Ye Brython Cymreig

Nodion o Fanceinion. [GAN CYFRIN] yn ol. y hanes yr liyn a gymer le yma wythnos flwvri £ lyn "U!Sis yn ailadrodd ei hun o tfdeali U flwyddyn. Anodd i drefi ereill f6(jru su^ y gall dinas fasnachol fawr fel hon ^v8ailatal olwynion ei gweithfeydd a chloi nhJ y masnaclidai a'r swyddfeydd am 6 beri dyryswch. Aiff llawer oddi a'Hu 1 "wrdd i ryvvle yn rhy bell i sitnneuau ftau Vy<^u eu temigan huddugl am eu pen- bur °n^ f*aw ereill, yn ddifeddwl am awyr a'r n,eU am^ur> yma i fwynhau y golygfeydd Xre,J|?Ws Pl°serau a barotoir i'w cyft'elyb. W61 r y goraafocdd unrhyw ddydd oedd yn Syfarfi 6g^lr ar y ddau lanw dynol yn cyd- a|la„ °d- Tynwyd ein sylw gan fynediad a (j y Fyddin Dir i Salisbury Plain bach w hefyd oedd olws ar y crwtiaid I caci 8y n dechreu milwrio, yn eu gwisgoedd gWer Yn ymdaith wrth gychwyn tua'u ya -yJUa bell. Byddai rhvw ran y Gymru bh*1 e' ffafrio gan y gwirfoddolwyr bob Svbli n' °,u^ eleni nid aeth vr un o ddis- 011 Haldane tua'r Hen Wlad. Ddydd yt^j^egis rhwng cawodydd o wlaw, gor- S3fvfil ,r°dd aslodau Ysgolion Sul yr Eglwys yn eu6' h>'d yr lieolydd, v genothod oil Hew ^yunau gwynion," a'r bechgyn gyda Ufl0tl(] d wedd." Ddydd Mercher, ym- i Wvn Tm'yw 0 ysgolion yr Anghydffurfwyr ^eh ^io 5 wyth mlynedd sydd er pan ant J'<iUa,sant hwy wneud hyn, a chynhydd- l)(!y,^vn nerth a llwyddiant bob tro. y^io Werier y ])U gorymdaith fawr y Pab- a'xj i ac ni chyfyngir yr orymdaith i'r plant p°b ^hrawon yn unig, ac felly cydgasgla tr6fr)jfl a °hyda'u benyr drudfawr a'u iavfn n gofalus> ffurfiant rongau urddasol Ysgo'i „GVda ni'r Cymry, aiff aelodau pob y am dro i'r wlad, hysbysais eisoes an°^ ^a,Illiai1 a'r dyddiau etholedig. ysgoliJ" c?n mlynedd yn ol, yimmai yr lioll 'Hewn n a'u gilydd i fyned i Dunham Park fc«*rcrhod.i pe cynhygiai rhywun hynny y ciyfr' b^asai raid cael rhyw Foses i bereiddio arf erla,1 cyn cychwyn. Ni newidiodd yr llhrejr,]. os newidiwyd y cynlluniau yn ^diad y blynyddoedd. Derbyniais ad- YsgOlio au am y modd y treuliodd rhai o'r Gild loll eu lioriau eleni yn yr awyr agored, qtl,fllla'B liaries y naill fel y llall mor un- i lH Rail fle^yg i w gi^ydci aS wyavi cl'omen. di-etliu gofod heb sylwadau ar- ilcliy|gwahaniaetlxol. Diau fod y daith yil hjp- ede& hyd y glaswellt yn ft'eithiau a erys dlfYr ,Yl1g nghof v plant lleiaf. a'r cliware wa,4 oa r cydrodianna i'r ietiainc yn ddylan- thes ^ynfydedd daionus a'r awel faws a adar 14ul yn gymhleth a melodi arwrgerddi'r adloniant ac iechyd i gal on y tadau ^golfo^'g9'0 athraw()ii a swyddogion ein Adre Adref. fe^„\We^°dd Dr. Emrys Jones (Emrys M Vl ;i y wythnos hon wedi cael ad- [ 8rvfC'> d' ac y dywed yn teimlo yn y i' ac ymfalchiwt) yn v 1'faith. AN'edi U(io(lJaid Bournemouth, aeth i Lan- f Wia,rftfiCyn tr.°i yn ol, a than swyn farddonol r'' y f.„ .V«aidd ardal y ffynhonnau, dyma ar y mesur diodl i Dduwies (Hygeia). :— r\°r Os,, Dduwies deg 1.M obonot ydyw dyn, 3 holi "lwy gwerthfawr vdw/y L fci ,ra eganaii gwael y ddaear hon. 1,1 ddilyn gwagedd byd Jld utlwalu' ac arian yn dv le t,i aikh troi dy wyneb siriol mwyn Oft ^yw^TW dd'^ oddiwrtli ein ty o glai, V hepian wna a'n cariad gyll. h11 l'bv rij •y°^hach aur, a golud byd d<irvv 1Weddar ger dy allor wen s aiix bytli yng nghauad arnom fydd." ''Sftoc K x' 'ec k ^uox yu fiaenllaw iavvn i geisio y 'UHv, X Mesur Trwyddodol anfforbunus 0CJlycli,r ^ae wedi myned i ffwrdd yn awr am !