Y Llan

Mwy o swn yn Mrig y Morwydd. Yr ydoedd sftn yr wythnos ddlweddaf. Yr wythnos hon y mae mwy o 8W11. Yn wir, y mae sVvu mawr. 0 bosibl, erbyn y bydd y rhifyn yma o'r LLAN yn llaw y darllenydd, y bydd y s*n wedi cynyddu i'r fath raddaa fel ag i gynyrchu ystormydd a jihemestloedd difrodus a dinystriol. YD y byd anianyddol y mae achos ac effaith yn canlyn eu gilydd. Yn y byd gwleidyddol hefyd canfyddir yr un I ddeddf mewn gweithredlad. Pedwar owleid- wyr Cymreig yn mwynhan boreubryd wrth fwrdd y Prif Welnidog, a phed war obregeth- wyr yn cyfranogi o fyrbryd wrth yr un I bwrdd, dyna achos. Mesur gerbron y Sen- add i ddiwygio y Ddeddf er yspeilio yr Egiwys yn Nghymru, dyna effaith. Yr ydwyf newydd ddarllen y Mesur Diwygiadol, ac wedi bod yn ceisio tynu casgliad ynglyn I natur y bwyd oedd ar fwrdd y Prif Weini- dog, ond rhaid cyfaddef na choronwyd fy ymdrech k llawer o Iwyddiant. Cofus genyf am Fesur Mr. Asquith i yspellio yr Eglwys. Deuthum i'r penderfyniad fod diod yn gor- bwyso'r bwyd ar y bwrdd pan gyfansoddwyd hwnw. Mor dywyll ydoedd, fel na fedrai y Seneddwyr eu hunain m'oi ddeall. Ymgy- merodd Mr. MoKenna â'i ddiwygio, and, yr ydoedd diwygiad allan o'r cwestlwn; bu raid el ad-wneyd-ol eni o'r newydd megys, ac hyd heddyw erys rhanau o hono yn anneall- adwy ac yn anesponiadwy. Ar ol darllen y Mesur newydd presenol, oynyrch y boreubryd a'r byrbryd, fel y gellir ei alw, fy marn yw ei fod yn fwy tywyll, yn fwy annealladwy, ac yn fwy anesponiadwy na'r erthyl y bu Mr. McKenna yn esgor o'r newydo arno. Y mae lie i dybied fod Mr. Lloyd George yn seillo ei obaith y derbynir ef gan y Senedd, ar y ffaith fed y Seneddwyr yn dyheu am wyliau, ac yn hytrach na gohlrlo tori i fyny y Senedd y bydd iddynt gau eu llygaid a llyncu yr anghen- fit hwn yn ei grynswth. Cyntaf y pesir y Mesur, cyntaf oil y ca y Seneddwyr fyned i ddwfr y mor. Sylwed y darllenydd mai Mesur i ddiwygio Deddf Yspeiliad yr Eglwys ydyw hwn. Mesur I wneyd y Ddeddf hono yn well. Er hyny gooheled y darllenydd rhag syrthlo i amryfusedd. Gellir edrych ar ddiwyglad o ddau safbwynt. Ar y goreu, deddf I ladratta ydyw Deddf Dadwaddoliad a Dadsefydliad yr Eglwys, a phan eir i ddiwygio deddf lladrad, gellir effeithio y diwygiad o aafbwynt y lleidr, neu o safbwynt y dyn gonest. Na chymered y darllenydd yn ganiafcaol, gan hyny, fod hwn o anghenrheidrwydd yn Fesur 1 ddiwygio Deddf Dadwaddoliad o safbwynt Eglwyswr. Gall mat Mesur 1 ddiwygio Deddf y Lladrad o saf- bwynt y lleidr ydyw. Pan ofynwyd i ddyn unwalth paham y cural ei wraig mor ami, atebodd ei fod yn gweithred* ar yr egwyddor, Os ydyw yohydig yn dda rhaid fod llawer