Ye Brython Cymreig

Nodion o Fanceinion. [GAN OYFKIN] Rr mwyn yeiachos. Ddycld Marcher <;yn y tliwoddaf, cyu- I ialiodd Anibyuwyr cylcli Manceiuion a Ler- pwl eu cynhadledd yn addoldy Cborlton _^oad. Pregethwyd yn yr liwyr gan y Parch, r p ams {Hawcn). Hyfrydwclx oedd gweled rc^" Richard Roberts, gweinidog y lie, yn ''osoiirio], ac efe ddarllennodd yr univnau i'w canu. Dyma'r tro cyntaf iddo fod mewn caPel 9- cliymeryd rhan foclian yn y gwas- ers talm o amser. Dymunwn lwyr elJJiad ac adgyfnerthiad buan iddo. Yng "ghyfarfod y prynhawn, sylwyd ar y dysteb ^tfurfir yn awr, ac y mae teilyngdod y Parch. Roberts yn peri fod y symudiad yn cael oeso calon ar ol y cyfarfod hwn, disgwylir y telir sylw i'r apel yn Lerpwl a holl Gyraru. oher mai Mr. John Edwards, 9 Lome Street, oss Sid3 un o ddiaconiaid y He, yw'r trys- orycld. Mae swyddogion yr eglwys yn Chorlton ■oa<l nowydd gyhoeddi ystadegau'r achos aila ,y ddwy flynedd diweddaf mae rhai o sylwadau anerchiad y gweinidog yn werth eu uifyrum, Dywed fod heddwc-h a theim- adau da wedi f'fynnu yn oin plith, a diolchwn } Dduw yr heddwch am hyrmy. Calonogol liWn yw y ffyddlondeb i'r achos, yn enwedig inhlitlv y bobl ieuainc. Mae'r canu cynull- °idfaol yn rhagorol. Da gennyt' fod petli ^effroad yn yr Ysgol Sul." Am yr adeil- O'lall, dywed fod "Y Gorphoraeth ddinesig Wodi i,liod(li costau trymion arnom ynglyn a'r a ell gapel, ond trwy gydymdrech, talwyd yr oil mwy. Erys dyled ar gapel Chorlton Hoad, oiTd er fod y fasnach mewn adeiladau 5"11 ieo], mae gwerth yr eiddo yn llawer mwy lla, swm y ddyled." Dywed ei brofiad per- 8°nol fel hyn :—" Hoffwn ddatgan fy niolch Wynnes i bawb ohonoch am eicb goddefgar- a'ch teimladau da tua,g ataf, tra mewn Ueggedd. ac mor hir yn analluog i wneud fy lgwaith fel v buaswn. yn homo Gobeithiaf ;WY.fendith yr Arglwydd ail y mail yd yn fy J'ewaith cyn hir. Ond pe bae ei ewyllys Ef yddai fod i mi ar frys roddi fy nhabernacl heibio, mae'n gysur i gofio, If God ^ies the worker, He carries on the work." aix*eidiau Cymysg. li'iodi yn Llandudno a wnaeth y Parcli. a,Uel Williams, un o'n gweinidogion Wes- Miss Annie B. Griffith, vvyres y di- • 6(*dar C'lwydfardd, oedd y bi'iodferch. At yr Avon, i Stratford, cartref Shakespeare, id(I am fis mel. Eiddunwn bob da,ioni y"t, a melysed y nef hefyd oriau eu hoes fl ]'vd. Sergeant, Hugh Pugh Roberts, dynJ. rel. y alw yn awr y Cyjuro o Ddolgellau sydd edi bod yn heddgeidwad yma am niter o .yddoedd, Llawen ydym o ddeall am ei yi'chafiad. Mae yn wr o gymeriad uchel,. ddirvvesi wr ac yn lienor da. .0t'UL'haliaeth arall a ddaetli i ran Cor 6lv yr Orpheus. Curasant y Moelwyniaid VJ v tro hwn yn Eisteddfod y Drenew- dvlydd Sadwrn diweddaf. Enillasant «0uthpoi-t a'r Amwythig hefyd yn y yyUiefnos diweddaf. Ni<l ydynl yn ymgeisio vt! Uuclai'h a diolched y corau a fyddant yno ^stadlu am hynivy, tieu buasai y b«twyr yn kwaeddi, 10 to 1 oil Mr. Nosbitt." jj-^eriad Ued wael a gawn ni yma tel ]"S eddfodwyr, a. digon tebyg mai ychydig o Hi f0111 Yu Llundain, ond os yn abseJinol 1 iydd eili dyddordeb ronyn yn llai i wylio'r ^l^'odjadan o bell, Mae cof Cofiadur yr Orsedd wodi niynod j ^Wr.y» rJvy gyfyng i gymeryd Manooimou (,' yriaeth. Mae'n svndod ei. fod yn cofio o\'wault o bethau gyda thabernacl mor lawn ^ydwaitli Dafydd ap Edmwnt. t(a. l0lQir ni os ua dda.w rhai o wobrau Llun- ,!iuvnyina, lnao Mauceinion yn onwog am l.i, I'hai o wobrau y Geuodlaetliol bob ^yddyn. 