>. y<i i(l,i yn. rhy bell i lythyrau ddod rx°'1lnedde nhw. Olid cofiwch, mae yvv"eth yn ei lawos. Mae yn trefnu ^8yHtia(^U^yi'('b fawr yn erbyn Mesur Dat- H'hVliaHo]K'«.KKlwy's y"« Nghymru, a dis- CH hofn? ^naid y am y cynlhm 1 gvd- <lds v^ewi/i gob y" un tyddi" favv l'\ Kr 'Id 0'! v ei}dant y caifi y Mesur ei ail- Ui Senedd ymhen wythnos neu lyt'Jri' yw'j.^ m i°d yn ddifater. Dyn o ^Va yr %v i ^°'J' sylwcli ar ei eiriau yn ei tiiiift diweddaf There never be? ^ater len th°H0 who love our Church of of Ut'ed to be earnest in prayer, on V» aritv ie ]vhol° Church, that the spirit ll*ea»i a fidelity of the truth be in SUro vouchsafed by us."

o Y Ciwrad. [GAN GWRTHEYRN, Y tBALAJ, II. YN y rhannau canlynol o'r bryddest, dia" grifia Evan Lloyd y diystyrwch a deflir ar y Ciwrad gan yr Undertaker, y Wardeniaid, a'r Clochydd With spirit thus dilated, how it galls To hear how pert the Undertaker calls Loud his complaint that he is made to wait Five minutes, hearse and coaches at the gate, By a thread-bare fellow. He, forsooth, wou'd have Curates, like ye N trees, growing to the grave My breath and blood—it is too much to bear The vile mechanic's domineering air Note him—he trafficks in his brethren's dust; If his good neighbours will not die, he must Broker to death, and Tailor to the dead, To dress the body when the soul is fled Yet are this reptile's taunts so rude, so loud, You'd swear he sold the Curate with the shroud. Hence, to thy shop—prepare the worm his feast, Nor dare proffane the office of the Priest. Heart-galling treatment i yet is this not all, Not half the wrongs that to the Curate fall Others as sorely hurt his lib'ral soul, Whose honest pride ill brooks usurp'd contronl The Wardens, lo uncivil and unbred Unlick'd, untaught, un-all-things, butun-fed When Sunday comes these boors wou'd fain be beaux, But can't put on good manners with good cloaths The vulgar manner, and the warehouse phrase Sticks to their tongue in whatsoe'er it says And when they don the Sunday suit of lace, They doff the shopman's epileptic face The greasy nightcap's thrown aside, and now They buckle up the supercilious brow, Heap on their leaden pate; Sir Cloudesley's wig With all the little arts of looking big Grow rude to those to whom six days they bow'd If they canH be polite they will be proud Will treat all curates with contemptuous air, Although the livery of Christ they wear Servant to Christ and what is that to me t I keep a servant too, as well as He." And tho' they are but sweepers of the pews, The scullious of the church, they dare abuse And rudely treat their betters, urg'd by pride, As grooms, tho' horses' servants, mount and ride. Dine at a parish feast, and there review The coarsa behaviour of the glutton crew. Each petty slave in office greedy carves I The unctuous morsels, while the Citrate starves. !