Ye Brython Cymreig

O • ■nmoattfl Y PELL A R AGOS Rosebery a Lloyd George CYMHARU'R DDAU. DA yw gwybod gymaint ellit" am y naill a'r Hall. Mno eisiau trem y telescope, 1Ie y mae eisiavi trom y microscope—y pell a'r ugos. Drwy graffter iiaill a'r Ilail y ceir golygiad .gweddol gyflawn am y cread. Mae y cyntaf yn unig yn gwneud y ddaear yn ddim mae yr olaf yn unig yn gwne.ud y ddaear yn ganolbwynt y cread, ae yn fwy nag ydyw. Mae yr un egwyddor ym rnywyd y byd dynol, ymhob agwedd arno. Mae syllu i'r pellterau yn unig yn peri esgeuluso yr hyn sydd agos ac y mae syllu i'r agos yn unig yn crebachu moddwl a chalon. Yr agos a fedd yr bawl cyntaf ar ddyn. Mae egwyddor y poth yn y ddihareb, Charity begins at home," Ac mae yr Hen Lyfr o'r un farn. Gwelodd ef y doetli a'r ffwl. a dyma'r olwg a gafodd arnynt "Doethineb sydd yn wyn- ob (before the jace-Cyf. Diw.) y doaligar ond llygaid y ffyliaid sydd yng nghyrrau y byd." Mynnai dynion astudio y ser pell cyn astudio v Jlysiau agos mae seryddiaeth yn liyn na llysieueg, Mynn llawer o bobl ym- g -wreinio ynghylch materion bydol a, ehrefyddol poll, cyn talu fawr o sylw i'r hyn s dd yn ou hymyl. Gofyn ami un am ddat- ddiad o raglen tragwyddoldeb, gan ddi- y.st-vru y rhaglen am heddyw, ac o ddydd i dd vdd." Ond, dyma ni yn gwneud y Drych yn bregeth—pechod anfaddeuol yng ngolwg rfwwrai'r dyddiau hyn. Nid yclym yn dweyd fod Rosebery yn edrych ymhellaoh na Lloyd George ac ni fynnem (l:S i"eyd nad yw y cyntaf yn sylwi o gwbl ar b< thau agos iddo ym muddiannau vr Ym- herodraeth ac eto y mae rhywbeth yn y naill vn wahanol i'r llall vn y modd yr eclrychant allan i'r byd cymdeithasol a gwleidyddol. Tra nad ydyw Rosebery yn edrych ymhollach na Lloyd George, y mae Lloyd George yn edrych yn nes na Rosebery. Nid oes le i amheuaeth gyda golwg ar alluoecld Rosebery fel areithydd. Prin y mae neb byw all bicio i fyny ar lwyfan a thraddodi araith sicrach o roi ias o ferw ar yr holl wlad. Y mae ganddo elfennau poblogaidd eithriadol, a rhaid addef fQLl y cywair gwladgar yn bur glir yn ei areithiau. Medd ddawn anghyffredin i gyflou ei feddwl mewn dull tarawgar, ac i swyno ei wrandawyr—a'i ddar lien w yr hefycl, o ran hvnny. Yr oedd yr araith a clracldodocld yn Llundain y Sadwrn diweddaf yn trdderchog yn ei ffordd, ac ar y evfan a' i thuedd i lonyddu y prvder gorffwyliog sy'n blino cynifer o bobl a dvbiant weled ohonynt ysbrydion rhyfel a dinystr yn ymrithio drwy Europe yn ddiwedd- ar. Ac i wneud cvflawnder- teg ag ef, rhaid cvclnabod ddarfod iddo ors blynvddau bellach ddatgan ei syniad o'r pwys a berthyn i waith dinesig a cliai t-refol. Ac yn vt- araith dan. sylw, danghOsai yn eglur had oedd yn ddall i anghenion cartrefol Lloegr, a pi t •• ui i'r werin gael eu gwasgu tu hwnt i iiuvnt goddefgarwoli. Ond araith Ym- horodrol oeld ci eiddo cf, a naturiol iddi fod f,Uv ar gyfrii y ffaith mai ar achlvsur .•ydgyfarfyddiad. cynrychioiwyr v Wasg o'r gwahancl' drefodisacth&Ti trainor y traddod- wyd hi.

