedi ei gwblhau yn rhagorol, a theimlai pawb o'r gwyddfodolion fod yr arbrawfion a wnawd y diwrnod hwnw dan arolygiaeth y peirianydd, a medrusrwyd y dwylaw yn dangos fod y gwaith wedi ei gwblhau yn llwyddianus. Yn mysg y lluaws oedd yn bresenol, gwelsom y Parch H. G. Williams, rheithor y plwyf, Mrs Williams, y Parch Mr Williams, curad-mewn-gofal, Llangien. T. Ll. E.

GLANAU Y BANWY. Ychydig amser yn ol nid oedd neb yn ysgrifenu i'r LLAN o'r ardaloedd hyn, ond yn awr, wele un o dan yr enw Erfyl' yn dyfod i gynorthwyo 'Shon Tanad,' ond cofied Erfyl' fod rhaid iddo gadw at y gwir, a dim ond y gwir; gwnaeth rhai cam. gymeriadau yr wythnos ddiweddaf. LLANFAIR CAEREINION. jCynhaliwyd gwasanaethau yn Eglwys y plwyf hwn fel arferol dydd Nadolig, a chanwyd amryw garolau yn yr hwyr. Gofidiem fod cynifer o Eglwyswyr yn troi eu cefnau ar yr Eg- lwys, ac yn myned i'r cyngerdd yn Ysgoldy y Bwrdd yn yr hwyr. LLANGYNIEW.-Saif Eglwys y plwyf hwn ar fryncyn bychan, ychydig i'r gogledd o'r afon Banwy. Y mae yr Eglwys, fel y deng- ys enw y plwyf wedi ei chyflwyno i Sant Cyniew, Ap Gwynlliw, Ap Glywis, Ap Tegid, Ap Cadell, Ap Deyrnllwg, brawd Catwg. Eglwys fechan diaddurn ydyw, mewn cyflwr lied adfeiliedig. Dechreuodd y Parch S. Reed, D.G., weinidogaethu yma dydd Sul diweddaf. LLANERFYL.—Ar ei ymadawiad o'r plwyf, rhoddodd y Parch S. Reed lyfrau heirdd a defnyddiol yn wobrwyon j aelodau yr Ysgol Sul. Pregethodd ei bregetb. ymadawol nos Sul, Rhagfyr 29ain. Yr oedd yr Eglwys yn orlawn, a gellid gweled y dagrau yn treiglo ilawr gruddiau y rhan fwyaf o'r gynulleidfa. Shon Tanad,