|: The Clerk himself is saucy now and then, But who would quarrel with a mere Amen ? These, and a thousand grating ills beside I To the poor curate's thorny life betide. Ye lionets curates, wheresoe'er you arc, Whate'er your lot is, learn that lot to bear Though royal favour never on you shone, Nor cast off M gave a B p's throne Though fortune will not make you for her heir, Nor think you fools enough to need her care, Repine not at the humble place you hold, Happiness is not to bo bought with gold Sigh not for mitres, they're not worth your care, They're lined with thorns, although they look so fair, Virtue can live without them, nor would cliuse To gain a mitre her content to loose. Few are the wants of life-bed, raiment, lood, And its chief luxury is doing good. Curates in this may with Archbishops vje, With Princes may contend in charity May skiv with Monarchs ill the deeds of Grace, Andchallengcthomtcruntlrimmortalracc. --0-- Ddvdd Gwenor, yn •Llandudno, bu farw Eva Freeman, geneth fach ddwyfiwydd a phedwar mis oed, mown canlyniad i roi ei dillad ar dan wrtli cliware a'r matches pan oedd ei mam yn lloflt y ty. 4>- Y gvvr priod oedrannus a dderbyniai beusiwn wyt.lin.osol tan y Ddeddf Newydd-wodi oi fwrw i gar- char' yng Nghaergybi i aros oi In-awf tan y .Y ddegoed. Eifi

I -C-L__d_ MONEY SAVED. ^TCRirSave money if you purchase your JEWELERY *S» CLOCKS) WEDDING and BIRTHDAY GIFTS from OLDFIELDS, LTD., where PRICKS are QUITE 5s to 7s ed. IN THE S. LESS than those charged are I °LDFIELD'S, Ltd., Manufacturing Jewellers and Silversmiths, Manufacturing Jewellers and Silversmiths, OUD POST OFFICE PLACE, LIVERPOOL. I1""# Hoyal. Telegrams: "'Tiara," Liverpool. Prices given for Gems, Old Gold, Silver, etc.

0 BIG Y G'LOMEN. GLAFOERION CYRNOL.—Yn Llanrwst, nos Iau, mown cyfarfod i amddiffyn yr Hen Fam, a bytheirio yn erbyn Mesur y Dat- gysylltiad, fel hyn y glafooriodd Cyrnol Sandbach. Yr Ymneilltuwyr oodd wedi tynnu MI" Asquith i'r gors wleidyddol 'roedd ynddi ac ar hyn o bryd safent ar ei glan fel bar- cutocl ysglyfaethus yn barod i rwygo'r fam-Eglwys oddiar fronnau yr hon yr oedclynt wedi sugno llaeth Pro- testaniaeth." Ac ebe rhyw Albert 14iiglies a ddilynodd y Cyrnol ar y llwyfan 'Roedd y Capelwyr yn gidyll wrth weld yr* Eglwys vn brasgamu i'w hen safle yng Nghymru, ac felly yn frys gwyllt i'w maeddu a'i hysigo cyn iddi hi eu difodi, a gwagu eu synagogau." Y mae'n werth eu procio or mwyn cael perlau mor fendigedig i'r top. 4- FY NaHOLE(}aOR]j)U,-Bbo Mr. E. J' Griffith, A.S., yn un o gyl'ddau Eisteddfod Mom yn Amlwch yr wythnos ddiweddaf :— Y mae fy nyled i'r Ysgol Sul yn fwy na'm dylod i Goleg Aberystwyth na, Choleg Caorgrawnt. Y hi fu'n goleg i mi mewn gwirionedd ac y mao'm dyled iddi'n anfosuradwy." Ac ni fydd Mr. Lloyd George byth yn tewi a dweyd mai i'r "Bethel bach" o gape] ym mlientre Llanystumdwy y mac'n ddyledus am y cwbl ag ydyw heddvw. WEIi-OFFRWM DIOLCH.—Y mao J. H Vernoi)., Eastham, sir Gaer, wedi anfon mil o bunnau i'r Liverpool Country Hospital yn offrwm diolcli i Dduw a'r meddygon am wella'i hogyn bach o anhwylder dyrus ac enbyd. Ac y mae dau o Gymry cefnog Lerpwl newydd roi mil o bunnau'r un at Ysbytai'r ddinas er mwyn rhoi taw ar y clannod a'r edliw mai Cymry,yn ol eu rlhfedi, oedd yn cael mwyaf o ymgeledd y lleoedd hyn, ac mai hwy, serch hynny, yw'r cyfrannwyr mwyaf erintach atynt er ou holl orfoleddu a chanu iVi- Ei ben bo'r goron." 4- DJDDYMU'R DYCIAU."