Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

6 erthygl ar y dudalen hon

Cynwyn Rhys: PREGETHWR. *I

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Cynwyn Rhys: PREGETHWR. Nofel Gymreig, Gan H. ELWYN THOMAS PENNOD XXII. v t'ynd tiros ei gyfarfyddiad sydyn a'i P^diddan rhvfedd a merch y Scwier," adlr6ddodd Cynwyn yr un geiriau wrtho'i am y ddegfed waifch yn ystod y diwrnod ;—" Dyna wahaniaeth oedd ynddi i tni ofyn am Rhoswen Sheryn Ond ei fod wedi bod yn ddigon craft" a i sylwi ar y gwahaniaeth, nid oedd gallu dyfalu beth oedd ei aclios. Ofnai ^thiau fod y ddwy fercli y meddyliai «JrQiaint ohonjrni wedi ffraeo a'u gilydd. ry^ arall, tybiai nad oedd Rhoswen yn 3 peth y cymerai ef yn ganiataol ei bod ef yn y d\'b hon wrth adolygu ''ywddygiad rliyfedd a hollol anesboniad- ato ef ei him. Ond pan gofiai fod Miss lIerbert ar y ffordd i dý Miss Sheryn pan gwelodd hi, a'i bod yn wir awyddus yn ()1 chylch, teiralai'n sicr nad oedd mymryn sail i'w ofnan a'i dybiau yn y cyfeiriadan fodd bynnag. f ri oe<^ drannoeth i'r diwrnod y bu ei rifi J" brysur gyda'r materion hyn 3-11 Da.V<ld pwysig yn y pentref a'r plwyf. y^a'r dydd ar ba un y cynhelid ffair „.f?ydd°l Liancynwyn. Yr oedd dydd y air yn ddyd.d pwysig i lawer. Disgwyi- plant yiulaen ato fel prif ddydd Y "wyddyn. Disgwyliai'r Irerinwyr a'r asnachvvyr am dano yn awyddus hefyd rp erwydd y cyft'road a roddai i fasnach leol. disgwyliai pob adran o bobl ieuainc ->r»Jaen am ryw gyfran o rialtwch mewn ^sylltiad agef ym mha un y cyrnerent ran j t'l'sonol. Er's llawer o llynyddau arferid y eae agosaf i'r pentref gan shows a ^e'ydliadau eysylltiol. Weitliiau do'i r<ldanghosfa greaduriaid heibio, acarhosai rr' noson neu ddwy ar ol y Ifair er mawr °ddhad i ieuenctyd y gymdogaetli. Y tro 'roedd y cae—" cae ffair," fel y gelwid of-wedi ei rentu ymlaen llaw am wythnos Wrtan i gwmni circus adnabyddus a mawr edd llawenydd ieuenctyd y lie pan ddar- a>e,laent ar y parvvydydd am y creaduriaid, r dynion, a'r pethau rliyfedd oedd i gael eu dangos. Ymysg yr arddangosiadau "yfeddaf yr oedd yna addewid am orchest ^lad oedd ond un dyn ac un ceffyl yn yr holl yd allent ei ehyflawni! ac yr oedd y dyn r ceffyl i fod yn bresennol yn ifair Llan- ynvvyn. Tra 'roedd yna ryw gyniaint o'r ycjdordeb arferol yn cael ei amlygu ■'n"0peth oedd yn arfer cyraeryd He, dyma'r chest y disgwyliai mwyafrif y bobl llanic am dani gydag awydd a brwd- Ydedd. Addawid rhoddi arddanghosiad Q l' orchest lion am bedair noswaitli °'/no'- Amlygwyd cymaint o wir nrylith- yn ol barn y dorf yn yr ar- ^pghosiad liwn, fel mai pwnc yr ^ddiddan rhwng pob dau yn yr ardal ol y noson gyntaf oedd—y dyn ieuanc yfedd oedd yn circus y Samuels." ^gwyddai yn lied ryfedd fod perchennog CL^cus yn dal cysylltiad perthynasol agos 8 un o hen deuluoedd y pentref. Perth- ;iaai "dafad" lied "ddu" i'r teulu hwn genedl- t'1 neu ddwy yn ol, ac yr oedd y Samuel «r,^enu°l yn cldisgynnydd uniongyrchol o'r m-fad honno. Ac yr oedd yna si ar led 0^| J'hyw un cyffelyb, ond o uwcli sefyllfa, evy i^uanc oedd yn medru gwneud y y^thian mor ryfedd gyda'i geffyl gwyllt. wir, yr oedd yna rai yn sibrwd fod y leuanc ei htin wedi dweyd yn un o'r i'a'arildai we^i cysgu y tufewn i 1 0 brif balasau y sir, ac wedi bod yn yr ari ^r(^a 0 foneddigion pennaf yr A mynnai y sawl oedd wedi ei bnK a &V'wed ei fod yn wr bynlieddig law m.oc^e(id ohono." Gwnaeth y si hon er i dynnu pobl i'r circus na fuasent yn t lled onibae eu cywreinrwydd i weled alnt 0 sail oedd i'l' si. y ( ^i8^eddai Oynwyn un noson noson olaf ,rylrcus yn y pentref noson dawel, dy well, 'um at' o'lwyd ymlieu y .a* Khiw'r Fallen. Gwelai babell fawr V}C"'( ubvy yn y dyft'ryn, yn oleu i gyd. a'\v iVai HNVU y miwsig yn egiur, a chariai'r in deueu ambell i chwertliiniad mor l)Vv'0jJSyI'chol i'w glust fel yr adnabyddai ci,> 0edd y chwerthinvvr. Ond nid am y Y y nieddyllai, nac am y bobl oedd yn <> I t!>el' 's^:uV* bu erioed yn ho ft' iawn °'r er boh amser yn ihvwn o Vmi:lc -Vl) barod i gymeryd rhan Vr "lath o ddii'yrwcli diniwed. Meddwl ar yr awr dawcl ddiweddar honno 'aiiys yi> oedd o town ychydig i ganol nos ''hvf1 ,V'' nos KuI a'r cyfarfvddiad oert ai ''Ui yr alon bore Liun. Beth w wedi dod- 0 'Miss Herbert ? Oedd hi ^i 18>adael Blaenhir ? Beth oedd amcan Ul,i i lnWeliad byr a'r ardal ? A phaham yr A blaenhir yn lie yn Glyn Haul ? WeJ. 'roedd Miss Sheryn'? Nid oedd HIVI. 1 yu"e<i fod neb wedi ei gweled hi na'i \V!U JW eu dychweliad Tybed eu bod c^icl l y('luve|yd '■ Yna aeth dros yr ym- ar lan yr afon, a cheisiai am yr waith ddeall rhai o'r treithiau y 'leu iri Yr oedd erbyn hyn yn ymyl 'am 0 r gloch. Gwyddai Cod ei dad a'i J'Ut "V Svvely, a gwyddai het'yd nad oedd- atl| aiiesmwyth ynghylch ei absenoldeb, clejtil 3°d yn lien arferiad ganddo i gym- a natur yn y'nos —dan y ser ac dr °leu'r Ueuad. Yr oedd goleuadau'r hYn wedi eu ditfodd, heblaw ar cj bisern yma a thraw lie yr edrychid 5s\vn °yu U|ynd i gysgu. 'Roedd c ]n^er'thiniad y cyplau iguainc wrth fel v ;i.. !e' wedi mynd yn wanach, wanach, °ed'd ,l.llllei1' yi« y peilder, a thwrf y rhai Wed; :v!'os byd yr eitbaf yn y tafarndai U0s lstewi bob yn ychydig. lies oedd y thaJTU cU^l ac yn dvvvyll unwaith yn ta\vei^' .,1. aros ennyd i fwynhau'r e°dodrlC f ^wrando ar gal on anian yn curo, u°dd orlir e' 1 fy»y am e' wddf, disgyn- araf 1 11 y Slw.vd, a declireuodd sy mud yn (;erdrlo |XV1' ^ua i' Gwyn. Cyn ei fod wedi iau'j, •, cailHath clywodd swn swu lleis- a ^iraec' J11 symud yn ddistaw. <ie\v a f-ujf,1 fod ar y Pryd yn ymyl perth heol > *r ochr arall i'r berth rhedai arw tua chyfeiriad Blaenhir. A cliail fod y perthi o bob tu iddi yn ueliel a