1 ^ll yr Eisteddfod Genedlaethol vn y rjf ,las ll(>n orioed, ac nid oes debyg yi'i y gan- <ifi||jUn' y bydd i neb ohonom ymgiprys am (lyj', S'^ell genuym ymuno a'r Saoson i gaol Plipfu ° ^l°lide i weled a brolio'n Brenin a y^au mawr felly. i .vu °1' awgrymwyd foil i'r holl (|au >muno i ffurfio Pwyllgor i gael iisto(I(Ifo(i aneriwadol yn lied fuall, a'r elw Swf f i-aimu yn gyfartal i'r pedwar enwad. wad go dda, of oes mocld cael undeb didolc, fod e3*ri uewyddiadvir o'r America, gwelais tre £ ^ymr.y y Mvnyddoedcl Creigiog wedi gyJll3U Eisteddfod trwy i unrhyw im a garai gy^l'yd -share yn yr anturiaeth, ar ryw fath o y i '1.1' o unlimited company. Ystyriweh Did feI yr hantier Sais o ffarmwr h{l'i yn darllen yr adnod honuo, Ys- oj ga y hrain," ac ar y funud ;vn gweld llond tatws ohonynt. Cipiodd ei wn, aeth "aethodd i'w canol, gan ddweyd yr un I'll stir thom if the book says so."

FULP,tiDAU MANCHE,TEP.. ltIoss RTLWBTHODTKTIATP OALWTWITTIN —1"-30 a 6-30, Lewis Williams, CJoUvyn B Wyn Roberts, <» K Williams » »T—10-30, R Williams, 6. E Wyn Roberts o-MO a 6, R J Jones a « Hugh lories a 6. Hugh Jouef!, Tyldcslcy Ourt, ST- YR ANIBTTWYR n$tntt*,O tO-30, It Roberts, 6-15, M Llewelyn ti(Jit ir lto&TI-10.1til M Llewelyn, 0, B Roberts AWL0"*0 a «, W W Jones »-*0 k 6 Y WESLEAID DJlWI SAST—10-80, John Felix, 8, W T Jones OOLLYHtTRST-IO-SO, J S Williams, 6. D Williams Siom- 10-80, Daniel Williams, 0, John Felix BITJLAB—10-30, W M Jones, 8, J Spencer Williams OiilAEIA—10-30, T Thomas, 6, W 0 Luke Er,CLBB-2-30, Daniel Williams, 6-30, W M Jones Y BBDYDDWYB. UP. MEDIOOI ST.-lo-so a 6. J H Hughes LONQSIOHT—10-30 A 6, ROBINa LANK, BUTTON—10-80 6-80, -o-

Undeb Eglwysi Anibynol Liverpool, Manchester a'r Amgylchoedd. CYNHALLWYJ) Cyiiha,dled(I ynglyn a'r Undeb uchod yn Chorlton Road, Manchester, ddvdd Mercher diweddaf, o dan lywyddiaeth y Parch. T. P. Davies, Liscard, y cadeirydd am y fiwyddyn. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. Morgan Llewelyn. Darllenwyd cofnodion y cyfarfod blaen- orol gan yr ysgrifennydd, Mr. Josiah Thomas, a, derbyniwyd hwy fel rhii cywir. Cafwyd adroddiad. o waith yr Eglwys yn Queens Road, Manchester, gan ddau frawd o'r lie. D&tganwyd cydymdeimlad ag ymdrechion y cyfeillion' yno, ond oherwydd sefyllfa isel y drysorfa, nas gellid rhoddi cvnhorthwy ariannol yclvwanegol ar livii o bryd. Amlygwyd gofid oherwydd colli y Parch. J. Lewis Williams,M.A.,B.Sc.,o'n p'ith,drwy ei symudiad o Liverpool i Aberystwyth. Pas- iwyd i roddi llythyr yn ei gyflwyno i gyfuiidob Aberteifi, gan ddymutio ei gysur a'i lwyddiant yn ei faes nowydd. Galwyd sylw y Gynliadlodd at v Gon- hadaoth gan y Parch. O. Lloyd Owen, Bir- kcnhead, gan gyfeirio yn beimaf at y One Million ShiUiwj FundPasiwycl i annog yr Eglwysi i wneud ymdrech neilltuol ynglyn a'r cfisitliad arbennig hwn. Etholwyd y Parch. 