GOGLEDD CYMRU. M Yn L]ys Sirol Rhyl, dydd Gwener di- I wedaaf, rhoddodd Syr Horatip Lloyd ■ ddirwy o lOp ynghyd a'r costau a thai I y 6 1 twrne, ar Mr Joseph Littler, 'grocer, I Prestatyn, am werthu cyffyr ('Mother ■ Winslow's Soothing Syrup') yn cynwys I ychydig wenwyn, ac yntau heb fod yn ,H druggist' trwvddedig. Erlyniwyd gan y |H Pharmaceutical Society.' II Dau garcharor yn unig oedd i'w profi yn SI Mrawdlys Chwarterol Sir Dinbych, a gyn- II haliwyd dydd Gwener yn Iluthyn. Goll- 81 yngwyd un yn rhydd ar feichniafon dan y II First Offenders' Act,' a chafodd y Hall II bedwar mis o lafur caled. Torwyd i fewn i Penrbyn Eos, Llan- II iestyn, nos Sul, tra yr oedd y teulu yn y II cape!, a lladratawyd 30p mewn aur, bil II pum' punt, ac amryw bapyrau o werth a 11 gedwid mewn drawer yn y parlwr. SI Cyfarfyddodd Pwyllgor Cerddorol Eis- Jl teddfod Llandudno nos Wener i benderfynu 81 ar y cantorion i gymeryd rhan yn ngwaith !■ yr eisteddfod. Yr oedd vno deimlad cryf «l dros waliodd yr oil o'r prif gantorion Cyrn- fl reig—Mri Ben. Davies a Ffrangcon Davies, 'I Miss Maggie Davies, &c., ynghyd a rhai o'r I eantorion Seisnig blaenaf. I Boreu dydd Sadwrn, cynhaliodd Mr W. ll J. B. Clerk, C.E., ymchwiliad yn Llan- |jl dudno dros Fwrdd Lleol y Llywodraeth ll gyda golwg ar gais a wnaed gan y Cyngor *1 Dosbarth am awdurdod i fenthyca l,700p il er codi ty marchnad newydd yn y lie. ||l Nos Wener, penderfynodd Pwyllgor ^1 Ysgol Sirol Bethesda ar ddydd Sadwrn I nesaf i osod careg sylfaen yr adeilad new- >1 ydd. Y mae Arglwyddes Penrhyn wedi I addaw cyflawni y seremoni. Fe fydd yno I gwmni urddasol yn bresenol, fac ymhlith I ereill, Mr W. Rathbone, yr hwn sydd wedi ;l cyfranu yn helaeth at yr ysgol. Dyma'r I ysgol sirol gyntaf dan y ddeddf newydd yn I Nghymru, a bwriedir iddi fod ymhlith y I goreuon o ysgolion celfyddydol (technical) y I wlad. Yn nghiniaw rhenti ystad Bodrhyddan, I nos Fercher diweddaf, cyflwynodd y tenant- I iaid album prydferth, ag ynddo enwau 400 j I o danysgrifwyr at aur. awrlais, i'r etifedd, J I Mr Maurice Conwy. Wrth gyfeirio at | I gyflwr amaethyddiaeth yn y wlad, dywed- I Mr Morris, Hendre, y dylai fod yna undeb I rhwng y tir-feddianydd, y tenant, a'r 11 gweithiwr er ysgafnhau ychydig ar y beich- |l ? y iau ar y tir. Siaradodd y goruchwyliwr, |l Mr Conwy Bell, yn gryf dros orfodi mas- Jl nachwyr i nodi cig tramor, a daliai ei bod fl yn anonest i werthu cig America fel cig y ,1 wlad hon. 41 Dywed y ffirexham Argus am yr wythnos 111 ddiweddaf y bydd Gwirfoddolwyr Cymru, 'I Siroedd, Amwytbi-, Caer, a Henffordd yn I gwersyllu y flwyddyn hon yn Towyn, lie yr ll ymunir a. hwy gan Yeomanry Siroedd Din- H bych, Amwythig, a Chaer, gwirfoddolwyr A cyflegrol Caer a Chaernarfon, yn gystal a H rhai battalions o filitia, yn rhifo gyda'u gilydd rhyw 25,000 o wyr. |l Dywedir fod y boneddigion eanlynol o H Rhyl wedi eu penodi yn ynadon heddwch fl yn Sir Fflint:—Mr J. Morgan Owen, fl H.M.I., Mr John Foulkes, Cadben E. W. fl Keatinge, a Mr R. M. Hugh Jones, M.A. fl Wrth anerch cymdeithas lenyddol y fl Methodistiaid yn Nghaernarfon nos fl Wener, dywedodd Mr William Jones, yr fl aelod seneddol dros ranbarth Arfon, nad ll oedd yr un ysgolfeistr Ymneillduol wedi fl derbyn ei addysg mewn coleg Eglwy&ig. fl Gallai y capel y siaradai ynddo roddi un i engraifft iddo o'r hyn a fynai efe na fodolai, a dywedir fod deunaw o ysgolfeistri Ym- fl neUlduol yn Ngholeg Hyfforddiadol Caer yn

TALSARNAU. II Dydd Mercher, Ionawr laf, cafodd y 11 plant syddyn mynychu ysgol Glanywern, |fl eu digoni o do a bara brith, tua deugain fl mewn nifer, ac ar ol te treuliwyd awr neU fl ddwy mewn canu a chwareuon diniwed fl gyda'r plant, a rhanwyd gwobrwyon 'cyn fl myned adref, cynygiwyd diolchgarwcd gan ein parchus reithor i Arglwydd Harlech am fl ei garedigrwydd i'r plant, ac hefyd i'r fl ysgol-feistres Mrs Mynott, a'r boneddigesau a fu yn cynorthwyo y diwrnod hwnw. fl Dydd Gwener Ionawr 3ydd, gwahoddwyd I cor y plant Eglwys Llanfihangel-y-traethau fl i Tycerrig i swper. Treuliwyd noson fl ddifyr mewn canu ac adrodd. Cyn myned adref, cynygiwyd diolchgarwch i'r teulu am fl eu caredigrwydd i'r plant gari Mr Edmund fl Hughes, Glasfryn, ac eiliwyd gan Mr fl Griffith T. Griffiths, Rhydgoch, ac hefyd gan Mr Meredith Hughes, arweinydd cor y I plant. Mae Mr M. Hughes wedi cymeryd fl trafforth inawr gyda cor y plant, ac y mae fl yn eu paratoi yn bresenol gogyfer a'r cyfarfod fl cystadleuol blynyddol yr hwn sydd i fod fl diwedd y mis hwn. Iechyd iddo, a boed iddo byth flino gyda'r gwaith da. flfl