Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
Nodiadau Cyffredinol.
Nodiadau Cyffredinol. (Gran TKGAI). Fal y gwelir oddiwrth hysbysiad mown eolofn arall, eynhelir Cynhadlcdd Flyn- yddol Cy mdedtLas Ddirwestol Eglwys Loegr (Adran Esgobaeth Bangor) yn Mhenmaonmawr ar ddydd Iau, y 29ain oyfiaol. Yr oeddys wedi ponderfynu ar ddyddiad blaenorol, ond er mwyn cyfarfod hwylusdod yr Arglwydd Esgob, yr hwn sydd ganddo gyhoeddiad pwysig ar y 5* 14eg o Fawrth, mae y 29ain-dydd Iau- wedi ea fabwysiadu. Gwahoddir holl offeiriaid yr Esgobaeth i'r Gynhadledd, ynghyda chynrychioJaeth o ddau o bob Eglwys. Ar yr adeg bresenol, pan mae ooet trafaelu yn uchel, hydera'r Pwyllgor y bydd i offeiriaid y cylch wnoyd ymdrech neillduol i ymbresenoli ac i anfon- cynrych- iolwyr. Prin y gallwn ddisgwyl cynrych- iolwyr o ben axall yr Esgobaeth, ac am hyny disgwyiir yn ffyddiog y bydd eglwysi a gwyr mawr Arllechwodd-ai hi yw y benaf o'r Deomaethau î-edrych ati i wneyd y Gynhadledd yn llwyddiant ac fod llais yr Eglwys iw glywed yn hyglyw yn y cyfwng preaenol yn hanes ein gwlad. Diau y bydd i orchymyniop ac awgrym- iadau y 'Food Controller' a'r Prif Wein- idog, a'r angen am 'Arawys Cenodlaethol,' gael llawer o sylw, a sicr genym y dylai pob Eglwyswr sy'n credu yn nefnydd- loldeb tymhorau sanctaidd yr Eglwys wneyd ymdrech i fod yn brbsenol. Poed ly. < Pwne y Gynhadledd y prydnawn yw 'Gwaith Dirwestol yn 48i berthynas (1t) a'r Rhyfel Fawr, (b) a'r Genhadaeth Genedl- aethol.' Darllenir papur yn Saesneg gan y Parch. J. D. Jones, fioer St. Deiniol, Bangor, ac yn Gymraeg gan Mr. Hugh Jones. Talysarn. Disgwylir i amryw o ❖yr lien a lleyg i gymeryd rhan yn y dra- fodaeth ddilynol. Yn yr hwyr ceir cyfar- fod cyhoeddus yn Ystafell yr Eglwys. Mae pwyllgor o foneddigesau yn garedig wedi ymgymeryd a pharotoi te i'r cyn- nrychiolwyr. it Faint o Eglwyswyr Esgobaeth Bangor, tybed, sydd wedi darllen yr hysbysiad arall yn ngholofnau y LLAN o berthynas i wobrau cynygiedig i aelodau Ysgolion Dyddiol, Ysgolion Sul, a Chyfarfodydd Plant yr Eglwys. Yr amcan mewn golwg yw cael pLant y dyfodol i gymeryd mwy o ddyddordeb mewn pynciau cymdeithasol a dyngarol nac a gymerwyd yn y. gor- phenol. A ydyw yn ormod gofyn i athrawon Y sgolion Sul a dyddiol yr Eglwys ynghyda hyrwyddwyr Cyfarfodydd Plant i dynu sylw y rhai ieuainc at hyn, penu ar noswaith arbenig i gynal yr ar- holiad neu i yagrifenu y traothodau, ac yna eu hanfon i Ysgrifen/dd Dirwestol yr Esgobaeth erbyn y Sulgwyn. Mae digon o ddefnydd traethodau yn areithiau dynion mawr y Weinyddiaeth y dydd iau hyn, ac am bris isel oeir pob matn o fan- ylion a ffigyrau oddiwrth Gymdeithas Ddirwcstol yr Eglwys. Hysbysir enw y beirniaid eto. < < Ystyrir gan bobl sydd mewn sefyllfa i farnu ac mewn cyfleusdra i allu cymharu