Ye Brython Cymreig

-== Yn Ynys Mon ac Arfon [GAN BETHMA]. ^gybi. ^reswv^ ^eulu brenhinol groeso cynnes gan 0H(J y lie yr wythnos ddiweddaf, Moel^v ydyw y ff'aith f°d c°r Meibion y yn cael eu gwahodd i ganu iddynt oantc)We< esmwyth iawn ar feddyliau y (}re £ ri0r1, ^1 v gwyddis yn dda, mae yn bo(^ ^nifyw gorau da wedi arfer bod ac yn Wedi a^am na fuasai un o'r rhai hynny rtiai r]vi -T anrhydedd ? Fe ddywedir Virion ^Wa.d yr aelod seneddol dros sir 6n\Vo,, sicrhaodd y fraint i gantorion aelod d es^ni°g- Os felly, pa le yr oedd yr '■ Nid ydyw byn ond rhai o'r 'K'(;|(j ft11 II glywais ar y mater. Da gennyf Chdr vM ^'r- Cadwaladr Roberts a rllagorol Wyn wedi gwneud eu rlian yn Lewig n a 'IO(' yr unawdwyr, Mr. Evan bestir,; pel Curig> a Mr. W. T. Jones, Pwen.r?^ ^'lfl fel arfer. Miss A. E. iddynt a(.l< K' A.R.C.M., oedd yn cyfeilio Hwyr f0rjf,,a,o<l<1 y Brenin a'r Frenhines eu fr>ddl0n i ,on* yn eu gwasanaeth, ac ni fuont Ellis j0 dweyd hynny. Cafodd Mr. r13reni..fh A.S., a'i briod, swpera l' renIn. u. K ^•hog. ahWyl ydyw hwn, ac emv sydd yn e's°(>!S Cymro. Deallaf fod amryw fVddawn 1 yn darlithio ar y gwr arn- IJ mae y brawd galluog, Mr. &rlith n V 'f'K (America) yn dyfal baratoi n^e'hvn yn sicr o fod yn ddyddorol ft'Xvbi ° gWl'^hrych. Pobl y Tabernacl, i laicl i *2 r n mynd i'w chael hi gyntaf. *4^ a nrylith a hyawdledd raawr gael '^aiioTic,8 >Vn rhoddi digon o le iddynt 8°s eu gogoniant. g atigor Erby i, Carre llyn, mae Y cyffro ynglyn a gosod heibig Ylfaen y Coleg newydd wedi myned J.11 torrj | nysbysir fi fod lladron wedi bod ]e0ecld. v 1W0(1<"1 ac yn lladrata mewn rhai ha^t y ddinas ar y dydd hwnnw. o ■^r> mae 8ain punt o un ty. Ar un yn syndod na buasai llawer mwy ^°r hawri, cymeryd lie, pan y cofir W oedd i'r lladron Iwyddo. Nid f(!d neb yn aros yn y ty ^ynt. tt y rhai ag yr oedd yn rhaid yfod j>r ^oys yw fod nifer o ladron wedi rU1 y c,.ri !na,s' ac adwaenwyd nifer ohonynt 0 ^CWelvri ~swycld°gion, a bu raid