Ye Brython Cymreig

tÆGU 110N Æ TV' A Cynhwyea amryw Vot Qto ri droddiadau. Amlen .*0*. Gwaenfab. Swyddfa'r

Glannciu Mersey (Gwel hcfyd tudal 8). Tyfarfod Misol Lerpwl. 'ROEDD hwn yn Gyfarfod 4-misol, ac fe'i cynhaliwyd ynghapel David Street, ddydd Mercher diweddaf, Meh. 2. Am 3-30, cyfarfu'r pregethwyr, i wrando papur clir a liyddysg gan y Parch. G. Hughes, B.A., ar Feirnidaaeth Hen a Diweddar" Mr. Hughes yn cael ei ddilyn gan y Parclm. 0. J. Owen, M.A., R. W. Roberts, B.A., B.D., a J. Owen a chan y llywydd, y Parch. J. Roberts, M.A. Croesawyd v Parch. H. Harris Hughes, B.A.,B.D., i'r cyfarfod, a d'wedodd yntau air dyddorol wrth gydnabod toimladau ei frodyr. Am 5-30, cyfarfu'r blaenoriaid i drafod y "pwysigrwydd o ymweled ag esgeuluswyr sy'n byw o amgylch ein captlau." Siarad- wyd ar hynny gan y Mri" Wm. Evans, Y.H., E. R. Jones, Wm. Jones, hyn. (Crosshall Street) a J. H. Jones (Woodchurch Road) a rhoed ar Mr. J. J. Thomas barhau'r drafod- aeth yn y cyfa.rfod pedwar-misol nesaf. I. n o sylwadau Mr. Evans ydoedd hwn :— Nad oedd fawr ddaioni plannu ystafell genhadol yn rhy agos i'r fam-eglwys a phan yr enillid esgeuluswyr i fynychu r lie cenhadol, mai ymdrech gyntaf a phennaf y gofalwyr a ddylai fod, cael y cyfryw i vmgysylltu rhag blaen a'r Eglwys, ac nid mynnu eu cadw ynglyn a'r ystafell er mwyn chwyddo'r rhif a. rhyw ystyriaethau hunan- ol o'r fath. A phan y deuai'r cyfryw i'r eglwys o le cenhadol, gofalu am eu croesawu a'u trin fel rhai cwbl gydradd a chyfuwch a gweddill v saint, a'u liargyhoeddi mai aelwyd yw Eglwys Dduw lie mae r plant vn un teulu, gan nacl pa faint y gagendor cymdeithasol o. fo rhyngddynt o ran pethavi y byd hwn. Llwyr-lanhaer em heglwysi oddiwrth bob arlliw o'r caste a'r balchter nad oes iddo hawl i groesi rhunog corlan Crist. Am G-30, cyfarfu'r preegthwyr a'r blaen- oriaid, tan lywyddiaeth y Parch. B, W. Rob- ert.s, Cydymdeimlwyd a'r Parch. John Williams (Anfieid) yn ei gystudd parhaol ar Parch, John Jones, y cenhadwr o Khassia sy yn y Roval Infirmary ac a theulu y diweddar Mr." Hugh Roberts, Pa.rkfield. Y Parch. 0. J. Owen, M.A., a ymddiddan odd a blaenoriaid David Street am on proh- adau ysbrydol; caed rhai o brif gan™ achos o'i sefydliad hyd yn awr gan Mr, John Morris, Y.H., yn dangos fod yr eglwys heddy yn l'hifo 360 o aelodau, a 170 o blant fod yr addoldy'n gwbl ddi-ddyled, ac fod HwycW a llewyrch ar bob adran o'r gwaith, ac niai r unig gwvn ydoedd cynulliadau rhy yC(,ailj yn dod i'r Seiat a'r Cyfartod Gweddi. Cae^i gair hefyd gan y gweinidog, y 1 J. Roberts, vn datgan mor gysurus v teimlai yn ei berthynas a'r eglwys ac a-r swyddogion, y rhai oedd yn berffaith dangnefeddus ac er yn ddynion prvsur a phwysau a chyfritoldeb mawr ar rai ohonynt, a aberthent amser ac arian er hvnny ei- mwyn vr achos. 