Ye Brython Cymreig

Canig. SYR,- Y mae cyfeixiad anlherthynasol yn eich rhifyn yr wythnos yma at adolygiad a ysgrifennais i'r Nationalist. Nid myfi sydd yn gvfrifol am y gwallau a dadogir arna., eithr y Wasg. Danghosais y gwaUau i'r Golygydd bythefnos yn ol, ond fe fydd yn bythefnos eto cyn y cywirir hwynt. 0 ran canig, y geiriau a ysgrifermais i oedd from its deceptive resemblance to the Latin canticum 15fed Ebrill, 1909. J.G.D.

Proffwydoliaeth y Ceiliog. SYR,—Hawdd ateb cwestiwn cyntaf G.H. sef Pa beth sydd yng nghorff y ceiliog a'i galluoga i ragwybod cyfnewidiad yn y tywydd." Beth, hefyd, ond arian byw, bid siwr Ac mor wired a bod ceiliogod yn canu o flaen yr hindda, daw y defaid i orwedd i'r cysgod o flaen y gwlaw. Hwynthwy yw yr hin-dangosyddion cywiraf ym myd natur -y ddafad yn gogwyddo tua'r llawr o flaen y gwlaw, a'r ceiliog yn dyrchafu ei lais o flaen hindda. Onid yw y ceiliog hefyd yn rhag- fynegi codiad yr haul ? Efe yw larwm gyhoeddus y pentre, a gwrthrych melltith ami ddiogyn am ei ddadebru o'i feliis gwsg. Cyneddf anghyfartal ryfeddol ydyw greddf. Ambell waith, saif uwehlaw rheswm, dro arall ymddengys yn hollol. amddifad o synnwyr. Er engraifft, ni byddai y mesur helaethaf o synnwyr yn ddigon i gyfarwyddo adar ieuainc, tri; mis oed, i fudo miloedd o filltir- oedd, heb gwmni eu rhieni, i wlad na welsant erioed o'r blaen, ond trwy gymorth greddf llwyddant i wneuthur hynny yn ddiogel bob blwyddyn. A phwy wyr nad yw ceiliog y buarth wedi ei ddonio yn reddfol i gyhoeddi hindda i'r amaethwyr pryderus ? Tybed fod rhywun llai ei ddamcaniacth na'r enwog Syr Oliver Lodge a fentrai ddan- soddi ail gwestiwn G.H. am y ceiliog a'i glochdar cas" ? Adwaenwn un hen gono geirwir ym Mon arferai ddweyd iddo ef wybod am lawer marwolaeth mewn canlyniad i ganiad ceiliog ganol nos A phan ddigwydd iar ganu fel y ceiliog, cyfyd braw i fynwesau ystyriol, ac ni bydd tawelwch cydwybod yn y teulu, hyd nes gwneir potes o'r iar honno Ofergoeledd, medd rhywun ie siwr, ond gwell lladd yr iar na chaniatau iddi ddychryn pobl i farwolaeth. Y.

■ TRWt a DBI6H. | L • • • ■nw—JI Araith y Prif Weinidog. YN ei araitli bwysig yn Glasgow ddydd Sadwrn, llewyrchodd geiriau y Prif Weinidog yn bur glir ar amryw gwestiyn- au mawrion, cartref a thramor, ac ar y llwybr y bwriadai y Llywodraeth ei gerdded gyda golwg arnynt. Ynghanol awyrgylch mor llawn o gynhyrfiadau ac ymbleidiau sy'n croes-dynnu, y mae yn rhywbeth i weld o leiaf un pen penderfynol a phwyllog yn gwrthod ei droi na'i siglo gan wrachiaidd chwedlau politicaidd ac ysgrechfeydd llewygol y merchetos a welant fwganod rhyfel yn llenwi Ewrop. Dyma yr araith gyntaf a draddododd oddiar lwyfan cyhoeddus ar ol y trychin- eb i'r Mesur Trwyddedol. Nis gellir llai nag edmygu y cyweirnod cadarn o hunan- feddiant a redai drwy yr holl araith, yr ysbryd difrifol a gonest a anadlai trwyddi, ei ddull diamwys ac urddasol a drafod materion pwysig teyrnas, a'i eofnder tawel yn ei ddiystyrwch o glebr pleidiau rhagfarnllyd ar y naill law, a'i apel at oreu barn a chydwybod pobl ar y llaw arall. Gall fod Mr. Balfour yn gyffredin yn liapchwareuwr politicaidd tan gamp, ac y gall felly ennill llawer gem dros amser ond mae gobaith Prydain Fawr yng ngyrfa oesoedd mewn dynion a