Ye Brython Cymreig

"TROAD Y RHOD." [GAN GWYNETH VAUGHAN1. PENNOD XII.—MORFUDD. (parhad). UN bare hyfryd ym mis Mai, pan oedd blodau y drain gwynnion yn prydforthu y cloddiau gwrvch bob ochr i'r ffordd o Lan Elen 1 Benybont, a blodou melynion yr eithin yn gorouro pob cornel lie y caent lonyddwch i dyfu, safai dyn ieuanc heb fod yn llawn un ar hugain oed, a geneth ryw flwyddyn yn iou- e.igach, yn ymyl camdda good a arweiniai i ffermdy y gellid oi woled o'r ffordd, ond fod tipyn o gwmpasu tuag ato, heb gyixxorn-d mantais ar y llwvbr main wodi clirio'r gain- dda. Geneth ieuanc a gwyneb dimwed plentyn ganddi oedd y fercb,allygaidmavvri-n gleision yn hclpio y wynepryd nas gallai ymtfrostio mown fawr ddim arall ond hwy. Troai y trwyn dipyn ar i fyny, a gen ddigon bochan feddai, er hynny yr oedd rhywbeth vn y wyneb yn peri i bob un a'i gwelai ryw- fodd grodu y gallai yr oneth fynnu ci ffordd 01 hun or gwaethaf pawb. Unig blentyn 01 rhieni oedd hi, a hwvrach fod hynny wedi ei harfer i feddwl y dylai gael popoth am ei bod wodi arfer eael llawer. Ein hen ffrind iSedw ooddy llanc a safai yn ei bymyl, orbyn hyn wedi tyfu yn ddyn icuanc yn ol ei dyb ei hun, a dywedid fod gwyryfon yr ardal oil o'r un farn. Ystyrient fod Edward Jenkins, neu Mr..Jenkins vn hytrach, y llanc harddaf yn yr ardal, a rhyfedd y cynllunio a wnelax r naUl a'r llall ohonynt i gael golwg arno yn rhywie gyda'r nos with ddychwelyd o'r capeL Yr oedd eu holl ofal yn ei gylch yn eli ar glwyfau Edward, canvs yn ei fyw nis gallai ollwng dros gof oi sarhau gan y plontyn -Nora Dermot. Ilhoddai ryw gymaint o'i gwmni i bob gonetn landeg a welai, nes yr emllodd iddo ei hun y ffug-enw o Flirt, gair na fedd yr taith Gym- raog un hollol gyfystyr ag ef. Ond gofalai Edward am beidio myned yn rhy bell, m ia yn ei fvwvd yn ddigon ffol i roddi'r siawns i un ohonynt i ddwyn cyngaws yn ei erbyn am dori amod priodas. Gwyddai ef yn dda sut 1 ofalu am ei groen ei hun, a'r pwnc cyntaf iddo fod yn sicr vn ei gylch oedd faint fyddai ym mhoced merch ieuanc. Pan ddaeth merch) Garreg Ddu adref o'r ysgol, gwelodd Edward ei gyfle. Gwyddai pawb fod yno rai eannoedd os nad miloedd ym mhwrs ei rhieni, dyna r ferch iddo ef, un allai roddi hwb i tyny r ysgol iddo. Ond rywfodd, nid oedd rhin- weddau person a chymeriad Edward wodi denu John Humphreys y Garreg Ddu, fel y bu iddvnt ddenu ei ferch, ac erbyn y nawn- ddydd y si-if ai y ddeuddyn ieuanc wrth y gam- dda, yr oodd y fferrnwr wedi dweyd gemau pur bla-en wrth ei ferch ynghvlch ei dewis- ddvn, ac wedi ei rhvbuddio na chlywai of ddim rhagor o siarad yno am dano. \Vylai yr eneth, ond ni thyciai hynny i doddi calon ei thad. Mae'n well i ti grio tipyn rwan, Moriudd bach," ebe John Humphreys, pe caet ti dy ffordd dy hun, mi gaet fwy o achos crio o gryn lawer wrth fyw hefo Edward Jenkins. Mi leiciwn i a dy fam dy weld ti yn cym ryd at fachgen ellid i drystio fo, fel byddwn l n deyd. Am Jenkins, 'does undyn ar y ddaear wyr lie i gaol o na beth noith o nesa, hefo pobol, ond mao o mor wired a'r pader o fod yn ofalus iawn ato'i hunan. Wyt ti'n meddwl, Morfudd, 'ngeneth i, bod y bachgen yn colli arno'i hun o d'achos di. Dyn a dy helpo. 