'P,oodd Mr. J. R. Jones, un or swyddogion yn absennol oherwydd afiechyd; a phasiwyrl pleidlais o gydymdeimlad ag of, ac hefyd bleidlais o longyfarcli i'r eglwys ar ei iHvyciff- iant ai thangnefedd. Sylwai Mr. O. J. Owen mai vn David Street y ceid. y gwrandawiad mwyaf astud a chynorthwyol i bregethwr drwy'r holl gylch, „ ) Ar sail adroddiad Mr. Stephen Roherb.; 0 Italics ei ymweliad ef a llyw.ydd y C.M. ag eglwvs Middlesbro, cymeradwywyd Mr. Clement Thomas o'r eglwys hormo fel ym- geisvdd am y weinidogaeth. (Janiatawyd cais Mr. T. E. VVrlliains, o eglwys Nazareth., Penrhymleudraet .i, ac oodd yu aros yn y ddinas am dvinor, I gael sefyll arholiad v weinidogaeth fis Modi nesaf os y deuai cymeradwyaeth reolaidd iddo oddiwrth eglwys y Penrhyu. Y Drysorfa Gynorthwyol. Dycwyd V casgliad at v gronfa hon i svlw gan v Parclu L. Lewis, a chymeradwy wyd cais y chwe eglwys a ganlyn am grants Rock Ferry, Laird Street, West Kirby, Southport, Walton Park, a Garston. Gofidiai Mr. Lewis yn fawr fod y casgliad eleni wedi lleihau ugain punt rhagor ydoedd y Uynedd, ac yr ofnai i hynny beri lieihad cvffglyb yng Nghyfarfod- vdd Misol y wlad at gasgliad oedd mor dra pliwygig. 'Roedd cyfran eglwys Stanley Road yn batrwrn at y casgliad hwn- yn £ 35/2 /1. sef l/2y pen. Fithr wedi eglurhad gau y Parcli. I. Rees Jones, caed mai rhyw £ H ydoodd y lieihad mewn gwirionedd. Caed gair tros y casgliad gan y ParcJi. J Owen, Anfieid Road, sy wedi cymeryd plaid y Drysorfa yn ystod afiechyd y Parch. T. J. Wheldon, B.A. Sylwai Mr. Owen I Fod Mr. Wheldon wodi ymroddi mor selog ymhlaid y Drysorfa hyd at aborthu ei boblogrwydd gydu. rhyw ddosbarth o bobt. Fod hwn yn fan gwan mown gwirioredd ar Fethodistiaeth, ac y gaJlasai gelvn Datgysylltiad, pe'n gweled gwir sefyllfa pethau yn y cyfwng prasennol, gael dadl deg yn ein herbyn a dwyn gwawd a dirmyg arnom,, gan mor grintach y cyf- rannem at y drysorfa oedd mor hanfodol i gysur a sicrhau bugeiliaeth i eglwysi gweiniaid. 3 'Doedd y blaenoriaid ddim yn cffro bwys yr achos wrtli ei gyflwyno i sylw'r eglwysi ac apeliai fod y drysorfa, yn ei hamcan a'i gwaith, yn cael ei osod yn glir a chryf o flaen y cvnulleidfaeodd. 4—'Roedd yn falch.clywed yr awgrym am gasgliad ychwanegol eleni, a godai'r casgliad yn Lerpwl yn gyfuwch a chynt, ac hwyrach yn uwch hefyd. Cymeradwywyd yr awgrym fod ysgrifenydd lleoi y casgliad (y Parch.. L. Lewis) yn anfon cais at yr eglwysi ar iddynt wneud casgliad ychwanegol, ac ymrwymodd rhai o flaenoriaid y gwahanol eglwysi yn y fan a5r lie y gwneid y dil'fyg i fyny, a jnvvy, yn ou heglwysi hwy, Am 7-30, eaod cyfarfod cyhoeddus yll y- capel; pryd y siaradwryd ar 1 loan ii. 1— hf gan y Parch. L. Lewis, Mr. W. Morris Owen, a'r Parch. J. Peron J ones. 'Roedd chwiorydd yr eglwys yn David Street wedi darpar yn hael ac yn helaeth mewn Uuniaeth ar gyfer y eynryehiolwyr, a diolchwyd iddy-nt yn ralonnog ain w, cav- edigrwydd I