—Dywedodd y Gwir Anrhydeddus John Burns yr wythnos ddiweddaf fod pum miliwn yn syrthio n obyrtli bob blwvddyn i balfau barus y darfod- edigaeth neu'r dyciau," 80,000 o'r cyiryw yn y wlad hon mai plontyn bawr a thlodi, merch anwybodaeth, epil y cldiod i'eddwol, ac effaith diofalwch yw'r dyciau ac mai rhwng 40 a 45 y mae mwya'n marw ohono. Y mae gonnym apostolion cenhada-eth gartrefol, cenhadaeth ddirwestol, ac yn y blaen, yn efengylu ar eu pynciau hwy trwy'r wlad. Byddai yn dda i Gymru, yn anad un ran o deyrnas, tae rywun cyfarwydd yn teithio r Dywysogaeth o gwr bwy gilydd i ymlid hen ragfarnau a hen arferion ofo bwyd a dillad a thai sy mor feithriniol i'r hen glefyd marwol liwn. BR A J NT LLANDE GA I. —Y mae plant ,i Ysgol Eglwysig Llandegai yn cael y frairit a'r caniatad o gael mynd gyda t.t gilydd tan ofal athro (Ii wy'r caod a'r glas-lawntydd sy o amgylch Castell y Penrliyn, i ddysgu Botaneg -a gwybodau ereill yn syth gan Natur, yn lie sych-rygnu a dysgu oddiar lyfr rhwng uiuriau r Ysgol. Dwedir fod y plant hynaf yn gallu adnabud ac enwi holl blanliigion o blodau'r ardal y fiiiiitd y'u gwelant. Mawi y'ch braint, egin Liandogai a ydyw'ch atlirawon. vn dysgu ioh' enwau Cymraeg y coed a'r blodau a'r adar ? Y maent yn dlysion ddigymar. • U U -9- C ADAIR 1 Ml ALL ED WARDS. Y Parch. D. Miall Edwards, M.A., Aberhonddu, sy wedi ei benodi'n athraw Diwiuyddiaeth ac AtJironiaeth yng Ngholeg Anibynol Aber- honddu, yn ddilynydd i'r Protf. T. Rees, M.A., sy wedi oi benodi yn brilathro Colcg Bala-Bangor. UYCHU GH WIS TAFARN. Y mae Pwyll- gur Trwyddadol sir Fflint wedi penderfynu di-drwyddodu'r chwo tafarn a ganlyn, fcl rhai diangenrbaid swm yr iavvn i'w beuiiu n ddiweddaracli Minerva Arms, Bynford Street, Ireftynnon, St. Winifred's Vaults oto W Liverpool Arms, Maesglas. Black Inn, Rhuddlan. Union Arms, y Wyddgrug. I Feathers Inn, Llaneurgain. V* Y MAE Ysgol Haf Ddirwestol i'w chj<iinal yng Nghymru eleni am y wttith gyntaf erioed, sef yn y Rhyl fis 'Awst nesaf. Traddodir y ddarlith agoriadoi gan un o brif feddygon Llundaiu, a dilynir gan liaws o ddarhthwyr orcill. -9- Yr wythnos hon y mae lliaws o gynrvcli- iolwvT iioll enwadau crelyddol I'rydain. yi. Ynineillluol, Eglwysig. a, Phabyddol, yM n.y»»t drosodd i Gerniani, lle'r yuiwelant a r puj ddinasoedd a'r uiannau luwyaf hyuod, Yn cviirychioli Prcsbyteriaid y deyrnas, ceir y Parch. Evan Jones, Caernarfon y Parcti. Alex. Ramsay, M.A., B.D., a Mr. Win. Jones, A.S. EISTEDDFOD Y CWN. Un o helium mwyaf dyddorol y wlad ydyw'r cystadleuon CWll defaid a geir ar fynydd Hiraethog bob liaf. Cynhaliwyd hwy ddydd Gwener di- weddaf ym Mryntrillyn, ac ymysg y dyrfa a wvlient y cwn clyfar yn corlannu ac yn y blaen 'roedd Syr Hudson Kearley, A.S., a'i briod. Fel hyn yr enillwyd:—Hiraethog Stakes (agored i Ogledd Cyniru) 1, T. Roberts, Cymro, Llantysilio 2, W. Jones, Plas Nant, Llangwm 3, W. Jones, Liang win 4, D. Owen, Priddbwll, Llansannan 5, foltes, jMilltir (ierrig, Ci-oososwa-lit. TriUyn Local Stakes J, W. A. McGall, LIYtI Alwyn. Pen- trefoelas 2 a 3, l'hallwyd l'liwng W, Jones, Nant Garreg, Bylchaii, ac E Evana, Owm- rhinwedd, Bylchau 4, D. Lloyd, Ty'n-y- Maes, Ysbyty J. Thomas, Ty isa,, Hafod- Klwy. Agored €r byd; 1, W. Jones. Lian- awm • 2, W, Roberts, Abermigneint, Ffes- tiniog 3, 4, rhanv/yd rhmig W, Ackrigg, Garcdals, a B. 11 isb, 1/.