chanddynt ganfyddiad moesol clir a gloewder diencil i lynnu wrth gyfiawnder, gan nad faint yr aberth a gyst hynny i blaid a chenhedlaeth. Breuddwydio Rhyfel. Baich mawr araith Mr. Asquith oedd y dwymyn Jingoaidd sydd dros y wlad, a'r drychiolaethau erchyll, o wedd dramor, a welir gan y rhai a glafychir felly. Er nad yn diystyru y pwysigrwydd, yn ol ei syniad ef a lliaws ereill o'i gefnogwyr, o gadarnhau safle Prydain ar y moroedd, y mae ymhell o roi ffordd i'r dyb fod angen lliosog Dreadnoughts gyflymed ag y mynnai Mr. Balfour a'i blaid. Dylai araith y Prif Weinidog, ynghyda llythyr galluog ac argyhoeddiadol diweddar Mr. Churchill, beri i'r genedl roi ei phen ar obenydd y nos yn dawel, ac heb gael ei deffro gan hunllef milwrol ar for na thir. Mae dadl Mr. Asquith dros ymbwyll cyn ychwanegu cynifer ag a fynnai y Toriaid o'r llongau rhyfel anferth hyn yn wahanol i eiddo Mr. Churchill. Gwnaeth yr olaf allan yn bur glir fod y wlad hon, fel y mae, yn atebol i unrhyw ymosodiad ami, ac yn abl, os bydd galw, i bar'toi ar gyfer unrhyw gystadleuaeth mewn adeil- adu llongau rhyfel ag y gall Germany weld yn dda fynd iddi, pa mor gyfrwys a chwim bynnag y gallo wneud hynny. Yr oedd dadl Mr. Asquith yn ddigon cyson a hynny, ond yn cynnwys hefyd syniad newydd a mwy tarawgar i deimlad y cyhoedd. Gyda thon a awgrymai fwy nag a dd'wedai, y sylwai fod yn bosibl y byddai i gynllun newydd, a hynny yn fuan, gael ei fabwysiadu ynglyn ag adeil- adu llongau rhyfel, yr hyn allai wneud hyd yn oed y Dreadnoughts yn gymharol ddi- fudd. Tybiem weld yn ei araith longau llai eu maint, cyflymach eu mynd, a mwy effeithiol eu hergyd. Yn credu y posibl- rwydd agos yma, gwnai allan mai ynfyd- rwydd fyddai lliosogi llongau rhyfel yn ol fel y ceisiai yr Wrthblaid. Llawenhawn am unrhyw reswm all ddweyd yn erbyn yr ynfydrwydd gwastraffus mewn mil- wriaeth, a da cael rhyw feddygiiiiaetl-t- ir dwymyn ryfelgar a drwg-dybus rhwng gwlad a gwlad. Wedi'r cyfan, nis gall yr un heddgarwr lai na gofidio oherwydd yr hyn a olygir gan ddadl hyd yn oed y Prif Weinidog. Nid yw yn dangos fod sail i heddwch rhwng gwledydd, ond yn unig yn yr athrylith all ddyfeisio offerynau dinystr. Os yw Prydain i fod yn dawel ei meddwl, mae hynny yn seiliedig ar y posiblrwydd. iddi ddyfeisio llongau rhyfel mwy dinystyriol na dim a nofiodd y dwr hyd yma. Ar y goreu, nis gallwn edrych ar y driniaeth yma i glefyd Jingo ond fel rhywbeth hyd nes y daw'r meddyg." Hawliau Llakir. FEL y gellid disgwyl, gwnaeth y Prif Weinidog gyfeiriad at fwriadau y Llyw- odraeth gyda golwg ar ddeddfwriaeth Llafur. Credwn fod ganddo hawl teg i ddweyd fod y Llywodraeth bresennol wedi g wneud camrau pendant ymlaen at ddi- wygiadau pwysig i'r cyfeiriad hwn. Bu iddynt, o leiaf, roi cychwyniad i'r hyn all yn naturiol ymddatblygu i gynnydd mawr. Buasai yn anheilwng o'r ymddir- iadaeth a roddwyd ynddi gan y wlad pe nas gwnelai hynny. Ar hyn o bryd, nis gallwn lai na gofidio fod rhai o gynrych- iolwyr y dosbarth y ceisir eu buddio yn ymddwyn yn anoeth a gwrthwynebol i'w cyfeillion goreu yn y Senedd hon,air rhai goreu a gawsant mewn Senedd arall erioed Ni ddywedwn hyn am holl gynrychiolwyr. Llafur, er y credwn eu bod fel plaid wedi cyfeiliorni ynglyn ag etholiadau a mesur au