Y Parch. J L. Williams, M.A., B.Sc. Ei GyfarfodYmadawol. MAE'N wybyddus i ddarllenwyr Y BRYTHON fod Mr. Williams wedi penderfynu derbyn yr alwad a gafodd yn ddiweddar i fugeilio eglwys Baker Street, Aberystwyth. Bwriada ddechreu ar ei weinidogaeth yno y Saboth cyntaf ym mis Gorffennaf. Traddododd ei bregeth ymadawol Nos Sul, Mai 30ain, y Sulgwyn. DiJynwyd hyn gan ei gyfarfod ymadawol nos Fercher, Meh. 2, ynghapel Great Mersey Street. Daeth tyria, Jiosog ynghyd ag ystyried yr amgylc-hiadau. Cyn- helid cyfarfodydd pwysig ereill yr un noson, yr hyn yn ddiau a rwystrodd lawer i roddi ei presenoldeb ar yr achlysur. Llywyddid y cvfarfod gan y Parch. D. Adams, B.A., Grove Street, fol gweiridog hynaf y cylch ymysg yr Anibynwyr. A\ edi carm emyn, offrymodcl y Parch. T. Price Davies, Martin's Lane, weddi daor a phwr- pasol am arweiniad Duw ynglyn a r amgylch- iad, ac ar ran y gweinidog oedd yn ymadael, a'r eglwys hithau yn wyneb colli ei arweiniad galluog a ffyddlon. Wedi hynny, cyfeiriodd Mr. W. A. Lloyd at nifor o lythyi-aii oedd wedi ddorbyn, oddiwrth y Parch. W. Pari Haws, B.D., Dolgellau, yn ystod gweinidogaeth yr hwn y dechreuodd Mr. Williams bregethu. Mr. J., Alun Morris, myfyriwr yng" ngholeg Bangor, a godwyd i bregethu yn ddiweddar yn Great Mersey Stroet y Parch. E. Davies, gweinidog y Wesleaid yn I.erpwl, ac ereill. Yr oedd yr oil yn datgan eu gofid oherwydd eu hanallu i fod yn bresennol, ac yn dymuno i Mr. Williams bob llwyddiant yn ei faes gweinidogaetliol newydd. Yna caf wyd ychydig syhvadau gan y Cadoirydd yn datgan ei ofid personol yn wyneb colli pregethwr a meddyliwr galluog o'r cylch. Gobeithiai gael ei gwmni am lawor o flynyddau. Cawsai, feallai, fwy o'i gym- deithas na'r un o'r gweinidogion ereill, o herwydd y cydnawsecld meddvliol a fodolai rhyngddynt. Ar yr un pryd, cymedrolid ei ofid gan yr ymdeimlad mai i sir Aberteifi yr oedd yn myned, ei sir enedigol, ac yn yr hon y dechreuodd ei fywyd gweinidogaetliol. Yr oedd Aberystwyth wedi dyfod yn lie pwysig iawn o ran ei ddylanwad ar-fywyd meddyhol a chrefvddol Cymru, oherwydd ei chysylltiad ag un o'n Colegau Cenedlaethol. Mantais fawr i'r myfvrwyr fydd mwynhau gweini- dogaeth un fo mewn cydymdeiinlad a hwy, ac yn gwyhod yn brofiad ol am en hanawsterau. Yn wyneb hyn, rhaid i ni vmfoddloni i'r symudiad, er mor groes ydyw i'n teimladau. Y dyfodol yn unig all esbonio gwaith Mr. Williams yn gadael cylch mor bwysig ac eglwys liosog a gweithgar ag sydd yn Great Mersey Street. Yna galwodd ar Mr. W. A. Lloyd i ddweyd gair ar ran yr eglwys. Llefarai Mr, Lloyd gyda theimladau drylliog. Rhoddodd gan- moliaeth uchol iawn i Mr. Williams fel ysgol- haig a phregethwr rliagorol. Er yn ieuanc, mae'n gystal, meddai, os nad gwell, na'r un pregethwr yn y cylch. Mae hynny yn golygu llawer pan y cofiwn .ma.i yn Lerpwl yr ydym, ac fod "Donian Lerpwl" yn onwog drwy Gymru i gyd. Gwnaeth wasanaeth niawi i ni yma, a gwn y bydd Aberystwyth ar oi hennill pan yr a ef yno. Er yn fiiu ei