Ye Brython Cymreig

r ADOLYGIAD. P^rru'° cra,ff a chenedlgarol, y \V i Hugh Price Hughes, y mae y Cymreig yn ddyledus am eu anfa. Cyn adeg ei sefydliad tua deng F,^dd yn ol, yr unig j/wyrnyn undeb (v n§ talaethau Gogledd a Deheudir tryd u gilydd ydoedd y Gynhadledd d\/ Uys hwnuw yr arferid Cy P0^1 westiwn perthynol i Wesleaetli er^u gyfan, ac yno yn unig, ym mhres- eVn _Canii°edd lawer o Saeso'n, y gallai 5*ychi°lwyr y talaethau Cymreig gael (r,.f,eys^ra' i drafod mater ion o'r fath gilydd. Gwelodd Price Hughes ]lav^ntais y trefniant; ac er gwaethaf .er ° wrthwynebiadau, llwyddodd i Oy y Gynhadledd i sefydlu Cymanfa Cy^V(3!% i'1' aincan o gorffori y talaethau Iw^g a'u galluogi i lywodraethu eu acli ^c^adau eu hunain i fesur helaetli- Q Er pan y'i sefydlwyd mae y ?fa yn on(i y11 si<?r wetli ^ch rlla8(l(h mewn effeithiolrwydd, y bydd llwyddiant ei ham- *Leisteddiadau yn Lerpwl yr wythnos ri,.i 6(^daf yix rhwyin o ehwanegu at ei nWad a'i gwasanaeth.

A^erchiad y Llywydd ^oes OIid da i'w ddywedyd am ►p. rchiad y Llywydd newydd, y Parch. iech?!fs Hufer|ios-'Kr na(* yn sryf ei \aF y Pryd, traethodd yn rymus awr a banner o amser a dibaii osodiadau gydag astudrwydd \vej gau y cynhuliiad a gynrychiolai cYlch. -oon a lleygwyr pob enwad drwy'r yc]0g', Saneteiddr wy dd Ysgrythyrol y<loPrii testyn. a baicli yr anerchiad ion i ceisio deffro ei bob! i fod yn ffydd- ftr "^y.nodigaet! lai 1 cymdeithasol oddi- fel y8^yriaethau crefyddol. Danghosai rliy F 0eddis wedi meithrin syniad 1 lawer ara ystyr Sancteiddr wy dd WIr yro1' ac fod y *'w gym" ddpf yr holl fywyd, ac nid at yr adran Wos]08^°l yn unig. Ym meddwl John gyn^goiygai "Scripture holiness'" nvyddVyS° 1'1 wy'"nodi gaethan sancteidd- gysyiltiadau masnaohol, cym- proff So ac yn y blaen a phe buasai \Ve^C^vyr crefyddol a chyfundebau cred *nad ys'tyr y term i'r un helaeth- ^oblp a Wesley ei hun, y buasai y ftc i ra^\ Symdeithasol wedi ei daclrys fod ai1 mawr wedi diflannu. Deallwn fttierc!|1!n mryd ei liawdwr gyhoeddi'r ^ya -Uad> a thrwy hynny fe gynorth- W.^uo ac addfeciu barn yr eglwysi ar un ° brobleman pwysicaf y V (v

Vmraeg yn y Gymanfa ar naelltith Babel ei ehysgod Un°iVjisteddiadau- ain rai munudau. a chyfansoddiad y Gymanfa, fe Hi a y gynhadledd Brydeinig ei Llyw- cliy^ arall o'i gwyr blaenaf i'w ^erirUo-C ^i ymhob Cymanfa, yn ar- %d{J° ^an y bydd y gwahanol drysor- ^dcyfunaeboi yn cae^ sy]w- gan- °eisir cario ymlaen y gweithred- oy^.fesur yn Saesneg er mantais y catii x°?wyr Seisnig, tra ar yr un pryd •fr»ra lr bawb a fynno i siarad yn 1 ^>an yr oeddis yn rhoddi sylw CR°HFA a ^enliadaetli Gartrefol y PE— b1 ^y^'entiir pum cant o bunnau icldi a rcli o'gan y Saeson—siaradai y ^liod i 'ynfr.yn Jones yn Gymraeg. i dfi '')r' Hugh Jones a'r Llywydd enJ%ddi° iaith y Saeson dros dro, gyfry edlg gan fod ei sylwadau yn 6istii» ag y carasent i'r cynrychiolwyr cly^ed. Ond y fath ydoedd ft^y(Jr} ,f| Mr, Jones dros y Gymraeg a'i gwedd Gymreig ar y Gy- a' M y gwrthododd gydsynio a'r ^jarhaorld i lefaru yn iaith ei fam. §*Hfc^,aaodd y^yw u,u'hyw Gymro iy§iarl ° ^e)dio cymeradAvyo ei ytn- ^s]e' • ar y liaw arall, tra y bjald Cymreig yn foddloa i dderbyn k wy rnor sylweddol o law y moesgarwch yn galw i ^'afod amgy Ichiadau eu cronfa yl-A,w laltli a fyddo yn ddealladwy i'w O1' Cforeu po cyntaf i Wesle- i -so 111 8°^'° byw yn anibynol ar 1J° yn unig er mwyti cadw'r Cymanfa.