yn well." Gall y Mesur presenol fod wedi ei hinio ar yr un egwyddor. Nid ydwyf yn maentumio ei fod. Amaer a ddengya. Os mai Mesur 1 ddiwygio osafbwynt yr Eglwys- wr ydyw, gall gymeryd yn ganiataol ddarfod t'r boreubryd a'r byrbryd brofi yn effelthiol er daionl i'r Eglwya. Ar y llaw arall 01 ceir, ar ol el archwllio, mai Mesur I ddiwygio o safbwynt y dadwaddolwr ydyw, gallwn benderfynu darfod i'r ddeu-bryd brofi yn effelthiol er niwed i'r Eglwys. Yn y naill aohos neu'r llall, fel y dywedwyd yr wythnos ddlweddaf, dyddorol lawn fyddai gwybod & pha fath fwyd y bwydwyd y pedwar gwleld- yddwr a'r pedwar pregethwr hyny. Onid oes modd cadw mewn tragwyddol goffadwrlaeth y Menu Card a ddefnyddiwyd ar yr aehlysur ? Ar el wyneb y mae un peth o lelaf yn y Mesur newydd sydd yn ymddangos fel pe yn myned ynmhell 1 brofi mai Mesur diwygiadol o safbwynt Eglwysig ydyw. Fel y gwyr pawb erbyn hyn yr ydoedd y Ddeddf i ddyfod i welthrediad ar y dydd y cyhoeddid heddwch yn swyddogol. Yr ydym wedi oynal Gwyl i ddathlu heddwch, ond nid ydym wedi oyrhteddld heddwch awyddogol etc, ond < ni ellir gohirio hyny ond am ychydig ddydd- iau bellach. Daw heddwch swyddogol yn mhen ychydig ddyddiau. Yn ol Deddf Dad- waddoliad deuai yspeiliad yr Eglwys yn mhen ychydig ddyddiau hefyd, ond diolch i'r Mesur diwygiadol presenol, os pesir ef gohirir dadwaddoliad hyd y dydd olaf o fia Mawrth nesaf. Felly ca yr Eglwys yn Nghymru I ychydig seibiant eto. Ca o leiaf saith mis. Tameidyn chwerw i'r dadwaddolwr aiddgar ydyw hwn. Rhyfedd fel y mae yr Eglwys yn cael ei harbed. Ar y 18fed o fis Medi, 1914, yr ydoedd i gael el haberthu yn ddinag, I ond ar y 4ydd o Awst torodd y rhyfel allan a bu raid gohirio dydd y difrodiad hyd derfyn yr alanas. Diwedd Mehefin, 1919, llawnodwyd cytundeb heddwch, a thybiodd gelynion yr Eglwys fod eu hawr wedi dyfod, a pharod oeddynt i ruthro ar yr yspail, ond bu raid aros yspaid eto, oblegid yn ol y gyfraitb, nid dydd y llawnodiad ydoedd dydd swyddogol yr heddwch, Cyn i'r dydd hwnw wawrio, wele Fesur Diwygladol o flaen y Senedd i ohirio dydd y lladrad mawr hyd y 31aln o fis Mawrth, 1920. Cyn y bydd y lllnellau hyn yn Haw y darllenydd, bydd y Mesur diwyg- iadol yn Ddeddf, a'r Eglwys yn arbedol am saith mis eto. Tybed a ydyw bys Rhaglun- iaeth yn weledig yn y pethau hyn ? Ar ei wyneb hefyd, y mae un peth arall yn y Mesur newydd sydd yn ymddangos fel yn myned 1 brofi mai Mesur diwygiadol o saf- bwynt yr Eglwys, ac nid o safbwynt yr yspeilydd ydyw. Flynyddoedd yn ol, syl- wodd un dadwaddolwr aiddgar, mewn araeth fytbgofiadwy, mai "polist ac arian ynddi ydoedd polisi y dadwaddolwyr, arian i'r