goUi, dymunaf iddo bob llwyddiant a cliysui yn ci gylch newydd a phwysig. Yn dilyii cafwyd anerchiadau doniol, difyr, a IIawn arabedd, gan yr Hybarch Ddr. Owen Evans, yr hwn a ddisgrifid gan y Cadeirydd fel "Esgoh yr Anibynwyr yn y cylch"; gau. Mr. Robert Davies, ar ran eglwys Park Road gan y Cynghorydd Henry Jones, Y.H.,yr hwn agyfeirindd mown geiriau caredig at wasanaeth Mr. Williams i GYIIl- deithasau Cymru Fydd yn ein dinas gan Y Parch. 0, L. Roberts,, yr hwn, mewn araitli ddoniol o' gyfoiriodd at ci brofiad ei hun ynglyn a'i ymadawiad o nifer o i eglwysi, ac at Aberystwyth a'i salle ganolog, fel 11" manteisiol iawn i sicrhau poblogrwydd i'w gweinidog. Ond ychwanegodd, mewn ton fwy difrifo). fod ]\1r. Williams wrth fynd at, y OardiesYIJ rnynd at bobl graff iawn, a Uygadog i gantod yn fuall o ba ddefnydd y gwnaed pob pre- gethwr. Edrychai rhai ar unwaitli ar y Cadeirydd, gan awrgymu mai am y rheSwm yma yr oedd ef wedi dianc oddiyno. Ond ychwanegodd Mr. Roberts fod Mr. Williams, ar dystiolaeth Dr. O. Evans, yn dyfnd yn fwy orthodox bob dydd. Fodd bynnag, dymunai iddo bob bondith ar ei ymsefydliad yn ei gylcli newydd. Dilynwyd ef gan Mr, Lloyd Owen, yr hwn a ddywedai fod ganddo of broliad o fod yn weinidog yn sir Aberteifi, sef yn Ceinewydd am dros saith mlynedd- Os yn rrraff. y mae pobl sir Aberteifi, meddai, yn bobl Caredig ncilltuol. Gallant lawn werthfawrogi pregethau da ac efengviaidd, Credai fod Mr. Williams yn dyfod yn fwyfwy efengyJaidd o hyd yn oi bregcthau. Llwyddiant. mawr a i dilvno vn .beiystwyth. Yma dcuwyd at v gorclnvyl pleserus o gyflwyno nifer o gyfrolau gwerthfawr a safoiiol i Williams mogiH," Dictionary of Christ and the Gospels," 2 gyf., Cromer's Crcck lexicon, ac amryw lyfrau ereill. Gwnaed y cyflwvniad gan Mr. Edward Parry, trysorydd vr eciwvs, a chan Mr. Salisbury ar ran y bobl ieuainc," Llefarai y ddau yn uehel iawn am lafur a gwasanaeth eu diweddar weinidog. Yna cododd Mr. Williams a diolchodd yn gynnes i'r eglwys am y llyfrau ac am y geirial1 caredig o eiddo y ddau frawd wrth eu cyl- Iwyno. Dywedodd y buasai'n well ganddo (,I rari ei deimlad personol beidio caol unrhyw o-yfarfod ymadawol ffurfiol, ac ni ddi'sgwyliai unrhyw rodd ganddynt. Ar yr un pryd, gwerthfawrogai y teimladau caiedig tuag ato oedd yn cael eu mynegu drwy y rhodd. Yr oedd wedi cael caredigrwydd mawr ar law llawer o'r aelodau yr oaddynt yn rhy liosog i'w henwi i syd. Ond yr oedd yn rhaid iddo gael cyfeirio at Mr. W. A. Lloyd fel un o'r rhai mwyneiddiaf ei dymer a charedicaf ei ysbryd a welsai erioed. Pe'n meddu ar allu gwyrthiol, y defnydd cyntaf a wnai oliono a I fuasai oi ddonid' a ieuengrwvdd parhaol i gysuro ac i gvnorthwyo y gweinidogion a'i dilynai of vn "Great Mersey Street. Uydag auhawster y gallodd Mr. Williams lywodraethu ei doin-iladatt pan yn* oyfeuio at ei hen gylaill anwyl. Yr oedd wedi rhoddi vstyriaeth bwy'llog am wythnosau