pethau, fod araeth y Prif Weinidog yn y Senedd, lai llJ90 phythefnoe yn ol, yn un o'r datgania.dau mwyaf difrifddwys yn hanes ein gwlad. Er nad oedd yn ddi- ffygiol mewn ffydd a gobaith o berthynas i'r dyfodol, etc lled-awgrymodd fod dyddiau enbyd o'n blaen fel gwlad a, chenedl; yn wir, oesglir nad ydyw r Prif Weinidop wedi rhoddi datgamad i r oil oedd ganddo i'w ddweyd, ac fod y rhag- olwg o newyn ac eisieu yn ymrithio yn barhaus i'w feddwl. Pa fodd bynag, er iddo ymgadw oddiwrth y pethau hyn dy- wedodd ddigon i argyhoeddi y Senedd, a !Iwyddod i sicrhau derbyniad dirwgnach i'r oeisiadau mwyaf a, wnaed erioed gan Seneddwr oddiar ddeiliaid y wlad. Ystyrir hyn yn deyrnged fawr i'w allu arcithydd- ol. Dyma'r araeth sydd wedi cario mwyaf o argyhoeddiad o berthynaa i faintioli aruthrol y gwaith a erys i'w gyflawni cyn y gallwn enill buddugoliaeth. Rhanodd v Prif Weinidog ei araeth yn dair rhan, sef (1) y mesurau mae'r Llyngcs ar eu cario allan i gyfarfod peryglon ar y mor; (2) yr ange-nrheidrwydd am adeilaclu llongau er gwld i fyiiy am golledion a sicrhau trafmdiaeeth forawl; (3) yr angenrheidrwydd am gynlo gartref a chynyrohu moddion cynhahaeth fel ag i ryddLu y llongau a ddygant fwydydd a inoethau y gell.r yn bawdd wnoyd heb- ddynt er mwyn iddynt o hyn allan gludo gwir anghenion cynhaliaeth deiliaid y genedl. Mae. y 'Food Controller' ac eraill yn cydnabod dylanwad aruthrol gweinidogion yr Efengyl o berthynas i'r trydydd pwynt, sef eu dylanwad ar ffermwyr, garddwyr, • man-dirddeiliaid. a phobi eraill sy'n dal tir. Pwysir yn arbenig iawn ar i glerig- wvr vr ardaloedd gwledig arfer eu dylan- wad i gael gan yr uchod i droi a thrin cymaint o dir ag sydd bosibl. Gwn am lawcr offeiriad sydd wedi gwneyd mwy na.'i ddyledswydd yn y cyfeiriad hwn, a hvnv er lies y wlad. Mae ami i ffermwr eisiau ychydig gymeradwwth—edsieu ychvdig o guw ar ei gefn—cy*»mentro ar welliantau yn ei ymdrmiaeth or tir. Cofier mai Ceidwadwr mawr iawn yw y ffermwr serch i'w gredo capelyddol ei arwain i fotio yn RhyddfrydolI Mae yagrifenydd y llineliau hyn wedi mentro i alw cyfarfod o'i blwyfolion er mwyn rhoddi safle bresenol y wlad gerbron y bobl, ac mae holl weinidogion Ymneill- duol y cylch wedi addaw ymbresenoli a chefnogi yr apel. Bydd y cyfarfod drosodd cyn i'r LLAN ziesaf weled goleuni dydd. Os gellir cael gan bob tyddynwr i wneyd ei oreu i godi moddion cynhaliaeth ac i ufuddhau yn ddirwgnach i geisiadau y wlad bydd llawer o waith da wedi ei wneyd. Gwelwn fod rhai gweithwyr dirwestol yn teinilo'n enbyd am na ddarfu i'r Prif Weinidog roddi atalfa, lwyr a hollol ar y Fasnach Feddwol yn ystod tymor y rhyfel a chwcch mis gwedi hyny. Mao ysgrif- enydd y nodiadau hyn yn bleidiol iawn i'r symudiaed hwn ac o'r farn mai hwn fuasai y mudiad cymdeithasol, dyngarol