Araith dda, ond dim Allor nac Aberth. MAE i Rosebery ei le ymysg gwleidyddwyr Lloegr, ond nis gellir gwneud fawr o waith ymarferol drwy ei fath ef. Nid yw, A,edi'r cyfan a ddweel ar Iwyfannau, yn dod yn ddigon agos i fywyd ac anghenion y bobl i fod yn ddiwygiwr. Y mae y rliyddid y mae ynddo oddiwrth swydd a phi aid yn y Sonedd I yn caniatau iddo'r fantais o ddal ar boo cyfle a welo ef yn dda i claro'r cyhoedd yn ei ffordd ei hun. Anfynych y mae yn llefaru, a phob tro pan fvddo'r testyn at ei chwaeth, a, neb i'w alw i gyfrif am a ddwed. Y chwancga yr ansicrwycld gyda golwg ar y safle a gymer yn lawn at y dyddovdeb a deimlir yn ei ar- eithiau. Gall siarad, heb orfod disgyn oddiar y Ilwyfan i gael ei lioli mown Senedd. na cheisio troi ei araith yn ddeddf gwlad. An- mhosibl i saflo fod yn fwy manteisiol i'r orator poblogaidd. Bu ryw dro yn son am waith rhaw "spadeluork "-nlewn gwleidyddiaeth ond ni wyr efe nemor ddim am hynnv. Ymddangos yn sydyn o flaen y dorf, a thraddodi araith yn y cywair gwladgar, yn onwedig pan yn son am Ym- herodraetli Prydain Fawr, ac yna diflannu oddiar y llwyfan, na wyr nemor neb i b'le, am amser maith, a gadael rhwng ei araith a'r bobl,dyna ei ffordd ef o fyw. Gall roi prociad yn ystlys Llywodraeth a Gwrthblaid, bob un yn eu tro, a bod yn rhydd ei wala yn y diwedd. Pan ystyrir y doniau a fedd Rosebery, a'i gyfleusterau i actio'r areithiwr penrydd. nid. rhyfedd ei fod yn boblogaidd. Nid awn i geisio cymharu eu doniau areith- vddol. Ond nis gallasai y wlad hon fyw ar wyr fel Rosebery. Er a sieryd am y gweith- wyr,ac am anghenion ca.Ttrefol,nid yw efe na'i ddosbarfch wedi mynd yn ddigon agos i'r bobl i'w cleall ac i gydymdeimlo â'u hangenion Purion oedd iddo freuddwydio breuddwycl am anfon gweinidogion v Goron ar ymweliad a r trefedigaethau y tu hwnt i'r moioedd. Ond byddai yn llawn cystal i rai ohonynt fynd ar ymweliad a gwahanol barthau Ynvs Prydain i cldechreu, ac edrych i fewn yn fanwl i ystad pethau agos atynt. Clywir achwyn weithiaii fod pregethwyr yn son gormod am y Nefoedd, a rhy fychan am y ddaear. Gall fod peth gwir yn hynny ond y mae yn bur sicr mai un path y i argiwvddi a miliwnwyr LIcogr ym- hyotli vnghylch Ymhorodraeth-" thÚ great and glorious Empire oj ours "—ac anwybyddn y diwygiadau sydd yn disgwyl eu hamser ers cenedlaethau yn eu hymyl. Mater angliyd- naws a'u chwaeth yw gwaith cartref, os y bydd yn golygu unioni'r gwyr a symud gorthrwm. Mantais fawr iddynt hwy fyddai hudo llygaid y wlad i wibio "yng nghyrrau'r byd," ac edrych heibio'r buddiannau sydd o flaen eu hwyneb." Mae Lloyd George \n cymeryd yr Ymherodraeth i'w gylch-welediad, ond y mae wedi digio aiglwyddi a goludogion o her wydd ei graffter i ganfod ypethau agos. Gormod o'r mwyadur (microscope) sydd yn y Gyllideb i foddloni y Dosbarth hwn. Llygadodd y gwalch i fewn i gyfrifon tir-feddianwyr a darllawyr, a gwelodd eu nythod ieir. Gwolodd anghyfartaledd trethiant yn y wiad hon, ac ymgymerodd a'u diwygio.hyd i'w sylfeini. Mynn y Cymro dewr hwn chwilio a chwalu popeth drwy 'I. wlad. Nid digon ganddo