i'r cwestiwn o sym\id i Aberystwyth. Yr oedd wodi cymeryd y cam yma ai lygaid yn agered. Rhagwelai y dasg o g&isio llanw 11& un cydd ddi- •rnhQucl 'n. uix o biegotli'T t eii u i Anibynol. Natnriol iddo of oedd credu fod pobl sir Aberteifi, fel y dywedwyd, yn bobi graff a synhwyrol iawn. Cofiai fod y Coleg yno ac y byddai nifer o fyfyrwyr yn gwrando arno. Ond penderfynai lafurio'n ddibaid er cymhwyso ei hun ar gyfer y dyledswyddau pwysig oedd yn ei aros yn Aberystwyth. Erfyniai am arweiniad Ysbryd Duw, am gyd- weithrediad yr aelodau, ac am nerth i lafurio ei hun, ac yna ni fyddai raid iddo bryderu fawr am ei ddyfodol fel pregethwr a gweinidog Hyd yn hyn, Anibynwyr yn unig a gymer- asant ran yn y cyfarfod. Yu awr eliangwyd y terfvnau er rhoddi cyfle i frodyr perthynol i enwadau ereill ddatgan eu teimladau yn wyneb ymadawiad Mr. Williams. Y cyntaf a alwyd oedd y Parch. Griffith Ellis, M.A., Bootle, gwr sydd yn anwylun pob enwad yn Lerpwl. Datganai ei ofid am na fuasai wedi gallu bod yn bresennol yn bryd- Ion yn. y cyfarfod. Mae Mr. Ellis, dealler, yn enwog am brydlondeb, ond yr oedd cyfarfod arall yn David Street wedi ei luddias. Yr oedd, meddai, wedi gwylio symudiadau Mr. Williams yn ystod ei gwrs athrofaol, ac yn llawenychu yn ei fawr lwvddiant fe] myfyriwr ym Mangor ac yn Rhydychen. Nid peth hawdd oedd ennill yr holl Degrees oedd ym meddiant y gwr parchecug, ac yntau wedi treulio blynyddau bore oes fel ehwarelwr. Meddyliai yn uehel am ei alluoedd, a dis- gwyliai lawer oddiwrtho yn y dyfodol. Llon- gyfarchai eglwys Aberystwyth ar oi dewisiad o ddilynydd i Mr. Miles, yr hwn aystyrid gan- ddo yn un o brif bregethwyr y genodl. Wedi hyn, cafwyd ychydig eiriau gan y Parch. D. Powell, Everton Village, ar ran Bedvddwyr Lerpwl. Dygai viitdu dyst- iolaeth uchel i alluoedd disglair Mr. Williams fel meddyliwr diwinyddol, a chyfeiriodd. yn ganmoliaethus iawn at Seiliau'r Ffydd a'i erthyglau ef yn v gyfrol werthfawr honno. Erbyn hyn, yr oedd wedi myned yn hwyr, arhano'r gynulleidfa yn dechreu aflonyddu. Yn wyneb hyn, ba.rnodd y Cadeirydd mai doeth fyddai terfynu gan ofyn i'r Parch. Myles Griffiths, gweinidog y Bedyddwyr, Bousficld Street, a chydefrydydd a Mr. Williams, a rhai brodyr ereill, ei esgusodi of, y Cadeirydd, am beidio galw arnynt i siarad. Yr oedd eu presenoldeb yno yn deyrnged o barch i'r un oedd yn ymadael. Cyn canu, ac i'r Parch. W. Roberts, Trinity Road, weddio, darllenwyd cyhoeddiad cynhebrwng mab hynaf y Parch. :1, O. Williams (Pedrog), a'r hwn y pasiwyd penderfyniad o gydymdeimlad dwfn yn wyneb marwolaeth ei fab talentog ac afiechyd ei anwyl briod. Heb ymhelaethu ymhellach, toimlicl ein bod wedi cael cyfarfod tra dyddorol drwvddo. Yr oedd pawb mewn ysbryd rhag or ol. er y prudd-der a'r gofid o orfod ymadael ag un oedd wedi llanw lie pwysig ym mywyd eglwysi Cymreig y ddinas ac un y disgwvlid llawer oddiwrtho yn y dyfodol.

