Y Llan

Y Gymdeithas Oenhadol Eglwysig. MANION. Cynhalia'r G.G.E. al gwyl Aynyddol aleni ar y 37aln a'r SOain o'r mis hwn PregatWr yn St. Bride gan Eageb Rlpon, a llywyddlr gan yr Esgob, Arglwydd R. Cecil, Exeter. Casglwyd 27p. at y Gymdeithas elour ym Mhwllhali, a hyny mewn blychau oenhadol, a 13p. yn Llangoad. llrbyn dachrau liawrth yr oedd darbyn- ladan y G.G.E. yn uwch o 5S,008p. na'r am- sar hwnw y llynaed, Y maa ^un mlt • eto 1 radeg. Casglodd an 4. feroliad canhadol Xudia 10,909 ka at tfctor Ambulanoe Canhadol, a ohasglodd Ysgojion Sul India 25,006 Rs. aty nawyn yn Belgium Casglodd dychweledlgian Tinuavelly. S. India, 1,000p. y llynedd at y Genhadaeth ya Donakal. legob- nowydd Fuklen, S China, yw'r Paloh, J. Hill, un o gaahadon y China. Poblogaeth yr asgftbaath yw deU- ddang miliwn, ac -y 11,000 yaglyn A'r Genhadaeth, a' 5,000 yn gymun- wyr. Yn Nanktag, China, yn ddiwaddar/oaed y sychtar gwaetiiaf ofawa dang-mlynadd-ar- hugain. Rhadadd y bobi i'w temlau pagan- •Idd a Ilafa^ant ar aa duwlau am wlaw, a gorymdeithiasant wrth y «lloadci ar yr haol- ydd, c'Á'tfgluda'u dUwlau. ♦ Ond nid »a4d ar- wydd gwlawyn annian. 10'r diwadd pander- fyhwyd galw ar Dduw y Oiltloaoglon. At- graffwyd gweddlau, a gasadwyi At. nyd yr keolydd a'r parwydydd. Tabjrg J llyn Ndd yr alwad :—* Blin y boW o ddy<w i: ddydd, a phall yw'r oymylsu oddi wrthym, Trown ab'1 Duw nwahben a gweddlwa arno V If am wlaw graslea,' Cyitorwyd I*, fyny-yr, slwad gtfh y Crlstionaglon « fwikath#nfc am g»r«u 1 barswadio'r hobl afiidbatt.i'r wad. Nld klr y dlsgwyl na dda^th y »j^lait j yn sawodydd maothlon. Y maa Mrs. Hickson, Prestatyn, wedi ei phenodi yn District Secretary l'r jhanbarth achod, a Ficer Rhosybol yn Hon. District Saoratary 1 Ddeontaeth Twreelyn, M,R.

Nid yw y Golygydd yn gyfrifol am syniadau y (hhtbwyr]. Itindwn yn dra diolchgar in gokebwvr am «u hymdmfod: ond trfymwn arnynt fod yn fyrt f$l na mid na thaffyru na gadael mm yn tftt Uythyr*w,

