Y Werin

Yn South Staffordshire, yr wythaos ddi- weddaf, cododd y glo 2s y dunell, Hysbysir mai y dref fwyaf sobr yn swydd York yw Bradford. Bu tad farw yn sydyn pan dderbyniodd lythyr oddiwrth ei fab yn y rhyfel. Y mae yn Nome, Alaska, yn barod ddau newyddiadur, y "Gold Digger" a'r "News." Amcangyfrifir y gwaria pobl Lloegr filiwn o ddoleri y dydd i symud dodrefn. Collodd Cwmni'r Taff Vale ddeng mil o 1 bunau bob wythnos oherwydd y streic ddi- weddar. "Aderyn pur' od yw Robert Bird, Caer- dydd. Ceisia wybod beth yw barn yr etholwyr cyn y gwyr ei farn ei hun. j Dywedir fod amryw aelodau Seneddol poblogaidd yn bwriadu ymneillduo o'r Sen- edd yn llwyr adeg yr etholiad nesaf. Dywedir fod Mr W. Adams, Gorleston, ger Yarmouth, wedi achub 63 o bersonau rhag boddi yn ystod ei fywyd. Y mis hwn bydd California yit- dathlu I pen ei haner canfed fiwydd o'i safle dal- aethol Hysbysir fod Alfred William Francis, cyfreithiwr, Bryste, ar goll, ac fod cyfan- swm ei ddyledion yn 20,000p. Cafodd peth niwaid ei achosi gan dan yn Nociau Portsmouth, foreu dydd Sadwrn. Dywedir y daw Syr Edward Clarke allan I fel ymgeisydd dros ddinas Llundain yn yr etholiad nesaf. Os gwir hyn mae'n ar- wydd dda. Bostiai Buller y buasai yn Pretoria erbyn y Nadolig diweddaf, ond rhaid iddo lynu wrthi onide ni fydd yno erbyn y Nadolig nesaf. Yn Mirmiugbam y mae canoedd o bobl yn dioddef oddiwrth ryw ddolur dieithr yn y gwddf sydd yn. ddyrys-bwnc i'r medd- ygon. Torwyd i mewn i orsaf rheilffordd Gwreo- sam boreu Sadwrn. Cvmeirwyd arian ac amryw ddiodydd a phethau o'r fath ym- aith. Dywedir ei fod wedi cael ei ddarganfod, trwy astudio 300 o achosion o golli gwallt, fod penfoelni yn ffynu i raddau helaethach yn mysg hen laflciau na chyda gwyr priod. T Yr oedd y "Daily Mail" yn cynyg rhodd I o ugain punt i unrhyw berson a ddieuai o hyd i'r bachgjen a gollwyd ar Fannau Brycheiniog, yn fyw neu yn farw. Y male Syr Charlee Warren, yr (hwn sydd newydd dychwelyd i'r .wlad hon, yn bwriadu rhoi eglurhad ar weithrediadau Spion Kop. Oyhoeddir fod anfoddlonrwydd mawr yn bodoli yn mysg y guards ar reilffordd y Midland, a'u bod yn benderfynol o fynu gwell cyflogau a gweithio llai o oriau. Hysbysrwydd o Efrog Newydd a fynega fod tymhestl ofuadwy wedi bod yn Cape Nomo ar y 7fed o Awst, pryd y collwyd 128 o longau a chychod, ynghyd a dleugain o fywydau. Daethpwyd o hyd i gorph Michael Hal- lasey, dyn sengI, yn Porthcawl, yr wyth- nos ddiweddaf, yr hwn a gyfarfyddodd a'i farwolaeth wrth ymdrochi mewn lie per- yglus. Gan fod Mr Robert Bird wedi-tynu ei enw yn ol o fod yn ymgeisydd Radicalaidd dros dref Caerdydd, y mae y Rhyddfryd- wyr yn awr yn edrych allan am wr