Y Cyfarfodydd Cyhoeddus Cyfeiriwyd eisoes at gyfarfod urddiad y Llywydd. Yr oedd y cyfarfodydd ereill yr un mor llwyddiannus. Dyddorol i lawer o Gymry y ddinas hon ydoedd cael cyfleustra i weled ordeiniad gweini- dogion yn ol dull y Wesleaid. Yr enwad hwn yw yr unig enwad Cymreig y gwydd- om am dano sydd yn dilyn yr arferiad apostolaidd o arddodi dwylaw ar y rhai a nellltuir i waitli y weinidogaeth. Ond gofelir rhag fod dim yn y wasanaetli yn tueddu i gyfleu y syniad fod arddodiad clwylaw yr henuriaid yn gyfrwng benditli. Fel arwyddlun o neilltuad i waith penodol yn unig y defnyddir y ddefod. Yr oedd y Siars i'r gweinidogion ieuainc a draddod- wyd gan y cyn-lywydd, y Parch. T. Jones Flumphroys, yn amserol ac effeithiol iawn. Fel arfer, llwyddodd Gipsy Smith i hoelio dust y lliaws wrth ei wefusau yn y gwahanol gvfarfodydd y cymerodd ran"ynddynt. Nid yn fuan yr angliofir gwaith yr efengylydd melynddu liwn gyda'i acenion melodaidd, yn rhoi yr hen emyn Gwaed y Groes allan i'w ganu yng nghyfarfod mawr y Central Hall nos Fereher. Yr oedd yr effaith ar y dyrfa yn wefreiddiol. Cafwyd anerchiad- au coeth a nerthol gan Mr. Scott-Lidgett, cyn-lywydd Cyngrair Cenedlaetliol yr Eglwysi Rhyddion. Gwr eangfrydig iawn yw efe, ac un o arweinwyr mwyaf eofn yr enwad yn Lloegr. Arno ef yn bennaf y disgynnodd mantell ein cydwladwr pybyr, Hugh Price Hughes. Llongyfarchwn Wesleaid Lerpwl yn y modd mwyaf calonnog ar gyfrif llwyddiant eu cymanfa gyntaf yn y ddinas hon. Diau yr erys ei dylanwad ar eu heglwysi er daioni am ddyddiau lawer, a chredwn y profa yn fendith i lawer tuallan i gylch yr enwad.