iddynt ay Ued ddiseremoni. Nid oedd it wedda £ Ser fanylu llawer yr wythnos ar y gweithrediadau. Mae yn rat -rawr i ddeall fod y gwaith o M i R^REG 8ylfaen a'r He wedi ei ynv evft^ydd yl!lrO' sef Mr. Watkins Jones, df) ref:ltnol' • !ngor- a thystiolaethir yn a, lr'edwvc] vve('' gwneud yr hyn a ym 1 ^yder f foddlonrwydd yr awdurdod- j^^Hiiyg a y rhoddir cyfleustra i Gymry aoae y gwaith o adeiladu y Coleg. b. y carwn wedi gweithio yn dda, W yr Afl, o^'olcli iddynt am eu llafur. w,^eWi8 T° Lloyd, M.A., yr Atliro r,„ ^i yn .1 ,0j}es' M.A., a'r athrawon ereill, H y a'" i(l oedd dim yn ormod l»fgylchinH j U,d er sicrhau llwyddiant yr a llwvH^ a choronwyd eu holl C ^io/(ra^ teilwng. Bydd yn hyfryd- ^oIylehiad e dry eh yn ol at yr bod t'heirnlo fod ganddynt law fep hiadTi y gwaith. Credaf y bydd OtirT*1 colofn^Wydd ^>wrc'<;i Masnach gennych 1 We(1;c3atgari f ara11 yn gyflawn, felly ni wnaf y i 1 cyfejr- y Hawenydd am y ffaith ei fod bw^^ddwr °T arbennig at haelfrydedd Wi Ma f' ritcliard Jones, Ysw., Niw- f'edf^Vl v o We<^ eyfrannu tair mil o idd r Brp^- newydd. Nid rhyfedd CM?- Yn wahodd o'r neilltu a diolch eosi-adeilad f Wreh' mae Mr- Jones wedi for]' miloeX, }vasanaeth y lie ag sydd wedi Son' Vn n lWor iddo. Amlwg ydyw ei Cyfam sydd yn caru ein cenedl ni. a,'r -inir Vr. 11 Cerflun ohono yn Niwbwrch. UJI, aftl8yicii0eHfidd af1j hynny gan bobl y lle JV T>ar<'h Mae efe yn deilwng o yn '■ anrbycledd ellir roddi iddo. wna pobl Bethesda, Vf 9,1 y j5r(! yn neilltuol Caernarfon, am na VnII,n Wedi aros mwy gyda hwy. ^>i0l i„ Sl°medigaeth fawr i blant y nK°e yn arbennig. Yr oedd nianf °-nynt' We('i eu trefnu mewn (>ri(' oherwydd y brys ni t)r;Rl,r'Vf|i fVrj, y Brenin wedi'r cwbl. Pwy 8,1\ saf? l\i byw, tybed, i'w weled y tro rhelioll Ne. eu ymweliadau fel ymweliadau 8,0 eh'r beno Ha" feddwl am ysgrifennu I byji1 ^edi (■a,Hbyn,.y,lr° nesaf byddaf fi ithi! ^n Wedi li18f ?'d °."glwy'r brenu! 'yrinv 1 n hiawn bwyll. Go- y' ynte ?