cym- bwys i'w cynrychioli. Dywed un o bapyrau Caerdydd1 fod y Boeriaid wedi o cynal cyfarfod o ddfolchgarwch ar ol brwydr Maggersfon- tein. Hawyr y fath anwariaid! Paham na fuasent yn dilyn ein hesiampl ddiwyll- iedig ni drv. feddwi yn chwil a chynal pob math o rialtwch! Yn Wednesfoiay, ddydd Gwener, dy- wedai Maer yt fod meddwdod ar gyn- ydd i raddau ssynfawr yno; a phriodolai efe hyny i'r ffaith fod enillion y bobl yn cynyddu, yr hyn oedd yn warth i wareidd- iad. Y mae Mr F. W. Lewis Jones—mab ieu- ieuengaf y Parch E. Aeron Jones, Manor- deilo, sir Gaerfyrddin wedi llwyddo i enill y radd o M.A., ac Inter Science (y dosbarth cyntaf) yn arholiadau Prifysgol Llundain. Nid ydyw ond 20 mlwydd oed. Cyrhaeddodd 3700 o dunelli o lo Americ- anaidd i Luaidain yr wythnos ddiweddaf at a nal wasanaeth y South Metropolitan Gas Company, a'r syndod yw fod y glo hwnw yn rhatach nas gallant ei gael o Durham, serch ei gludo dros y Werydd! Y mae yna gynydd wedi cymeryd lie yn y buchfrechiadau er pan y daeth adran cydwybod i weithrodiad, trwy fod yna 169,035 mwy yn 1899 nag yn 1898, yr hyn, a chymeryd i ystyriaeth y genedigaethau bob blwyddyn, sydd yn cynrychioli cynydd o 33 y cant Mr Herbert Roberts, wrth roddi ei an- erchiad agoriadol mewn cyfarfod yn Llan- rwst y noson o'r blaen, yn yr hwn yr oedd yn llywydd, a gyfeiriodd at y cynydd sydd mewn canu offerynol mewn cysylltiad a gwasanaeth crefyddol, ac yr oedd yn gobeithio yn fawr os byddai i gam pellach gael ei wneyd yn hyn, na byddai i ganu cynulleidfaol fyned i lawr, yr hwn oedd wedi dyfod i'r fath fri yn Nghymru. Yn ol adroddiad a wnaed gan Swyddfa'r Rhyfel, ar gyflwr y Cymru yn Mhata- gonia, dywedir nad oes ganudynt unrhyw achos i gwyno am ymddygiadau llywod- raeth yn Argentina tuag atynt. Dywed ein cynrychiolydd yn Neheudir America fod y llywodraeth yno wedi gwneyd ei goreu dros y trigolion ar ol y llifogydd mawrion a ddaeth dros y wlad y llynedd, ac iddynt gael nifer o babelli i drigo yn- ddynt ynghyd a chan mil o ddoleri tuag at brynu bwydydd a phethau mwyaf angenrheidiol at eu cynhaliaeth. Mewn perthynas a chymeriad y Cymry yn y Wladfa, dywed yr adroddiad yn ych- wanegol fod y Cymry yno yn bobl sobr, ac yn Ymneillduwyr cadarn. Y maent yn weithgar ac yn ddiwyd iawn, ac y mae yn achos i ofidio na ddarfu iddynt pan yn ymfudo yn 1868 fyned i un o'n talaethau ni ein hunain. Ydyw feallai ei fod yn achos gofidio o'r herwydld, ond nid bai y Gwladfawyr ydyw hyny, eithr bai y Llyw- odraeth ar y pryd oherwydd ni roddwyd yr un cymhorth na chalondid i'r bobl pan oeddynt yn ceisioam leoedd i wella eu cyflyrau ar adeg pan eu gorthrymid mor greulawn gan dirfeddianwyr yn y wlad hon.