--0- BWLCHGWYN A'R CYLCH. Y MAE bellach yn hýsbys mai'r Parcli. J. Brynach Davies, Llanfyrnach, sir BeiitVo, ydoedd y buddugol ar englyn Y Gnenen yn yr Eisteddfod ddiweddar. Carwn. wybod peth neu ddau gan eich darllennwyr (1) Ai yn Nhalaeth Powys ynte yn NhHiaoth Gwynedd y mae Bwlchgwyn ? (2) Ai iawn fvddai galw'r Eisteddfod yn Eisteddfod Dalaethol Bwlchgwyn ? Ddydd Sadwrn diweddaf, aeth chwarelwyr calch y Mwnglawdd oddiwrtb eu gyrdd a'u hebillion am ddydd o seibiant yn y Rhyl. Gwlyb fu'r tywydd ond mwynhawyd cryn lawer ar y daith, er hynny. Yn J fen non. BJaenr-tu Tri-clclyn, bur Dr. Owen Evans, o ddinas y BKYTHON, a'r Parch. J. Williams, Towyn, yn cynnyp: 'eU'f nefoedd i o-leifion y llav/r. Wir, 'roedd yn gyfarfod da a'r hen Ddoctor mor iraidd ac mor dýn tros yr athrawiaeth iachus ag erioed. Oaed evfarfod pregetliu hefyd yn Salem, addoldy gwyd¡ Anihynwyr Coedpoeth,—y Parchn. -—— Jacob (Merthvr), .T. T. L1. Williams ond brodor o Goedpoeth), a W. J. Nicholson (Porthmadog), yn gwein- yddn. Ddydd Mercher yr wythnos ddiweddaf, cynhaliodd Methodistiaid dpsharth Llan- armon a Bryneglwys eu cymanfa ganu, Mr. G. W. Hughes," Cefn Mawr, yn arwain. a phawb agos yn ei ddiIyn-a.c eitlivio aiiibell hoeden a hogianc pencluviban. Gwyeh ydyw mynd a dod hyd yr ardal y dyddiau hyn rhwng y C'awodydd gwlaW— yn fceimlo ein hnnain megis ym mhyrth y net wrth arogli'r mousy dd eithmog yn 11 awn o'u blodau eurliw, y rhai a dalant warogaeth a diolch i'r-haul drwy gyfranogi o'i belydrau hwythau'r telynan pluog yn lieidiar. anwylion ar fedw'r rnynydd ac_ yng nghanol y fcwtn- pathau grug a'r mieci, yn solffeuo Diolc i l Ti'n Tad," wrth i ni basio tros y camfeydd. YR ERYR.

AVON CYCLES are the best value in the world. We are the pioneers of the popular Cycles, and are the best value in the world to-day. Write for full list of prices. Model A. fitted 2 speed gear Dunlop Tyres £7-7-0. Easy payments from 8/6 per month. Note Address-AVON CYCLE & MOTOR CO., 19 Hardman Street, Liverpool. Motor Cycle repairs a speciality. All work quoted for before job started. ..COLEG Y GOGLEDD, BANGOR (Un o'r Colegau ym Mhrifysgol Cymru). PRIFATHRAW IT. B. REICHEL, M.A., LL.D. Dechreua'r tvmor iiesaf Hydref 1, 1007. Paratoir ar evfer Arholiadau Prifysgol Cymru, rhai o' B,d.d0 Prifysgol Llundain, y Cwrs Meddygol ym Mmi ysgolion Llundain, Edinburgh a Glasgow, acaihol- iadau ereill. Rhoir addysg arbenmg mewn Am a eth v d d i aeth fvn cynnwys trimaeth coeoj, ac Klcctrical Engineering. Mae yn y Coleg adran nornmlaidd i Athrawon elfennol a chanolvaddol. Cynhygir dros 20 o Ysgoloriaethau, yn amrywio mewn gwerth o X40 1910 y flwyddyn, yn nechreu r tvmor nesaf. Mae Ysgoloriaethau Tate yn gyfyng- gedig i Gymry. Ysgoloriaethau John Hughps yu gyfyngedig i fechgynaned yn sir Fon neu sir Gaer- narfon, ac Ysgoloriaethau Richard Hughes i drigolion Mon. Dechreua'r arhohad am danynt Medi 17. Ceir pob manylion gan J. E. LLOYD, M.A., Ysgrifennydd a Cliofrestrydd.

0BIG Y G'LOMEN. J .1 "Awn, awn i'r Ysgol Sul." Yn Salem oapel Herber "Caernarfon, ddydd Tau diweddaf, cynlielid Cymanfa Ysgol ion Anibynwyr y dosbarth ac mor rhagorol ydoedd anerchiad y Parch. Rhys J. Huws ar sut i wella'r Ysgol Sul fel y pen- derfynwyd ei hargraffu a'i gwasgar ar led. k,

.;1' Y Golygyddion. Cyfaill o'r De a ddywed mai unwaith orioed y elybn weinidog Ymneilltuol yn gwecldïo tros dygyddion y papurau, a hynny ar ddyehweliad y golygyddion Seisnig a fu ar ymchwiliad a'r Cyfandir yn ddiweddar. Y rheswm am hynny, mae'n debyg, ydyw methu eredu fod dibon yn y byd gweddïo tros urdcl jnor ysgynnm.

