Ye Brython Cymreig

Nodion o Fanceinion. [GAN CYFRIN] Cll0rrpkfare uS g00cl as 8°ld, The flrlt r?S ?'s blaeking hTrst, nice stories should be told, e othors want, a thwacking." Pikrri r Barnwr farrv^0^ e.*n gwladgar t'urjuwr Edward iddo> "n ox lyfrau a elwir gaiiwyjj v f 1 §erddoriaeth, a chwareu- ^iweddof Cyfryw ddwywaith yr wythnos ^yn db, y .Midland Concert Room. Er ^r0li i evrl ?r^on y gwnaed hyn. a plilant °^v8 arnv Yr oedd yr ^'ytlforth yn GU gwisg°edd amryliw yn eyru'ychi0V 0Ci oec^ rhai o'r genefhod yn S0iniau 0-1 l)iant Cymru, ac yn dawnsio wrth ^J'af al!° i. 11 alawon. Un o'r dynion triaMod vt^ p gyfleu gwersi trwy ys- y Dem 'i/ Parry, difyniad o'i lyfr Syfleu U Tlcl!od' ac W(Jl6 engraifft o'i ddull s^°uld ne^6^8^ trwy 01iau plant: "You the ton,/5* auS^ when you, are sitting on ^°u Sinil f Wave' not wise to smile, unless Swoet tlii ,evenly-" "You cannot smell giP ar fwS?, w^en you are crying." Dyma ^Utl o'i Sv^ ddyehymyg: pan oedd Pater tOll t I gYl1leriadau) yn ymdroclii, golchodd ?e 'neddi ?an ^cinv' e* enau a dwr hallt 'Shine't Set t^'e little goblins «ois ,°iVm^eS arouncl, and they made yon ^10 fairies stopped dancing, Lighter r>mi-M have heard the shouts of had bep .n ^he top of tlvo mountains if vou 0n there to listen." fe"t!ad- ^bohQ,V 'nc ^na y» »gOS iawn at galorf ?i'gy.8y]ttj ac ynifalchiwn fod y Mesur yn ^nnus trv a Chyairu W(,di dod mor lwydd- P0rygi/y y darlleniad cyntaf, ond mae I a,1i8of cv 0 Sae' ei wthio o'r neilltu am.gryn ,ynny „ ej ail ddarllen. Dylem gan ^ftiu rlii U cyfarfod undebol, neu ^Iri i'r Synllun i amlygu ein deisyfiad sydd 1JlQ ^yddiaeth brysuro gyda gwaith ^4 ydvvr i Gymru, Ein bai ni yn aJai>in yn esmvvyth nes bydd ft'W. n, 0 mail< arall wedi rhuo ei hunan ^'r KglwCv na0t^ Lln '^a's Fesur Datgysylltiad 'J08 Sul.' V'T? -^gliymru yn .dostyn pregeth EgjWva r, arcl1- N. M. Hennessy, gweini- Higher Brorghton, ?iiod bregeth ar y chweehed ,aries Pistol at Philemon, olrheiniodd I^Vnu'u eua^ Anghydffurfiaoth yng ^wiwiau ar ei'l0digaeth ddilynodd, ac fod p aia|Ws, }ov ^dyfnion nes gaciael y creithiau ;ery8lonvrV y dydd hwn manylodd ar a'r n, ttmeiUtxiwyr trwy ormos Eglwys- /l0(ldiou v y M'fodid iddynt gynnal eu y^ fod o 0l! tai annedd. Naturiol iawn ^isio rH dde>*»ocrataidd fel y Cymry ^'otiol vi n1''1 'UU1 oddiwrth gadwon l°illtuvvvr' ri l4«lwye. Gwerinol yw Ym- gyd, nid oes yr un due oedd t yr a'5od sy<ia hvvy' Gwers y „ yluriat o„ Pol> eglwvs i gael ei clivsvlltvi 7wlacl0] '|y ud ag a\ir ac arian, a doddfau ,Snff'<«(7e ^'ifiodd ein hiaith vn rich, muateal to the ea b i ly to the Tw Mae I >,V)' gvd^ ^*eorg« wedi gvmeud cvmaint o ?yc]wstgamP» y Gyliideb, UU8 y «nr}lv j* dafod pawb, ac y mae edryeli nI.