ypf.r.1 ^— Y GENEDL IDDEWIG AR Y GROES. FFORDD." At Olygydd Y Llah ex Dywtsooabtm.' Sia,—Anfonais dri o ofyniadau i Dr. Hart- well Jones ymhertkynas ai drydedd yagrif yn yr I Haul I ar y testyn 'T Genedl Iddewig ar y Groaaffordd,' a chan fod ai atebion mor loew a chyflawn, ertyniaf araoch ou cyhoeddi; credaf y byddant o ddiddordeb cyffiredinol. A ganlyn ydoedd y gofyniadau :— (1) Ai tafodiaith neu ffurf ddirywiedig o'r iaith Hebraag ydaedd yr Aramaeg, ynte iaith hollol wahanoT 1 (2) Betb yw Syro Caldaeg ? Gwelais yn ddi- weddar iaith iafar Palestina yn cael ei disgrifio wrth yr enw hwn. (S) Sylwch yn eich ysgrif' feillafarwedd aath- redig daliodd yr Hebraag ei tbir hyd ddiwedd yr ail gaurif o'r eyfrif Criistionogol., Yr oeddwn dan yr argraff mai yn yr Aramaeg yr arferai ein Harglwydd lafaru. Ai yr un yw Hebraeg sath- redig &'r A.ra.maeg ? Y r eiddoch, &c., Cedwyn. AYWYL- Mawn perthynas i'ch gofyn. iadau, ymddangosodd yr Aramaeg yn llenydd- iaeth yr Iddewon tua'r flwyddyn 300 b c, Chwi gofiweh y ceir darnau Aramaeg yn Chrouicl, E#ra, a Daaiei 2 —4, a 7—88. Y m y defnydd a wneir o'r Habraeg a'r Aramaeg yn y llyfrau uchod yn dangos eu bri yn y cylchoedd crefydd- ol a Uenyddol yr ysgrifenwyd hwynt iddynt. Yn amser yr Ail Demi arferid y ddwy iaith yn gyfl- redin yn Mhalestina, Hebraeg yn yr ysgolion ac ymhlith y dysgedigion, a'r Aramaeg ymhlith y werin yn y gyfathrach feunyddiol; lledaenodd yr Aramaeg, a daeth yn iaith lafar y wlad, er na chauwyd yr Hebraeg allan yn llwyr. Yn yr Aramaeg yr ysgrifenodd Joshephus y 'Rhyfel Iddewig' yn gyntaf, er mwyn (fel y dywed) ei wneyd yn daealladwy i'r Parthiaid, Arabiaid, &'r Iddewon tahwnt i'r Euphrates dengys hyn mai Aramaeg ydoedd iaith lafar y I Gwasgariad' Bafcylonaidd. Ceir amryw enwau am yr Aramaeg, megis Aramit, Syriaeg, Tar- gwm (oddiwxth y cyfieithiad Aramaeg o'r Yat- grythyrau) a Chaldaeg (yr hwn, a bod yn gywir, sydd gam-anw). Atebaf yn awr eich gofyniadau yn fwy pen- dant. (1) Er fod perthynas agoll iawn rhwng yr Aramaeg a'r Hebraeg, ystyrid hi yn iaitb hollol wahanol ac annibynol edrychai'r hen Mebreaid ami fel iaith estronol. (t) Syro-Caldaeg sydd ymadrodd anghywir am yr Aramaeg. (3) Dilys y llefarai ein Harglwydd yn yr Aramaeg, fel y dywedwch, ac y taae yr Efangylwyr yn ffodus wedi diogelu rhai cyffyrddiadau parsonol byw,a.a. Talitha Cumi1 (Oeaig, cyfod). Nid oes sicr- wydd a oedd Crist yn gynhafin i'r Hebraeg— run bynag, ilafarai yn yr iaith gyffredin, yr Aramaeg, er cyrhaadd 81 wrandawyr. —Ydwyf, &c,, G. Hartwkll Joigiall,

RIYL. Ddydd Marchar, yr wythaos ddlwaddaf, yaigyfarfu y oorph sy'n cynryohioli yr Eglwys yog Nghymru (Representative Body) yn Rhyl. Llywyddat Esgob Llanelwy, lie yr oedd yr Esgobion Cymreig eraill oil yn wydd- fodol. Yr oadd y cynulliad yn rhifo rhwng 60 a 60, allan o'r 72 dawisedig. Trafodwyd yn bwyllog, heb georaeth, fafeerlon o bwys, Darparwyd ymborth gan Esgob Llanelwy a Mrs. Edwards, a chan Arehddiacon Llanelwy a Mrs. Lloyd. Cyahallwyd -Fastri'r aos: r, Ficar (yr Archddiaaoe Llctyd) yn y gad air. Paslwyd y cyfrifan, Y derbynladau yn yn gad4ol lop. its. Mown Uaw at y flwyddvn nt&t. Yr oadd y casglladau wedl oynydau ary flwyddyn flaenorol yn y pad air Eglwys. All adawlswyd Hr. Pierce LgwU, oyfraithiwr, yn Warden Eglwyi y PI wyf (Cymraeg), *o ail apywyntlwyd;Mr- Janes gan y Fiser. Maa dail o guradiaid y^draf yn gwieinyddu i'r mllwyr, y naill yn ngwlad Canaan, a'rllall wadi bod yu Ffraingo, ond yn brasanol mawn Yapytty yn Lloagr.- Talodd y Ficer warogasth i waaanaath dyfai- barhaus y ddau iiyn aros ya y plwyf (Parchn. D. Hopkins JonOl a wards). Maa Mr. Arthur Rowlands, oleic y draf, waoi datga» ei f#riad o ymnaillduo o'i swydd I gyntad «g f tarlyna 01 haner canrif ynddi, yo yr Bydref. Mae Mr. Rowlands (Ab Uther) wad! bod yn was da i Rhyl, ac wedl dal ati yn 41tl ao fisid dn- sit bod yn aamyn un padwar «gain ml^ydd oed. Mai Dr. Eyten Lloyd, awyddog maddygol y dref, wedi gwaaanaath maith a gwerlkfaWr' draa ddougain mlynedd, yntau hafyd wadi ytaddiswyddo, ac yn bwr iadu traullo gwaddill 01 ddyddiau yn Milyors. Bydd yn anbawdd llanw 11a dau awyddog mor gydwybodol a dirwgnaoh,