wneud ei Gyllideb, a dadleu y mater- ion mewn Senedd, rhaid iddo dreulio ei ddyddiau gwyl i heleyd yma a thraw, a holi hwn ac arall am sefyllfa pethau cymdeithasol a pholiticaidd. Rhaid iddo gael ymgom a'r hen bensiwnwyr a gworin y wlad. A dyma'r Drych ar ei goryn yn dod i fyny o bwll glo yn y Dchoubarth. wedi bod yn nyfndor y dda,e80r- yn ysbio beth ocdd yn y fan honno, a beth oedd v glowyr yn ei wneud fel ag i ofyn am Ddeddf Vlvtb Awr. Wedi'r cyf an, dyma'r ffordd i wybod—mynd at y bobl; a dyma r fan i ddechreu—yn ymyl. Gall llawer anffawd ddigwydd i Lywodraeth a Phlaid, a gall pobl brofi'n anffydcllon i'w cymwynaswyr goreu ond, or hynny, daw yr amser, a hynny yn fuan, pan yr ymlonydda dynion i feddwl, ac y gwelant mai Llovd George ac nid Rosebery sy'n cynrychioli yr ysbrvd a'r moddion i beri diwygio cenedl a gwlad. Mae araith y •gwladgarwr- gan Rosebery. ond ymhle mae ei allor ? Mae y naill a'r llall gan Lloyd George. • Bustl Siom. NtD oes le i ddwrdio Rosebery am y pwys a roddai ar swyddogion parhaol y Wladwriaoth, a chydnebydd pawb degweh y deyrnged uchel a hyawdl a dalodd yn ei araith yn LInndain i allu a dylanwad y Wasg. Ond mae'n eglur i'r neb sydd wedi dilyn ei areithiau ers tro bellach fod yrddynt islef sio'm a dig. a thuedd i darro'r Llywodraeth a'r blaidRydd- frvdol, yn gystal ag i ddibrisio'r gwaith a wneir mown Senedd yn gyffredinol. Nis gelJir llai na thvbio fod y pendefig hyawdl yn gadael i'w nwyd lywodraethu eryn lawer ar ei farn, beth bynnag ar ei eiriau. Nid ym- ddengys yn dda fod yr hwn, er iddo gaol ei gyfle, a drodd yn fethiant fel ponnaoth y blaid Rycldfrydol vn troi mor estronol ei don tuag ati wedi hynny. Wrth gwrs, surodd, ei ysbryd yn adeg Syr William Harcourt a C.-B. ac nid yw eto wedi pereiddio fawr. Yr un yw y ddynol natur mown gwrong a bonedd a hon ddarn gwaei, y«w dr. sy'n glynu wrthi fyth a. hefyd. yw i ddyn gbn- demnio y safle y methodd cf d dal. ac yn unig am iddo fethu, pa mor lwyddiannus bynnag y gall ereill ei llanw. Dignity iiiao'j t debyg yw yr enw ffasiwnol ar ysbryd o r fatli, ond rnao llawer o enwau hlWY brwmstanaidd a weddai yn well i falchter o'r fath. Ond rhaid ccfio fed y dy~ orglwydd

Ffetan y Gol. j Gair o Ddiolch. MK. GOLYGYDIJ.—Dyrnunaf eich caniatad caredig i gydnabod yn y ffordd hon yr am- lygiadau lliosog o gydymdeimlad a dder- byniasom fel teulu, oddiwrth bersonau ac eglwysi, yn wyneb ein profedigaeth chwerw. Ofer fyddai amlhau geiriau, oblegid ni all iaith ddatgan ein gofid ni, nac ychwaith ein gwerthfawrogiad o deimladau da ein cyfeillion Goddefer i mi osod yn y fan hon un pennill o eiddo fy anwyl fab, yr hwn a gefais ymysg iliaws o ddarnau Seisnig meithach—i gyd ar destynau teilwng. Nid i honni ei deilyngdod barddonol y detholais y pennill, ond oherwydd y cywair mwyn sydd iddo HEAVEN. Could 1, my brother, clasp thy hand in mine. And meet with tender glance thy weary gaze Could I but share the sorrows which are thine Till lost those leaden eyes in liquid haze- Thy gratitude to see Were heaven enough for me." Yr elddoch yn ddiolchgar, PEDROG.