0. Lloyd Owen yn Ysgrifennydd y Cyfundeli ltwil ynglyn a r mudiad. Cyfeiriocld yr ysgrifennydd at yr ymgaisa wneir i sicrhau Cymro yn Ysgrifennydd tal- edig yn y Mission'House yn Llundain, i gyn- rychioli yr Eglwysi Cymreig. Yr oedd cyfan- swm Casgliadau yr Eglwysi Cymreig y fiwydd- yn ddiweddaf yn £ 10,700. Pasiwyd pen- derfyniad cryf o blaid y symudiad. Hysbysodd Mr. W. A. Lloyd fod yr Eglwys yn Great Mersey Street, Liverpool, yn bwr- iadu cynnal Bazaar yn y fiwyddyn 1911, ac yn apelio am gynhorthwy. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad y gyn- hadledd a'r Parch. J. O. Williams (Pedi-og) yn wvueb lnarwolaeth ei fab hvnaf, ac afiechyd ei anwyl briod. DatganwydUawenydd o weled y larch. R. Roberts, Chorlton Road, yn bresennol. Am- Iygwyd gofid oherwydd sefyllfa anfoddhaol ei iecliyd ar hyn o bryd, ac yn dymuno iddo adferiad 1man. Hefyd, galwyd sylw y oynhadlcdd at v symudiad sydd ar droed i gyflwyno tysteb i Mr. Roberts, ar derfyn l ddeugeinfeil fiwyddyn namyn un yn Cborlton Road. Cyfeiriwyd at. ei waHanacth gwerth- fawr i"r-C'yfunde!) ac i'r enwad yng Tsgtiymin am gyfnod maitb, a phasiwyd ein bod yn dymuno galw sylw yr eglwysi at, llyn, ac yn en hallllog i roddi pob cefuogaeth i r symiKhad. Pasiwyd fod v cyfarfod nesaf i'w gynnal yn Vittoria Street, Birkenhead. Teriyiwyd V yynhadledd irwy wotidi gan y Cadoirydd Yng nghyfarfod yi hwyr, aed drwy y rhannau arweiniol gan Mr. dosial. Thounis, a phrcgetitwyd i gynulleidla liosog gan y l aicli. D. Adams, B.A., Lixcrpool. Yr oedd y cyfeillion yn Chorlton Road wedi jrwneud (tai-I)ai-ia.(Iait helaetli ar gyferyr ym- welwyr, a diolchwvd yn gynnes iddynt am hynny. MJ" 0

PECYN O'R WLADFA. Dioi.t ii i 11. J. Berwyn am anfou sypyn o'r Dravod, a thrugareddan llenyddol ereill y Wladfa. tnag vma yn eu mysg, raglen testynau "Eisteddfod Goronog Trelew, Hydrof 21). 1909." Rhoddir y goron, werth £ 5 am brydclest ar Arwyr y Wladfa 50 do]. am draethawd ar Patagonia,' a 20 dol. am draethawd ar Manteision y Wladfa i ddyJoclwyr ieuainc." Y daman adrodd yw Bauer Wen y i,CIlltl (Hcrber), 13etil yw Cariad" (Ccirioy), -Afonig ar oi thaith (J toiler Edwards) a'i- ",Swllt a'r Gini." Yn y brif gystadleuaeth gorawl, cynhygir can dolar i gor 50 o rif a gano'n oroll Y lefndeg iLton lithra'n mlaen" (- Price); ail gystadleuaeth gorawl, 50 dol. am ganu Tyr'd, eilia gan" (J. H. Roberts). Cor meibion, 50 dol. Mil wyr y Groes (Protheroe) Cor Merched "Hun y uaban" (de Lloyd). C'or plant, Cwsg, fy noli (D. W. Lewis). Cynhygir 8 dol. i'r un dros ddeugain oed a gano'n oreu Y fercli o Benderyn a'r un- awdau, deuawdau, etc., dewisodig yw y riiai'ii: "Glyndwr (Dr. Parry), "Ualwad y Tywysog (J. Henry), Cymru fy ngwlad (.Pughe-Evaw), "Bwthyn bach melyn fy nhad," "Adlais y dyddiau gynt" ( R. Hughes), Dring, dring i fyuy" (Jenkins), itc. Archdderwydd y Wladfa yw Gutyn Ebrill, ac efe a esgyr yr Orsedd yno ddydd yr Eisteddfod. Y mae'r l'haglen yn frith o hysbYHiadau ac. un cartrefol ydyw hwn Dymunaf liysbysu trigoiion y Wladfa fy mod yn barod i ymgymeryd a tliriinio licfirtu a boneti newydd hefyd, adnow- yddu hen rai i'r ffasiv/n ddiweddaraf am brisiau yhesymol. Jeannic Hughes, Filches Wen, Bryn Gwyn."

Now MONEY SAVED. J will save money if you purchase your JEWELERY I WATCHES, CLOCKS, WEDDING and BIRTHDAY GIFTS fro t" OLDFIELDS, LTD., wherc PRICES aro QUITE 5s to 7s ed. IN THE £ LESS than those charged elsewhere. OLDFIELD S, Ltd., Manufacturing Jewellers and Silversmiths, OLD POST OFFICE PLACE, -K, LIVERPOOL. lePhoue 3020 Koyal. Telegrams: "Tiara," Liverpool. Highest Prices given for Gems, Old Gold, SHver, etc.

0 BIG Y G'LOMEN. PYTHEFNOS 0 NEPOEDD 1 BDANrp Y I TREFI.—Y mae Mrs. Stewart, Castell Brynbras, godre'r YVyddfa, wedi rhoi'r ty ha' sy ganddi yn Ninas Diulle, ar lan bau Caer- narfon, yn rliad-fentliyg am yr haf at was- anaeth plant ysgolion y trofi ac ar hyn <> I bryd, y mac yno banner cant o blant dwv o ysgolion Manchester yn snwffian lCchyd maes a mor tan ofa.1 eu hathrawon. PWYTHO REDMOND.—Yn ei araith- ateb odidog i feirniaid y Gyllideb yn Nhy'r Cyffredin nos Fercher ddiweddaf. fel hyn y danghosodd Mr. Lloyd-George wrtliuni ac aniddigrwydd dadleuon John Bedmond, blaenor y BJaid Wyddelig :— Y gwir yw, y mae'm cyfaill anrhydedduS yn ffraeo ag o'i liun oherwydd nad oes gan- ddo neb arall i ffraeo ag o. Bar i mi gofio yr hyn a ddywedodd Carlyle am Thomas Milburn ei fod yn grebaeli mor feirniadol a phigog, po digwyddai iddo gael ei adael ei liunan bach ar y ddaear, heb yr un enaid byw bedyddiol ond y fo, y buasai'n hollti ei hun yn ddau, or mwyn i Thomas gaol ymglerriian hefo Milburn," Fo ddyblodd yr holl Dy gan ehworthin. A.) y mae'r sylw yn. peri i ninnau gofio Emili Dwm Milburn Cymreig sy draw ac yma mown eyf- arfodydd athrawon a phwyllgorau. FFRAE DDEPAID, Roodd J. Elias Williams, fferm Llechau Uclia', Conwy, o ilaoll ynadon y dref honno ddydd Sadwrn diweddaf ar y cyhuddiad iddo daro Thomas Jones, y fferm nesaf ato, a ffon yn ei ben nes ei niweidio'n dost mown ffrae a fit rhwng y ddau oherwydd i ddefaid Jones grwydro i borfa Williams. Oedwyd yr achos gan rwymo ei feicliiafon hyd y swm o Y,73 yr ail-ym- ddengys Williams o flaen yr ynadon heddyw (ddydd Mercher). THAL GWEDDIO N UNIG DDlM. Ar bregetli nos Sul cyn y ddiweddaf, sylwodd y Parch. H. Dunnico-capel Bedyddwyr Seis- nig Kensington, Larpwl-iiiair rheswm fod y werin yn gadael y capeli'r blynyddau hyn ydoedd fod yr eglwysi yn ysgoi gwneud eu rhan deg tuag at ymladd am iawnderau cym- deithasol y gweitliwyr, ac yn gwneud dim ond edrych t 'ua'r nefoedd a gweddio,yn lie edrych hefyd tua'r ddaear a helpu'r bob! i gael gwaith ac ymborth a chysuron hywyd. "Gellweh weddio nes y bo cyrn ar cich glinian gymaint a'r crwbi sy a.i gefn came]; ond beth liaws fydd y bobl er hynny, oni ymrowch i ymladd en brwydrau." LL Y SEN W f EVAN JONES. Y mae rliywuu wedi lJysonwi'r Parch- .Evan Jones, Caernarfon, yn Evan Dreadnought Jones a in "rioed onw c.ywirach, canjs nid oes anio oin neb ond Duw. Y dyddiau diddanaf a welodd trigoiion Caernarfon ydoedd y rheiny pan y ceid Dr. Herber Evans ac yntau"n cydfyw yn y dref, ac yn cydymladd a chyd-siarad yn oil-byii. pob gorthrwm Cymreig oddiar lvvyian y Guild Hall JleU ynte'r Pafiliwn. 'Roedd y ddau lawes-yn-Ilawes ac yn ou hafiaelh yn sathrn dreigiau dan eu traed. F FA UA U G\V REGS AM. Y mae Cyngor Tref Gwrccsam wedi gosod ar ddau swyddog —yr Arolygydd a'r Swyddog lecliyd--i fynd ag edrych holl dai annedd rhannau isa'r dref, a dwyn adroddiad am eu cyflwr hwy a'r tlodion druain sy' tan or fod i lochesu yn y fath ffauau. OWEDDILL LLANGOLLEN, Well- er ddiweddaf, cyfarfu Pwyllgor Gweithiol Eisteddfod Genedlaethol Llangollen (1908) i glywed darllen taflen ariannol y trysorydd (Mr. Hy. Lloyd), Wele'i phrif bennau Derbyniwyd am fynd i wyth cyfarfod yr wyi, t2,91,1 caed £ 142 oddiwrth yr Arddanghosfa Golf; £ 75 oddiwrth ddydd y Cyhoeddi: caod £ 090 mewn tanysgrifiadau a gwobrwyon, a chyrltaeddai r hoU dderbyniadau £ 4,409. I. Ar oclir y gwarip, talwyd Y,1,413 am logi'r cae a'r pafiliwn; 1:170 mewn gwobrwyon ar y cystadleuon celf, Y,267 gwobrwyon llellyddol, a E385 ar y rhai cerddorol. Costiodd Cor yr Eisteddfod f,237 am lieuadd i ganu a chil- dwrn i'r arwoinydd"; a thalwyd i feirniaid £ 138, i'r cantorion cyflog £217, i'r offerynwyr £ 108, traul ysgrifennydd JE257, rhoddwyd yn gydnabyddiaeth anrliydeddus £ 05,a gwariwyd am gof-dlysau'r wyl i'r pwyllgor £ 17. Gweddill gwedi popetli f 145,- -liaiii)er hynny yn cael ei hawlio gan Gymdeithas yr Eistedd- fod y gweddill i'w gyflwyno at ryw amcan a farnai'r meichafon deilyngaf. TAW A'TH R UGN. Gwr a fu mewn urddau eglwys ydyw'r Parch. E. Tudor Owen, ond sy wedi yinneilltuo i dreulio p'nawn ei oes mewn tangnefedd, pe cawsai, yn ei biesvvyl, Church Walks, Llandudno. Ond dyn a j helpo, y drv/s nesaf iddo y mae'n byw frigyn o gerdcior sy')] awyddus i gripio i fri fol meistr y piano, ac sy'n canu'r offeryn liwnnw am ddwyawr a tlieirawr bob dydd yn cldidor- ddibaid, nes byddaru Owen druan. a'i yrru n sal, i fethu darllen na bwyta. na galiu aros yn ei dy a'i aelwyd ei bun. Ceisiwyd gan a Y bodyn cerddgar, James A. Jackson, beidio a i rugn, neu o leiaf leddfu petli arno ond na, m 1, 1 -1 chymerodd y sylw lleiaf o gwyn yr 1.Leu berson y drws Felly, yn ays siro •Llandudno, ddydd lau diweddaf, hawhai Owen £ 50 o iawn oddiar Jackson, a l fod yn cael ei atal rhag cael rhygnu rnor drwra ac mor hir ar yr offeryn o hynny vmlaen. Gwran- dawyd aiuryw dystion o blaid ac yn erbyn, yn eu mysg Rlieitliior Llandudno- y Parch. L1. R. Huglios, yr hWIJ a dystiai y clywid y vn ei dy ef clri chan Hath draw, ac i rywun ddwtjyd, pan y byddai garddwest yn y Rectory, nad oedd angen llogi band fod piano boiidigrybwyll (vliurcli Walks yu licit ddigon ynddo'i hun. Y diwedd t'u, dyfarnu 10 a'r costau i'r hybareh Owen, a rhwymo Jackson gerddgar i beidio ehwarou mof onbyd nac mor hir yn y dyfodol Dvddan yw sain piano dan fysedd v Dynn íiwsig ohono Ond hoffaf- po bellaf bo, Caniedydd fel ci'n udo."

Waddington's, Renshaw Street, Liverpool are the only Piano makers selling direct to the public. V.