a chrefyddol mwyaf er's canrifoedd o amser; er hyny cydymdeimla a'r Prif Weinidog yn ei awydd i gario'r wlad gydag ef, pan yn effeithio, cyfnewidiadau enfawr, a chred mai barn y Prif Weinidog yw mai dyledswydd y Cymdeitha&au Dir, weitol yw arloesi y ffordd ar lwyr waha,rddiad yn hytrach na disgwyl i'r Weinyddiaeth wneyd hyn o'i barn neu ei mympwy ei hun. Mae yn amheus a ydyw y wlad yn barod i dderbyn llwyr- wahaiddiad ar hyn o bryd. A ydyw y gweithiwr yn y trefi mawr ion yn barod'i ymgadw oddiwrth ei wydriad sydd yn fater pur broblemyddol ar hyn o bryd. Ryw ddydd, pan fyddwn mewn sefyllfa i edrych ar bethau o olygwedd wahanol i'r hyn a welwn y dyddiau hyn, bydd yn rhaidl., i ni gydnabod fod y rhyfel fawr wedi "%od yn foddion i'n deffroi o gwsg oesol ac wedi agoryd ein llygaid i weled pechod a llygredigaeth mown agwedd newydd. I longau. tanforawl Germani mae Prydain grefyddol a Christionogol (1) i ddiolch am y symudiad dirwestol sydd wedi tynu rhif y bareli o gwrw a ganiateir .yn y wlad i ddeng miliwn y lIe gymaint a hyny deirgwaith yn 1915. Enillir drwy hyn 600,000 o dunelli o foddion cynhal- iaeth, heblaw rhyddhau llongau a dynion i gynorthwyo y wlad. Y fath atalfa fu'r fasnach feddwol ar ffordd cynydd yn ystod y canrifoedd. < Bwriadwn yn un o'r rhifynau neeaef o'r LLAN dynu sylw at Fil Diod y Genedl. Mae y ffigyrau newydd eu cyhoeddi. Da genym ddweyd fod y genedl wedi Uyncu llai o ddiodydd alcoholaidd yn 1916 nag a wnaeth yn 1915 a 1914. Mae y ffigyrau yn dangos lleihad o 12 y cant ar 1915 a 18 y cant ar 1914. Er hyny mae'r swm a wariwyd ar y ddiod yn fwy nag erioed; h.y., yn fwy o 12 y cant ar 1915 ac o 24 y cant ar 1914. Y rheswm am hyn yw fod y ddioden yn ddrutach i'w phrynu nag y bu, tra nad yw'r chwant am dani ond ychydig lai. Amcangyfrifir ddarfod i'r Deyrnas Gyfunol wario X203,989,000 am ddiodydd yn 1916, yr hyn sy'n gynydd o zC22,030,000 ar 1915. A chymeryd fod poblogaeth y wlad yn 46,089,000, dengys yr uchod fod £4 8s. 6c. yn cael ei wario ar gyfer pob person unigol yn y wlad. Deuwn at y ffigyrau hyn eto.
Coleg Dewi Santo
Coleg Dewi Santo Y DDADLEUFA GYMRAEG.-Cynhaliwyd cyfarfod o'r Gymdeithas hon nos Fercher, dan lywyddiaeth Mr. T. G. Jenkyns, pryd y cafwyd papurau hynod ddyddorol ac laddysgiadol gan Mr. R. H. Roderick ar "Ddewi Sant"; Mr. J. If or Jones ar "Edmwnd Prys," a chan y Parch. Charles Renowden ar "Goronwy Owen." Cymer- wyd rhan hefyd gan Mr. B. P. Jones, B.A., Mr. Ben. Roberts, Mr. E. T. Jonee, Mr. C. Reee, Mr. L. J. Edwards, Mr. Dalis Davies, Mr. M. B. Morgan, a'r Athro R. H. Richards, M.A. Chwith gennym ddweyd fod rhai o'r efrydwyr oedd yn dathlu Gwyl Dewi Sant gyda, ni ddwy flynedd yn ol heddyw. yn gorwedd yn naear (oer) Ffrainc. C.E.M.S,-Nos Sul, yn Nghapel y Coleg, cynhaliwyd cyfarfod o'r Gym- deithas hon, pryd y cafwyd anerchiad gan y Prifathro Joyce ar "The Holy Spirit4 and the conviction of righteousness." DYDD GWYL DEWI SANT .