Pwyo Campbellyddiaeth. Un o bregethwyr melusaf Methodistiaid v Gogledd ydyw y Parch. Robert Roberts, Colwyn Eüy; art or yn dyner a Chrisfcnogol ei vabryd, all yntau bwyo tan y bunied ais pan wedi ei gythruddo gan y Ddihnyddiaeth Newydd. Ebe Mr. Roberts mewn pregeth o'i bulpud yng Ngholwyn Bay fore Saboth Dichon v ervbwyllir am ambell un ar ol ei er-i. ond ycbydig yw nifer y rheiny y proffwydir am eu genedig- aeth ymlaen llaw. Dywedodd gweinidog y City Temple Yr oedd. lesu Grist yn Fab Dllw; felly ninnall.' Ni wyddai ef (Mr. Roberts) fod neb wedi rhag-ddweyd gen- edio-aeth Mr. Campbell ganrifoedd ymlaen llaw. Dichon y ilwyddai Mr. Campbell i oreu vchydig son am dano wedi ei ddyfod- iad i'r byd, ond nid am yn hir. Ond wele Un y cymerwyd 4,000 o flynyddau i bara- toi'r byd i'w dderbyn ac i feddwl Mr. Roberts, cabledd ydoedd dosbarthu Crist fel y gwneid heddyw, a'i roi yn yr un rhestr a Plato, Shakespeare, a Napoleon."

Carthu Colwyn Bay. Nid yw awyr iaeli a phrydferthweh golyg- feydd ddim yn ddigon i dynnu dyeithriaid i drefi glannau'r mor y dyddiau hyn y cwestiwn mawr a ofynnir heddyw ydyw, Beth am y drains-a ydynt hwy mown trefn ? Y mae awdurdodau Colwyn Bay wedi penderfynu ateb y owestiwn hwn yn effeithiol. Ddydd Gwener diweddaf, agorid y gwaith newydd sydd wedi ei godi yno i gludo ymaith y seioage. Hyd yma, ar- llwysid y carthion i'r bau drwy nifer o garth- ffosydd ond efo'r cynllun newydd, y mae sewer arall wedi ei gwneud ac ar draws o dan y Promenade yr holl ffordd o Golwyn i'r Rlios, i'r hon y rhed cynnwys yr holl garth- ffosydd ereill. Oddiyno rhad i globen o ffynnon gyda phympiau a yrrir gan nwy, gan ei arllwys i gronfa ae yna, pan fo'r llanw ar drai, fe'i cludir i'r i-tior bellter 2,000 o droedfeddi oddiwrth y mwnglawdd tu draw i Rhos Point. Cyfrifir y draul tua £120,00n.

Cymwynas y Mor. Mor ychydig sy'n dirnad gwasanaeth yr eigion a phan bo'r beirdd eisieu testyn arwrgerdd, dyma fo Gwyrth fawr y mor." Iddo ef y rhed holl ysgarthion trefi hyd, fawr a man a phwy all ddirnad anferthed ac aflaned y dom a ddylifa ddydd a nos i'w geubal ? Ac eto, y mae yn y ereadur ar- ddcrchog hwnnw allu fferyllol i drawsnewid a phereiddio'r oil, a'i droi yn ol yn ozone iachaol i ffroenau'r miloedd ar y tir. Fel drylliwr llongau, a boddwr bywydau, y canodd y beirdd am y mor i raddau gormodol hyd yma dyma wedd arall a gwell, a phwy anfarwola gymwynas a gwyrth barhaus y mor ?