AP MADOC. I Ddechreu'r wythnos cyrhaeddodd y cerdd- lenor hysbys, Mr. Wm. Apmadoc, i Lerpwl o'r America gyda'r agerlong Canada, ac wedi anelu yng nghyntaf lie am swyddfa'r Brython, ysgrifennodd ei brofiad ar ei daith i'r Hen Wlad-lle yr erys i ddarlithio ac ymgyfarch hyd gwedi Eisteddfod Abertawe-fel y canlyn :— Mordaith Niwlog lawn. MR. GOL.Ar ol glanio bore Llun, Grorff. ] 5, yn Lerpwl, y papur cyntaf a welais oedd y BKYTHON, ac yn y rhifyn hwnnw sylwadau caredig am Dr. Daniel Protheroe ar ysgrif- ennydd. Gwnaethant i'r olaf wrido yn wir i chi." Nis gwn sut y teimlodd Daniel. Mae ei groen ef yn dewach na'm croen i. Gyda yr un llwyth llythyrol, caed llythyr caredig-groesawoi oddiwrth y prifardd Pediog. Teimlasom dannau euraidd ei dynerwch. Efe ym Mhwllheli, ac yn egluro yr anhawster i gael noson gerdd-lenyddol yn Lerpwl. Diben pennaf y nosonau sydd wedi eu trefnu yn rhai o drefydd Cymru ydyw cael cyfleuster- au i gyflwyno i'w sylw gyfarchiadau brawdol- lenyddol-gerddorol nifer o'r Cymdeithasau Cymreig Americanaidd. Mae Cymdeithasau Cymrodorol y wlad orllewinol ar gynnydd- maent yn amlhau. Dengys hyn fod cenedl- garwch, llengarwch, a cherddgarwd1Cymreig ar gynnydd. Ymdrechir yn ddifnfol i gadw, nid yn unig deimlad Cymreig yn fyw, end i gadw pob Cymro a Chymraes a Chymry Americanaidd, mewn cyffyrddiad ag hanes a llenyddiaeth ein cenedl. Yn ystod y deuddeng mlynedd diweddaf, mae yV ysgrifennydd wedi cael manteision i weled Cymry o f6r i for, ac y mae yn dda ganddynt glywed am wrhydri dysgedigion Cymru bob amser. Ond credwn nad yw Cymry Prydain yn wybyddus o wrhydri meibion Gwalia.yn y Talaethau Unedig a Canada. Ystori ryfeddol o gynl;y^ ydf^ ac un yn adlewyrchu anrhydedd neilltuol ar enw a chymeriad y Cymry. Dweyd^yr ystori fawr lion mor gryno ag a allem oedd dyben cyntaf ein hymweliad. Ond rhaid fydd ei chymysgu hi. Aeth yr awyddfryd cerddorol yn drech na'r angenrheidrwydcf hanesiol. Felly, disgwylir nosonau cerdd-lenyddol yng Ngwrecsam, Llandudno, Caergybi, Aberys- twyth, Caer dydd, Treorci, Maesteg, &c., gydag awgrymiadau y bydd tameidiau tenen am gyflawniadau athrofaol, gwyddonol, celfyddydol, a gwleidyddol Cymry America yn flasus rhwng cromfachau, megis. plygu i'r drefn, ond yn wir, meddaf I chwi, rhaid i ystori Cymry Americanaidd gael gwrandawiad a chrediniaeth yn fuan neu hwyr. Mordaith niwlog, meddai'r penawd 0 eulfor St. Lawrence hyd lwyfan glanio Lerpwl, niwl tew a anadlwyd bob awr^or fordaith. Cafwyd un awr glir y Gwyddel, ac ebe un ohonynt Be jabers to yl one and all, if you want clear skies to brathe a whiff of God's pure air, Ireland will give it to ye, begora Diolch i'r Capten Richard Owen Jones, o Fodedern, Mom-^sgyblaeth odidog yr hwn a deimlid ymhob adran o i llong. J Canada y/esmwyth-lithrog tros y we.lg a thrwy y ni»l lmb ddamwain na ohy^gotl damwaln. E8rawyth-lithrog daith gweryddol, y ddiweddaf yn y Canada sydd yn haeddu y fath gyplysmd ansoddeir- iol Mae y tri dlwrnod o Montreal ar afon fawr odd us y St. Lawrence cyn cyrragc^ y mor mawr yn wcrtli croesi cyfandir w cael, ac i fwynl.au ysblander a gl<andid■ natur ar y glannau amaethol, pentrefo mynyddigf heblaw son am Montreal bryd- Srth a Quebec yn ei holl ramant hane.iol, Indiaidd, Ffrengig, a brwyclix.J Mo ydyw--yr odidocaf yn ei mawredd dytrol "Vve^ymTcenW a Uengar Montreal trwy mv-st. David's Welsh Society yn anfon cofion serohog-hiraethus. at Gymry Cymru trwy golofnau y BRYTHON, a rhai o Gyniry'Cymrodorol Boston a fuont gysodwyr gyda'r diweddar Llyfrbryf, yn anfon eu cofion hwythau at eu hen gyd-gysodwyi Synt- W. APMADOC.