GAERWEN, SIR FON. Dydd Marahar, Mawrth <7. bu Arglwydd Eagob BlÐlOf 111 gwaiuyddu yr Ordinbad o GQnfRrmaaiwn ya Eglwys 3. Mihangel, Gaar- •i»an. "d G.F.S.Y na4Vr aelodau yn parhau in, :fydd!on gasglu wyau i'r mllwyr olaiflan a'r alwyfadig, ac y maa trigalien yr arlal yn dal i gyfranu yu haalionua.

.▲iMAiiru olwarn, a Bwrnxmn* wwrmm^m n.'

"Morfa." TR THSOBTMIAO MAWK. Dyma sydd ar enau pawb rwan. Grasya gwel'd fod papyr o safie y 4 Manchester Guard- ian ya ddesgrifio fel, A Great British Defeat.5 Anhawdd ytsgrifenu ar safyllfa sydd mor an- orphen. Dwn i ddi. mwy nag a fedr pawb ei wybod am ychydig ainiogau. )I*e'r y)paladd YC y 19 yn myned ymlae*. Collasoitt yn drwua, mewn dynion, magnelaua aaflaoedd—yn drwm iawn. Ond mewn rhyfel, nid yw pethau bob amser yr hyn ym-ddangosant. Ac nid ywpatham cynddrwg ag yr ymddangosant. Nid yw y Germaniaid wedi trechu y Frddin Brydeinig, ac ni fydd idd- JQt ei tbrechu cawaith. Mentref hyny. Ac ni Fydd diwedd y frwvdv fawr yma i'w mantais chwaitb yn y diwead. Gwir fod y Germaniaid wedi myn'd ymlaan. Felly, bu ar ol Mona, Ond ni fu iddynt ysgwyd na thori ein byddin- oadd. Mae'r eoUl wedi bod yn gostus ofnadwy i'r gelyn. Mae dynion fel M. Clemencaau, o Ffrainc, a'r Cadfridog Persling, o America yn galonog a ffyddiog-er trymed ein colladioa. Dau ddyn wyddant ansawdd mewnol pethau yo bur dda. Dywedir wrthym fod y Germaniaid yn fwy o nifer o iawer iawn na ai aiewn dyniou a magaegau. Dywedir hefyd fod ein prif swydd- ogion milwrol yn gwybod yn dda beth i'w ddis- gwyl ymlaea 11aw, a'r man a'r lie a'r diwrnod. Yn ngwyneb hyn, sut y bu i'r Germaniaid fod yn fwy na ni mewn dynion a magnelau 1 Dwn i ddim. Mi loiciwn wybod, A dywedir fod yna 500, 000 (haner miliwn) o filwyr America yn Ffrainc, a bod gan y Cynghrei iaid 'striking force ya nghadw, a 60 divisions.' Mae pethau fal hyn yn drysu dyn cyffredin, fel mai anodd iawn fturfio barn gywir a phandant, Ond mae yna un peth GWEBTH 8YLWI ARNO, sef bod yr ymosodiad flyvnig yma wedi cymeryd lie yn union ar al gwrthodiad cynygion y Ger-, maniaid gan y Cynghreiriaid—i glebran a.m heddweh. A ffolinab yw'r son sydd mai rhaid oedd hi ar Germani i date or mwyn codi calon pobl Germani, a throi au meddwl o'r prindar bwyd yno. Nid gwir hyny 1 gyd. Gwir fod rhaid i Germani enill yn faan, os i enill o gwbl. Gwir hefyd ei bod hi yn bwriadu enill os yw buddugoliaeth yn boaibl, Ei chynllun yw rhanu byddinoedd y Cynghreiriaid, chwalu byddinoedd Prydain—eu gwthio i'r traeth, a'u gorfodi i ildio. Yna cloi am fyddinoedd Ffrainc yr un modd. Mae'r cynllun hwnw yn dal rwan. A mae yn rhy fuan eto i ddweyd fod y cynllun wedi ei dd'rysu. Ond gwelir arwyddion yn ddiweddar mae d'ryswch sydd yn ei 801'08: Ac