-Am wyth o'r gloch caed gweinyddiad o'r Cymun Ben- digaid, pryd y gweinyddwyd gan y Parch. Athro R. H. Richards, M.A., yn cael ei gynorthwyo gan y Parch. W. LI. Foot, man. M.A. Am 11 gwasanaethwyda, phregethwyd yn Gymraeg gan yr Athro Richards. Cymerodd ei deetyn o Psalm 144. 15, "Gwyn eu byd y bobl y mae'r I Arglwydd yn Dduw iddynt." Yn ystod y gwasanaeth canwyd Einyn priodol i'r dydd, y geiriau o waith J. Holt Newell, gynt o Goleg Dewi Sant,- "Cod eta gewri yn ein plith, Defnyna arnom nefol wlith, Adfywia dy wywedig blant Cysegra'n geneu i Dy glod, Par lor i Goleg Dowi'n fod Yn lan yn bur fel oes ein Sant." YR An. SUL YN Y GARAWYS.—Llafar- ganwyd y gwasanaeth ym Mhoncarreg gan Mr. C. Rees, a. phregethwyd gan Mr. E. T. Jones. Ym Mhentrebach, darllenwyd y gwasanaeth gan Mr. T. G. Jenkyns, a Z7, 1 phregethwyd gan Mr. Ben. Roberts. Darllenwyd y Ilithoedd yn Eglwys y Plwyf yn Saesneg gan Mr. B. Roberts, uc yn Gymraeg gan Mr. L. J. Edwards.
Llythyp Llundain.
Llythyp Llundain. ARAF OND SICR. Heb gelsio mawrygu digwyddiadau yr wyth- nos ddiweddaf, rhaid cyfaddef eu bod yn dlstyn llawenydd i ni a'r galluoedd aydd yn ymladd o'n plaid. Ar yr ecbr orllewinol yn Flanders, ceir yr Almaenwyr yn cilio yn ol filldir ar ol milldir. Dywedant, wrth reiwm, eu bod yn gwneyd hyn. I mewn ufudd-dod i gynlluniadau yr awdurdodau,' ond pan fo'r gelyn yn rhoddi i fyny sefyllfaoedd oadarn, lie buont er's dwy flynedd yn cadarnhau ac yn paratoi gogyfer i dyfodiad ein dynion, a gwneyd hyn heb yinladd llawer, rhaid mai gdrfod gadael wnaethant. Ffarwel am byth i'w breuddwyd o gyraedd Llundain, Paris, a Calais. Pan fethont ymladd eu ffordd trwodd j lwyddiant ar y dechreu, rhaid gweled yn awr os gallant ein cadw ni rhag gwneyd yr hyn fethont hwy wneuthur. Nid wyf yn credu y gallant. Yn araf ond yn sicr rhaid iddynt gillo o fiaen ein dewrion. MESOPOTAMIA. O'r cyfeiriad yma hefyd daeth newydd boddhaol dros ben. Nid feallai cymaint am bwysigrwydd yr enillon, ond ar yr ochr syn wyrol-y boddhad o ail enill Kut. Ergyd galed i'n balckder oedd colli Kut, ond dyfal done a dyrr y gareg, ac erbyn hyn yr ydym yn sefyll yn uwch lawer'yn ngolwg y gwled- ydd amhleidgar. Gobeithio mai pwyllog fydd y mudiad bellach, oherwydd gwaith anhawdd iawn syn aros ein milwyr yno, ac nid ydym am gael troi yn ol drachefn. Nis gallwn fforddio gwneyd llawer o gamsyniadau yn y rhyfel hwn. Os llwydda'r ymdrechion yn Mesopotamia wneyd hyn, sef cadw byddin- oedd y Twro yuo, ac felly ysgafuhau gofalon y Rtfsiaid, ni fydd neb yn haeddu clod yn fwy na'r Mil wriad Maude a'i ddewrloo. GWYLTO. Yr wyf wedi ysgrifenu llawer ynghyloh y morwyr sydd