r YR HEN WR LLON. "R'ych yn hen,, f ewyrth William," meddai rh, ill lane, "Eicli llaeswallt a'ch barf sydd yn wyn; Ond lion y'ch er hyny, a chiyfaoh na mi, O! d'wedwch pa fodd y mae hynP Mae'm giau i'n weinion, a'm archwaeth yn wall, Ac ofnwyf mai nychu yr wyf; Ond, er dwywaith fy oed, eich nerth chwi barha, Fel pe na ba'i diwedd i'ch nwyf. Mae'n rhaid fod rhyw achos i'ch iechyd di- ail, A hefyd i'm nychdod mawr i; Rhown haner fy nghyfoeth am feddiant o'ch nerth, 0 d'wedwch eich secret i mi." "Rwy'n iachus a nerthol," atebai'r hen wr 'Rwv'n fywiog a .dedwydd, a rhydd; Ac os hoffech wybod paham 'rwyf fel hyn, Yr ateb yn syml iawn sydd. Na flinweh feddygon,na lyncwch Bills mwy, Ond gyrweh, nac oedweh yn hwy, Am Gwilym Evans Bitters, y peth raid i'ch gael Ar ei fvnych ddefnyddio, 0, byddwch yn hael, Ac ni theimlwch yn afiach byth mwy. Dylai y prynwr ochel efelychiadau o'r Bitters hyn, trwy edrych fod enw Gwilym Evans ar 7 label, y stamp, a'r botel. Ar werth gan bob fferyllydd mewn poteli 2s 9c a 4s 6c yr un, neu gellir ei gael drwy y post oddiwrth y perchenogion—Quinine Bitters Manufacturing Co., Limited, Llan- eily. South Wales.

rr3 JrEg rC3j rr3j r 3=p JrC:lj J rr3 Bftg|lEllBlfmlfBligilBIIBIIgllB)lgllBliallBlrBllBllgltgllBligitE1IBJIBE pll • 4t rLi fel C/ADBURY's Cocoa is "a Perfect Food." nai »— isi[aiiaiii3iiBiididiBliglilIi§iiBllBliai[BllBliaite. aiPlfelnsliglial^ > Cadbaru^ j o I cocoa j is ABSOLUTELY PURE- ) most Refreshing, | Invigorating, I and Sustaining. —— ,i, i i GUYS 110SPITA: GAZETTE says: "brom practical experience jjfj we can say that it possesses high nutritive power, and is a jjjjj great restorer of museuSmr activity. ;J | 0 jjj) The LANCET says: "Cadbury's Cocoa represents the standard of highest purity." rgj -0- rdi The MEDICAL MAGAZINE says: "For Strength, for Purity, Q and for Nourishment, there is nothing superior to be found." ? Ei -u- a TA VE plDC when drinking Cocoa to have the pure article only, as many so-called "Pura*~Cocoas & t! | |||\k iffinEa contain added matter that is not only unnecessary, but often positively m El |3 (isl g Insist on having CADBURY's—soM only in Packets and Tins—as othor Cocoas are sometimes substituted lor the sake of extra profit 1 m Emiffir ,Li ,f -O- «r i MILLIONS DRINK TOWER TEA -I 1 vfjl1\ THE PUREST AND BEST. i fjm IN PACKETS ONLY. AGENTS EYERYWHERI. A. nlMXMSiB Wholeule TOWER TEA, LTD., 71, gostalkftp, # LONDON. 1- « Cos, givi ni ,nlt'D', wU £ a'i mue, Ae M wna eldejnydd o'i Thybacca. t IVBAVCO OOUEPwyFABCHKAB AT GNOI A SMOCIO YDYW "VR HEN WLAD." MYNNWCH El GAEL. AR WERTH DRWY OGLEDD CYMRU. Perchenogion: E. Morgan & Co., Amlwch, -===.

i Wrth Fedd Cymraes yn yr America. Y dydd o'r blaen bum ar ymweliad a mynwent Fairmount yn nghwmpeini fy nghyfaill John B Hughes. Y neges neill- duol oedd cael photograph o fedd anwyt briod Mr Hughes i'w anfon yn ol i'r perthynasau yn Nghymru. Nid oes ond dwy flynedd oddiar pan ddaeth y par ieufinc i 'Denver gan ymsefydlu mewn tyddyn bychan o'i heiddo eu hunain, ac o dan, amgylchiadau dymunol a hapus. Yn nghanol eu dewyddwch, er hyny, cymer- wyd y wraig yn glaf, ac er pob ymdrech y meddygon goreu methwyd ac arbed ei bywyd, fel y bu farw yn Ebrill diweddaf. Mab yw John B. Hughes i John Hughes, coach builder, 9, Yew street, Pwllheli. Yr oedd ei wraig, Annie Hughes, yn ferch i Cadben Thomas Ow.en, a Mary Owen, o Amlwch Port, sir Fon. Adnabyddid ei thad fel Cadben Owen, o'r "Alliance." Ei brodyr yw Cadben Richard Owen, s.s. "Barbadien," llong drafnidiol o Lerpwl i New Orleans; Cadben John Owen, Ler- pwl; Cadben William Owen, Amlwch Port; a Cadben Thomas Owen, o'r Groes- lon- Mae chwaer iddi, sef Mary, yn briod a Cadben H. Rowlands, sydd yn awr yn Mate ar fwrdd yr "Oceanic." Ohwaw a,rall iddi yw Mrs Margaret Jones, priod Mr William Jones, o'r Mouipt, Amlwcb Port.—Gohebydd yn y "Drych."