--0-- Mrs. Lloyd Roberts, y Bermo. Y mae tref Abermaw yn cydymdeimlo'n ddwv^a'r Parch. Lloyd Roberts, y rheithor, priod yr hwn a fu farw ddydd Llun, gwedi cystudd hir, a hwythau wedi pnodi ond tr■ » blwyddyn. Merch ydoedd i Mr. G. J. Roberts, Trefarthen, Mon.

Helynt Mynwent. Ddydd Mawrth, dirwywyd Charles Tollis, clochydd Eglwys Crist, y Trallwiii, i E f a'r costau am agor bedd a symud arch a gweddilHon baban Mrs.^ Jane Thomas i vault tan yr eglwys ar achiysur claddu gwr ieuanc or enw Wilcox, hebyn gyntaf gael trwydded i hynny tan law Prit ysgrifennydd y Wladwriaeth. Yn ddiar- wybod ei fod yn afreolaidcl y gwnaeth.

*52 Edrych y Corff. Mewn trengholiad ar gorff Joseph Ensor, yr i esgidiwr adnabyddus a wnaeth am dano'i hun ddydd Llun yng Nghaernarfon, pasiwyd nenderfvniad yn erchi ar y trengholydd alw KlwV Surd^dau at y priodoldeb o rm heibio hyd y gellid yr arfer o edrych y corff gan y rheithwyr lie na bo angen yn y byd I am hynny.

NOD AC ESBONIAD. [Pob gohebiaeth ynglyn a'r golofn hon i'w danfon i'r Parch. O. EILIAN OWEN, 16 Argyle Road, Anfield Road, Liverpool]. Llyfr Du Caerfyrddin. Mor Truan genhyf, mor truan a deryv am keduyv a chaduan.

AM. Before R. Ac ysmortuiant mal gosod amrant lla4 And vanish as suddenly as the motion of eyelid awnaeth fruith a freu a fop amriffrpu 19bl who made fruit and rill and every gushing stream A chimrevan biv am rid vochnvy 24a3 And the lowing together of cattle about the ford of Mochnvv o amryues neusadwaen 35b2 If I have erred I truly acknowledge it reged am ryvaeth 46bl3 lavish of his entertainment Before S. am ssuinasseie douit 12b6 If the Lord had blessed me amser kadwaladir kert a ganhwi 24b3 The time of Cadwaladyr a song he may sing am sathir in y bon 25a 6 Trodden it is around its base pen llv wu tra wu y amser 34b9 A commander of hosts was he, so long as his time lasted Before T. kert kywtas nis amtimeid Sal 2 the gift of friendship will not be main- tained Myny mae ebestil am teernas uwil 13b8 Where the Apostles are in the kingdom of the humble Ban diffon brodorion o amtiret mon 30b8 When come the inhabitants of the regions Mona Ban vo dev broder. Deu itas amtir 31b4 When two brothers will be two Idases for land Terruin amtir 39a7 Ath vradaste am twyllas ynnev 4la9 He who betrayed me, deceived thee Ath uradaste am twyllas ynheu 41al7 Anudon am tir 43al Before U. Duu anamuo 20a7 The God that defends us In amuin kyminaud clefytaud clev In their defence of Cymminawd, with their incessant sword thrusts Oet rinn vy gueisson in amuin ev detvon 47b9 Terrible were my servants, defending their rights Ym minit eidin amuc a chinbin 48a7 In Mynyd Eiddyn, He contented with Cynvyn Mynegair i Salmau Can Edmund Prys, 1621. ANGEL. Angel ein Duw a dry yn gylch 347 Angel yr Ion i'w chwalu ANGERTH. at wres ac angerth rhyfel 1859 AXOHALL. Dy helynt nis gwyr anghall 92(1 ANGHENUS. y dyn anghentis, Ilesg, a gwan 7i21 ANGHOII. anghofl dy weithredoedd 5911 ANGHOFIA. Ac nag anghofia, pan fo rhaid Duw nac anghofia lais a son 742,1 ANGHOFIAIS. Fel yr anghofiais fwyta 'mwyd 1024 dy gyfraith ni anghofiais 11961 Am hynny nid anghofiais chwaith 119101) Nid anghofiais dy gyfraith lan 119141 d'orchymynion nid anghofiais 1191GB AXGHOFIED. aiigliofled dehau gany 1375 ANGHOFIENT. Anghofient wrthiau Duw ar hynt 10621 ANGHOFIO. Anghoflo'i wyrth a wclsent gynt 7811 Aughofio eu cadw hwynt fal hyn 7842 ANGHOFIODD. Anghoftodd Duw drugarhau ? 779 Pan anghofiodd y gelyn 1191-39 ANGHOFIR. hyd dyddbrawd nis anghofir 918 ANGHRECGAli. ac ing anghreugar digllon 7849 ANGH V. lthyd tiroedd a phobloedd anghu 10627 AXGHYFANNEDD. ac anghyfannedd iddyn 6! anialwch anghyfannedd 731 preswylfod anghyfannedd 79' -()-