^aleniio'y oetldia(l heb ei enw of yn britho 'nU dyddiau hyn fel edryc;h ar 'aravv0(jj odan neu ddyff'ryn heb good. j> £ ?sododd ')r^xl°l » gael dwfr o'r grnig, ;^S LlovrW?Wl1 ar y cefn ('ryfat' i' w gario. cai U^011 ieu '°0r^e ra' Mwyddi'n ol gyrgor Oite -y tnae'r geiriau wedi eu o, eilities '• Neither shirk cither work, yw» i'w pririeiples or conclusions." Mor V r »yugov ydyw ei'e ei luin. B^Eithafo.. !exandra ^10«ynt vn eynnal cyfarfod yn Sh'r ac\ y Sadw^ diweddaf.$os- Uf>r.^wyd o-n,. ° u. 0 ^laid Llafur oeddynt, ijii) n yindaitU 0'1' dref. Haeriv fod odd (,I,Itu t"t-ti (IiA,aitli yn y drof hon, ond ooTJin oet^ yn yr orymdaith, a da Or!?0 I'hvw f 'T1 oroi11 yn iSosialwyr i fr °ll> A «! ° orymdaith. Victor RaTw^1 i weiVi'- °,?DD PRII areithiwr, ac *auteiSj„ 110 oe'dd baich ei iinerehiad, i,ai' yr achlysur i gondemnio y ftw °edd am aflu aIlan nos Wener y of ca< yr euw hwnnw. Beio a T'OCID^ SIARACLVVVRP,MW-N & PHOPETH A %VNA<>TH l4ri,in ai' eu r?i -a ac Tud oeddynt yn pW|M Geoi^i ldeu llunain- Mae GylJideb fta> lai.1 Hes v ln?r Sosialaidd mown rhai W+i^ioffrvs',1^6 r Sosialwyr wedi cynliyrfu iddo feiddio dwy.r i lviH? ° nanicamon hwy..Dyma %^vr> uZd Chm Grayson am ein cyd- thptf r„ '/e ia'lked for five hours, a fi'Or %i has to h >n n y ia^ for si'x hours, and HU ( °n milk 'aV^ 5 Ll°yd GeorVe ta-lh'd f°r <Cm-' X)\JT ,r"trr< f-md,—that is the hi >1?6 nertb,, /JKU ,lef,'ifcil a yfodd Lloyd efalf-ed l>Wv iU"' aphetal rhai Sosialwyr y t'Ze JS;th aJlai ° r.v\vb( t h arall, Oithi'• Gallosid y burach gftn" i (i 11 fod vr* i y >10 WJ'tl i wrando yr ar- d da,o g\"rt lvawdledd yn ddigon tanllvd l5'sad *«>* M'y ^•T^&drosto » glaswelltyn, "Y c 111 bydd mwy o bono.'

^DAU MANCRF.fiTF.B c^pinaidd RJ~~1 °-30aa85 J Roberts. Warrington '•hi?*8 i —'lO-no j> r x Gnfflt'ls- Llundain m1 Jones, 6, E Wyn Roberts S^S.a 8 Wyu Koberts,fl, R J Jones 1 G Jones, Manchester fcQs&°* s*-3io ^Yi)I,WYB 8 luiu10'30 & C J H Hughes a«K, SrrJ, "■ B0 ON "1°-S0 s 5-80 <W 5 ST'lO-8or?ft^?lByNwYR i, '1 Jjloyd Owen, Birkenhead <Cy" ^o-a-so » Jones Soti1 Y ^'KSlBAID. 5.'0)» 30. w n r ^*r?T10-jfn'T10-36 t 4 ,Luke' «. W Rowlands ^r^V«|i'Ww°uS Avails, 6, JOB. Price

Yr Hawg. SYR. —" Haei'iad a dim ond haeriad yw yr oil o ddywedocld W. W. W- hyd yn hyn. Pa fodd y gwyr ef na fit h yn y gair Llydawaeg Y peth nesaf fydd tarddu Rhys o prosequor, fol y daw rhawq, medd ef, o proeul. Y mae W. W. W, yn gadael iddo oi hunan gael ei hudo gan ymdebygrwydd geiriau i'wgilydd, fel pobl Aberdarol1 yn gweled llun y lleuad yn y dwr, ac yn ineddwl. mai cosyn ydoedd Rliaid cael rhagor o ffeithiau i brofi'r hyn a ddywed. Dengys ei sgwrs ynghylch cathl nad yw yn sicr o'i bynciau nid Ysgol Bangor awgrymodd darddu cathl o canticulct, ond yi oedd yr awgrym wedi ei roddi rai blynyddeodd cvn sefvdlu vsgol Bangor. Rhawgied'lF.lf.W7. a fynno, bellaeh, o ra rlian i onl" peidied a bod yn rliy sicr y tro nesaf." Nid yw wedi dysgu'r oil eto.-—Yr oiddoch, etc. Y.Y.Y. <f'> •