Cenadwrl Oddlwrth Andree. Mae y Cadben Grendahl, o IFinmark, Norway, wedi pellebru o Skjerooe, N-n 1 Aftonbladet: Mae nawf-fynag rhif 4 Andree wedi ei ddarganfod yma, yn cyrl- wys y genadwri yma,—Nawf-fynag rhif 4, y cyntaf i gael ei daflu aflan, Gorphenaf lleg am ddeg o'r gloch yn yr hwyr. Mae pob peth hydl yma wedi myned yn mlaen yn rhagorol gyda ein taith. Gollyngwyd pedair o golomenod cludol, ac y maent yn ehedeg i'r gorllewin. Yr ydym yn awr yn myned dros rew, yr hwn sydd yn erwin iawn. Mae y tywydd yn dra dymunol yr holl amser. Mae ein hysbrydoedd yn rhagorol.-Andree, Stringlberg, Fraenkel, uwchlaw'r cymylau; yn braf.

Bradlofrnddlao Blaenorol. ./I Abdur Rahman, Amir Affghanistan, ymgais, Rhagfyr 26ain, 1888. Alexander II., o Rwsia, Mawrth 13eg, 1881. Alexander Ill., ymgais, Mai, 1888. Yr Arlywydd Carnot, Mehefin 24ain 1894. Franz Josef, Ymherawdwr Awstria, Cliwefror 18fed, 1853, a 1882. Yr Arlywydd Garfield, Medi 19eg, 1881,- Yr Arlywydd Lincoln, Ebrill 15fed, 1866: Marshal Pril, Rhagfyr 28ain, 1870. Iarll o Mayo, Llywodraethwr Cyffredinol yr India, Chwefror 8fed, 1872. M. Stamboloff, cyn-Brifweinidog Bulgar- ia, Gorphenaf 15fed, 1895. Y Frenhines Victoria, ymgeisiadau- Rhydychain, Mehefin lOfed, 1840; John Francis, Mai 30ain, 1842; Bean, Gorphenaf 3ydd, 1842; WilliAin Hamilton, Mai 19eg, 1849; R. Maclean, yn Windsor, Mehefin 2il, 1878. Ymherbdres Awetria, Medi lOfed, 1898.

Yr Anarchwyr Er fod Anarchiaid yn cael eu cymeryd i'r (Idalfa ar raddfa eang yn Rhufain, Milan, r Turin, ac, yn wir, dlrwy yr oil o'r Eidal, canfyddwyd hysbysleni Anarchaidd amryw foreuau yn ddiweddar mewn cryn nifer o drefydd yn yr Eidal, yn gogoneddu trosedd Bresci, ac yn datgan y bydd i ragor o waed Brenhinol gael ei dywallt. Bydd i'r gosb a ddioddefir gan Bresci, fe ychwanegir, gael ei ddial ag aberthau newyddion, megig y gwnaed a dioddefiadau Laccheni, Caserio Santo, ac Angiolillo. Anfonwyd llythyrau at y Brenin Victor Emmanuel ill. yn ei ry- buddio y bydd iddo yn fuan gyfarfod a'r un dynged a'i dad. Y mae ymchwiliadau yr heddgeidwaid Eidalaidd am y rhai oeddynt yn gyfranog a Bresci wedi cael un effaith hynod. Gwahoddwyd SIgnor Rondani, Seneddwr Sosialaidd, a dldychwelodd o Paterson fis yn ol, an yr ynad a ymddir- iedwyd a'r ymchwiliad i achos Bresci, i roddi tystiolaeth yn nghylch perthynasau y I llofrudd. Yn lie gwneuthur hyny, ymad- awodd Signor Rondani rhag blaen am Switzerland. Eisoes cyhuddir ef o fod yn gyfranog a Bresci. Yr oedd y gwr hwn yn Paterson pan dderbyniodd y newydd am ei etholiad i'r Senedd