beunydd yn gwyJio rhag i'r gelyn gyraedd yr ynya hon, ond eto clywir am long neu ddwy o eiddo'r gelyn yn mentro allan er talu ymweliad t'r wlad hon- taflu ychydig beleni o fagnelau, lladd rhyw un neu ddauoraidiniwed, a ffoi yn ol yn ddiogel. Rhaid cofio fod gan y gelyn fantaia fawr. Gall ddewis yr adeg mwyaf ffafriol ddyfod, ac nid heb wybod lie mae'n llongau ni hefyd, oblegid nid yw y wlad hon yn hollol rydd o yapiwyr gelynol eto. Gofyn i'r Llyngesdy chwilio I fewn ycbydig i'r perygl hyn. Mae'r bechgyn yn deall eu gwaith, ac nid oel Al- maenwr eto wedi ei enl i gydmaru mewn dewrder & morwyr ein Llynges. PREGETHU LLAI, GWEITHIO MWY." Tra ataliwyd yr offeiriald rhag myned i'r ffrynt I ymladd, rhoddir cyfleusdra iddynt wneyd rhywbeth o dan gynllun Mr. Neville Chamberlain yn y Gwasanaeth Cenedlaethol. Mae Eagob Llundain, fel arfer, yn flaenllaw yn y gwaith, ao yn bwriadu cau yr oil o eglwysi'r ddinaa oddieithr rhyw wyth neu naw. I'r sawl sydd yn gyfarwydd i'r sefyllfa, nid ydynt yn synu clywed hyn. Yn wir, bu llu o ysgrifenu ar y pwnc hwn o'r blaen. Ar y Sill, ychydig iawn sydd yn y 1 City ei hun, ac yn y mwyafrif o'r eglwysi, mae'r offeiriaid a'r swyddogion yn fwy lluosog na'r gynuil eidfa. Heblaw rhyddhau dynion, bydd yr arian yn werthfawr er cario ymlaen waith pwysig yr Eglwys mewn cyfeiriadau ereill. YR HEN GWESTIWN. Pan ddygodd Arglwydd Buckmaster fesur gerbron Ty'r Arglwyddi I alluogi benywod i gyfaddasu fel cyfreithwyr, nid oedd llawer yn gwrthwynebu'r mesur. Yn wir, ar yr ail ddarllenlad, nl ran wyd y Ty. Yr oedd rhai yn dal yr hen syniad mat lie priodol y ddynes oedd yr aeiwyd gartref, ond fel lluawsobethau eraill newtdiodd y rhyfel y syniad hwn. Dan- gosodd y ddynes oddiar y deohreu ei bod yn abl ac yn barod i wneyd ei rhan dros el gwlad. Ymhob awyddfa bron ceir merohed wrthi, ac er foctrbai o'r hen bobl yn diyatyru eu hymdrechion, truenus fyddai sefyllfa y wlad hon onibae fod y merched wedi cyfadd- i asu eu hunain i'r sefyllfaoedd newydd mor fuan.
Yn Nyffryn Teifl.j
Yn Nyffryn Teifl. (Gan JOJDf T GWAI). ANGLADI).-Dydd Iau, Mawrth laf, daeth torf fawr o gyfeiliion ynghyd i hebrwng gweddillibn marwol y ddiweddar Mrs. Dinah Mary Morris a'i babnii bychan i fynwent Pen- boyr. Gwelwyd arwyddion o alar dwfn a chyffredinol ymhlith ei haml gyfaillion. I Gweinyddwyd YI1 Peulanganol a Pbenboyr j gau y Parch. D. Jenkins, rheithor. Chwar- | enwyd y I Dead March' yu yr eglwys gan Miss Annie Davies, Ffjnunnbedr. Y prif ulat wyr oeadyut:—Mr. Willie Morris (priod), Mrs Rachel Davies (m,am), Mr. Johnny; Davies, Goiden Grove (brawd), Mr. a Mrs T. Crompton, Peuwalk (brawd-yn-nghyfraith a chwaer), a nifer fawr o terthynasau ereill. Yr oedd llawer o flodau-dyrch heirdd yn gorchu idio'r arch. Kstyuir y cydymdeimlad llwyraf a'r oil o'i, galarwtr yti eii hiraeth ar 01 un oedd mor aitwyl iddynt. Yr oedd parch mawr i'r ymidtveklig gan bawb, a "u ei Ile yi, wag yu )' tculn, yr Eg!wye, a'r Ysgol Sul. Nawdd y Nef fo'n dijion dros el ten lu cyhtudd. LL.