'ChoeUai fawr. Ond dyna'r unig ffordd sy n dobyg o roi tipyn o'r eiddo yma yn 'i boced o. Paid o son am dano fo wrtha i, os myn di. Ond or hynny, rhedeg at Edward a wnaeth Morfudd, a dweyd wrtho yr holl hclynt. T,-ngai yntau mai hi a garai ef, nid arian ei thad, ac wrth gwrs, yn ol arfer genethod iouainc dibrofiad, heb ddeall fawr am werti llwon bochgvn, coeliodd hithau ef. Tybia hi ei fod yr harddaf ymysg meibion dynion, er mai pwt byr o fachgon digon cvffredin yr olwg arno oedd mewn gwirionedd. D'na oedd go f id mawr Edward—ei ddiffyg taldra ond ni ddaeth hvnny erioed i feddwl Morfudd. Wedi iddvnt gael hir ymgom yng nghysgod y gamdda a threfnu eu cynllnniau ar gyfor y dvfodol, a phenderfynu ar y dull goreu i doddi calon galed John Humphreys, gofynodd Mor- fudd "Bryd maa Siarlot yn cychwyn adro, Edward ? Dagth gwg dros ei aeliau, ac ebe lloedd mam yn deyd y bydd hi yn 'i hoi cyn y Sulgwyn, ond mae'n dibynnu ar iochyd Mrs. Dermot." Druan ohoni, fuo fawr o drefn ar Mrs. Dermot or pan fu farw'r hen Gapten Lloyd a'i mam mor agos i'w gilydd, ond 'roedd nhad wedi clywed nad oedd y Ty Gwyn ddim i fod yn hwy heb neb yn byw yno fo, mae yno baratoi ar 'u eyfer nhw, beth bynnag," ac yjhwanegodd, Mi fydd pawb yn falch o'u gweld nhw yn 'u hola." Oes, mae digon o lot hefo nhw, fydd neb yn holi nac yn stilio ynghylcli Mr. Morris ,el o i'r fan y mVll o, mi geith eitha llonydd." 'Roedd nhad yn deyd y bydd yma gyf- arfod y tro nesa y daw Mr.Morris yma, ac y bydd yn rhaid iddo fo ateb drosto'i hun am 'i waith yn fotio yn orbyn Gladstono." O, fydd Mr. Morris fawr yn 'u setlo nhw, mae o wodi gnoud gormod i Lan Elen i neb yma ofyn iddo fo roi cyfri am ddim neith o yn Llundain." Tybiai Morfudd fod gair Edward yn derfyn- 01 ar y pwnc hwnnw fel pob un arall, ac ym- adawodd y ddau yn deall eu gilydd i'r dim. Edward yn benderfynol o ennill Morfudd er gwaethaf pawb, a Morfudd yr un mor ben- tle,.fyut>l o lynu ato fr gwg ei thad, a holl ddarogan y gymdogaeth. Mi ddoi acw ryw foro, Morfudd, i ofyn am danoch elii i'ch tad, a neith o ddim deyd na w. tha i. Mvnd i fynv vr ydw i, ac i 'rydw i am fynd, nes y bydd pobol yn falch o r n'r peth fyddai'n ofyn i mi." Dyna oedd hanes y bachgen wedi bod, dringo i fyny trwy bob anhawsterau. Mynnu meistroli pob cwestiwn y byddai rhywbeth a wnelai ag ef. Gwyddai yr oil oedd yn werth 01 wybod am sefyllfa'r ffermwyr yng Nghym- ru, y pla oedd ieir y cood ac ysgyfarnogod y lneistri tir arnynt. Dechrcuodd y wlad wneud ymgais i daflu ymaith Ivffetheiriau y fasnach feddwol, ac nid oedd neb mwv blaen- llaw nig Edward Jenkins ymhob cyfarfod dirwestol, na neb yn barotach i ddwevd gair am felitith yr hen ddiod. Ond wrth guro ar yr Eglwys yng Nghymru y bvddai'r llanc mown liwyl. Uuniai eiriau am dani na chlywyd orioed o'r blaen. Geiriau a ddaol^hant yn fuan yn boblogaidd ar lafar gwlad, ac ydynt yn aros gyda ni hyd heddy w. Gan fod Mr. Morris yn gapelwr selog,.gallai Edward ddweyd a fynnai am y Llan heb ofni gwg ei feistr, a byddai hwnnw yn ami yn myncd a'i was gydag ef er mwyn cael help Haw i gadw cyfarfod. Yr oedd y bachgen yn tra rhagori fel areithydd ar yr Aelod Seneddol. Codwyd ei gyflog unwaith ac eilwaith, nes erbyn bod yn un ar hugain oed, derbyniai y swm rhagorol o ganpunt yn y flwyddyn. Yr unig ddraen yn ystlys Edward Jenkins oedd yr un a fuasai yn ei bigo ef pan yn ysgol Penybont—gelvniaeth at deulu'r Ty Gwyn. Pan alarai yr holl wlad wodi i'r hen fonoddwr caredig a'i wraig noswylio, nid oedd ym mynwes Edward le i gydymdeimlad a'r ddwy foneddiges oodd mor garedig wrth ei g chwaor. Cofiai of y sarhad tybiedig iddo ei hun, ond ni chofiai am y caredigrwydd i Siarlot. Braidd nad allesid tybied.oddiwrth oi siarad a'i fam ar y pwnc ei fod yn teimlo mai sarhad hefyd oedd i Mrs. Dermot roddi y fath fanteision addvsg i'w chwaer, ond daliai ai owythr dcoth yn dynn dros i'r eneth hefyd gael y goreu yn bosibl iddi, er cymaint o feddwl oedd ganddo o'r nai oedd yn gweithio ei hunan i fyny i rywle mor brysur. (I barhau). -0--