neilltuol. Yr ydym yn perthyn iddynt yn rhy agos i beidio dymuno eu llwydd, a gobeitliiem y buasai presenoldeb cynifer ohonynt yn y Senedd yn gymorth effeith- iol i ddeddfwriaeth werinol. Hyderem weled un blaid fawr ddiwygiadol yn ym- ddatblygu o'r Llafurwyr a'r adran fwyaf gwerinol o'r Rhyddfrydwyr. Prin yr ymddengys yn addawol am hynny yn awr. Nid yn unig y mae Llafurwyr a Sosialwyr wedi cymeryd safle ymosodol yn rhy ami ar y Llywodraeth, eithr y maent hefyd erbyn hyn-Llafurwyr a Sosialwyr-wedi dechreu cweryla ac ym- rannu yn eu plith eu hunain. Gwneir arwr o gyliliyrf wi-, a diystyrir arweinwyr profedig, mynnir rhyddid i ystranciau coegyn a cheisir llyffetheirio pwyll dyn- garwyr. Mae peth fel hyn yn wrthuni, ac yn rhwystr i gynnydd. Gwelir nas gall y Llywodraeth ganiatau yr oil a geisir gan Blaid Llafur gwelir hefyd na fydd y Sosialwyr yn foddlon ar yr hyn a gais y Llafurwyr. Y gresyn yw, na fuasai'r Sosialwyr a'r Llafurwyr wedi ymuno a'u gilydd i fynnu yn ddeddf y goreu y gallai'r Llywodraeth ei gynnyg iddynt, ac wedi hynny ymbar'toi ar gyfer ymgyrch arall. Ar hyn o bryd, mae lie i ofni fod rhagolyg- on Llafur yn y wlad, ar gyfer yr etholiad cyffredinol nesaf, wedi eu gwaethygu. Bydd i'r ffaith ddarfod i'w harweinwyr pennaf deimlo yn anghenraid arnynt ym- ddiswyddo o'u cynghorau roddi arf miniog yn nwylo eu gwrthwynebwyr. Y Dyn Claf." FELLY y mae y Twrc ar hyd y canrifoedd. Ond tybiwyd dro yn ol ei fod yn dechreu fcroi ar wella. Gwelwyd arwyddion deffroad yn y Twrc Ieuanc yn ffafr llyw- odraeth ryddach a mwy dynol, ac yn caniatau goddefgarwch i Gristnogion ymysc y Mahometaniaid. Nid oedd hynny yn dygymod a rhagfarn anfarwol y Sultan a'i Lys, mwy nag y gallasai y Tzar ddygymod a'r Duma. Erbyn hyn, dyma gynnwrf wedi torri allan, a gwrth- ryfel yn cael ei fygwth. Y mae eisys filoedd o Gristnogion wedi cwympo'n ebyrth i ddial. Dyma a wna rhagfarn grefyddol, ac mor anynol y gall crefydd fod Yn ei gyfeiriad at y mater, da gennym weled mor bendant yr oedd cyd- ymdeimlad y Prif Weinidog a'r blaid ddiwygiadol yn Twrci. Mae hanes creu- londerau y genedl hon ar Gristnogion yn waradwydd oesol ar fyd gwareiddiedig. Y mae'n synn na fuasai yng ngwahanol deyrnasoedd Ewrop ddigon o ddynoliaeth i ymyryd yn y mater, mewn undeb a'u gilydd, er's llawer dydd bellach. O'u canol i gyd, gallesid disgwyl i ryw Dad mawr, awdurdodol, godi ar ei draed, gydag awdurdod, a mynd i Gaercystenyn i setlo'r mater a cherydd na fyddai angen ei ail. Petai digon o'r fam yng nghalon Ewrop, gellid ymddiried disgyblaeth eff- eithiol i'w Haw. Ond mae mwy o'r ysbeiliwr na'r disgyblwr yn rhyfeloedd y byd. Datgysylltiad. MAE calon Cymry Ymneilltuol yn crynnu gan bryder yn wyneb yr awr y mae Mesur Datgysylltiad yr Eglwys yng Nghymru ar gael ei gyflwyno i Dy'r Cyff- redin. Mae yn anodd dweyd ei dynged. Er mor ddiwerth, ar rai ystyron, waith y Comisiwn Eglwvsig, gwell fuasai gennym iddo fod wedi cyhoeddi ei ddyfarniadau. Bu yn eistedd yn ddigon hir i ori llawer cenhedlaeth o gywion. Y gwaethaf yw, fod yn bur debyg y rhydd Saeson lawer o bwys ar beth fel hyn, ac y mae amryw ohonynt, rhai dwl hefyd ar hawliau Ym- neilltuaeth Gymreig, hyd yn oed ymysc y Rhyddfrydwyr Arhoswn hyd nes gweled sut olwg fydd ar y Mesur ar ei gyflwyniad.