IF YOU WANT SEASONED Oak, Mahogany, Birch, Black Walnut, Ash. White Wood, Pitchpine, Yellow Pine, Doors or Moulding WRITE?:— LEWIS ROBERTS, 19 STANLEY ROAD, LIVERPOOL. LLYFRAU Cyhoeddedig ac ar werth gan Evans, Sons & Foulkes Swyddfa'r I Brython,' LERPWL. Daniel Owen y Nofelydd. Bywgraffiad gan Isaac Foulkes. Llian, 2 /6. Lloffion Grawnwin SEF Cyfrol-Coffa i saith o weini- dogion o Undob Anibynwyr Lerpwl, Manchester, a'r amgylchoedd, gyda llun pob un. Gan y Parch. O. L. Roberts. Llian, 2/ Geraint ac Enid a Chaniadau Eraill. Gan Machreth. Pris, mewn llian hardd, 2/6. Y Dyn Ieuanc. SEF cyfros o anerchiadau cyfeir- iedig at bobl Ieuainc Cymru. Gan y Parch. O. L. Roberts, Liverpool. Llian hardd, 1 /6 rhwymiad goreu, ymylon aur, 2/ Adgofion Hiraethog am y Parch. Michael Roberts, Pwllheli. Llian hardd, 1 /6. Codi'r Hwyl. LLYF it nowydd o Adroddiadau. Gwedi eu cynnull gan Olygydd y BRYTHON. 154 o ddarnau, 192 tudal. Y sylltiad mwyaf o Ad- roddiadau a gyhoeddwyd erioed yn Gymraeg. Amlen, 1 Llian, 1/6. Goronwy Owen. Ei holl Waith Barddouol. Amlen, lh Goronwy Owen. Ei Lythyrau. Ainicii, I Gweledigaethau Cwrs y Byd. ALLAN or Bardd Cwsg. Wedi ei olygu a'i gyfaddasu ar gyfer dos- bartliiadau i cldysgu Cymraeg, gan y Parch. O. Eilian Owen a Mr. Humphrey Roberts, B.A. Inter- leaved, Pris 6ch. Bardd Cwsc. YN gyfiawn. Dan olygiaeth yr un awduron, 1/ Interleaved, 1/6. Llyfr y Tri Aderyn. GAN Morgan Llwyd o Wynedd. Amlen, 1 Y Morthwyl. LLYFl o Adroddiadau. Amlen 1 Eto, Rhan 2, Amlen 1 Adloniant. LLYFR a Adroddiadau ac Ynigom- iau. Gan William Parry, Bolton. Yn cynwys llu o ddarnau doniol a diddan. Pris, 1 Yr Oriau Olaf. GAN John Ceiriog Hughes. AlllIen, 1/ John'Ceiriog Hughes. Ex Fywyd, ei Athrylith, a'i Waitli, gan Llyfrbryf. Amlen, 1/ Athrylith Ceiriog. GAN Elfed. Amlen, I Bywyd Hen Deiliwr. GAN Hiraethog. Amlen, I Llythyrau Hen FfarmwrJ GAN Hiraethog. Amlen, 1 HabaikKuK Crabb Chwedl gampus a dyddorol. "Tyst. Gan Clwydwenfro. Amlen, 1 Theanthropia Nu, u y Dwyfol a'r Dynol yn y Beibl, gan y Parch. Robt. Roberts, B.A.,Ph.D. Amlen gref, 1/ Llian Hardd, 1/6. Llawlyfr ar yr Actau Gan y Parch. O. J. Owen, M.A., Rock Ferry. Cynhwysa 136 o dudalennau. Pris mewn Amlen, 6ch. Llian Limp (yn cynnwys map o deith- iau Paul), 9c. Blaguron Awen Yn cynwys amryw ddarnau cyimvys i'w hadrodtl. Uan (hvaol1fab, Amloii gref, I Breuddwyd Sion y Bragwr -N CAN Pedr Hir. Pris, Orh. trwy y Post, 7c. CYFRES Y CLASURON CYMREIG 1-Bardd Cwsc Pris Tair Ceiniog yr un. Post, 4c. Tan olygiaeth Emrys ap Iwau. 2-Llyfr y Tri Aderyn Adargraffiad eyflawn o'r argrafTiad cyntaf. 