Hawg. Syt,Darlloilii.ais ddoe ysgrif derfynol W. W. W. ar y mater hwn. Geilw y cyfeil- iornwyr adref, a rhydd gyngor tadol iddynt. Ymddongvs y gofyrwr hwn fel un lied eccentric, ond hwyraclx y daw yn well iel yr a yn hyn. Addewais gymeryd fy argyhoedcti gauddo, ond i rn- i gael ymresymiad teg. Hyd yn hvn, ni roddodd ond nifer o haeriadau. r haeriad mwvaf tywyll i mi ydyw nad vdyw hawg yn air o gwbl ond enw ar aderyn. Ai tybed mai aderyn yw ystyr hawg yn y Jlmell lion o waith Tudur Aled :— Anoeth yw hyn weithian liawg." Ymliob geiriadur a feddaf fi, ceir rhawg a hawg. a rhoddir ystyr wahanol iddynt. Hawg -am beth amser. Rhoddodd Cas- walloiv enghreifftiau ohono vnyrher teirdd, ond dvwed W. W. W. nad yw ei ddyfymadau of yn proti dim. am na cliododd hwynt o lawyserif v bierdd eu hunain. Os na ehredwn ddiin ondV llawysgrif wreiddiol yn uuig, awn yn agnostics Ilenyddol, a b^ld y wy o svmlaf byth heb ei phrofi. Pa fodd y crodwn y Boibl hefyd. oblegid nid oes gymaint ag un jaw vsgrif wreiddiol ohono ef ar gael Os nad oen y M. air a ha:m rtaid M Aj* fi- grifennydd wedi ei osod i mewn yn He ihrnt^g wrth gopi'o'r gwaith, ond nid naturiol f neb wneu<l hynny: Y «h«l ^,P»". ,as advsgrifennydd wrth gopio, newicha an nas g^yrei vstyr am un y gwyr ei ystyr. Gain gymeriad rhyfedd iawn i neb tuasai newid gair y gwyddai ei ystyr, sef rhawg, am bent vi 0 lvthrennau heb ystyr o gwbl cysylltiad hwnnw. 1

Sosialaeth yn dyscu Cymraeg, SYR.-Dymuna.f ddiolch i'r BBYTHON am gyboeddi, ac i R.L." am ysgnteimu adolyg- ittd mor lielaeth, ac ar ryW ystyr moi d; ar fv nhraethodyn. Nis gwn a yw yn arferiacl 1 awdwyr ateb adolygwyr, ond er mwyn Sosialaeth dvmunaf air. Credaf fod y traethodyn yn. cymrwys Sos- ialaeth orthodox ac ol the Karl Mara order. Gan mai y Fabian Society sydd yn ei g vhoeddi, credaf y dylont wybod beth sydd orthodox." Nid wyt yn cydfyned a Kad Marx a Belfort Bax yn eu hymosodiad ar oTflfvdd fos gwnaetluvnt). ac yn y traethodyn yr w\'f yn ceisio dangos mai (.amddealitsvriaeth yw vr achos iddynt wneud. Nidyw Karl Marx yn anffaeledig mwy nag ereill a dy- wedu« U gwn fawr am y peth hwn iy hun) ei fod yn chwerw yn orbyn ciefydd ne i Gristnr.gaoth. Y tnao yr odmm theolo- aimn^' vn perthyn i lawer lieblaw of. Gadoweh i ni geisio cyd-ddwyn an gdydd Nid wyf vn hoffi y isvniad o gau allan Karl Marx a Belfort Bax ac ereill o r irawdoliaeth, er nad vdynt yn hoffus bob amser. DracL'fn, y mao R.L." yn fy nghamddoaJl vn hollol os yw yn credu fy mod i yn pleulio KiSt ddylanwad nSSdwl cryf Trwy-i infeol y '-■y««'leilhaS yn bod ond peidier "anghofio y gwjrionedd 11 rnai trwv gvmdeitlias ac ynddi yn arall, set ma. „ •. Dywedaf yn ben- unig ygallg hmersi0nof the individual dant mai nid „ Sosialaeth. Yn v teaotCdyn coisiais ddangos mai trwy gym- y tiaotnoay nmgol yn yn dod I deitlias yn ui iy 0aid meddwl gwag, lawndei f f „ jdyn pe na bao y wasg diffaeth fyt gdarparu ar ei gyfer ? Beth (cymdeitha ) y ymhell o'i gymdeithas, yw yr alltud, onom. y. a(, nid hir yr eXs heb fyned mor ddisynwyr a'r anifail, yn riJnt %loea—i^otes—vrwate person). Ar nf Hvwed cymaint o bregethau ar hunan- ol clywea cyl hawdd lyncu efengyl Self, the individual. Ai oi ao^u ateb rhai o i j)wy'ntiai.