dad- waddolwyr eu hunain a feddyllai wrth reswm. Yn ol y Mesur presenol, ca yr Eglwys gadw meddlant o ragor o'i harian nac a dybid yn y dyddiau hyay. Cyll el degwrn y mae yn wir; & hwnw i ddwylaw y Cynghorau Slrol, ond fe dderbyn yr Eglwys yn gyfnewid am dano y awm o filiwn o bunau. Y mae yn werth sylwi yn fanwl ar y dull hynod y dygir hyn oddiamgylch. Rhydd y Mesur filiwna haner o arian yr Eglwys i'r Cynghorau Sirol, neu mewn geiriau ereill i'r trethdalwyr, y rhai a gynrychiolir gaa y Cynghorau Sirol. Yna rhydd y llywodraeth ei Haw yn llogellau y trethdalwyr, a chymer o honynt fillwn i'w rhoddi yn ol i'r Eglwys. Y mae Senedd Prydain Fawr wedi gwneuthur pethau rhyfedd yn nghwr& hanes, ond 01 wnaeth erfoed beth rhyfeddach na hwn. Yn gyntaf, yspeilia yr Eglwys, a throsglwydda yr yspail i gynrychiolwyr y trethdalwyr, yna yspeilia y trethdalwyr a throsglwydda yr JS- pail i'r Eglwys. Ymddengys i mi fod yr ymresymiad a awgrymir ryw- beth yn debyg I hyn, nid gonest lladrata oddlar un heb ladrata oddlar y llall hefyd, neu y mae dwy weithred anghyfiawn yn gyfystyr i un weithred gyfiawn. Ai cynyrch y boreubryd a'r byrbryd a welir yn y Foes- ddysg newydd yma ? os felly y mae yn fwy pwyølg nac erloed i ddyogalu y Menu Card. Cymaint a hynyna heddyw ar gynwys y Mesur newydd. Gadewch i ni gael gair eto a( yr hyn nf ohynwyslr ynddo. Ni ddywed y Mesur newydd ddlm am y mynwentydd. Mor belled ag y gallwn weled fe gollir y rhai hyn. Ergyd tost i Eglwyawyr fydd hyn. Gwell gan filoedd o Eglwyswyr fyddai gweled yr arian y% myned na gweled y fynwent yn cael ei throsglwyddo i feddiant y Cyngor Plwyfol, ond yn ol yr argoelion presenol aeledau y Cyngor hwnw, neu ryw Gyngor tebyg iddo, fydd yn arglwyddiaethu ar hen erw Duw drwy bob plwyf yn Nghymru ar ol y 31ain o fis Mawrth, 1920. Y mae y sarhad gwaradwyddus hyn yn ddigon i dynu dagrau o galon craig. Os caniata gofod, ac amynedd y Golygydd, dymunaf gyffwrdd a pbwrio arall cyn terfynu. Yr wythnos hon y maeMethodlatlaid Calfinsidd, Deheudir Cymru yn cynal eu Sasiwn ya Llanymddyfri. I'r dref fe dyr Uuoedd aneirif o ddieithrlald, a threthir llety- garwch y trigolion i'r eithaf. Ymdnengys fod Eglwyswyr y lie yn gwneyd eu goreu gias i gynorthwyo yr enwad i gyflenwl bwyd a Hetty i'r ymwelwyr. Tybed a fydd y rhai fwynhaut y caredigrwydd hwn yn ddigon boneddigaidd i ymatal rha.g briwio teimladau eu llettywyr, ynte a ddangosant eu diolch- garwch drwy alw ar y Llywodraeth i yspeilio Eglwyswyr Llaaytnddyfri o'u treftadaeth, a throsglwyddo mynwentydd cysegredig Llan- dingat a Llanfairarybryu o ofat yr Eglwys i ofal ryw Gynghor Ileol ? Amser a ddengys. ELIPHELET.