Y Werin

JACK Y LLONG WE j MERI JEN. Mae llawer o wahanol fydoedd yn y wy- bren, a bydoedd gwahanol wedyn ar y ddaear. Ar y ddaear ceir y byd llysieuol, y byd anifeilaidd, a'r byd rhesymol. Rhenir y byd olaf, drachefn, i amryw fydoedd l gwahanol: byd y gweithwyr, byd y siop- wrs, byd y myrtshiants, byd y galwedig- sethau proffeswrol, a byd y byddigions. I fyd y gweithiwrs y mae Men Jen yn per- thyn, ac i adran y morwynion. Y mae byd Meri Jen gymaint ar wahan i'r bydoedd reill ag sydd bosib bron, a meddylia Meri I gymaint ohono fo ag y meddylia pobol er- eill o'u bydoedd hwytha!. Cred hi ei bod wedi cael ei gneyd i fyw yn y byd dan sylw, a'r byd wedi cael ei greu iddi hi fyw ynddo. Gosodwyd gagendor maavr rhwng ei byd hi a byd y byddigions. Fel rheol perthyn i'r Ymneillduwyr y bydd Meri Jen ond weithia' rhaid iddi fynd i'r eglwys. Ond buasai yn llawn cystal iddi fynd i wrando ar injian yn mynd wrth falu eith- in, ag ar injian ddynol yn mynd trwy lot o weddia', ar ddim daioni ysprydol neu ddealltwriaethol a dderbyniai hi. Yn ngolwg Meri Jen y mae crefydd ei meistr a'i meistres yr un peth a'r meistr a'r feis- tres, ac ufuddha iddi hi yr un fath ag yr ufuddheir i'r feistr a'r feistres. Chymer Meri Jen mo'r drafferth i wahaniaethu rhwng y naill a'r llall; ao os y digwydda hi ffraeo hefo 'i meistres bydd Meri Jen yn priodoli hyny i grefydd y feistres, a chon- demnia y feistres a'i chrefydd. Neu os ffraeo a'r meistr a 'Heir i'r un penderfyn- iad y daw Meri Jen yn ei achos yntau: yr un ydi o a'i grefydd. Ond os llwydda hi i fyw yn hapus mewn gwasanaeth am flynyddoedd daw Meri Jen i gredu yn holl athrawiaethau crefydd ei mestres a'i meistr, er na fydd hi yn eu deall nhw; o gwbl. Rhyw feddwl y bydd hi fod yn rhaid eu bod nhw yn wir oherwydd fod ei meistr a'i meistres yn eu credu nhw. Cred hefyd fod gwahanol drigfan- ac yn y nefoedd. Y mae hi yn gallu credu hyn yn well nag y gall hi gredu dim byd arall, trwy ei bod hi yn gweled orefyddwrs yn byw mewn tiymaint o wahanol drigfan- au ar y ddaear. Teimla Meri Jen yn ber- ffaith foddlawn i hyn oil. Ei barn hi ydi fod yn y nefoedd drigfana' prydferth, crand, hefo carpets a chlustoga' gwerth- fawr a heirdd, lie y bydd y bobol fawr a'r personiaid a'r gethwrs yn aros; fod yno drigfana dipyn yn salach i'r siopwrs a'r ttyrtshianta, a lie salach wedyn i'r gweith- iwrs. Trwy fod Meri Jen wedi arfer byw y rhan fwya' o'i hoes yn y gegin ac yn ymyl twll tanygrisiau, a thrwy fod ei meistr a'i meistres hi, a gweinidog ei chapal hi, wedi ymddwyn tuag ati fel at ddynes yn .byw yn ymyl twll tanygrisiau, y mae Meri Jen wedi mynd i gredu eu bod yn hollol iawn, ao fod yn y nefoedd dwll danygrisiau yn ymyl yr hwn le y gall hi aros tra y bydd ei meistr a'i meistres a'r parsoniaid a'r gethwrs yn sitting rooms a pharlyra' y nefoedd. Y mae y drefn hon yn hollol foddhaol i Meri Jen. Hyn oil a welodd hi yn y byd hwn, a chan fod y gethwr