er trymed ein collodion,-mae yn wyrthiol ein bod wedi galiu myned yn ein holau gymaint o ffordd mewn cyn Ueied o amser heb fwy o lawer o golledion. A gellir dweyd fod ffigyrau y gelyn ynglyn â. nifer y carcharorion a'r magnelau gymerwyd ganddo yn agos i'w lie. Hyny yw, 70,000 mewn carchar- orion, a thros fil o yn&u neu fagnalau. Mae colledion y gelyn yn ddiameu yn chwarter mil- iwn-yn cyow1s c&nl mil o laddedigion. Ond betb yw lladd gaiiddyntt Dim. Bwtaheraid yw'r Germaniaid, ond dyna chi, a dytio, ydi rhy- fel. Duw *yr betb sydd yn aros, a rhaid i bawb fod yn barod i aberthu er mwyn enill sicr- rwydd, diogelwch, a heddweh. Fy marn yw y daliwn ain tir nes daw America fewn. Pe torai y gelyn drwodd, alai y rhyfel ymlaan am bed air mlynedd ymhellach. Ond oa dal y wnawn, a mi gradaf y gwnawn-gyda help Duw, yna daw heddwch i'r byd y flwyddyn nesaf. Nid cyn hyny. TJRWYDR FAWfi. firioed ni fu ei thebyg. Cyn hir bydd y Ger- maniaid' wedi colli neu enill. Ymladd ydym drosein diogalwehfalconedl. Beth pa digwydd- ai'r IwutlJliffBu Prydain mewn safla gwaath o'r blaan ddwy waith neu dair. Dyna fvflwr Prydain yn 1807 pan yr aath Alexander o xtwsia yn ddiaymwth yn gyfeillgar iawn hefo Napoleoa, a gorfod i Brydain wfinebu'r ddau, a hithau hab ganddiond byddin fechan iawn. Ond hi ym- laddodd Napoleon A'r un offeryn oedd ganddi—y llyogea. A hi a enillodd hefyd yn ogonaddue. Ya y frwydr hon nid digon i'r Germaniaid enill milldiroedd o dir. Rhaid iddynt ddinystrio y Fyddin Brydeinig-nou fethu yn eu pwrpas A chan nad yw'r Germaniaid yn pes i gyfhaeddiad] yr amcanbwnw nag oeddyht ddiwrnod cyntaf y frwydr, mae genyin bhb He i fod yn galonog. j Mae'n drugaredd i ni fod ganym ddyn fel Syr] William Robertson, yr hwn a ddaliodd yn dyn o j hyd mai ya y dorliawin y tarawai'r gelyn ei ergyd trymaf. Ei eallineb a'i athrylitb 9f ft ragwelodd ] yr ynfydrwyad o wneyd ymoaodiad ar Vienna fei ymynairhai. Pa cawsa| y 'daillion' hyny eu- fforap, a'u Huoedd yn Itali, p'le byddem ni beddyw? ,-r" sisr mokwyh DXWR, Ni fu forwyr yn y byd; tebyg iddyat, -Er pob pefygl, Bydded I niib'taarine,' dded storm, nid 9 γ- Ya 08S banes am. uu raotwr a wrthododd arwyddo (tign on) am 'voyage'al'all, at* wadi myn'd trwy y prpRad brawyfAus'egaal' torpedo'ddwywaith a thtir, Gobaith Germaniaid oadd y byddai i'n t&orwyr ar <)1 iddynt ddaall y bwriedid eu mwrdro wrth y miloedd ar y mdr, y byddai iddynt wrthod myn'd i'r mdr lobwaneg. Ond gwnaeth y Germaniaid gamsyniad. Gwyddant erbyn heddyw nad oas na 4 submarine I na chythraul fedr gadw morwyr Prydain o gyflawn- iad eu dyledswydd.' Fel y dywedodd Emaraon "So"uighis grandeur to our dust, So njgh is God to man, Whaa Duty whiskers law, Thou must,' The youtk ,8