thew yr oedd yn dywyll ar y tipyn heol honno ganol dydd, heb son am ganol nos. Fodd bynnag, yr oedd yna rywrai yn treio ffeindio'u ffordd adref yn bwyllog a tliawel er gwaetha'r tywyllwch a'r culni. Doent yn lies, nes, bob yn gam. Y nefoedd fawr— Oedd ef ar ddihun, neu mewn I)reLiddwyd ? Onid llais Rhoswen Sheryn oedd yn glywed ? Yr oedd dwy flynedd ev pan y clywodd hi'n siarad o'r blaen. Ond dyna ei llais. Ad- nabyddai ef ymhlith mil o leisiau. Llais tawel, treiddiol, miwsigaidd-llais tebyg i'r hwii y-meddyliii Carlyle am dano pan yr ysgrifenuai am the ideal low-voiced woman. Ond beth oedd Rhoswen Sheryn yn wneud yn y fan honno ar ganol nos? A phwy oedd gyda lii ? Hawyr anwyl, rhaid mai breudd- wydio yr oedd Llais Olwen Herbert oedd yn ei hateb—! Dyma hwy yn ei ymy1! Yr oedd yna nn arall yn y ewmni. Hyd yma nid oedd wedi clywed llais y trydydd, ond yr oedd yn awr yn ddigon agos, er tywylled oedd hi, iddo weled ei ffurf drwy'r berth —Ifurf dyn oedd—dyn ieuanc, tal, lluniaidd yr ymddangosai i fod yn y tywyll- wcll. Dyna fe'n siarad J\Ii glywes i gyteiriad neilltuol yn cael el wneud atoch chi heno, Miss Sheryn," meddai. Do fe--gan bwy ?" Wn i ddim pwy o'dd y siaradwyr. Van ddyn ieuanc oeddynt. Digwyddwn i fod yn eu hymyl pan sylwai un wrth y llall. 'Wy(ldoi i, Gwilym, fod Rhoswen Sheryn y Garn LJ chaf wedi dod gadre? Na wyddwii i, iiiyiite'r Ilall, 'ond os dyw e'n wir ei bod hi a Cynwyn Rhys yn earn, mae hi wedi dod yma i gwrdd ag e'n ddigon tebyg.' Cynwyn Hbys yw'r pregethwr yna w'i wedi'ch clywed yn son am dano ond te t'e ?" le," atebai Rlioswen, ond y mae y cyf- eiriad atolll felearladon yn hollol ddisail ?" "Tipyn o brolfwyd t'allai o'dd y bachgen o'dd yn son am danoch." Erbyn hyn yr oeddynt wedi uiyned yn rhy bell i Cynwyn glywed yr ateb, ond yr oedd wedi clywed a gweled digon i'w wneud yn anesmwyth drwyddo. Bit ar ddihun drwy'r nos yn ceisio dyfalu beth oedd ystyr ei ddarganfyddiad rhyfedd. Ond nid oedd yn ddim callach pan ddaeth y bore. Pen- derfynodd fodd bynnag i gadw popeth iddo'i hun, ac aros i gael gweled beth a ddat- guddiai amser. Gyda gwaitli a chyfrifol- deb mawr y weinidogaeth o fy mlaen," meddai wrtho'i hun, "rhaid i mi bender- fynu gosod y personau hyn y tu allan i niywycl er mae DiiNv yn gwybod nid wyf fl'n gyfrifol i'r un gradd am y He y maent wedi gymeryd ynddo hyd yma." Gorwedd- odd yn hollol dawel a digyffro am awr wedi iddo adrodd y penderfyniad hwn wrtho'i hun,-ac yna fel pe bai rhyw don arall o adgolion y nos wedi ail ddeffro'i fecldwl dy- wedodd drae-hefn mewn llais arall hollol: Mor awyddus oedd Rhoswen i gael y dyn ieuanc yna i gredu nad oedd hi a ftnnau'n gariadon." Nid oedd yr 'awydd' yn dy- gyinod ag ef, rywfodd. (I barhau). o

EISTEDDFOD 1908

■ ^O : Colofn y Beirdd

CADAIR CORWEN.

Trwstaneiddlwch y " Tyst."

Advertising