League for Taxation of Land Values. Sm,As the question of land values is so much to the front at the present moment, owing to the needs of the Exchequer, it may interest your readers to know that a local branch of the above league was formed last week. For the present it is intended to meet at Chapman's, in Eberle Street, each Wednes- day evening, at eight o'clock, when the committee will welcome inquirers and sym- pathisers. The league is open to all who believe in the taxation of land values for either local or national purposes, as the question is quite outside ordinary party politics. That this is so, the Liverpool City Council bears witness, for among its members who advocate this reform may be found the supporters of Con- servatism, Liberalism, Nationalism, and Socialism. In fact, it would be strange if any one party had a monopoly in this question, as it is patent to all that the value of land is something which appears with and rises in direct ratio with population and public expenditure. This being so, the value of land, apart, from any improvement upon it, should be taken as the standard by which to measure all con- tributions to local and national expenditure. In the matter of rating, if A and B occupy sites of equal value, then each should pay an equal amount, but at present, if A be a good citizen improving his site to the utmost he is heavily mulcted, while his neighbour B, who uses his site but indifferently, is lightly rated. No nation which habitually penalises its best citizens and favours its worst can hope to endure. With regard to the taxation of land values for national purposes, our idea is, frankly, to get back for the nation a part of the monopoly of land from which it should never have parted. But that is not by any means our sole aim. Here, as with local rating, we want justice done between citizen and citizen. We think that each should pay taxes in pro- portion'as they are left in undisturbed posses- sion of a portion of our heritage, the land. from which alone production, either mediately or immediately, can take place. At present, if a good landlord wishes to supply houses, cottages, and farm Hidings, he must always bear in mind the fines known as rates, and as a further aggravation the income which his foresight and enterprise have earned him is raided by the income tax officials. On the other hand, the indifferent landlord who has no fancy for farms and cottages and happy English homes is able to keep his land idle, though idle men abound. The taxation of land values will be an ultimatium to him to put his land to pro- ductive use.—Yours, &c., WM. NOBLE (Non. Sec. pro. tern)-