PENBRYN. Sut Pasg—Cafwyd gwasanaethau bywieg- ya eglwys Sarnau, foe yn hen aglwys y plwyf ar y djdd uchod. Er cuor sirwy-doedd yr bio, daath olfar lluoaog 19 gymunw-yr it- ddwy aglwys. Yroadd canu da trwy y dydd, dan arwelalad Mr. William Jonas, Vfyiinoia. fandlgald, Ya ban eglwys y plwyf, cysagrodd •la Ficar, lattri Cymun nawydd, aaf Oyrnun- ddysgl a Cwpan, y ddau ya arlan pur, at wasanaeth yr hea aglwyi. Yr oadd wedi al farllo ar 7 Cymunddyigl ftlf; oanlya:—" Te the GIoRy of God, and In losing memory, df ljyn ans. This-Cup siad Paten are given by hi* wife, Jaauary, 1318." Cbwiar-yng- ngkyfaaith Mr. Roy £ tans, eyfreSthlwr, CM tallnawydd Emlyn, ydyw y foneddiges an- rbegodd yr qchod. P«a yn byw yn y plwyf hwn, darf^i i'w dlweddar #r A hithau roddi Hawer o, anrbagion araftl ar- harddu hen aglwya Paabryn.

What Laymen "i. Say: "V, •• HE Ecclesiastical is in the x first rank of Insurance Societies. Your Committee would not compare one Office with another, but they regard the matter from the point of view of Churchmen, and from that aspect the Ecclesiastical stands alone; it is the only Insurance Office which exists for the benefit of the Church. They desire to place on record with gratitude the good which it has done, and they hope, for the sake of the Church, that it may be widely supported." Extract from the recent Mqport of the Committee* t Insurance appointed by both Houses olf Laymm, Address; ECCLESIASTICAL INSURANCE OFFICE, 11, Norfolk Steeet, Strand, LONDON, W.C, 2.

CORWEN. Y Groglith a'r Pasg,—Bu gwasanaothat arbenig yn ystod yr Wythnos Sanctalid, ac ar Ddydd y Groglith. Cadwyd dwy awr o ddefoalwn rhwng un a thrl, pryd y rhoddwyd anerohladau ar y Saith Llafarydd oddiar y Pren, gan y Parch. Ä. W. Rees, Llangar. Ar ai gwasanaeth a phregath am 6, dangoswyd darluniau o'r Creeshoellad gyda'r hud-liisarn 9 7.30 1 ohwartar i naw. Gwoiayddwyd CyNQ- undebau ar Sul y Pasg, am 7, 8, 10 ac 11, ac yn Nghapel Rug, am 11. Nifer y Cymun- wyr oedd 144. Defnyddiwyd am y tro oyn- taf fretbyn gwyn ar yr Allor, rbodd Mrs. Wynn, Rhug.