Codi Cythrel- a'i Ostwng. Y mae yng Nghymru liaws o ddynion digon bychain i godi cythreuliaid ond ychydig iawn, iawij,a feddwn digon mawr i'w gostwng. (Tn o'r cyfryw wyr bendithiol, fodd bynnag, ydyw y Parch. Elfed Lewis. Yng Nghyn- hadledd yr Eglwysi Rhyddion, a gynhelid yr wythnos ddiweddaf yn Aberystwyth, dywedai :— Yr oedd yr adeg hon yn argyfwng yn hanes Anghydffurfiaeth Cymru. Yn an- ffodus, nid t.ufewn i'r Ddirprwyaeth Eglwys- ig yn unig y cyfodai'r anhawsterau, ond hefyd tu allan iddi, a rhaid ydoedd dweyd gair plaen. Apeliai atynt—p'run bynnag oeddynt ai Bedyddwyr, Methodistiaid, Anibynwyr, ai beth-i beidio chwareu i ddwylo eu gwrthwynebwyr drwy eiddig- eddu wrth na drwgdybio'r naill y llall. Yr oedd rhai pobl ar led a'i hystyrient yn ddyledswydd arnynt geisio creu drwg rhyngddynt a'u gilydd ond apeliai atynt i osod eu hwynebau fel callestr yn erbyn y cyfryw, hyd yn oed pe byddai'r hauwr cynnen yn un o fysg eu henwad hwy eu hunain. Gresyn na buasai ychwaneg o Elfediaid ymysg llwythau Ymneilltuol y dyddiau hyn. o

Catherine Jones. Bryn'r Eryr j BU'R hen Gymraes ddyddorol, Catherine Jones, Bryn yr Eryr, Llanfihangel Glyn Myfyr, farw Mehefin 11, pan ymron cyrraedd ei 88 oed. Yr oodd yn hen wreigan hardd o gorff, a chydnerth a chadarn drwyddi a chadwodd ei chynheddfau yn loewon hyd y diwedd. Deallai gerddoriaeth yn dda, meddai lais campus, canai fel eos hyd ei dyddiau olaf, ar yr oedd mor glustfain a lodes wyth oed. Brenhines o wraig ydoedd wedi darllen llawer, a'i chof fel y bedd, ac yn gallu adrodd y pregethau a glybu yn Sasiynau'r Bala 60 a 70 mlynedd yn ol. Yr oedd yn wraig dawedog ond a chanddi stor o arabedd miniog ond diwenwyn pan fae eisieu. Ei ehasbeth ydoedd balchter a rhodres, a gwae'r cyfryw ddeuai i'w gwydd. 'Doedd ball ar ei charedigrwydd ac yr oedd Bryn yr Eryr fel gwesty, agored i bawb gael tamaid, ond nad oedd yno ddim rhedeg i nol cacen, bara brith, a rhyw geriach merfedd felly. Ystyriai ei bwyd cryf iach yn dda ddigon i bawh. Fe'i hadwaenid gan grwydriaid Cymru benbaladr, ni chai'r un fyned ymaith heb frecwest a swper, a lie i orffwys yn yr ysgubor. Nis anghofiaf fi mo'i charedigrwydd tra byddwyf ac os caf byth esgyn i'r un trig- fannau nefol ag yr aeth hi iddynt, Lie mae Modryb Bryn Eryr ?" fydd un o'm cwestiynau cyntaf. Clacldwyd hi tan y drefn newydd ddydd Sadwrn diweddaf ym meddrod y teulu ym Mettws Gwerfil Goch. Cymerwyd rhan gan y Parch. J. Morgan Jones, a'r Parch. James, fleer Llanfihangel. Daeth trigolion yr ardaloedd yn lluoedd, ac yr oedd y cyn- hebrwng tywysogaidd yn deyrnged deilwng o barch i'r hen Gymraes glodwiw athrwyadl. Boed ei Duw hi yn dirion wrth ei mab, John Jones ac wrth Keturah, ei hwyres a ofalodd am dani megis am ganwyll eu Ilygaid, ac arhosed ei hysbryd fyth yn y teulu a'r perthynasau. Dyma engraifft fel yr oedd hyd yn oed yr anifeiliaid yn hoff ohoni, ac yn darllen ei natur garedig :—Ddwy flynedd yn ol, bu- asai'n wael yn y llofft am beth amser. Yr oedd y ceffylau gwedd yn methu dirnad p'le yr ydoedd ac vmffurfiasant un diwrnod yn ddirprwyaeth i fynd i edrych am dani. Tra'r oedd y merched yn godro un diwrnod, cafodd y ceffylau gyfle, a ftwrdd a hwy, chwec-h ohonynt, i'r gegin. Daeth eu meis- tres, er ei gwendid, i Iawr o'r llofft, a chafodd fraw weled cymaint o foneddigion wedi dod i edryeh am dani. Y mae'r hen gegin yn un dra helaeth meddianodd liithau ei linn, ac er fod y llawr cerrig yn llithrig aeth i'w canol, a chyda thorth o fara coirch, tywysodd hwy allan fesul un ac un, heb iddynt dorri cymaint a llestr ac chan eu pratio, a diolch iddynt am eu hymweliad, ffwrdd a hi yn ol.