Crebwyll Ann Griffiths, SYR,—Nid vdys byth yn towi a chanmoi Ei-nynau Ann Griffiths ond eithaf anfynych y clywir gair am ci llythyrau. Bum trostynt am yr eildro'r dydd o'r blaen ac y maent yn rhyfeddol o dda a dyddorol i'w darllen- gresyn na has fwy ohonynt. Dyma engraifft neu ddwy o'i chrebwyll cryf a sanctaidd Y mae yr olwg isel sydd ar achos Duw mewn amryw fannau y dyddiau hyn* yn gwasgu yn ddwys ar fy meddwl. Y mae rhwymau mawr ar bob enaid deffrous i ymdrechu llawer a Duw mown taer weddi, am iddo anfon y gwyntoedd i chwythu a.r ei ardd wywedig, fel y gwasgarer ei phor- aroglau, fel y byddo Satan a holl ddeiliaid ei deyrnas yn colli'ti hanadl gan rym y per- aroglau." A dyma bwyad arall i Satan :— Pan ddel y gelyn i mewn fel afon, ysbryd yr Arglwydd a'i hymlid ef ymaith. Nisgall Satan gymaint a chodi ei ben yn nheml Dduw heb grynnu, nac odrych ar ddim ond ar ol ei draed ei hunan heb arswydo am hynny, gweddiwn lawer am i'r Ysbryd GIan wneud ei breswylfod ynnom." Diolch i'r Ncfoedd am ein Hann Diau fod guard o engyl yn gwylio'i llwch hi ym mynwont T lanfair. Yn y cyfarfod athrawon nesaf, 'rwyf am gynnyg fod ein Hysgol Sul ni yn mynd i Ddolwar Fach am ein hynt ha eleni yn lie i- Barnston Dale dragyfyth.—Yr eiddoch, MEIFODWR.

Cymraeg Ail-ilaw. SYR,—Ys gwn i pwy sy'n naddu Gwýs a Gwahawdd Gorsedd y, Beirdd ? Os y dylom gael Cymraeg cartre yn rhywle, gan Orsedd y Beirdd y dylem eithr pa beth a gawn, wys ? Bratiaith lom, lefn, lurgyn, heb na phryd na thegwch iddi, Seisnig ei swn a'i sawr, ac heb ddim o'r-swyn na'r tlysni na'r croywder na'r urddas a weddai yma yn anad unman. Y mae'r Beirdd a'r Ofyddion a r Pencerddiaid wedi cael Crysau Gorsedd gweddus i'w gradd a dylasai y Gymraeg bithau gael ymbincio yng Ngorsedd 'ar ucha'i bri a'i gogoniant, ac nid ei gollwng allan yn garpiau newyddiadurol fel hyn. u A laddo, a leddir." ebe un o'i CIIYSW- n- eiriau hynaf hi eithr ow wele yma dry- wanu'r iaith a Chledd yr Orsedd ei bun. Ffei Ffei Rhoer ygorchwylirywunallo'i wneud yn symol teilwng.—Yr eiddoch, DRYCHIOLAETH THEOPHILUS EVANS.