\G.LE -os GWJI Dewi, c^d a vd eis- teddfod y plant yn Li»uge;er. Llywvddwyd gan y Parch. H. Jones, fioer, a chafwyd arwelnydd campus, yn mherson Mr. Bonoir Jenkins, St. James. Yr ysgrifenydd oM. Mr. Evan Thomas, Penpwll, a'r trysorydd. Mr. Thomas Davies, Glasdir. Miss C. Jones, A.T.C.L., Derw Mills, oedd y gyfeilyddes. Y beirniaid oeddynt: Cerddoriaeth, Mr. Ebaa Jones, Aberbanc; Adroddiadau, dlo., Parek. D. Jenkins, rheithor Penboyr. G^niadwaiik, Mrs. Jones Williams, a Itiaii C. Davies, Gwr- fach. Yr oeid 8fon y gystadleu-ieth yn wlr dda. Obervydd diffyg gofud, nia gellir sy- hoeddi rhestr y Vjuddu^wyr. LLANDTrmoe.—Nos Sill w ythnos i'r alt- weddaf, cadw yd gwasanaeth coffa i>«riaethal i'r diweddar Signaller John Edmund Thornim Penddol. Piegethodd y Parch. H. Jonls oddiar Rhuf. v. 7, 8. Ar y diweddd, a'r bobl yn aros ar eu traed, chvvareuodd Nilas Jontf, Ficerdy, y Dead March >- LLANFAIRORLLWITN. — Dydd Llun diweddai, yn mynweut y plwyf, claddwyd yr hyn oo& farwol o'r ddiweddar Miss Anne Davies, Ty- gwyn, ond gynt o Treffkrii. Yr oedd w1 ei hamddifadu o'i golygon er ys blynydda*. Yrj>edd yn 88 mlwydd oed, a hi oedd yr aelod henaf yn Eglwys Llanfairorllwy*. Merch ydoedd i'r di we lder Mr. Evan Davies, Treflwrn, yr hwn fu yn athraw Ysgol MadfcM Bevan yn Llangeler. Digonwyd yr ymadav- edig & hir adyddiau, a meddai serch mawr-M yr Eglwys. Gweinyddwyd yn yr anglaili gan y Parob. W. J. Evans, rheithor.
Advertising
Y GRNHA1)\ET9 GENEOLAIiTHOL Emynau y Genhadaeth YNGHYD A Threfn y Gwasanaeth Cenhadol. (Wedi ei ail-argraffu ar gais nifer fawr o offeiriaid), Prisiau 25, 28.; 50, 3s. 6c.; 100, 6s. 6c. Sol-ffa ynghyd a geiriau, So. yr an. DEUDDEG AR HUGAIN EMYNAU PRIODOL cyfaddas i'w harfer yng ngwasanaethau y Genhadaeth. Prialau-25, 1/3; 50, 2/ 100, 3/fi. j YN AWR YN BAROD. EMYNAU PRIODOL I'R CYMMUN BENDIGALI, YNGHYD A RHANNAU O'R GWASANAETH WEDI HADDASU I GERDDORIAETH, Y Rhannau i'r GynulUidfa wedi eu hargraffu yn gyflawn). Tair Ceiniog yr un 2/6 y dwsin 3/6 am 60 ac uchod. TA1 gyda'r archeb, FFURF WASANAETH (Cytnracq neu Saesneg) WEDI BI AWDURDODI 13AN BEDWAR ESGOB OYMRU. 26, 1/3: 50, 2/ 100, 3/6. Tiil gydaUr Archeb. ANERCHIAD yn ymdrin k M Pharatoi erbyn y Genhadaeth. (Allan o'r LLAN). Gan y PARCH. D. JONBB (Efrog), Fris—25 (opi, 1/ 50,1/9 100, 3/ Tal gyda' Archeb. Y GENHADAETH CENEDLAETHOL 0 OBAITH AG EDIFEIRWCH. Can CANON E. T. DAVIBS, (Dyfrig), Pris-25 ùopi. 1/ 50, 1/9 100, 3/ Tat gYM'r Archeb. GWEDDI DROS Y GENHADAETH 25, 5c. 50, 8e. 100, Is. !'w L'iel yw unig oddiwrth — Y WASG KULWYSIG GYMRKJO, LAMPETER.