-9- Y Geiliogawl Natur. MR. GOL.Rhowd cryn sylw yn ddiweddar yn y Brython i gocos, gwichod, pryfed- genwair, a lliaws o bethau morawl a than- ddaearol ereill. Tlws, chwedl y beirdd, yw gweld dyn bron ar ei ddeulin o flaen gwichan yn gwrando arni yn murmur ei chyfrinach, yn treiddgar syllu ar bry-genwair er deall ei ffyrdd a'i aneirif ystumiau, neu'n ymgolli mewn myfyrdod llesmeiriol wrth wrando oratorio'r cregyn." Nid pawb sy'n ddigon ysbrydyddol-nid ysbrydol, pleasel-i ddeall dwfn ystyr a chenadaethau y creaduriaid a ,w nodwyd. I lawer, gwichan yw gwichan, pry-genivair yw pry-genwair, a chregyn yw cregyn. Hwyrach y daw y ddynol-natur toe i well undeb a'r creaduriaid sydd is law iddi yn wir, i'r fatli undeb modd y gallont gyfnewid meddyliau pryd y daw dynion i ystyried gwichan yn destyn myfyrdod, ac nid yn beth i'w b-wyta. Dyma gyfle i'r vegetarians roi eu troed i lawr a cherdded i Ganaan eu gobeithion. Ond at hyn yr oeddwn am gyfeirio, chwedl ambell bregethwr mawr y geiliogawl natur. Sonia Daniel Owen am goiliogod, ac mae y ceiliog a ganodd i glyw Pedr wedi canu i glust yr oesau, ac yn debyg o wneud i glust eenedl- aetliau sydd eto heb eu geni. Dcallwch, Mr. Gol., mai term ffigyrol yw clust yn y cysvlltiadau hyn, ac na,d ydwyf am insultio'r ceiliog drwy ddweyd ei fod wedi rhoi'i big i fewn yn llvthrennol ynghlustiatt pobl. Mae llawer ceiliog hefyd i'w gael yn yr oes oleuedig hon. Ceir y ceiliog sydd megis wrthi'n dringo grisiau ymddatblygiad, sof y ceiliog dandi; "ceir hefyd geiliogod wedi cyrraedd eu eyflawn faintioli, ac yn sefyll yn dystion byw, gweladwy a chlywadwy, o berffeithrwydd datblygiadol y byd ceiliogydd- 01. Ysgrifenna G.H. yn y Brython diweddaf fel un sydd wedi troi eryn dipyn yn y byd hwn, ac 'rwan ceisia gymorth i dreiddio mewn i du fewn ceiliog. "Beth," meddai, yig nghorff y ceiliog a'i galluoga i ragwybod non'n hytrach rag-deimlo cyfnewidiad y tywydd ? Cynhygiaf yr atebiad hwn Yr ena1;d sydd yng nghorff y ceiliog a'i galluoga i fod yn weather prophet. Wrth gwrs, gofalodd natur am gyfryngau i gario'r cyfrinachau i'r dy- wededig enaid. Dyma'r modd y gvveithia petliau mewn byrr eiriau Cyffyrdda iiiin yr awel amiii plu y ceiliog, rhed y cyffyrddiad o'r min drwy'r bluen i'w bon, nos cyffwrdd y croen yn yr hwn y gwreiddia pob pluen, treiddia drwy'r croen hyd at fan neilltuol yn yr enaid, yno llacia un o linynau canawl y ceiliog, ac yn y man, mown canlyniad i r process hwn, fe gan y ceiliog. -HYLierktf'- Y bydd hynyna yn rheswm digonol gan G-H. ar yr un pryd, na lesteiried hyn ei ymchwiliad- au, ond boed i'r ychydig oleuni a daflwyd ar y mater greu awydd ynddo am blyrnio'n ddyfnach i fewn olion bethau ceiliog. Gyda llaw. os am weld y process yn mynd yinlHon, rhaid cael ceiliog byw-ni thai ceilieg marw o gwbl. 'Rwy'n awgrymu hyn rhag ladd y ceiliog a'i agor er dod o hyd i ÚCUl spring ei fodolaeth. Cofier am adael bywyd ynddo, oblegid y bywyd sydd ynddo yw receiver y cyfrinachau. Gellir rhoi cyfieithiad diwygiedig i'r gair bywyd," a'i alw'n enaid. Ail gwestiwn G.H. yw Pa gyfrif a rheswm sy am y ceiliog a'i ganiad cas ? -sef y ganiad a ragfynega farwolaeth. Esbonia unrhyw lyfr ar Anianeg ran gyntaf y cwestiwn. Braidd yn dywyll yw'r ail ran hvnny yw, mater cyfriniol dros ben yw. Dywed rhai esbonwyr mai effaith stomach. y ceiliog ar