LLANGOLLEN. LLAWENYDD gennyf wrth gymeryd fy ysgnf- ell yw gallu dweyd fod yr Haf unwaith eto wedi gwneud ei ymddanghosiad. Yr oeddym wedi bod yn cerdded dyffryn anobaith er's amser, ond ffyddlon yw yr hwn a addawodd. Pryd hau a medi, haf a gaeaf, ni phaid mwy holl ddyddiau y ddaear. Arwydd symud adfywiol sydd i'w weled ar bob llaw, a llu o ddieithriaid yn dechreu cyrchu yma fel arfer. Y mae yr Eisteddfod Genedlaethol yn argoeli llwyddiant yn barod, er fod cyflawnder o amser, ac y mae swn y paratoi, nid yn unig yn ein gwlad ein hunain, ond hefyd yng ngwlad yr Iancwys tros y Werydd. •5b Derbyniodd yr ysgrifennydd cyffredinol y newydd, a bu y mater o flaen y pwyllgor gweithiol, a mawr oedd eu hawydd am ategu y syniad. Y mae Cymdeithas y Derwyddon yn Scranton, Pa., Unol Dalaethau America (ymha le y mae tros 40,000 o Gymry) wedi cyflogi agerlong fawr i ddod a chymaint ellir trosodd, a dywedir ganddynt fod llu o enwau eisoes wedi dod i law yr ysgrifennydd yno. Hefyd bwriadant ffurfio cor mawr o 200 o leisiau i ddod trosodd i gystadlu. Gwelir felly y bydd yn rhaid i gorau ein gwlad ein hunain dynnu gwinedd o'r blew, a hogi arfau, fel y dywedir, rhag digwydd i Gymry America gario y llawryf. Nos Sadwrn a'r Sul diweddaf, yr oedd eglwys y Bedyddwyr, Heol y Castell, yn cyn- nal eu cyfarfod pregethu blynyddol a digwyddodd, er mor ffafriol ydynt i oruchwyl- iaeth y dwr, iddynt gael tywydd hynod o ffafriol. Yr oedd y cynulliadau yn lliosog, a'r genadwri yn hynod dda ac effeithiol. k Gwasanaethwyd gan y Parchn. Aaron Morgan a Moses Roberts, gweinidog dyfodol yr eglwys. Yn sicr, dylai yr eglwys fod yn falch eu bod wedi sicrhau gweinidog mor rhagorol. Y mae Mr. Roberts yn bregethwr da a phoblogaidd.

To Advertisers PREPAID ADVERTISEMENTS FOR BIRTHS AND DEATHS, Is. per Insertion. MARRIAGES, Is. 6d. per Insertion. SITUATIONS-Wanted Cd Vacant. APARTMENTS-Furnished and Unfurnished, Is. for One Insertion. < 9d. for Three Insertions. ø Rate for Trade Advertisements, Public Meetings etc., may be had on application. ø Advertisements must be to hand Tuesday Morning to ensure publication in the following issue, a All communications re Printing and Advertising, to be directed to the Firm EVANS, SONS & FOULKES, Don Chambers, 8 Paradise Street, L'pool, or 356-358a Stanley Road, L'pool. SAVE S5 CASH OR HIRE. D. GRIFFITHS & SON, 221 Brech Road, and 103 Wavertree Rd., Liverpool. PIANOS AND ORGANS mmmmamam from 8s. per month iby all the leading mahers. Telephones- 6 lx Anfield Breck Rd. 70 5y Royal Wavertree. ~—< Tel. No. 18y Bootle. J. B L AC K, Late ISAAC BLACK, Cabinet MaKer and Upholsterer, BEDDING MANUFACTURER, And General House Furnisher, 66 & 68 STANLEY ROAD, BOOTLE. Carpets and Floor Coverings a Speciality. The Well=Known Remedy 41 from Wales for iN RHEUMATISM, LUMBAGO, SCIATICA BACK-ACIIE, WEAK CHEST, SORE THROAT, BURNS, CUTS, BRUISES, &c., is MORRIS EVANS' HOUSEHOLD OIL. Sold in Bottles, 1/li, & 2/6, by Grocers and Chemists, or from the undermentioned Lancashire Representative— EDWARD R. HUGHES, 13 St. Michael's Road, Liverpool, S. Ageitt- LEWIS JOB LEWIS, 20 Verulam St., Lpool. Book of Testimonials, &c., sent. Post Free on Application to the Manufacturers- Morris Evans & Co., FESTINIOG, N. WALES Telephone—157Y Birkenhead. Er amlder ei gwsmeriaid,—yn siop HUGHES, Pawb gant eu hangenraid Am siwt newydd bydd, heb baid, Frethynwr i Frythoniaid. JOHN HUGHES, Tailor 6 Draper, 24 OXTON ROAD, BIRKENHEAD H. PROCTER, F.B.P.S. The City Phrenologist, Is a Fellow and COUIlcilJor of the British Phrenolog- ical Society (Incor- porated). Holds Six Certificates it. six Gold Medals for Pro- ficiency in Phrenology J and Hand-readiag. Mr. Procter has had 35 al in is now Riving Consultations HEALTH, PHRENOLOGY & HANDREADING at 58 Lime St. & 25 Mt. Pleasant 'Phone—017 Central. /i1 W. GRIFFITHS, #I Tailor, if 29 SOUTH JOHN STREET, LIVERPOOL ALSO AT 349 STANLEY ROAD, BOOTLE. 'Phone—27x BootJe. Lunt's Boots are VALUE FOR MONEY. Try P air Ladies' and Gent's in great variety. 11 PARADISE STREET, The only address Humphrey Williams, O Tel. 8158 53 SMITHfiELD STREET, TITHEBARN STREET, LIVERPOOL. Manufacturer of SLATE HEADSTONES, and all oth STONE MEMORIALS, ¡;J¡;J¡;J Enamelled Slate Chimney Pieces, Bangor Roofin Slates, and every description of Slate Slab Work. -===-