3-Alun Sef Barddoniaetli rydd John Blackwell, gyda Rhagymadrodd gan lolo Caernarfon. YN Y WASG. "O For i Fynydd a Chaniadau Eraill. Gall Eiphin. A Key and Guide to the Welsh Language. Or a Welsh-English Dictionary and Grammar combined. Text-Book The Welsh Bible. By Pedr Hir. Cofiant y Parch. O. R. Owen. Gan y Parch O. L. Roberts. Llian hardd, A Perfect Core IB <j! FOR t. U! C i uL\ ? Smoky | (gj| Chimneys f For full particulars apply | Robt. Hughes, INVENTOR, JIB PATENTEE, | m & SOLE AGENT, flip 12 Sophia St., I Jjljl LIVERPOOL, 13 -1023 Royal. T" P. Neil Campbell, $84 DURNING RD Q (Yn agos i Goleg <- Hyfforddiadol Edge Hill) LIVERPOOL. A Q Llenwir Dannedd ag 0 Aur, Arian ac yn y QQ blaen, r9 Oriau-9 y bore hyd < y v hwyr. Gweinyddes at Foneddigesau + Siaredir Cymraeg. Pellseinyr 445 Royal "WORLDS V POST 21- TO-DAY. I prom 1¥5,7 O Per Week I ACTUAL ""BUYS either Lady's or MAKERS Gent's High-Grade and all Accessories, Roller .Inverted I. Machine. Complete with Free-wheel Brakes.- Lamp, Bell, Pump, & Tools included. WARRANTY JFN YEARS. tk-liance Engineering Co. Manchester St., London Bd. andj Wavertree Ed., Liverpool, Telep. 6R22 rpntra1. Tel. 159iRoyal. Est. 1859 R. McDougali & Co.^ PRIVATE AMBULANCE CARRIAGES ON HIRE. QUALIFIED ATTENDANTS. 97 RENSHAW ST., LIVERPOOL. SAVE 15 CASH OR HIRE. D. GRIFFITHS & SON, ^221 Breci^K Breclr Rd Telephone 2608 Royal. T. JONES «S> Co., ELECTRICAL ENGINEERS, AND CONTRACTORS 82 Whitechapel, Liverpool, JJepot for all Electrical Supplies, Bells, Tele- phones, Batteries, Shades, &c. Lamps of every description from 2 to 230 volts end 1 to 100 candle power. ELECTRICAL NO VELT ILS The Well-Known Remedy 0 from Wales for 0 RHEUMATISM, LUMBAGO, SCIATICA k BACK-ACHE, WEAK CHEST, SORB THROAT, BURNS, CUTS, BRUISES, &c., is MORRIS EVANS' HOUSEHOLD OIL. Sold in Bottles, 1/li, & 2/6, by Grocers and Chemists, or from the undermentioned Lancashire Represetitative- EDWARD R. HUGHES, 13 Dundonald Road Aieburth. Agt;itt,s JACK SHARP, 38 Whilechapel, Liverpool. LEWIS JO LEWIS, 20 Verulam St.. Lpopi. Book of Testimonials, &c., sent Post Free on Application to the Manufacturers II Morris Evans & Co., riSTimoa M. "WAL1.S