MUSIC IN RHYL. LAST Thursday we had the pleasure of list- ening to the R-hyl Choral Society's perform- ance of Hiawatha's Wedding Feast" and The Death of Minnehaha." With the exception of a few reserved seats in the body of the hall tho New Pavilion was packed with an appreciative and enthusiastic audience. We greatly feared that such a work as tlllS would be far too great a task for the Society- A town of the size of Rhyl can hardly be expected to produce many trained voices, yet with the talent that was at the disposal of the conductor, Mr. Richard Bromley, to whom the musical section of Rhyl owes a deep debt of gratitude, thev were able not only to give an agreeable performance, but to surprise us with their freedom from blemishes. Un- fortunatelv, the Society is deficient in male voices. This, no doubt, accounted for a slight nervousness on the part of the basses, which caused them to be sometimes weak in their leads. Jt would be of great advantage to the choir if they would read over the words of the works which they are to perform, and trv without the aid of the music to givo full expression to each word, endeavouring at the same time to illustrate its meaning by its rhythm, imagining for themselves when a syllable should be represented by a long or a short note. Had they done this, the choir would certainly have given many words a far more realistic effect than they did. Then we would not have cause to complain of-what sometimes amounted to an entire disregard of some of the marks of expression. It is these things which show the superiority of one choir over another, and they can only be. mastered by a diligent study of the works and an entire grasp of the spirit of thû compo- sition. Let not the choir be disheartened by these words of criticism. The fact that they are mentioned alone shows that the perform- ance was of a superior nature. We do not criticise the niceties of an artiste's techniqua until he has mastered the rules of composition. Of the soloists Miss Emily Breare was by fer the best. Her technique was excellent, and her sympathetic nature was fully evident. She so pleased the audience that Mr. De Jong, the Musical Director, immediately engaged her for one of the August conceits. Mr. Furness Williams, a native of Ruthin, of whom we had heard great things, was the tenor. His voice was rather thin, and was evidently tired. Had lie avoided the persist- ent tremolo, lie would have been more to our liking. Mr. Emlyn Davies, who was respons- ible for the baritone solos, sang with his accustomed brilliancy. The orchestra was composed of Mr. De Jong's Orchestra and the Rhyl, Orchestral Society, under the able leadership of Mr. Haselden. This combination made the in- strumental part far too strong for the choir. In spite of the conductor's efforts, the orchestra porsisted in playing the intro- duction to the Death of Minnehaha far too loudly, thus losing entirely the beautiful effect of the music. The second part of tho concert was devoted to miscellaneous itoms, when the audience again showed their appreciation of Miss Breare by demanding an encore to Greig's Sol- veig's Song." An'excellent Harp Solo by Mr. Jarvis was enthusiastically received. Rhyl's enterprise in building a grand Concert Hall and providing good music is worthy of better support than was received last season. Already this year, Mr. De Jong has provided the town with the best of music. Compos- itions of Wagner, Weber, Grieg, Tchaikovsky and other classical composors are continually to he heard. Amongst the vocalists engaged for this season are Miss Evangeline Florence, Miss Lilly Wormwald, and Mr. John Bardslev. To cater for those who prefer a chango to the music, Mr. Leslie Harris has been engaged for a week in August. We hope that many visitors will be drawn to Rhyl because of this enterprise, and thus reward those who are zealously labouring in tho field of culture.