Eidalaidd rai wythnosau yn 01. Pellebr o Nice a hysbysa fod yr heddgeid- waid wedi cymeryd i'r ddalfa fel Anarch- ydd peryglus ddeiliad Eidalaidd o'r enw Bellerini, a'i wraig. Y mae Anarchiaid Eidalaidd eraill perthynol i glwb Ileol wedi cael eu cymeryd i'r ddalfa hefyd. Hysbysrwydd o Berlin a fynega fod y Llywodraeth Germanaidd yn cymeryd rhan flaenllaw ac egniol yn y trafodaethau rhyng- wladwriaethol sydd yn awr yn myned yn mlaen er rhoddi yr Axiarchiaid i lawr. Anfonodd priod Bresci lythyr at weddw y Brenin Humbert yn cefu am faddeuant i Brescl. ¡

"V dEN IN EN I iElSTht)-DFO-DOL,q j • RHIFYN ARBENIG O'R "GEINEN," | AWST, 1900. t Y mae y bias a gafodd llu o len-garwyr ar y "Geninen Eisteddfodol" yr Hafau di- weddaf wedi peri iddynt ddatgan eu hawydd am gael Rhifyn cyffelyb yr Hal hwn eto; ac er mwyn cyfarfod a'r dymuru lad yna, yr ydym wedi cymeryd ein per, swadio, ond nid heb beth prycler, i gy, hoeddi Rhifyn Arbenig Haf y Rwyddyl, hon eto, ac i fod, fel o'r blaen, vu gwbl a hollol gynwysedig o GYFANSODDIADAU TKILW \G, MEWN RHYDDIAETH, A BARDDONIAETH, A FUONT FUDD- UGOL MEWN EISTEDDFODAU, hen a diweddar, ond pwyllgorau y rhai a fuont un ai yn analluog neu yn esgeulus o'u dyled- swydd lenyddol i'w cyd-genedl len-garol, sef qyhoeddi'r Cyfansoddiadau Arobryn a' gymedrlBdwywYd 9-n feirniQid goreu ein cenedl. Bydd y "Geninen Eisteddfodol" yu cyn- wys cynyrchion arobryn o eiddo Watcyn — I Wyn, Cadfan, Tafolog, Ben Davies, Ceu- lanydd, Alavon, Gwilym Eryri, Meigant, Rhuddwawr, Elfyn, Eifion Wyn, J. T. Job, Ap Ionawr, Tryfanwy, Artro, Morwyllt, loan Mon, Gwilym Pennant, loan Anwyl, Dennis, Tudwal, Dewi Glan Teifi, Meir- iadog, Beren, Penllyn, Abon, Bryfdir, Carnelian, Nathan Wyn, Y Garneddwen, Gwilym Ardudwy, Brynfab, Gerallt, Glaq Tecwynt Barlwydon, Geufronvdd, Gwilym Ceiriog, Machraeth Mon, Gwilym Dyfi, Gwilym Wyn, Huwco Peumaen, Gwilym Elian, Hywel Cefni, Menaifab, R. Mon Williams, Gwespyr, Richard Jones, Madog E. D. Lloyd, Gwilym M thafarn, Treflyn* Gwilym ap Lleision, Ap Cledwen, Tom Owen, Myfyriau, Myfyr Wyn, Rhydfabr Llewelyn, GWI. "rm Deudraeth, Maldwynog, Glynor, Caros, Llwyfo Mon, Michael Tho- mas, Glynfardd, Gwydderig, Cyffdy, Dar- onwy, Bardd Glas, Gwilym Cynwyd, Glan- edog, Llysfoel, Dewi Orwig, R. Deiniol Owen, Cenin, Gorswg, Bangorian, Croes- fryn, Gwylfa, Dewi Barcer, 1' Velog, Cadi- for, Myfyr Dyfed, Trebor Aled, Rhidian, Ap Cyffin, Dewi Heulwen, Dewi Gwallter, Cyffiniog, Talfardd, E. Wnion Evans, Anant, Glyn Myfyr, Alaw Sylen, Mafonwy, E. O. Jones, Gwili, Bethel, Ieuan