W. & J. VENMORE, Estate Agents & Valuers 200 SCOTLAND RD., Liverpool. TELEPHONE No. 1463, Pianos & Organs Cash or Easy Payments. TUNINGS SINGLY OR BY CONTRACT REPAIRS by Expert Workmen. Write or call for ILLUSTRATED CATALOGUE. ( ii &!3,Ber&y Street;' ROYAL -it TOP OF Bote Si. j Telephone 0664 Rcyal. J. OLIVER, TAILOR and. HABIT MAKER 126 Upper Hill Street PRINCES ROAD, LIVERPOOL. A llan Line. Sicrhelr y cysur mwyaf sydd bosibl ar Agerlongau Cyflym (Turbine). Y FORDAITH FKRAF A RHATAF I Canada a'r Utiol Dalaethau. Cyflym, I Oyfleusterau heb eu bail,y clud- n. | iad rhataf. Yr unig Linell a IJlOgel, chanddi Gytundeb a'r Llywod- raeth i gludo Llythvrau i Lysurus. Canada. Llawlyfr ynrhadgaa Allan T ino 103 LEA.DENHALL ST., a PALL MALL, LONDON 19 JAMES STREET, LIVERPOOL. To Advertisers PREPAID ADVERTISEMENTS FOR SITUATIONS-Wanted 6 Vacant. APARTMENTS—Furnished and Unfurnished, FOR SALE. EDUCATIONAL. 0 Rate for Trade Advertisements, Public Meetings etc., may be had on application. EVANS, SONS & FOULKES, Don Chambers, 8 Paradise Street, L'pool, or 356-358a Stanley Road, L'pool. BRYSIWCH I geisio potelaid gan y Fferyllydd nesaf atoch, cyn i'r Anwyd fyned yn waeth. Cofiwoh COUGH MIXTURE HUGH DAVIES, Machynlleth. 13?!c. a 2s. 9c. y hotel. DAVIES'S COUGH MIXTURE At Beswch, DAVIES'S COUGH MIXTURE Anwyd, DAViES'S COUGH MIXTURE Asthma, DAVIES'S COUGH MIXTURE Bronchitis, DAVIES'S COUGH MIXTURE Pas. Crygni, DAVIES'S COUGH MIXTURE Influenza. J. Œ Sud^e^bSwwihl Britain's Best icycle ( I 10 Years ^arar^ee^^ I is now attached by Seal to every I Rudge-Whitworth, and it is a B M guarantee backed by the largest ■ Such unequalled reliability is due to the fact that I Rudge-Whitworths are the only B Cycles whose manufacture is materials in our own Research M Laboratories. The new !t 64 page ART I CATALOGUE W fM B many improvements for 1907/ B system of Easy Payments without models from £5, all packed free and carrige paid. M Now ready and post free from Rudge-Wbitworth, 1 Ud., t LIVERPOOL. 'or

Bwyta Llandudno. Gan fod y mor yn dal i fwyta'r beach yn Llandudno, y mae'r Cyngor Dosbarth wedi gwahodd eychwyr mwyaf profiadol y lie atynt i ddweyd eu barn sut i atal y difrod, ac i geisio cael allan paham y mae'r cregyn— yr amddiffyn goreu iddo- yn graddol ddi- flaimu.

Wesleaid Llandudno. Mawr y sel a'r haelioni a ddanghosir gan Wesleaid Ebenezer, I.Iandudno, ynglyn a'r mudiad i godi capel newydd. Nid rhyw lawer o bob! gefnog a berthyn i'r gynulleidfa, ond y maont eisoes wedi addu £ 1,011. Ac yn y Sarc of Worlo a gynhaliwyd yn ddiweddar eliriwyd elw o £ 1,009.