At Established 1835, MEDLEY'S S Establlsbed 1835. t PECTACLES IGHT PEC1AL1STS OLE ATTENTIO EARCHING EXAMINATIONS UBJECTIVE AND OBJECTIVE Artificial Eyes made to the Sockets, with dilating Pupils II BELMONT ROAD. Railway Lost Property CEND 2/4 for a Splendid Silk UmbreHa (Lady's cr Gent's), 3 carriage paid per post for 6/ also grand selection of goods suitable for presents 5/6 and 7/6. Travelling Rugs, 6 6. Sunshades from 2/- eacb. Northern Depot, 28a BOLD STU xr, LivEitpooL

YSTAFELL Y 15EIRDD Y cynhyrohioa gogyfera a'r golofn hon, i'w cyf- eirioPEDROG, 30 Stanlay SttMt, Fairfield. Mai. Can o nodwedd delynegol. Gall- esid gloewi ambell frawddeg ynddi, ond y mae hi yn dda fel y mae, a chyhoeddir hi. Mr. Lloyd George.Drwg gennyf nad yw yr englyn" yn gynghaneddol, ond bydd ei gynwys o ddyddordeb i bawb, ac efallai yn gordial i Mr. Lloyd George yn wyneb ei am- ryfal drafferthion ar hyn o bryd a dyma ef Lloyd George,y mwyaf yng Nghymru-neu Y byd i gid ran hynny, [yn Nid oes dim a dry yn feth I'r gwron garw o Griccieth." A dyma un arall i'r Gyllideb Cyllideb ddoeth, Cyllideb dda, yr oreu. Erioed or Adda Ar oi hawdwr rliof fy nhanguefedd, A lion ei wodd boed Llwyd o Wynedd." Pan ddaw yr awdwr yn ddigon gostyngedig i dalu'r dreth i Dafydd ab Edmund, ca ym- ddangos gyda'r beirdd yn y lie arferol. Y Doii,Syniadau da, ond y gynghanedd yn wallus-oddigerth yn y llinell olaf oil. A aned i flindei,Ei)glyn rhagorol, a delw diareb arno. Diolch. Y Dyngarwr.-Englyn tarawgar a da. r>ry.3iwch eto, Tanat. Ystafell y Beirdd.Dyixia brawf arall mai cas beth gan bawb yw troth. Beiddiais awgrymu y priodoldob i'r beirdd fuunt yn mygu yr Ystafell yma yn y ffrae baco gyfrannu at y gost o'i glanhau, a dyma un o'r ymwelwyr yn gwrthryfela fel hyn Rhwng c'lennig am spriivi-cleanio--vr Hen A'r hyn ro'wn am 'baco, [Room, Calod fydd byw, 'rvvy'n coelio Gorthrwm nooth, yn booth y bo Dau ddyn yn Nyffryn Clwyd, ar nosorrleuad, yn cyrmowta ganol nos, ac yn clywod swn march yn"dod tuag atynt hyd y ffordd fawr. Hyn cyn bod son am dren. Penderfynodd y ddau ddychryn y rnarchog. Pan ddaeth yr olaf hyd atynt, rhuthrodd un o'r ddeuddyn i ben march, a gofynnodd yn llym i'r marchog, P'le 'rydach chi'n mynd, ddyn ? Ar hyn cafodd yr holwr ateb mown bwled drwy goryn ei hot, ond hob niwed i'w ben, pryd yr aath ymaith lincyn-loncvn gan ddweyd, Dyma hi, wir, cheiff un ddim gofyn i b'ie bydd dyn yn mynd rwan na fydd hi'n berig bvwyd A'r un modd, cha dyn ddim codi tipyn o droth at lanhau Ystafell y Beirdd, na fydd hi'n beryg bywyd hofyd. Or goren. Nel.Mae y gan yn ddigon da i'w gwella, Nid da "bUIn rhodio." Nid campus mo'r syniad "rhwng brwyn y nos." Gallech de- fynu y pennill olaf yn well. Arddull y gan yn dda. Fy Mratvd.-Mae y gan yn dda, ond yn faith iawn. Cyhooddir hi pan geir cyfle.