Ionawr, Refin, Atha, Ab Tegla, Ap Noah, Berwron, Carw Cynon, Cyndeyrn, Corllwyn, Owen T. Devies, D. ap Tewfrig, Eryr Gwynedd, Eilydd Elwy, Ffrwdyu° £ > Glan Wnion, Glan Cymerig, Gwyneddawg, Gwilym Cur- wen, Grugog, Gwaenfab, John Griffith, Gwynonwy, Morfryn, Huw Dafydd, loan Brynmair, Ieuan y foelas, K. Ingram, Isalun, Ieuan Dwyfach, lestyn, loan Brothen, "Ap Meredydd, James Jones, J. Cusi Jones, Neifion, Dewi Machno, Tudur Arfon, Tiberog, Bwlchydd Mon, Llwydiarth Mon, Lienor o r Llwyni, D. Owen, Odynfab, R. -^P Meurig, Teganwy, Derwyn, W. Morgan, Powys, Rbydderch Eifion, Diphwyson, Clwydfryn, Ap Deulyn, Tel, Coder Gawr, Rhydycldon, Ieuan Nefydd, Carodyn, Dewi Gwendraeth, Owain Mon, pwlchfab, Glan Dawen, Dewi Mai, A larch Glan Dyfi? Davies, Dewi Mawddwy, Glan Duad, Glan Ffyddion, Ieuan" Mai, Ehedydd Emlyn, J. Myfyr Jones, H. gander Richards, J. Beuno Jones, Owen Hughes, Dewi Glan Peris, Arthinian, Dewi Nefydd, Uanorfab, Mellte, Meurig j, Afaon Peris, Rhys J. Hughes, Eryr aethog, Cefnydd, Cyfeiliog, J. 34aethloi James, J. J. Ty'nybraich, Llwydfryn Hwfa, Gomerydd, Morfryn, Briwlyn, loan Tri- thyd, Geufronydd, Dyfnallt, Dyfrdwy, T. Jones, R. Jones, Dewi JIefin, Brynach, Cyngar, E. Thomas, Cadfael, Cyffdy, E. Ffoulkes, Glan Cerdin, loan lorwerth, Pelican l Mon, R. Roberts, Lleurwg, J. Owen, W. Jones, Cybi, y, Parch T. Rees, O. Parry, W. Morgan, Nathan Dyfed, Mor- fryn, liar, Ap Ceredigion, Symlog, Athron, Glan Tegid, Hafal, J. Richards. Gwilym ab Gwilym Lleyn, Hywel Lernyw, Madryn, Meilir Mon, I}- Meurig Davies, Morleisfab, Gwydderig, loan Glan Menai, Llafar, Llwydfor, Onfel, Gwyrosydd, Llefeni, Eilir, Pedr Hir, R. Abbey Williams, Eryddon, Isgaer, Hywel Tudur, Tremlyn, loan y Foeles, Eilir Mai, loan Brothen, GweTfyl, Ap Rhydderch, Maelog Mon, E. Nicholson Jones, Prys. B. Thomasr, E. Mawddach Jones, Dewi ab Iago, Dewi Tudur, J. R. lOwen, Ben Bowen, Tawedog, W. D. Jones, W. Crwys Williams, Emyr, Melidddwr, Gwilym ab Lleision, Berwron, Clydwenfab, 1T. Edwardrs, Cenin, Ap Myrnach, Croes- fryn, E. Watkins, Job Thomas, Cynlaisfab, Blodion, Hilyw, Gwilym Cowlyd, Tanadog, Abram Vardd, W. M. Archer, Gwilym Llafar, R. M. Lewis. O. E. Owen, Meurig Cybi, D. Jones, W. Williams, Cynfal, Solomon Davies, Hyfreithlon, Dwyfog, Alawydd o Lywel, Gwynfryn, I. G. Crewi, Teganwy, Yr Alltwen, Dewi Machno, Eilir Aled, J. M. Vaughan, Pedr Jones, Gwilym Myrddin, Nantlais, Alaw Tydfil, Powys, Cledanydd, Deiniolfryn, Brynwyn, Dewi Aur, Murmur Aman, Tawelog, Myfyrfab, loan Cribwr, Dewi Grenig, F. Jonegy Owåin Mon, GwUym Elli, &c.