CEI NEWYDD A'R CYLCH. GwYt. Y PwNC.—Cyuha.Mwyd yr wyl hon yn Eglwys L^anllwdhaiacu dydd Mawrth .y Piasg. Ar ol &-wasanaeth byr am 10.30 tiieith y gwahanol Ysgolioiji Sul trwy eu gwa-ith fol y canlyu :-—Y&goI Cross Inn, Plant, rhan o lyfr Hawl ac Ateib a'r Catechism. Ton, 'Mae'r Iesu':n para'r un' organyddes, Mrs. Jones. Rhai mewn oed, Math, xx .17—34; liolwr, Parch. E. Teifi Evans, Capel Tygwydd. An then 'Beuwch ataf fi'; arweinydd, Pairch. D. Evans; organyddes, Miss H. Thomas. St. Marc, Plant, Hawl ac Ateb a'r Catecisin, T'n, 'Hosana dyrcha'r plant yn awr'; arwednydd, Mr. David Phillips; organyddBs, Miss Davies. Rhai mewn oed, St. Math. xxi. 23-46; holwrl Parch. Peter Jones, Lilandysilio. Anthe.m, 'Mor weddaidd a,r y mynyddoedd'; ar- iweinydd, Mr Daivid Phillips; organyddes, n 'Miss Davies. Prydnawn. Mydroalyn, Plant, Hawl iac Ateb a'r Catecism. Toat 'Psalmau'r Plant'; arweinvddes, Miss J. Davies; organyddes, Mi-ss Lloyd. Rhai mown oeal St. Math, xxii. 1-23; holwr, Parch. E. Evans D.G., Aberayron. An- them, 'Ar Ian yr Iorddonecn ddofn'; ar- weinydd, Mr. Lloyd; organyddes, Mias Lloyd.. Llanarth, Plant, Hawl ac Ateb a'r Catechism. Ton, 'Mordaith bywyd'; -arweinydd, Mr. E. Davies; organyddes, Miss Griffiths. Rhai ni-ewh oed, St. Math, xxiii. 120; liolwr, Parch. J. A. Davies, Llanerchoerpn.. Anthean, 'Bloeddiwcli cyd-geaiwch'; arweinydd, Mr. D. P. Reea organyddes, Miss Griffiths. Llan- llwchaiarn, Plant, Hawl ac Ateb a'r Catechism. Ton, 'Genwch heddyw new- ydd gan'; ai-weinydd, Mr. Thomas Jones; orga.aydde,s, Aliss Patrick. Ithai tttewä coê:d, St. Maih. xxiii. 20-39; holwr, Parch. E. Teifi Evans. Anthem. 'Duw sydd noddfa'; arweinydd, Mr. Thomas Joues I- organyddes, Miu Patrick. Holwyd tri cwestiwn. i bob ysgol ar wasanaeth y Litani. Gwnaeth y Deon Gwladol gyfoir- iad yn y prydnawn at farwolaeth ein di- weddar baa-chxis Roithor, y Parch. E. Lloyd, a dangosodd y gynulloid.fa -ou cyd- ymdedmlad trwy yr arwydd arferol o selyll ar eu traed. Am chweoh yn yr hwyr yr oedd yr eglwys yn orlawn eto. Intoniwyd, y gwasanaeth gan y Parch. Peteir Jones, Llandyssilio, a phregethwyd gan y Parch. E. Teifi Evans yn darawiadol ac ya ain- serol oddiar y gciria,u ,Y Gwyliedydd, beth,ani y nos,, Esaiah xxi. 11, gan sylwi at sefyllfa. crefydd yn ein Heglwysi cyn y rhyfel iaiC yn ystod y rhyfel. Cymeirwyd rhan yn" y gwasanaeth giati y Parch. D, Evans, a chwareuwyd yr organ gan Mias Patrick. Yr oedd yn bresenol hefyd y Parch. J. Lewis, Llanarth. Cafwyd gwvl lwyddianus iawn ymhob ystyr, ac yr oedd y gwasanaeth hwyrol yn llewyrchixa ac yn wiresog iawn er fod yna. deimlaxl ymhlith rhai pobl y dylid gwheyd i ffwrdd ag ef. Nkwyddion TRIST.-Diaoth dau aewydd trist i'r gymydogaeth hon yr wythno& ddi- weddaf o faes y gwaed, sef bod Pte. Evan G. Evans, R.A.M.C., Pleasant View, Maenygroes, a Pte. Tudwal Herbert, Lewis4 Terras, wedi oaal eu lladd ar faes y- gwaed yn Ffrainc. Daath y neWydd aim; y cyntaf oddiwrth gyfaill iddo ac am yr qlaf'oddiwrth Pte. Tom. Davies, Neuadd Farm. Estynwn ein cydymdeimlad llwyraf i riemi a plierthy na sau y ddlaai a roddasant en bywyd au yn alaetth dros <eu gwlad. BIPLANE.—Dydd Mawrth, Ebrilf 2il, daeth Cadfridog Longer oft, Llanina, adiref mown biplane. Dychwelodd ar y dydd Me.rch.er icanlyno?. Efe ydyw y cyntaf a filwyr y gyniydogaebh hon i ddyfod adref yn yr aWyr. Gobeitfrio y cawn ei weled yn dyfod adref yn fuan eto. —D.E. Argrapkwyd a cbyhoeddwyd Pie amosi- y Wmtg JIølwylig, ao G, Oyfynpdil, Caxtoti Lampeter, Ebrill 12 1918.