Yr Ysgol Haf Gymraeg. SYR,—Gyda'ch caniatad caredig, dymun af alw sylw eich darllenwyr at y 7fed Ysgol Haf Gymraeg flynyddol a gynhelir eleni yn Aber- tawe. Oddiar pan sefydlwyd yr Ysgol, ac y cvdnabnwyd hi gan y Bwrdd Addysg fel sefydliad i dderbyn tal oddiwrth y Llyw- odraeth, v mae gennym reswm dros gredu bod yr Iaith Gymraeg wedi cael symbyliad cryf, Yn ei ragymadrodd rhagorol i'r C6d newydd, dywed Mr. A. T. Davies, yr Ysgrifennydd Cymreig, fod y Bwrdd Addysg yn gobeithio y bydd yr Ysgol Haf Gymraeg a gynhelir yn awr yn fiynyddol, a thrwy'r hon yr ennillir Rhoddion (Grants) o dan Reolau'r Ysgoliori Celfyddydol, yn gymorth syIw- eddol i athrawon nad ydynt hyd eto wedi cael cyfle i ddysgu sut i gyfrannu Addysg Gym- raeg. Ewyllys y Bwrdd yw i bob athraw Cymreig wybod gwerth addysgol yr Iaith Gymraeg a'i llenyddiaeth, yr hon, yn rhin- wodd ei chyfoeth o raniant a thelyneg, sydd yn hynod gyfaddas er addysgu ieuenctyd. l\Iae'r OWl'S wedi ei drefnu i gyfarfod âg anghenion y rhai sydd yn dechreu dysgu Cymraeg, ond sydd hob gael mantais i'w hastudio yn drefnus, vn gystal ag eiddo ef- rydwyr canolraddol ac uwohraddol. Mae Cymdoithas yr Iaith Gymraeg wedi llwyddo i sicrliau gwasanaeth rhai or awdurdodau blaenaf, mogis yr athrawon. E. AnwyJ, J. E. Lloyd, J. Morris Jones. S. J. Evans, W. J. Gruffydd, ac Ifor Williams. Arweinia'r rhai hyn yr efrydwyr i borfeydd gwelltog Gra- madeg, Llenyddiaeth a Hanes a barn ddibetrus v rhai sydd wedi mynyehu'r Ysgol yn y gorffennol yw y deil y Cwrs gymhariaeth a'r o'oreu a, geir ar y Cyfandir. Eleni cynhelir y Cwrs yn Ysgol Ramadegol Abertawe, a thrwv gynhorthwv gwerthfawr Cymrodorion v dref a'n hysgrifennydd gweithgar, ynghydag amryw o Bwyllgorau A-ddypg, y mae gennym ragolygon disglair am gyfarfodydd llwycidiannus ym rnis Awst. Y mae pies r- deithiau wedi. eu trefnu i Abatv Nedd, Penlle'rgaer, y Mumbles, Treforris, Peny- pyrod, a, rnannau, ereill, o dan arweiniad Mri. D. Rhys Phillips (Llyfrgellvdd), W. Davies (Treforris), a'r Parch. D. Picton Evans, B.A. Mae caredigrwvdd a lletygarwch pobl Aber- tawe yn argoeli myned tu hwnt i bopeth a brofwyd gennym yn y gorffellt)-ol.. Carwn symud un camargraff sydd mown bod o barthed i bwy y mae'r Ysgol yn eu derbyn i'w cliol. Crod l'hai mai dim (md athrawon ddewisir gan Pwyllgorau Addysg a. dderbynnir. Ond y mae drysau'r Ysgol yn llawer lletach. Maont yn agored i bawb sydd yn ehwennych dysgu Cymraeg, ac nid yw'r Ysgol yn gvfyngsdig i athrawon a dosbarth r_3illt-u.il c athrawor.. Bydd y Cwis ys fastis arbennig i fyfyrwyr ar gyfer y woinidogaeth, pob gradd o athrawon pa un ai yn y Coleg neu mewn gwasanaeth, efrvdwyr mewn dos- barthiadau hwyrol, etc. Anfonir iliaglen i bob un a ofynno am dano. Ydwyf, etc., D JAMES (Defynnog). Ysgrifennydd Cymdeithas yr faitli Gymraeg, Treherbert. -0-

Byd a Bettws. l' W SUGNO I'R.DAFAI?N,Me-.),ii achos a wrandawyd gan ynadon Porthaethwy ddydd Llun diweddaf, dywedwyd fod pianos yn dod yn bethau pur gyffredin yn nhafarnau Bangor a Llangefni. Byddai Mrs. Booth arfer a sylwi mai Duw a wnaeth bob miwsig a chyng- hanedd, ac mai Efe yn Ei addoldy, ac nid y diafol yn ei dafarn, a ddylai gael eu gwas- anaeth. Y COLEG NORMALAIDD.—Y mae'r gwaith o helaethu Coleg Normalaidd Bangor wedi ei ddechreu ac wedi y'i gorffonnir, gellir aneddu ynddo 130 o efrydwryr (80 o honynt yn ferched) yn lie 70 fel cynt. Cyst, yr helaethiad £ 26,000, II WY RES TALSARN.