ci feddwl sydd i gyfrif am ei ganiad anaearol pan yn mynegi petliau nelol. Ereill a haerant mai cysvlltiad agos uwch-anianol y ceiliog a cliartre'r dirgeledigaethau sydd i gyfrif ac o'r ddau, gwell gennyf yr olaf. Y ffordd y daw'r ceiliog yn feddiannol ar y secret, ys dywed G.H., yw, nidùrwy i berson neu bersonau neilltuol eu dweyd wrtho— bodolant eisys yn ei isymwybyddiaeth. Yr unig beth a wna'r ceiliog yw eu canu allan. Cwestiwn y gellid yn deg ei ofyn yw: Sut y gwyr y ceiliog pryd i ganu ? Mao oddimewn i'r ceiliog gyneddf neilltuol, unig swydd yr hon yw cadw in touch a symudiadau angeuol yr ardal y digwydd i'r ceiliog fod yn trigo ynddi. Gofod a ballai i mi ychwanegu a manylu chwaneg ar weithrediadau y gyneddf. Am fanylion pellaclx, darllenner uru-hyw lyfr go rri» ar Anfarwoldeb, neu bamffledyn Evans, 'rhwn sy'n trin ar glwy* Pe j i wvdd°' Hyderaf, Mr. Gol., fy mod wedi ^"ceiiiog daflu pelvdryn neu ddau o oleuni ar } a'i ganiad, ac y deil ceiliogod Cymru, y a mawr, i sefyll ac i wrando ar ffin y 'r jiin old a'r gogoniannan, ar gyfrinacha^ ac angau, ac j bydd iddynt eu glir a ehroew yn awr, megis yn y JOHN JONES, gynt.-Yr eiddoch, Als --0--

O'r Brifddinas. [Gan ANGHARAD LLWY^J Ein Heisteddfod. BYDDWN yn gwybod cvn bo hir pa f^thr ygon sydd i Eisteddfod Genedlaethoi oherwydd erbyn Mai laf rhaid i'r yn ansoddiadau ac enwau'r cystadleu^^ adrannau Cerddoriaeth a Chen jjjoi1 nwylo'r ysgrifenyddion. Dengys^ c0dii yr amserau fod yr hwjd Eisteddfodol y a chredwn y ceir gwyl lwyddiannus yl1 ystyr. Hyderwn y bydd Cymry r gc ffyddlon i'r hen sefydliad cenedlae o na hud-ddenir hwynt gan y mil a jj-jf- bethau ereill fyddant ar droed y" yddfod ddinas ar y pryd. Cofier mai EIst Genedlaethol yw, ac nid Eisteddfod I s'r deinwyr yn unig. Mae'r pwyllg0 swyddogion wedi dangos ffyddlonde ac hyd yn hyn mae'r gwaith, we Q fy-yd1 ymlaen heb fawr croes na rhwystr. 0 bry bryd mae many lion wedi ymdida:ng ap- ngholofnau'r Brython, ond feallai 11$ fuddiol ail-adrodd rhai ohonynt. jjftH J' oil, gwyddis mai yn y Boyal Alber cynholir cyfarfodjrdd yr Eisteddfod, jjalj 15, 16, 17'a'r 18 ac mai yn y Q"ee"ni»# y cynhelir y cyngherddau. Trwy § ^1) Ei Fawrhvdi y Brenin, yr ydys we nnftl f rhan o Kensington Gardens i J0lifr' Orsedd, a diau y bydd yno lu o wyd o bob iaitli, gwlad a chenedl. wyddiad dydd Mawrth, Mehefin 10 y Brif Gystadleuaeth Gorawl, a c l^J)tlu3 -1' torch rhwng corau mwyaf llwydtj1 ^-obf wlad—rhai ohonynt wedi cipi°'r fwy nag unwaith o'r blaen. Ddydd fy f coronir Bardd y Bryddest, a che'1 Gystadleuaeth. Gorawl. Dydd fydd "y gwr bia'r gadair," a C T' "Q0U gan Goran Merched, ac mae rhago ornest fvthgofiadwy ddydd Gwener ^$$ corau Meibion. Ni chynhelir cynge Fawrth ond y noswaith ganlynol pe Caractacus (Elgar) gan Gor yr (o dan arweiniad Mr. Merlin Morgan; ei gvnorthwvo gan Miss Fdith Evans Cvnlais Gibbs, Ivor Foster a -^>aVl canS° Nos Tau perfformir gwaith newydd edig gan Mr. David Thomas, ll.^j n6" (Abertawe), a chvmerir rlian yn y vn y rhan amrywiaethol o'r W Miss Amy Evans, Miss Gwladys Fob. e ( Herbert Emlyn, Miss Llewela DavI, J1letý berdonegl, a'r Cor. Bvdd y cor yn tlef, rhan hefvd yn v cvngerdd Cymreig n° a clivnorthwvir gan Miss Gertrude ø, W Miss Dilvs Jones, Mr. Ben DavIes fl. David gvdag Eos Dar a Mt'- jliS8 Jones (Cilfvrtvdd) yn canu perihilliol" Bessie Jones ( Telynores Gwalia) ar Y d d Mr. Philip Lewis ar v crwth. Datgenir vng nghyfarfodvdd yr pe)' gan Misses Towena Thomas, # nolds, Tilly Bodveombe, a Hannah Mri. Gwvnne Davies, Gwilym Wig'" vvrv'i Brazell a John Walters, a'r cvfeilw^. j# oerol vn vr Eisteddfod a'r cyngherd j{iS Mrs. Herbert Emlvn, Mrs. D. B- n Sal lie Jenkins, Mr. David Richards, A- a Mr. Tdris Lewis. Cymry glan ^1JLC.i1od» un o'r cantorion a'r offerynwyr f chredaf v cefnogir v PwylJgor gan j'l^^ eu gwaith yn siorhau hyn. nlrV>/j helaeth o'r Gerddorfa hefvd y11 vmhob rhan ohoni amcenir at f wir Gvmreig. Llvwvddion y p^yl^?J t'(ld Arulwydd Abe'rdar (Llvwydd y Cyffredinol), Arglwydd Tredegar, j_A; Mostvn, Madame Patti, y Gwir Ani Balfour, A.S., v Gw'r Anrhyd. H- B- A.S., y Gwir Anrhyd. D. Lloyd Svr John Williams, Barwnig, yn yr -0. i Hall, a Syr SamYiel Evans, A-S-' yjnC'011. Prichard-Jones, Y.H., a Mr. ell, jy'1 Evans yn y cyngherddau. Bell" fraslun o weithrediadau wvthnos 111: teddfod. Ceir manvlion ereill ar o ac yn y cyfamse^jprysured y beird ^w,yr orion, y cerddorion a'r cystadle tleU adran celf i anfon eu cvfansoddiada }\ henwau i fewn i'r Ysgrifenyddion j^oi1 'sg I Davies a Hughes, 63 Chancery Lane, Loll .W. (I. ? Am Howell Harris. Mae tvnior arall ynglyn a ac y Cymrodorion -ri tviiii'tua"' terfytl'tll ';lpo oes ond un c\darfod i'w gvnnal j. c&i™$ i'r Eisteddfod. Nos Tau ddiwew»a'.g i> 2 anerchiad galluog ar Howel ^,c v Parch. M. H. Jones, Trefecca, W. E. Davies yn y gadair, a'r ereill vn ei gynorthwyo. Tybiem y ai(; '"•■rnestwyr enwadol yn bi'ese1'11" yr rhoddi pwt i mewn, ond ni ohonvnt, ac yn wir, anhawdd fy f 0j godi hen gwerylon newyddiadurol a Mr. Jones, oherwydd prin y gv^f o materion dadleuol, a phan oed1 hvnny, ni ddanghosodd duedd P gwbl, fel o'r braidd v gellid credu no srethwr Methodus oedd yn driniodd yn fwyaf arbennig a'r rh gefyd oes Howel Harris a dreuliwyd y$, pi yn Nhrefecca ar ol v rhwyg r. -yd qjf wvgiwr a'i gvd-lafurwvr. QV- M.v'dd0! U gvsylltiad a Chymdeithas niy!l {J Frycheiniog, ac at ei waith c)'11 j'f Gabden ar y Militia. Yn y cysy gjr gwnaeth wasanaeth gwerthfawi 1.,fJ1dreC.et)' wlad yn gvft'redinol, a bu el ^'i' K y yn y Sefydliad gyda'r peth ni, arall yn fendith ddirfawr i £ xl a yl» gellir ei ystyried yn un o'r rh^1 geiicd' bwysig ganddvnt yn neffroad .fjp grefvddol, yn llenyddol, ac y11^oVV-el chelfvddydol. Gwyddem am rC}i. v Diwygiwr ''—rhoddodd y Jones syniad clir i ni ar agwecw^yv^0 Jones syniad clir i ni ar agwedled Ý Píltl fywyd, ac m.ae'n hwyr gennyf Tr)IJeS yn argraffecfig. Difynnodd Mr- r$ ddyddiyfrau Trefecca, ac yn ys yri 01 fodaetli gwnaed apel gan iwv cyhoeddi, a hynny'n fuan ac yn oJ M