^ lihufeinig 1 — Y b^'d nwn- r V2S ^yr ddyfna«l, orf9odyJ » o-ohidog yw fod yna contrast golnctog am ton yn TT' Si ir,Syt yw..ml fodynagyf- £ o dlawd ydy.% ag o-a™ «'» 3-"oa nad yr 1111 gyOog i b»vrb drlarae" am ba beth y bu y grwgnacl) ? Os dylai paVb^l^n, i babet" i y mae eye^ tcranaua0Pe buasem yn llai plentynaidd, buasem yn foddlawn or yr un gyflog f bawb. Am fod y gwr o berchen ty yn rlioz vr ui un cyflog i bawb y grwgnechid. >Í-¥ nlae yn dywyll i'r unigolwr. 5-Nid yw Sosialwyr yn gwadu gwalian- 1 _.n ") iaeth rhwng dyna dyn. una; r ambell i ddvn tal ag ambell I ddyn byclian. Y prawt mai -benthyg oedd y talentau yw yr hvn a ddywed yr Arglwydd wrth y gwr- un Sent a mi, pan ddaethwn, a gawswn dderbyn fy eiddo fy hun gyda llog. Ei eiddo ef oedd y dalent a'r llog am hynny, tybiai y dyn un dajont mai gwr caled oedd, yn cymeryd y cwbl ac yn rhoi dim. Y mac hyn ar yr unlinell a Sosialaeth wyddonol, ond yn fwy perffaitli na hi. Gofyn yr arglwydd am fwy na cliyfiawnder gofyn am aberth. Mi a'th osodaf ar lawer yw y wobr, cael ymddiriedaeth fwy, neu waith mwy pwysig, nid gwell cyflog. Rhoddid y dalent yn ol y gallu, nid capability oodd y dalent. Nid oes dun yn groes i Sosialaeth yn hyn. Oytunaf & Proff. HOffding. Nid oes gennyf wrthwynobia<l i'r gair Social Relonn" os ceir y peth byw, cys- ylltiad dwyfol dyn a chymdeithas. Gan ddiolch i cliwi am ofod.Yr eiddoch, Idan Bouse, Carnarvon. J. R. JONES -0-

0 Gadair Cymanfa Ganu WMIJK sylw neu ddau o goeth-araetli Mr. R. Wynne-Jones o Gadair Cymanfa Ganu Bodvddwyr Lerpwl yn Everton Village Y Canu'n Achub. Rhaid fod canu deallus calonnog, yn gymorth ac ysbrvdiaeth rhyfeddol i weiniaog y wrth bregethu'r Efengyl. Prawf o hynny yw'r dvlanwad mawr oedd i ganu ynglyn a clienhadaeth Efengylwjar fel Moody a Sankey, Torrev ae Alexander. Pan wedi eu lÜawn- briodi a geiriau addas, gall goiriall r Beibl gyrraedd ami i galon fedrodd wrthsefyll pol) dvlanwad oddiwrth y geiriau Uafar eu Inmain heb eu canu. Da y cofiaf glywed un. yn tystio iddo gael ei aredig i wraidd ei enaid gan eiriau v clywsai eu traethu trachefn a, thracliefn, ond na chawsant erioed afael ac effaith arno nes v c-lvwodd eu canu'n eirias mewn anthem. A'r rhai'n oedd y geiriau,—' A"u cannu n wyn yug ngwaed yr Oen.' Gwir Amcan y Gymanfa. "Dyledus yw cofio mai pennal amcan pob cymanfa ganu a ddylai fod meithrin a crwella'n canu cynulleiufao! yn ei wedd uchaf ac ardderchocaf, sef fel y mae yn fawl ac offrwm diolch i'r Duw byw. Atraid dweyd heddyw nas gall dim fod yn rhy dda i amcan mor ddvrchafedig. Na ato Duw it-iii na neb ohonom iselu dim ar oclienaid a gyfyd o galon neb,' oblegid gall y niawl distad at o ran ei ganu gyrraedd yn nes at Orsedd Dduw na i cantor cyhoeddus melusa i lais a gtybu r byd erioed. Ac megis yr ydym heddyw