—Yn. Llanwncla, ddydd Llun, cleddid Mrs. J. W. Jones, Plas-y- bryn, priod J. W. Jones o ffirm Jones Bros., Holloway, Llundain, ac wyres y seraff diangof John Jones, Talsarn. 4>- EI EN I MEWN EISTEDDFOD. -Mewn Eisteddfod, a gynhelid yn Rhoslnrwaen, Lleyn, yr wythnos ddiweddaf, ganwyd baban. 'Doedd hyn ddim ar y rhaglen nac ymysg y c-ystadleuon, a thaflwyd y cyfarfod oddiar ei echel gan yr. eistecldfodwr ienga' fu erioed. -Q- YN GANT A PHUMP.—Bu John Burke, Tremadog, farw nos Wener ddiweddaf, yn gant a phump oed, gan adael ei weddw'n fyw ac yn 95 oed. Gwyddel ydoedd Burke, ac un o hen ymladdwyr y Crimea. 4>- GWMWL NANTLLE.—Yr wythnos ddi- weddaf, oherwydd slacrwydd gwaith, bu raid troi cant o ddynion ymaith o Chwarel Pen- yrorsedd, Nantlle. Y PARCH. R. GURRY.—Bu farw'r Parch. Robert Curry yn y Rhyl ddydd Mer- char diweddaf, wedi byr gystudd. 13rodor vdoedd o Amlwch, a lanwodd liaws o gylch- deithiau'r Wesleaid, ond oblegid afiechyd a orfu ymneilltuo fel uchrif ers blynvddau. Claddwyd ddydd Sadwrn yn y Rhyl, y Parch. T. 0. Jones (Tryjan) yn gweinvddu. TALWYN PHILLIPS A'I Ddoe (ddydd Mawrth) dethlid chwarter canrif gweinidogaeth y Parch. T. Talwyn Phillips, B.A., ar eg]wys Anibynol y Bala. Danghosodd y gorlan y fath afael sy gariddynt yn eu bugail drwy godi -ei gyflog. YR HEBREWR O'R HEBREAID.—O'r tri ymgeisydd a chwenvchent Gadair Hehraeg CoIeg M.C. y Bala, y mae'r pwyllgor wedi cymell y Gymdeithasfa, yii. ei chyfarfyddiad agoshaol yn Ninbych, i benodi'r Parch. W. Porter, M.A., D.Litt., sof y gwr oedd yno eisoes yn cyflawni'r gwaith or pan ymadaw- odd yr athro blaeriorol-y Parch. W\ B. Stevenson, M.A.,B.D.,—i Glasgow. Ysgotyn ydyw'r Proff. newydd. a gcaddati ei ysgol- heigdod yn rhai uchel tll hwnt. Ysgotyn ydoedd ei flaen orydd hefyd, ac a ddysgodd Gymraeg yn ddigon da i nllu pregethu'n ystwyth ynddi. -<>- GYFFYLLIOG, RHUTH YN.—Mewn cyngerdd yma nos Lun y Sulgwyn, tan nawdd y Gymdeithas Gvfeillgar, cenid gydag ar- ddeliad gan Mrs. Burton Griffith, Caor, a Mr. Griff Owen, LerpwL Bu raid i'r ddau ail ganu droion. Cyfaill melus arall a glybuwyd ydoedd Mr. Thos. Jones, Isgaerwen, yn canu penhillion yn ol yr hen ddull a'r hen flas Cymreig a'r gynulleidfa yn Ilepian a mawr fwynhau yr hen eiriau a'r hen ganu. Gresyn na fae fodd oi godi i'w fri cyntefig drwy Gymru. DEDFRYDU ELLYLL.—Ym Mrawdlys Mynwy, ddydd Mawrth, dedfrydwyd John Edmunds, pyllwr pedair ar hugain oed, i farwolaeth ar un o'r troseddau ellyllaf a wnaeth neb erioed, sef lladd ?Cecilia Harris, fferm v Garnwen, Abersychan, drwy ei saethu, yna'i threisio, wedi hynny ei hys- beilio. ac yn olaf agor ei gwddf a chyllell. D Y FN HA U APON CAER.- --liludittd sv'n cael sylw a thrafod mawr gan awdurdodau sir Fflint y dyddiau hyn ydyw'r cynllun i ddyfnhau y Ddyfrdwy rhwng Coimah\s Quay a Mostyn, ac felly ddyblu a threblu r Mongwriaeth ar hyd afon Caer." Bu adeg pan yr oedd mwy o longau yn cvrraedd Caei ar hyd y Ddyfrdwy nag a gyrliaeddai Lerpwl ar hyd y Mersey. Ond y mae canrif neu ddwy er y pryd hwnnw. PLIC10 BARF Y CAPLANIAID.-Ar bregeth ynghapel Seisnig y Poncie, Rhos- llannerchrugog, nos Saboth, dywedodd y Parch. J. W. Humphrevs, lJywydd Undeb Bedyddwvr Seisnig Gogledd Cymru, fod yn gywilydd gweled cynnifer o weinidogion Y mnoilltuol Cymru mor chwannog a pharod i gynnyg eu huna,in yn gaplaniaid i'r Fyrldin Dir a chan gyfeirio at y cerdded milwrol a fu i Gapel Mawr y Rhos y Saboth cynt, sylwai mai gresyn ydoedd gweld neb yn cydio Ymneilltuaeth a lVlilwriaeth yn eu gilydd. Rhagfur yn crbyn Jingoaeth"a milwriaeth a fu'r EfJwysi- Rhyddion erioed.