Gwynfryn. Y Parch. D. Gwynfryn Jones ydyw bugail Ebenezer, ac efe yn ddiau ydyw un o obeithion Wesleaetli Gymreig. Duw a Cliymru ydyw ei gyswynair ef ac yn y Gymanfa Wesleaidd a fu yn Lerpwl yr wythnos ddiweddaf, yn y drafodaetli ynglyn a'r eglwysi Cymreig a'r eglwysi Seisnig yn N eheudir. Cynwn, dywed- odd Gwynfryn wrth Dr. Pope ac ereill ben- aothiaid' Seisnig y Cyfundeb, nad oeddynt ddim i gael sarnu nodweddion Wesleaetli Gymreig, na diffodd y eanhwyllau Cymreig wrth eu myrnpwy. Y mae'n bur chwannog i ddvfynu Elfed wrth bregethu ac ar bregeth yr wythnos ddiweddaf, dywedai, pe'n Forddio iddo, y buasai yn anrhegu pob copa o'i wrandawyr a chopi.

Ap Madoc. Un o Gymry eerddgar a llengar yr America ydyw Ap Madoc, a brodor o Faesfceg, Deheu- dir Cymru. Y mae'n trefnu i hwylio drosodd i'r Hen Wlad y mis nesaf ac ar gais lliaws o alwadau a ddaeth iddo, bwriada draddodi ei ddarlith—yn Gymraeg ac yn Saeaneg- ar Hanes Cymry'r America: eu cyfranniad tuag at ffurfiad, datblygiad, a chynhaliaeth y Weriniaeth, a neges Cymry'r Byd Newydd i Gymry'r Hen." Does odid neb yng Nghymru bellach nad oes iddo gar neu ber- thyiias yn y Gorllewin, a bydd y ddarlith hon yn ddiau cystal a thrip i'r cyfandir hwnnw. 85;

"Y Gallu Ysbrydol." Wedi clywed un o ganoniaid yr Eglwys Wladol yn^honni mai yr eglwys, -,i,edi'r ewbl, ydyw y gallu ysbrydol cryfaf yn y Dywysog- aetli," dyrna Ymneilltuwr yn talu'r pwyth vr! ol gyda dweyd ei fod "yn credu mai slip yr vsgrifell J'dywy gair 'ysbrydol.' Byddai y frawddeg yn wii-oi-id dodi yn ei Ie y gair 'materol.' Yr egIwys yw y gallu materol, cnawdol, daearol, cryfaf o ddigon. Mae ganddi incwm o dri chan mil o bunnau bob blwyddyn, a beiliaid, arwerthwyr, gwST- wrth-raid, a holl rym y Fyddin Brydeinig, i'w gasglu ynghyd. Mae'n debyg mai dyma oedo. ynl meddwl y Canon wrth son am y y gallu cryfaf.'

MeHdith y Clybiau. Chwyn mwyaf diffaeth Deheudir Cymru I y yw'r clybiau, a gogiant fod yn glybiau gwleidyddol neu gymdeithasol, ond nad ynt ddim titigen nag uFernau bychain i ddi- f'I,vch('.Ju't. bobl a ysgoant Ddeddf Cau r Tafarrmu ar y Saboth. lihuthrodd yr hedd- oeidwaid ar'un o'r cvfryw ym infli(-nygraig y Sul o'r blaen datguddiwyd pethau pur hyllion, a thrwy orchymyn yr ynadon, fe'i ceitir aiii 12 mis. Un o bregethwyr y De a roddai engraifft 0 dafarnwr o Gytnco yng ISghaerdydd.^ Drwg- dybid fod yno lymeitian cudd ar y Saboth HO "ar awr 'beno'dedig rhuthrwyd ar v t^. Mewn vstafell i fyny yr oedd tyrfa'n yfed, pawb a'i wydryn o'i flaen oddeutu'r bwrdd a phan giybu 13onifaee swn Y plisrnyn, archodd i bob yfwr daro'i het tros y gwydryn o'i flaen, ac yr ai yntau i weddi. A phan gyrhaeddodd gwyr y gyfraith, dyna welent- y tafarnwr vn gweddio, a r llyineitwyr yn nengrymu'n ocheneidiol. J uasai r nn Gwydd- 01 no, Sais yn ddigon '^beiddgar i feddwl am y fath lwybr yr o<?dd gofyn Cymro, wedi ei fagu'n grefvddol, i fod yn ddigon ellyllaidd i esgor ar y fath syniad. •5: