Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
£100,000 worth of Furnishing Goods is THE LARGEST ASSORTMENT OF BEDROOM SUITES, DRAWING-ROOM SUITES, DINING-ROOM SUITES, SIDEBOARDS, CABINETS, OVERMANTLES, BOOKCASES, HALL STANDS AND OTHER FURNITURE. CARPETS, LINOLEUMS, FLOOR-CLOTHS, RUGS AND MATS, CURTAINS AND GENERAL FURNISHING GOODS, AT THE LOWEST PRICES IN ENGLAND FOR CASH. RAY & MilES, 34 to 48 London Rd., LIVERPOOL. Telegrams -11 Furnishing, Liverpool." Telephone 1214 Royal To Advertisers PREPAID ADVERTISEMENTS FOR BIRTHS AND DEATHS, Is. per Insertion. MARRIAGES, 'Is. 6d. per Insertion. SITUATIONS-Wanted G Vacant. APARTMENTS-Furnished and Unfurnished Is. for One Insertion. 9d. per Insertions fo r Three Insetio n ø Rate for Trade Advertisements; Public Meetings etc., may be had on application. Advertisements must be to hand Tuesday Morning to ensure publication in the following issue, AH communications re Printing and Advertising to be directed to the Firm EVANS, -SONS, & FOULKES, 356-8a Stanley Road, Liverpool. MAL,E FEMA 421 N UR SES- A, NSt-ITLtTION- TELEPHOKE.' -"SUPPLIES 570 "qkRAINED NUROSES ,t4 IIGIH T ;OR Y. 1878. H 0 PE,HO'U'SE- BHHaaaiBlWi C YN R I C „ Y TEILIWR 0 CYM REIG. 0 MARTNESS WITH, ECONOMY RELIABLE TAILORING. NEWEST PRODUCTIONS IN SUITINGS TROUSERINGS AND RAIN-PROOFS AT REASONABLE PRICES. dI E. C. KenricK, ø62 RENSHAW STREET.0
O'R DE.I
O'R DE. I CAN HESGIN. Heddwch DYNA sy'n teyrnasu ,drwy drugaredd, led-led De Cymru erbyn hyn, Mae'r cloacl allan bygythiedig wedi ei dynnu'n ol, a'r rhan fwyaf o'r pynciau mewn dadl wedi eu setlo. Dyddiau pryderus oedd dyddiau olaf Mehofin ffordd vma dyddiau cynadleddau rhwng y ddwyblaid. A phan ddaethpwyd i gytundeb tua chwarter i hanner nos nos Fercher, cafodd degau o filoedd ollyngdod o boen meddwl sy'n anos ei ddioddef nag archoll hyd at waed. Mis gallaf, mewn hynny o ofod a ganieteir i mi, roi manylion y cytundeb. Cyfaddawd vdyw a chyfaddawd heb fod yn ochri'r gweithwyr liefyd, cyn belled ag y gallaf fi sydd heb fod, yn goliar profiadol) weled. i-Cr nad oes gytundeb wedi ei wneud i weithio (knible-shift, eto i gyd mae geiriad yr adran a gyfeiria at hynny yn dangos yn eglur mai i hynny y daw hi—os gall y meistri. Yr oedd yr olygfa ym Mhark Place, Caer- dydd, nos Fereher, yn un i'w chofio. Yr oedd yno dyrfa yn rhifo l'hwng 1,500 a 2,000 pryd v mynsech chwi fynd drwodd o saith o'r gloch hyd derfyn yr ymdrafod yn Neuadd -y Peirianwyr (lie y cynhelid y gynhadledd rhwng y Meistri a'r Gweithwyr). A phan ofir fod ugeiniau yn gadael y dorf ac ugeiniau yn ymuno a hi bob inunud, 'does dim dwy- waith nad ymwelwyd a maes y frwydr gan dros 10,000 o bobl yn ystod yr hwyr. Fel y dynesai'r gwyllnos, gan daonu aden dyweli ddistaw dros y fangre, gellid gwybod fod cyfnewidiad yn araf gymeryd lie yn nheimladau ac ymddygiad y lliaws. Mae'r dyrfa yn mynd yn fwy llonydd inae hud yr hwyrnos yn dylanwadu ar deirnladau tyr un neu dau yma ae acw i fwmian canu y Genevieve," ac ymhen tipyn dyma dwrr i uewn rhan arall yn dechreu tiwnio rhai o ganeuon diweddaraf y Music Halls. Wedi blino ar y rlieini, cychwynnodd rhyvvunneu gilydd Hen Wlad fy Nhadau," a thrachefn dyma ni yn cael yr inevitable" Aberystwyth." O'r diwedd, daeth Vernon Hartshorn allan i'r strydgan ofyn yn garedig i'r dorf beidio canu, i'od hynny yn ymyryd. a'r gweithrediadau tu- J'awn. Aeth pawb nior ddistaw a'r bedd ar amrantiad. A dyna lie buwyd yn disgwyl ac yn disgwyl nes bron yn fore Tau fel y dywedais. O'r diwedd, dyna'r drws yn agor, a Hartshorn drachefn yn dod allan, a'i wyneb yn wen o glust i glust. Cylchynwyd ef mewn moment gan y dorf-pawb yn gofyn yr un cwesfciwii. Ei unig ateb oedd—" Settlement 'Roedd hynny'n Hawn ddigon. Derbyniodd j y dorf y newydd yn fwy tawel o lawer nag y buasai'r anghyfarwydd a'r hyn a olwir weitbiau yn "psychology of the crowd" yn ,y disgwyl. ond pan ddaeth Mabon a'i gyf- eillion i'r golwg, codwyd banllef gymeradwyol o'r iawn ryw. Gorfuwyd cael speech," ond dweyd wrth bawb am fynd adref yn dawel oedd yr holl araeth a gafwyd. Felly y terfynnodd, wedi bod wrthi am ddeuddeng awr, un o'r cyfarfodydd pwysicaf a gyn- haliwyd yn Neheudir Cymru ers deng mlyn- edd. Mae'n ddyddorol sylwi mai'r gwr oedd yn eist.edd yn y gadair ar ochr y Meist'ri yn yr ymdrafodaeth hirfaith hon oedd gwrth- wynebydd Mabon yn 18813 yng Nghwm Rhondda pan ddychwelwyd ef i'r Senedd gyntaf. Ymgeisydd CymdeithasR yddfrydoI yr etholaeth oedd F. L. Davis, a Mabon yn Ymgeisydd Llafur. Ond y mae cryn dipyn o ddwr wedi mynd dan bont Pontypridd er hynny Never again! Heddwch eto. Ddyddiau Mawrth a Mercher diweddaf-ar yr un adeg ag y cvnhelid cynhadledd y Glo- wyr-—cynhaliwyd Pumed Cynhadledd Gen- edlaethol Heddwch yn y Cory Hall, Caer- dydd, dan lywyddiaeth Syr William J. Collins, A.S. Nos Lun, rhoddwyd derbyniad swyddogol megis i'r cynrychiolwyr gan Llandaf yn Neuadd Drefol (neu Ddinesig hwyrach ddylwn i ddweyd) Caerdydd. Er fy mod i wedi fy ethol yn gynrychiolydd, methais fod yn bresennol ond am rhyw awr fore Mawrth. Cafwyd cyfarfodydd digon dyddorol a hwylus fel y clywais. Rhoddwyd gair o groesaw i'r cynrychiolwyr gan Gyngor Eglwysi Rhoddion Caerdydd, a chan Gyngor Crefffc a Llafur y ddinas hefyd. Nid wyf yn credu fod Cyngor Llafur nnrhyw dref arall lie y cynhaliwyd y Gynhadledd wedi dangos ei ochr mor ddigamsyniol o blaid Heddwch, ond gan fod yn bryd dechreu yn rhywle, gore dechre yng Nghaerdydd. Clywais ddweyd hefyd mai Ysgrifennydd Cyngor Llafur Caer- dydd oedd yr unig un i barablu gair o'r hen iaith ar hyd y cyfarfodydd, ac iddo ef atgofio y Gynhadledd fod un o feirdd Cymru wedi canu mai Segurdod yw clod y cledd, A rhwd yw ei anrhydedd." Cafwyd cynhulliad ardderchog i'r cyf- arfod cyhoeddus nos Fawrth, yr oedd y Park Hall yn orlawn, ac ugeiniau yn methu cael Ho y tufown am bris yn y' byd. Ond tipyn o siomedigaeth oedd yn aros y dorf o'r pedwar aelod seneddol gyhoeddwyd i areithio, methodd tri a bod yn bresennoi. Y pedwar a ddisgwylid oedd J. Allen Barker, A.S., J. Keir Hardie, A.S., J. Murray Macdonald, A.S. ac Arthur Ponsonby, A .S.yr olaf yn unig oedd yn bresennol. Yr oedd Illwyafrif mawr y dorf yn disgwyl yn eiddgar am ymddang- hosiad Keir Hardie. Credaf fod cannoedd wedi dod i'r cyfarfod yn dymuno ei glywed ef yn anad neb, a hynny am y rheswrn fod y platform y noson hon yn fan canol, megis, lie y gallai y Rhydclfrydwr, y Ceidwadwr, a'r LJafurwr gyfarfod (fel y gallant mewn Eis- teddfod) yng nghysgod aden angel hedd. Er fod tri wyr ereili-a thri A.S. hefyd o ran hynny, sef Mri. Harvey (Rochdale), Geo. Barnes, a King, wedi eu cael i gymeryd lie y gwyr absehnoI, nid rhyw lawer o arddeliad fn ar y siibstitutes. Araeth oreu y cyfarfod (yn fy marn i, ond gallaf ddweyd fod amryw oedd yno yn anghytuno) oedd araeth Ponsonby. Siara'dwr tawel, didwrw, ydyw ond y mae ei ergydion at drwch y blewyn bob cynnyg. Er fod Geo. Barnes yn siaradwr da, ac yn gyfaill diymod i achos heddwch, he didn't get into his stride at all that night, ac felly am y ddau arall. Ni fydd De Cymru yn y dyfodol heb Gymdeithas Heddwch, dyna un o'r pcthau gorou benderfynodd y Gynhadledd. Damwain Echrydus yng N ghasnewy dd. Gyda bod y newydd da am derfyn hoddych- oj- cweryl y glowyr wedi cyrraedd pentrefi a chymoedd Morganwg a Mynwy, dyma ddamwain yn cymeryd lie yng Nghasnewydd- as-Wysg a daenodd ten ddu dros ardal gyfan. Ymdclengys i ochrau a gloddid ynglyn ag ehangiad y llong-borth (dock) roddi ffordd gan gladdu degau o weithwyr dan y rwbel. Lladdwyd amryw ar unwaith, anafwyd oreill yn dost, ac am y gweddill sydd eto (bore Linn) dan y cwymp nid oes, meddir, obaith dod yn rhydd yn fyw. Ofnir fod o leiaf ddau ddwsin wedi eu lladd. Nid oes neb hyd yma wedi rhoddi rheswm boddhaol am y trychineb, ond beth bynnag oedd, ddaw ei benderfynu ddim a bywyd yn ol i'r trueiniaid gyfarfu a'u diwedd. Clem Edwards. Fe wyr darllenwyr y BBYTHON fy mod i yn meddwl cryn dipyn o Clem. Ond nis gallaf yn fy iriyw las ddeall ei ymddygiad tuag at y Llywodraeth ar hyn o bryd. Mae'r Llyw- odraeth wedi gyrru Mesur Datgysylltiad i dir machlud haul." Well and good. Mae Clem. yn ddig am hynny. Well and good. Mae Clem, yn credu fod y Dreth Dir agynhwysir yn y Gyllideb ynunhollolgyliawnacynun a ddy'lid sofvdlu," ac er y cwbl, dvma fo yn pleidleisio "yn erbyn y cynhygiad Wnaiff pleidleisio yn erbyn peth y mae rhywun yn credu ynddo mo'r tro yn y Senedd nac unman arall. Voting against your principles because you want to spite the other fellow won't do, Clem. Besides, your vote will be quoted against you by the Tories, and, you can take it from me, it -will take a lot of explaining away,
Ffetan y Gol.
Ffetan y Gol. PARDDUWR ARALL ——— Ysgrif y Parch. Gwilym Davies ar "Gyflwr Moesol Cymru," SYR,- Y mae'n anodd gwybod pa, fodd i ymdrin ag ysgrif y Parch. Gwilym Davies, B.A., yn rhifyn diweddaf y Genhinen. Teimla pob gwir Gymro i'r byw dros enw da ei wlad, ac achos o ofid dwys iddo yw yr ysmotiau duon sydd ar ei gwisgoedd gwynn- ion. Ennill pob gwr gonest ein hedmygedd am ddinoethi drygau ein cenedl; ac er iddo yn ei sel fyned dros lineUau cywirdeb per- ffaith, anodd gennym ei gondemnio. Ond gormod o dreth ar oddefgarwch y Cymro Uareiddiaf ei ysbryd weled neb yn pardduo cymeriad ei genedl a'i Hanghydffurfiaeth, prif allu dyrchafiad a diwylliant y genedl. Gormod i Gymro Frad y Llyfrau Gleision. Both yw calon cyhuddgwyn y Parch. Gwilym Davies ? Fod Anghydffurfiae,th yn gyf- rifol am ormes ac anfoesoldeb Cymru. Nid yn unig y mae Anghydffurfiaeth Cymru'n fethiant mewn symud drygau. Gwaeth na hynny o lawer. Y mae ein rhagrith iel Anghvdffurfwyr yn galw yn uchel ar y Nef- oedd am gosbedigaeth oblegid fod y gor- meswyr sydd yn ein mysg o'n gwneuthuriad ni ein hunain Eu harian yr ydym am gael yr ydym am gael|ein cyfrif ymhhth eu ffrindiau." Yr ydym yn fud yn wvneb slum-holders, rack-renters, a gwaedsiignwyr, cyfraniadau v rhai a dderbyniwn mor ddiolc gar i hyrwyddo eglwys yr unig wir Dduw Y mae'r uchod yn engraifft deg o safle ac ysbryd yr ysgrif drwyddi. Yr unig gasglia y galIai estron anwybodus o hanes ein gwlad ei dynnu ydyw,fod Anghydffurfiaeth Cymru yn lloches a magwrfa twyll a rhagrith, gorm^ac aflendid. Wrth gwrs, byddax'n rhaid iddo gasglu fod un Elias yn aros yn yr ogof afian, a hwnnw'n ddigon gwrol i godi ei lef yn erbyn yr heidiau o broffwydi rhagrithiol sy n bla ar y wlad, ac i alw sylw ato ei hun fel yr unig broffwyd gonest a adawyd i'w gwaredu. Y mae gormod o lawer o ysgnfennu a siarad camarweiniol fel hyn. Ymroddir i bardduo cenedl y Cymrv, ei heglwysi a'i gweinidogion, a gellid meddwl nad oes wlad dan haul yn cael ei llethu gan y fath faich o felltitli a Chymru, a'i phrif felltith ydyw ei chrefydd a'i chrefyddwyr. Os yw Anghyd- ffurfiaeth Cymru yr hyn y myn y I arch Gwilym Davies, B.A., i ni gredu oi bod, dylid ei hymlid yxnaith yn ddidrugaredd. Ac os yw arwoinwyr Anghydffurfiaeth Cymru yn llyfriaid, rhagrithwyr agwenieithwyr yn ol a i ddarlun ef, trugaredd fyddai eu hysgubo ymaith ag un ddyrnod farwol i'r pwll di- waelod. Nid perffaith mo Anghydffurfiaeth Cymru. A gwn oddiar gryn brofiad bellach, nad oes ddosbarth o bobl yn teimlo yn ddyfnaoh fawredd eu cyfrifoldeb, eu hangym- hwyster i'w gwaith, na u diffygion yn eu cyflawniad, na gweinidogion Anglryd- ffurfwyr Cymru. Ond cabledd diesgus ar Anghydffurfiaeth yw priodoli iddynt bob drwg a melltith. Bu proffwydi i Dduw yng Nghymru cyn i seren y Parch. Gwilym Davies, B.A., godi yn ei hwybren ryw flwyddyn neu ddwy yn ol. Ac fe ddichon fod ynddi e¡'o broffwydi i Dduw, pe bae ganddo ei lygaid i'w gweled. Hwyrach na pheithyn v rhai hyn i ddosbarth yr ysgrechwyr, am y credant fwv mewn gwaith doeth ac effeitliiol nag mewn galw sylw atynt eu hunain, Befcli bynnag a ellir ddweyd am ddiffygion Anghyd- ffurfiaeth Cymru, hi yw prif aUu rhyddhad a dyrchafiad ein cenedl a'n gwlad. Hi fu r prif allu i grefyddoli a gwareiddio'r Cymry a r Saeson anwybodus a digrefydd a ddylifanf^i n gwlad. Hi blannodd yng nghalonnau r bobl egwyddorion anibyniaeth. Yn ei hysbryd hi'r yinladdwvd brwydr fawr 18m, a hrwydr- all chwerwon ereili. A cliredaf fod calon Anghydffurfiaeth Cymru cyn ddewred a phured heddyw ag y bu erioed, os nad yn wir yn ddewrach a phurach. Onid oes wendidau a ffaeleddau dybryd yn anuiddo cymeriad Anghydffurfiaeth Cymru ? Oes, yn ddiau a bydd gwendidau a ffaeleddau n perthyn iddi tra bydd yn bod. Nid yw'r fam oreu heb ei bat. Ond beth ydyw ei bai hi at waith oi mab hunandybus yn ei chicio yn ei dannedd ac yn priodoli iddi bob drwg ? Galwed yr hunandybus, os myn, ei ym- ddygiad yn wroldeb, ac yn s&l dros bur deb a gwirionedd, onw arall a roddwn i arno, ac enw na fyddai'n glod mawr iddo. Ymddengvs i mi fod y Parch. Gwilym Davies, B.A., yn syrthio i'r bai o gyffredinoli engreifftiau unigoL Cyfarfu am y tro cyntaf yn ei fywyd, gellid meddwl, a rhyw dir- feddianwr gorrnesol, a neidiodd i'r casghad mai pechod parod pob tirfeddianwr yng Nghymru, vn arbennig os yn Anghyd- ffurfiwr, yw cael elw da oddiwrth gutiau cwningod" a thylciau moch," a phroffoswyr crefydd yw perchenogion y lleoedd hyn gan mwyaf. Yn eu syched am gyfoeth ni waeth ganddynt beth wnant na pha beth ddaw o'u cyd-ddynion. Nid oes dim yn haws nag haeriadau ysgubol o'r lath hyn, na dim, fe ddichon, yn anhaws eu gwrthbrofi. Er hynny, nid oes haeriadau mwy diwerth. Y mae llawer o dai gwael yng Nghymru, gwaetha'r modd. Adeiladwyd hwynt mewn anwybodaeth o ddeddfau iechyd. Adeil- adwyd llawer ohonynt gan bobl ddiwyd a darbodus yn gartref ac eiddo iddynt eu hunain. Etifeddwn gvnhysgaeth v gorffennol, a daw ini'r drwg yn ogystal a'r da. Nid ar unwaith y symudir y drwg, ac y gwneir i'r da gymeryd ei Ie. Y mae rhwystrau lu ar y ffordd, ac nid y lleiaf ohonynt ydyw, an wybodaetli a rhagfarn y werin. Ond o edrych yn ol ddeugain mlynedd, a chym- haru'r presennol A'r gorffermol, y mae gwell- iantau mawrion wedi cael eu gwneud yn nhai y gweithwyr. Diau y dylasent fod yn fwy eto achos diolch sydd gennym eu bod gy- maint. Ac y mae ein dyled i'r xneddygon sydd mewn swyddi cyhoedduti yn fawr a phe gwelsid eu hadroddiadau ni feiddiasid eu cyhuddo o anuwioldeb a hunarxles isel. Un o'r prif rwystrau ar ffordd gwelliantau cyhoeddus yw trymder trethi, ac nid hunanles y swyddogion cyhoeddus a clxan fod llawer o weithwyr yn perchenogi eu t'ai eu hunain, hwynt hwy yn ami yw'r prif wrthwynebwyr i ychwanegu at y trethi/ Y mae problem tai clyd a gweddus i'r gweithwyr yn llawer mwy dyrus nag y myn y Parch. Gwilym Davies/B.A., ei bod. Ac ymddengys i mi ei fod wrth eyfeirio at leoedd poblog yn y Dehau yn camliwio pethau. Un peth yw t9' gwael, peth arall yw over-crowding, er y cymyygir y ddau yn yr ysgrif dan sylw. j uHiiwii aaweya ruywoeyi am nyimuua y darfodedigaeth yn yr ardaloedd gwledig, gan i mi fod am rai blynyddoedd yn weinidog mewn ardaloedd amaethyddol. Nis gwn nad yw'r drwg hwn yn waeth ymhlith teuluoedd amaethwyr cyfrifol nag ymhlith teuluoedd y gweithwyr. Er y credaf fod yr achos i'r darfodedigaeth yn ymgodi yn ami o ddiffyg yn yr adeiladau, dioddefa pob dosbarth fel eu gilydd. Yn ol fy sylwadaeth, anwybod- aeth a rhagfarnau oedd y prif aehosion o'r darfodedigaeth mewn ardaloedd gwledig, ac nid y syched creulon am fudr-elw. A chredaf fod yr achosion hyn yn ffynnu e.to i raddau gormodol. Nis gwn pwy yw'r Bedyddiwr a'r tir feddianwr gormesol y cyfeirir ato yn yr ysgrif. Hyn a wn, nad yw yn wr amlwg yn yr enwad, onide gwybuaswn rywbeth am dano. Gweith- wyr a phobl o amgylchiadau cyffredin ydyw Bedyddwyr Cymru, ac ychydig yw'r cyf- oethogion a berthyn iddynt. Methwn am ryw reswm gadw ein cyfoethogion. Hwyrach fod ein hysbryd yn rhy worinol i gyfoethogion. Gwn lawn cymaint, a dweyd y lleiaf, am Fedyddwyr Cymru a'r Parch. Gwilym Davies, B.A., ond nis gwn am neb yn perthyn i ni yn debyg i'r tirfeddianwr a ddarlun ir ganddo, nac am gymeriadau tebyg i berchen- ogion y "tylciau moch a'r cutiau ewn- ingod." Pe buasent mor gyffredin ag y myn efe i ni gredu eu bod, dylaswn fod yn gwybod rhywbeth am danynt. Ni wadaf eu bod- olaeth, ond gwadaf eu bod nac anil nac amlwg. Y mae ysmotyn du iawn ar ein cymeriad fel cenedl, a dylexn yrnroddi i'w symud yn llwyr, os yn bosibl. Ond o ymdrin a hwn mewn dull cymhariaethol, yng ngoleuni ystadegau, clylid cymeryd yr holl am- gylchiadau i ystyriaeth. Er dued Mon yng ngoleuni ystadegau, hwyrach nad ydyw ddued mewn aniweirdeb ag ardaloedd a ymddang- hosant mewn ystadegau'n well na hi. Dylid cofio nad oes buteiniaid mewn .ardaloedd gwledig yng Nghymru. Credaf, fodd byn- nag, fod rhai ffurfiau ar y pechod o aniweirdeb yn waeth yn Lloegr nag yng Nghymru. Ni ,ddywedir hyn i gyfiawnhau'r pechod. Nid oes gyfiawnhau arno. Dylid ymroddi i symud pob amhurdeb o'n plith. Cwestiwn astrus, er hynny, yw liwn, a llawer haws ei gondemnio na'i symud. Wrth ysgrifennu ar gyflwr moesol Cymru, ymddengys i mi fod y diwygiwr honedig yn anglxofio un peth pwysig. Dylifa pobloedd o bob parth i ardaloedd gweithfaol y Dehau, ac yn ami gwehilion dynoliaeth fyddant. Oni bae am ymdrech ac aberth Anghyd- ffurfiaeth, buasai rhannau helaeth o'r De- heudir yn waeth na dinasoedd y gwastad- edd. Y mae'r Cymry wedi plannu eglwysi, nid vn unig iddynt eu hunain, eithr i'r Saeson hefyd. Y Cymry sydd wedi crefyddoli Saeson Cymru. Ffynna drwg mawr yng Nghymru ond o edrych yn deg ar ffeitlxiau, y syndod i mi ydyw fod Cymru wedi esgyn cyn uched ym myd crefydd a moes. Y mae'r gwaith aruthrol a gyflawnwyd eisoes yn ys- brydoliaeth i ymwroli i waith xxxwv eto. Na adawer i'r rxxelltithwyr ein digalonni, eithr yn hytrach ein symbylu i deithio a'n hwyneb ar ein Canaan. Y mao gennyf lawor mwy i'w ddweyd, ond rhaid ymatal. Goddefer i mi ofyn till petli. Cyfeirir at ormes tir feddianwyr Cymru, ac nid wyf am ei wadu. Onid yw'r bai mwyaf am hyn wrth ddrysau y bobl eu hunain ? Onid yw amaethwyr, i gael If arm, yn barod i gynnyg mwy am dani nag a delir gan y ten- ant preseunol ? Onid yw'r tirfeddianwyr yn ami yn llawer mwy ogwyddorol ac anrhyd- eddus na'r amaethwyr V Oxiid lll o bechodau parod amaethwyr Cymru yw diffyg ffydd- londeb i'w gilydd '? Nid yw Cymru eto'n berffaith, ond nid y tir feddianwyr yn unig sydd amherffaith. CAHWR CYMRU A'I CHREFYDD.
----."'--"--------------------0…
0 BIG Y G'LOMEN. BOB YN DDEG.—Y mae'r deg tafarn a ganlyn i'w di-drwyddedu yn sir Gaernarfon yn ol dyfarniad Pwyllgor yr lawn :—Y Druid Arms, King's Head, a'r Prince Llewelyn, Bangor Crown 1I;n, Conwy Snowdon Valley, Llanberis Wellington Vaults, Beth- esda Goat Inn a'r Fleece Inn, Pwllheli Fort Tavern, Llanllyfni; a'r Angel Inn, Caer- narfon. Da gweld y lleoedd hyn yn cael eu plicio bob yn ddeg gresyn na bae'r wlad yn addfed i'w plicio a'u cati bob yn gant. -4- PRIODAS CAERNARFO.N.-Priodas a dynnodd dyrfa o bobl chwilfrydus tre Caer- narfon i Eglwys Crist fore dycld Mawrth yr wytlmos ddiwoddaf vdoedd priodas |C'a-pt. W. Lloyd Jones, Plasybrvn, ac wyr y Parch. John Jones, Talsarn, gyda Miss Jane Isabel Jones, merch hynaf y diweddar Mr. Jones, Minafon, a. fu'n Faer Caernarfon. Yn y prynhawn, ymadawocld y par ieuanc am Lundain mewn ymodyr (motor-car). "?- STORI '.STEDDFOD.Dywûd y Celt (Llundain) i gor Llanelli 'nelu am Eisteddfod Albert Hall mor hyderus o'r wobr nes mynd a stoc o rubanau Yr Enillwyr yn fras eu llythrennau at eu gwisgo ar eu bronnau. Ond pan glywd y dyfarniad, ac y llaesodd eu gwep druain, hwy a werthasant y rubanau am hyn a hyn i rhyw Iddew gerllaw,ac yntau, snifwl siarp, yn gweld ei gyfle, a'u gwerthodd am deirgwaith yr hyn a hyn i Gor buddugol Caernarfoll -9-- YCHWIW NE WYD.L).Y chwiw newydd Sy'll rhedeg tros y wlad ydyw sclerio (roller skating) ac y mae Pwllheli, Gwrecsam, a 11hoo tref o bwvs a maint trwy Gymru yn ymroi i godi rinks. Erbyn y codir lliaws o'r rheiny bydd y cliwiw selerio wedi oeri, a rhyw chwilen arall wedi ei disodli. CAEL TES^YN DA.—Petlx go flasus yw cael testyn da; ac yn banes Cyindeithasfa ddiweddar y MeLhodistiaid yn Niiibyeli, lie y cvvynid fod cynxaint o ddyclxweledigioxx y Diwvgiad yn troi'n ol i'w hen rychau, ac fod aniweirdeb a meddwdod yn ail orchuddio Cymru megis eyiit, gwelodd y Parch. J. A. Rees, rheithior Rhoscolyn, Mon, destyn pregeth dda, syndodol," ac wele rai 0' r pethau grasusol a ddiferodd tros ei fin y Saboth cyn y diweddaf, a swn llawenydd arnlwg yn oi gorn wrth eu traethu :— 1—Y chwi weinidogion yr Eglwysi sydd yn gyfrifol i raddau mawr nydd anfoes y wlad, canys gwleidyd sy'n arglwyddiaethu arnoch chwi ac J eglwysi. A phan ddaw gwleidyd i fewn i'r eglwys, dyxia ddiwedd a1' nydd ysbrydol ei phobl. ell 2—A chwi'r gweinidogion oedd f clochdar yn Ninbych yn erbyn a meddwdod, y chwi a welir ar Iwy1 e( y wlad yn cefnogi mesurau y hyd j pasio yn peri niwed anrliaethol i Crist. [Gallasai Rees ddweyd hyn llai o eiriau areithio Dad-gysyl^1 j 3—Peth arall sydd yn cyfri am y moes a buchedd ydyw diffyg grefyddol bendant a dog mataidd. J llawer o bobl yr oes hon yn c,asbau dogma bendant, ac I roedd h),n wedi i fod rhyw addysg grefyddol lipa, 0 nad oedd iddi nemor ddim dylanwad ar fywyd y bobl. Er elle, jjii 'roedd y Methodistiaid heddyw yn c syniadau ar athrawiaeth a oedd yn dra chroes i'w hegwy^ sylfaenol, ac 'roedd golygiad gjeil "ZJ' deg Methodist am Arfaeth ac » j H', igaeth wedi llwyr newid yn ys chwarter canrif diweddaf. 4—'Doedd wiw gwadu nad yw Moesolde ru yn is heddyw nag ydoeddraicaI1 yn ol a'r cyhuddiad hyll _a barn wyr a gwyr cyhoedd yn el" ycloedd mai rhai gwan oe^ i"jPrc'A ] (Jdweyd y gwir, fod plant ora j/ meddwi yn rhemp yn ein mysg, ymhell o fod yn wyneb-agored, & a da ein hegwyddor. 5—Ac ebe Rees yn burned Heblaw y V g|Cr a nodais uchod, tybed nad oes o J seiat brofiad rywbeth a'r 'staei«ft gymeriad y genedl? Nid seiat brofiad yn fynych yn ddu» « na snech-gyfarfod (secret dylid edrych i ba raddau yr oedd ^ob!| # o'r fath yn magu rhagrith yn y dylid ystyried tybed nad gwell fy rhoi pen arnynt. uioii I rnoi pen arnynr. ¡ji°P i Ac a llawer ychwaneg o'r cyfrywymadtodllc 1 "cariadus" a "gwir" y diddaiiwy sci "goleuwyd" dyrnaid o'r plwyfolion Y Sul hwnnw gan offeiriedyn Rhoscolyi'- øot CAE ROW RLE AC YSOUBIONf —Blinder blynyddol Caergw rle y^ a'\i5! gubion pobl a ddympir yno Sabothau. r trenau rhad o Lerpwl a threfi ereil j,J! Yr wythnos ddiweddaf, anfonodd F v I pentre ddeisyf ac ymbil at vnado am iddynt geisio rhoi pen ar y drwg, Ø,C eylwedd eu gweddi :— Y mae llawer o'r dyfodiaid eithaf parchus, ond y gweddill y11 erchyll eu haraeth a ffiaidd eu hym ,a0e<$ a'u pennaf hyfrydwch ydyw croe c-aneuon 'smala-fudr a chware Y maent yn cynnwys masnach reithlon, yn peri llawer o gerbyo ol a blaen, ac yxx achlysur au ereili andwyol i'r Saboth tawel eiddom gynt. Dyma fyr-ddisgrifiad o'r ysgubioii^ Ffei, geriaclx li off o gwrw !—mae u 1 Mewn yfed a thwrw Rhyw hogiau, llawn rheg a llw, Yn" lolian yn cliwil-ulw." YR EL USEN WR CI DD.-Y t roddwr hael, sy'n dewis cadw'i enff tj cynxxyg £ 20,000 at waddoli elusen I sir Ffiint. Y mae'r cyniwnaswr cwblhau cyngor leuan Brydydd Hi Agor dy drysor, dod ran, trwy gt1 Tra gellycli, i'r truan GweIl, ryw awr, golli r arian Na chaii'r god a nychu'r gvVilU Ac ebe Trebor Mai Os ti agori, yn gall, bwrs i wael, y Brasha'r Nef di'n ddiwall Os ti a'i pini, daw pall- Pinia'r lor y pen arall." v P K EGLWYS GAREDIG.—Y "f" C^l P. H. Griffiths, bugail eglwya M- • jecW Cross Road, Llundain, yn wael 01 adagiOl1, Anfonodd ei ymddiswyddiad i'r ond yn hytrach na,'i dderbyn, y "It djOD3, wedi rhoi deuddeng mis 0 ollyngdod 1 a gwella. 3l,i C^\ HAUL C AE ROY BI.' Y niae gybi'n dochreu codi, a luuil Lerpwl. machlud," ebe un yr wythnos ddi^ > weled hanes llongau Cwmni'r _ir galw yn mhen tre Mon efo soW°il4 ican Mails. Yn ei gweled hi Gaergybi, v mae Cyngor Sir hwythau yn dechreu vmysgwy Porthdinlleyn i sylw vuiwaith et''yfl godidoca ar lan mor Cymru i'w «r ladd llongau mawr. '( S Y 1,1 ai'1 YM MHARC PENABLAO• y/J hjTAvyddwyr wedi cael carxiata^ jje Penarlag (Mr. W. G. V. GhKlston^) -0 chware "As you like it" (t>hak Z.fiv» w nxharc y Plas Gorff. 14, yr elw, at dyngarol ac elusengar y lie. ^be'111 ,i 1 anferth yno, a rhedir trens y' J Lerpwl, Maixceiniou, Llandudn blaen. Y mae Pare Penarlag, eh* praff a'i lasdir eang, i'r dim 0 10 o'r fath. <>■ Oy^iV DEUCANT AM Y BOl{F^{vllyVVL} papurau fod deucant o bersoniai y fywoliaeth Penrnaenmawi- aeth y -j Jo farwolaeth ddiweddar y Parch. (ji CHWARE CHWERW. — r ire»gK0ih ddaixxweiniol oedd dedfryd > Q yij ar gorff Geo. Jolinsoix (33), PaeU a gyfarfu a'i ddiwedd mevvn Nlireffynnon yr wythnos ddiwe 4 ef a'i wraig a'i blant yn y dre £ bl^ wrth chwrae rhedeg am y t-y" ^d yr allt, yn ei wib fe xj&xo. mor heger yn erbyn llidxart plwy nes y bu farvv ymhen oy1 f PRIODI A METHU B da V ynadon sir, Caernarfoxx, caniatawyd ysgariad i Max >' ej g Mo.-tj.dd, Bhostryta »«' gyfrif ei greulondeb tuag ei c nf ixxlynedd. Efe i gyfrannu I -1 -on i hi a'i phlant. Lu °1 eb0 ciaidd fu erioed o flaen Y ufJ. ynadon. Gwir unwaith e o Ystad o liduvv, ystad ddt* 1 Priodas garia( Ond er-Dnd er in or 1 UaWll' 'Stad ac ond el liond y