YB. AFON. Pwy wyr am afon Merswy ? Pwy groesodd draws ei lli ?— Pwy groesodd yn yr heulddydd ? Pwy yn y caddug du ? Pan gauo'r niwl fel amdo, Bydd pawb yn llesg gau fraw yn ofni na chyrhaeddant Mo'r lan yr ochr draw. Oud pan fo'r niwl dywyllaf, Heb obaith o un man, Bydd cloch yr adeg honno Yn canu ar y Ian. Wrth fynych groesi'r Ferswy I'r ddinas hwnt i'r lli, Daw ambell syniad araU Fel hyn i'm meddwl i:— Fydd heulwen ar y tonnau Pan groesaf gyda'r nos ? Ai vnte afydd caddug Tn cuddio'r ddinas dlos ? Os niwl fydd ar yr'afon Yn digalonni'r gwan, A eaf 11 glywed clychau Yn canu ar y Ian ? Upper Brighton. K. H. JONES.

MWYNIANT Y MYNYDD. Tu faes i'r dref a'i berw, Ynihell o dwrf y byd, Ar fin y nant dryloew Mor felus cwrdd yughyd Mae masnach wedi methu Anadlu yn y fro, langnefedd sy'n teyrnasu A'r nef uwchben yn dô. Oawn chwareu ar y lasfron, Cawn ddringo grisiau'r crelg. IJawn ganu hen alawon Yn llawn o'r tân Cyiiireig; Cawn eistedd ar yr hedyn Ym mliabell natur hen, Heb undyn yn gwarafuu Ystori bert a gwen. Ar ben y mynydd uehel, Os ydym felus flin, Yr awel yn ei cliosfcrel A ddwg adfywiol hin Oyfaredd y dogwyni Freuddwydiant ger ein bron A'i gwna yu hawdd cymodi A'r fangrejhudol hon. Os na chawn foeth cartrefl, Os yw ein bord yn llwyd, Mae'n liarchwaeth yma'n ccxii Safonau symlaeh bwyd Am undydd yn y flwyddyn Cawn ryddid tonnau'r aig, Yr awel yw ein telyn A'ii Ilwyfaii yw y graig. BRYiOiR.

Y CYFAILL GOBEU. Iesu I ti yw'r ffrynd ffyddlonaf A geir ar y ddaear hon, Atat ti bob amser rliedaf Pan bo tristweh dan fy niron. Hapus, hapus, Fyddaf yn Dy gwitini cu. litwyt yn gallu cydymdeinilo A fy holl wendidau i gyd li a fuost yu ymdeithio .y Ar hyd dyrys Iwybrau'r byd Yn lluddedig, Heb le i roi dy ben i lawr. Ond yn awr 'rwyt ar dy Orsedd, Wedi agor drws y Nef, Ac yn rhoddi gwir dangnefedd I bob un a godo'i lef Am faddeuant, Rhydd yw'r ffordd ain byth yn awr West Kirby. 1 M. J. WILLIAMS.

BUDDUG. Buddug i un o'r beddaUj— a roddwyd Dan ein rhwyddaf ddagrau 0 orddwys sercli, prudd ddwyshau Mae'i chenedl am ei chanau. Tra bydd hi'n braf mewn HaIQltyd,-a'i Blodyn Heb lwydwawr afiechyd Ar delyn wir, bob enyd, Hi gana mwy, Gwyn 'y myd" I

DR. PEOBEitT. Ow I i,robert I pa ryw liybarelt-lawn wron Wyrwyd dan y tywarch ? Rhaid liyfwyu wr dihafarch— 0 beraidd hun—i brudd arch I

I GLASIDYN. Yr hen lenor anwyl hunodd;—a'i gwyn* Gyda'i gur, adawodd; Ei Dduw o neb atebodd, A'i gyni drud yn gan drodd. *•—Gwnaed cais am flwydd-dal iddo. OïI.