wedi ffwella'n teinlau'n aUanol, a'tt gwnoud yn fwv manteisiol i addoli, felly l raddau mwy fyth, y dylcm godi ein canu eysegrouig i safon vivvch nag erioed. I Patriarch Prince Edwin Street. « Diau fod rhai o'm gwrandawvr hyna'n" cotio Robt. Roberts, Prince Edwiit Stvat t, a godai-rganmor effeitluol yma ar III)swe vr wythnos am flynyddau. Fel yr heuetdd- iai gollvngai'r patriarch yr awenau i ddwylo ereill ar"droion; ond 'roedd yn e.dd.gus ry- feddol o'i hawl, ae nid gwiw fyddai i neb arall crychwvn y canu nes i R.R. honcian ex ben i awgrymu nad oedd am ei gychwyn ei bun. 'Roedd ganddo gasghad rlvyfeddol o donau- rhyfedd mown mwy nag un ystyr. oblegid yn fvnych ddigon 'dallai neb eu canu ond y fo, ac weithiau elai'r canu yn ddnn amgen nag UJlowd gan R-R-, a rhyw un neu ddau arall yn taio gydv,, ef yii oclielgar, yn gymysg o flya ae ofn, rhag ei froch. Croesaw'r Anthem, tin o nodweddion amlyca Cyiuanta Ganu i Village bob biwyddyn yw'r canu anthemau, a hyfrydwch odiaeth i glust yw clywed eu canu m0r fendigedig ^61 gennyf glywed leuan Gwyllt yn dweyd tm tro am rai part !tan o sir Gaernarfon oedd yn onwog am godi ac anfon corau i gyst.adiu mewn Ejsteddiodau niaj yn y par,than hynny 'run pryd y ceid cann cynulleidfaol tnwyaf truenus. Vnamser erledigaeth, bu raid i'n henafiaid ro. heibio ganu hymn na salIn yn eu gwasaiiaet i crefvddol. rhag i'r gelymon gael o ftyd i w vmguddfau lle'r addolent Dduw yng nglul- fachau'r mynyddeodd y oedd hyn, a'r fath aberth ond ft. i ^unactl ant; ac yinhere amser, daethant ddygymoc. a hynny a phan y daeth y canu yn ol drache-tn yn yr amser oedd mwy heddychlon, teunlid ei fod yn rhyw llowyddbeth. -0--

Y DEODFAU TRWYDDDEDOL, Eu gweinyddiad yng Nghymru a Mynwy. CYNHULLWYD yr ystadegau isod allan gan Mr. Hugh Edwards, or Llyfr Glas a gyhoeddwyd yn ddiweddar gan y Swyddta Gartrefol. Welo ystyr y podair c-olofti (a) y nifer a. gyhuddwyd o feddwi ac o droseddau cysylltiedig a medd dod 6) y cyhuddedigion a gospwyd (c) j ^y;fldo^ igion a gyhuddwyd o don cyfiaith diwy- ddedol; (d) y trwyddedigion a gospwyd. T')o [ 11. A. X>- "■ 226 158 6 1 Anglesta 337 298 27 10 Breconshiru „.r -.go in 7 Cardiganshire ioo7 836 22 10 Carmaithenshire 1007 83b 10 Carnarvonshire o»7 jss&r Si SS asst. 1 "gs 5S S SSI1- ? BSS552SS-.« i Pembrokeshire «« lj Kaduorsliirc Monmouthshire 1007 879 <50 J Newport Co. Boro Total for W fles awl Monmouthshire 14JZ91U12 293 l.u. Total for 1907 140»711«>44 3J2 201 mm 2065 tm Gwelir fod yr anghyi'artaledd yn parliau rhwng y personau a gospwyd rhagor y trwy- ddedigion a gospwyd. Pan ymddangl osodd yr adroddiad. yn y wasg Seisnig, gwaeddasant A bad record for Wales und cam aCbymru oedd hynny, canys dengys y ffigyrau mai'r unig gynnydd oedd yn nifer y persoilau a gyhuddwyd, sef 172, a bod lleihad o 132 yn rhifedi'r rhai a gospwyd, a lleiliad hefyd o 59 yn rhif y trwyddedigion a gyhuddwyd ac o 49 yn rhif y rhai a gospwyd.