Waddiugton's, the Piano Makers, have 17 years' reputation in the Musical North for superb quality and clear hire-system trad- ing—Renshaw Street, Liverpool.

==-=-=-=- LIVERPOOL THE ^LIVERPOOL Mount Pleasant. -About 4 iiiins. walk from Lime St. e Central Stations A First-class Temperance Hotel with moderate charges Telegrams Sliaftesbnry Hotel, Liverpool." Telephone 3882 _n__ YN AWR YN BAROD. PREGETHAU y tlhyoddar Barcli. HENRY REES, Bryngwran daii olyjiiael-Ii Y Parch. R. P. Williams, Caergybi, Ynghyda darlun hardd, a J^yr-gofiaut u'r Pregethwr, gan y Golygydd. Crown H o. 364 o dudalennau, mown llythyren eglur. Pris 3/6 nett. Danfonir yr Archebion at y Parcli. R. P Williams, Caergybi, neu Mri. Joseph Will- iams & Sons, Publishers, Merthyr. W. & J. VENMORE, Estate Agents & Valuers 200 1SC0TLAND RD. Liverpool TaLurHONH NO. 1468. J. Lloyd Jones, & Co. ESTATE AGENTS, &e. 6 Lord Street, Liverpool TELEPHONE 4212 BANK. Telephone 2207 Royal. PIERCE a MATTHEWS, Estate Agents & Valuers, 12 St. John's Lane, Liverpool Properties Economically Managed. LARGE AMOUNTS always available on MORTGAGES. List of PROPERTIES FOR SALE gratis on application. Walter Roberts & Co., COAL PROPRIETORS. TIMBER MERCHANTS. v & SHIP OWNERS. M 4 Oldhall St., Liverpool. Telegrams: I INQUIRE,' L'pool. Tel.: 5581 Centra HOUSE GAS, AND STEAM COAL. ALSO SMITHY COAL, NUTS AND SLACK rom Lancashire and Staffordshire Districts, fo r Shipment andlStation Trade. Telephone 3664 Rczal. J. OLIVER, TAILOR AND HABlTfiMAKER, 126 Upper Hill Street, PRINCES ROAD, LIVERPOOL. ARTISTIC TAILORING BY POSy. Encouraged by our success JO in catering for our country customers in remote districts we have decided to extend our operations. We make Genuine Be- JKfiy/ ■) L\ ipokc Tailoring only, ■BH r ■ to your own measures we ■IESI 11 > supply tape and form. HHk S6 Tears' reputation for Reliability, and Still in ■ V|| th« front rank for Fashion. 1*1 J Let as seiTpn Patterns 1 l of Smart Suitings, in \me Tweeds, Worsteds AM and Blue Serges. I I I From 301- upwards, Terms- j ■ I Cash with Order. Ill There is an ATMOSPHERB j t ■ about our GOODS which I 1 ■ distinguishes them from the 1 JH COMMONPLACE. K Writ, at one*, namlti V v/r MM this Paper, 0000 J. JONES e SONS, ROCHDALE RD., )DANCHZOTZIL. For BEDSTEADS and BEDDING W. WHITTLE, SON & STOTT, LTD., 116, 118 <5 120 WHITECHAPEL, LIVERPOOL. a Telephone 2137 Royal. ORGAN BUILDERS Blackett & Howden, Grafton St. Organ Works N E WCASTLE-O N -TYN E. Representatives and Tuners in CARDIFF and GLASGOW. Estimates Free for all classes of Organ Work Tunings by Annual Contract or Special Visit. TELEGRAPHIC ADDRESS DIAPASON," NEWCASTLE-ON-TYNE- Suffolk St., Poll Mall, London I »i«?^a^31Mi5S!S.| Suooe^«1Sft,to)p!,e, B CONTKACTi TAKfN (■ REPARATIONS SUrPUED. tS7h1AILS rHtl 1 • 1 1 r -r < ip'III 'in f —IF"1 M — rlsissiiv Louder. h-1'1 'tor R. TIVEF.