Railway Lost Property SEND 2/4 for a Splendid Silk Umbrella (Lady's or Gent's), 3 carriage paid per post for 6/ also grand selection of goods suitable for presents 5/6 and 7/6. Travelling Etigs, 6/6.. Sunshades from 2/- each. Northern Dejct, 28a BOtJ) Ste M, LIVERPOOL

Mwydion. [Sef tameidiau o Scrapbook Brochwel]- A OES rhywbeth godidocach yn Gy^^ na'r llinellau a ganlyn allan o awdl y Luyddawg Taliesin o Eifion,—" ay Gadair Ddu yn Eisteddfod Gwrecsaift a'i fedd yn ddigon digolofn ym my*1 Llangollen "Wedi gorffen o'r penyd,—yr losn, Pan roes fyny'r ysbryd, Welaf, yn ei olaf funud, Yn gwyro'i ben i garu byd. Fel hyn, ei hun gyflwynodd-i A'i holl ing wynebodd Pob cnawd ymaith draw drodd le, Duw a'i gadawodd Yr Oen yn lie yr annuw,— Arno daeth llawn ddyrnod Duw; Dyodde wnaeth, ac nid oedd neb Efo'r Oen dan guddfa'r wyneb. Yn ol y 4 Cyngor Bora,'—ei linell Gyflawnodd bob iota d Yn nhrefn Ei yrfa—coron cariad, Pinacl Ei fwriad oedd Pen Calffiri" Prog Mor RHYW bedair neu bum xnlynedd yn .JGD digwyddodd yr hyn a bortreadir yn y p1 a ganlyn Digwyddodd peth lied anghyffl'edirJ y Mersey yma y dydd o'r blaen hwyliau lawr o'r Hispaen yn cael ei hy*" ,jg gan y dymhostl ar y Burbo Bank, yc. ej hwnt i New Brighton ac yno'n liolIt1 X chanol, gan arllwys ei llwyth o gasgi&u » 0 ac oranges yn grynswth i'r dyfnder- drugaredd, arbedwyd y dwylaw y casgiau, liaws ohonynt, i gra v> rhai o weileh Wallasey—na bu eu icach, yn unman erioed, mi goeliaf. yj wedi eu caol i'r lan, dyna lie y buon í't gwylmabsanta gyda'r poteli tu 0(J- bonciau tywod, nes i weia y raeth ddod ar eu gwarthaf, a pen ar eu cyfeddach. Am yr ot ^{f yr oeddynt yn honcian ar wyneb y. am filltiroedd hyd y glannau. Xn 1 hyn, cafodd yr ardalwyr ymosodiad bO o'r clwy melyn," a ffwrdd a hwy, P jc a'i sach a'i dryfar, i'w hel a'u yn gwTaoddi celwydd hyd yr heolydd llais godidog y rhoisai ambell i breg Sasiwn ei bopeth am dano. Nid rhyw gymaint sydd er pan teidiau y bobl hyn yn gweddto'r cj»ii Mawr am iddo anfon llorigau ar y b ( jg a'r traeth, er mwyn iddynt hwy ga<« ^ji- m6r." Gwarchod ni! Y gweuc fa ras ebe chwi, bobl sir Gaernarfon- ond arosweh, 'does fawr gyda hedlaeth er pan oedd eich teidiau cn yfl —yn enwedig tua goror Lleyn yn 1 i gweddio'r un peth, ac yn chware ^yjjO gast creulonach fyth, megis r pfi jlusern oleu ar grwper mul clon, a cerdded hwnnw gyda'r creigiau ar flol drycin a'r llongwyr druain, ar 8 yp bau heger Aberteifi, yn gwele d y ,{01 '• dowcio i fyny ac i lawr gyda'r to11 9'f y tybient hwy, yn anelu'r llong i'r ha p iioddfa ddymunol a ddisgwylient; 1 hynny, yn cael eu hunain ar ddari creigiau, a'u nwyddau at drugareo chenogion dieflig y mul cloff < 0