GENI. ROBERTS.—Yn 29 Naseby Street, Walton, priod Robert Roberts, ar fab. WILLIAMS-Gorffennaf 14, i Mr. a Mrp- Edward Williams, 2 Newman Street, merch, -y ddwy yn dod ymlaen yn iawn. PRIODI. IVOR-DAVIES—OWEN—Gorffennaf 6ed, yng nghapel Presbyteriaid Oakiield Road, Lerpwl, gan y Parch. T. G. Owen, Ivor- Davies, daernarfon, .a Mary Catherine Owen, ail ferch Mr. John Owen, Walton Breck Road, Lerpwl. 'Roedd yr anrhegion yn lliosog. WILLIAIIS-HOWAr,D-Gorffennaf 10, yng nghapel M.C. Seisnig Hoylake, gan y Parch. Sydney O. Morgan. B.A., B.D., Griffith Howell, mab hynaf Griffith John Williams, Coed Menai, Bangor, a Jane Catherine, unig ferch John Howard, Hoylake. MARW. DAVIE s-Gorffennaf 1.4,viiy Royal Infirmary, yn 58 oed, Richard Davies, saer llongau, 172 Wellington Road South. JONEs-Gorffennaf 11, yn 14 St. Alban's Road, Bootle, yn 3 mis oed, Eric Wynn, anwyl febyn Mr. a Mrs. Arthur Jones. WILLIAMs-Gorffennaf 8, yn ddisyfyd, yn Llewesog, Dinbych, yn 90 oed, Catherine, gweddw y diweddar William Williams. WYNNE. -Gorffennaf 11, yn y Southern Hospital, Lerpwl, Jane Edith, unig ferch y diweddar Edward Wynne a Mrs. Wynne, Bryn Terfyn, Newmarket.

Telephone 51 Y Anfield. JOHN JONES, ø FUNERAL FURNISHER, 19 Preston Grove, LIVERPOOL. Style, Quality, Economy, Attention. SUPERIOR WEDDING BROUGHAMS. Estimates including all charges on application. NODER-Nad oes unrhyw gysylltladVhyngof ag arall o'r un enw. Telephone—261 Bootle. P. LLOYD JONES, Funeral Furnisher, Special attention given to removals to and from Wales YORK BUILDINGS, 362 & 364 Stanley Rd., L'pool (Near Bankhall). WEDDING EQUIPAGES. 37 Park Rd., I • g 6 6 8 Overton St.I 49 651 Edge lane |WU8 44* REMOVAL CONTRACTORS To or from any distance by ROAD, RAIL, OR SEA. 0 Telephones-535 & 536 Royal. Telegrams—" Readiness, Liverpool." ø FIREPROOF Warehouses For Storage of Furniture and Valuables.