Draws Mon ac Arfc" dd )R' CYSTADLU.— Yn y Gaorwen yr D. Pryse Jones, G. & L. yn boirnia^ pflt Sadwrn v Sulgwyn, a chystadlai xtifer gantorion yno. Rlianwyd y wobr ani • gefl1' unawd rhwng Miss Nanna Bennett, L jjei'' a Mr. Will Roberts, Bangor; Mry/.eU#d' derson a'i gyfaill aoth a'r wobr am Y Parch. Evan Jones, Llangristiolns, arwain, a boirniadu yr adrodd— Gould, Porthdinorwig, a Miss Agnetf yn gydradd. Mr. Robert Pritchai' » plflr narfon, yn cyfoiJio.—Yn Cyrnrur^0x° am y mis hwn, mae darlun da o r ce v jle- Niwbwrch, a nifer o blant yr ysg°l It' AP GLASLYN.—Bydd yn gallre, 1-tr0'J P 11' ddeall fod y cyfaill hwn wedi dechr: blY0 gethu. Dviasai fod yn y Dtllptid er,4 all yddau. Cafodd gynulleidfa fawr 1 yn Llanberis yn ei ardal ei hun. aethai yn Jerusalem a Nant Padarn- (4 ei fod wodi ufuddhau i'r gorchyrnyn ddechreu yn Jerusalem." WEDI MYND A ltynny heb i ix.e^arvi dim Mi wyddwn fod pawb yn el K. ond nis dyc.hmygais ei fod ef yn cai rW neilltuol ond dyna fel y mae, nid feddodau byth yn darfod. Moriah, Caernarfon, ddydd Cvvcnei,?. v Parch. Thomas Williams, Gwalch efgy Elizabeth Jones, 35 Newry Stree j0\\ merch i'r divveddar Barch. J Porth Amlwch a Dublin. Cai anaeth tri o wyr cedyrn i wneud y c :eoC^ y Parchn. John Williams, Hugh Williams, Gwalclunai < yn Lewis, Salem. Tybed mai yr oL:fe}1.JoP t1 gymell i anturio Yr oedd y s f, Evans, Caergybi, yno fel gwa», » heSj C^| Williams, Gwalchmai, a Miss -^l,»r0J3 gybi yn forwynion, Mae yn d< fod y gwas yn canu Dyma'r son a fydd gan arall, Am danaf innau xnaes o Hl^j Pa fodd bynnag, yr wyf yn sicr ddymuno yn dda i'r Parch. • bri0d' f mi adael BANGOR. Di'g gennyf 1 m\.ores yr wythnos ddiweddaf enw y f » alluog, Miss Elsie Williams, -c' V11 oedd yn aros dros v Sulgwyn y1 M llwyddwyd i gael ganddi roddi1 (>n Ebene/er yn y cyfarfod lJ1'e^ot,f.hog> A(j^ "Hear ve, Israel" yn ar.<^d,; yla0.' i(, cerddes Arfon yn gyfeiles )(.U Williams a'i llygaid ar fyned 1 0 coleg. Gelwir am ei gwasanaet IfeisttO Ý gyngherddau, a gwna ei gwaith y o^ CAERNARFON. -Nos Sa^rnj0l'11. cor mawr, dan arweiniad i • y d*) y iains, yn y Pafiliwn. yn mynd cystadleuol yu Ei/teddfod L.lu$ cdr yn canu yn dda, a thel™ficli c) c& yn galonnog v bydd idd^t sv-ed- ,$■ o'u llafur yn Llundain. Mae a'1' cefnogaeth dda gan bobl y Mary ,^{0" Yr oedd seindorf Nantlle, a x y cV Sarah etc., yn cymeryd rhfl" nos Sadwrla gyda hwy.