wedi deyd ar ei bregeth fod y Proffeswr Drum- mond wedi deyd fod deddf natur yn y byd ysbrydol. y mae yn rhaid fod syniada' Meri Jen yn gorect am sefyllfa petha' yn y byd ysprydol. Heblaw hyny, pan ddaw y gweinidog i edryoh am y teulu, i edrych am y teulu a wn& fo, ao nid i edryoh am dani hi, er ei bod hitha' yn aelod o'i gapal yn talu at ei gyflog o a thalu am ei set ei hun. Meri Jen y geilw fo hi. a phan ddaw 0 i'r drws i guro, a phan a Meri Jen i agor iddo, dywed o wrthi hi, "Wel Meri Jen, a ydi'ch mistar neu'ch mistras i fewn?" Pywed Meri Jen eu bod neu nad ydynt. Os y byddant i mewn, hebryngir Mr Wheit-Choler i'r parlwr gora, a dy- wed efe wrth Mr Trwmgod mor dda oedd ganddo ei weled, ac mor Hawen oedd gStn- ddo gyfarfod a Mrs Trwm-god yn edrych mor ardderchog. Wedi aros yno am oria a. chael te a swpar yno, gan achosi trafferth fawr i Meri Jen a'i rhwystro hi gael myn'd allan am y noson, a y gweinidog adra. Heb- ryngir o at y drws gan Mr a Mrs T., pa rai a ddtywedant wrtho "Gwd Neit, Mr W. Ch., brysiwch yma eto." Ystyria Meri Jen hyn yn hollol iawn, ac ymfoddlona ar ei sefyllfa. Enaid bach, isel bris oedd ganddi- hi, ddim gwerth son am dano wrth enaid Mrs T. Yr oedd enaid Mrs T. mor bwysig ac ardderchog, fel y byddai y gweinidog yn gwario oria meithion bob wsnos yn ei chwmni, pryd na fyddai yn gwario tri mynyd yn nghwmni Meri Jen, er fod Meri yn aelod mor ddichlynaidd a neb yn y capal. Ond boddlawn oedd Meri ar hyn i gyd. Rhaid fod yr hyn a 'nai y gweinidog yn ber- fiaith wwn, er y byddai Meri Jen weithia yu methu cysoni vr hyn a ddywedai Mr W. Ch. yn y pwlpud a'r hyn a wnai o allan SKidiyno. Eto parod oedd hi i gredu fod gan Dduw fwy o gariad o lawar at bobol fawr, neis, foneddigaidd, fyddai yn porthi y gweinidogion a brasder hyrddod, er yn gedael y morwynion i fyw ar 'lowans, nac at bobot gomon fel hi. Barnu byddai Meri Jen oddiwrth ymddygiad pobol fawr y grefydd a ddywedid a arweiniai i'r nefoedd. Roedd- an nhw 111> bownd o fod yn iawn, trwy eu bod wedi cael ysgoi, a Uwwy eu bod yn gyfoethog, tra nad oedd hi wedi cael addysg na ohyfoeth. Er y cwbl oil .yr oedd- gan Meri Jen rhyw deimlad yn. mhell yn ei cbalon fod Duw yn ei charu hi. Pan y methai hi gael myn'd i'r capal i'r gwasan- aeth Sabbothol, oherwydd fod y gweinidog a ffryndia erill wedi bod yn gwledda yn y ty, trwy yr hyn yr ychwanegid at waith mawr Meri Jen ar y Sul, byddai hi yn gallu myn'd I'W hystafell wely a darllen ychydig ar y Beibl a roddasai ei mam iddi h: pan yn cychwyn allan i weini. Trwy yr adgofion am y fam ag oedd erbyn hyn yn y beddj a thrwy y gair a ddarllenai Meri, deuai hi i feddu ymdeimlad dirgel fod gan- ddi hithau ran yn Nheyrnas Nef, er gwaeth- af dysgeidiaeth ymddygiadau y bobol a hon- ent eu bod yn Gristionogion. Disgwyliai hithau am amser y cai hi beidio bod yn gaethes wen yn mysg pobol a broffesent roddi rhyddid i bawb. CEISIO'R WHISCI. Qywyd fod casgeni whisci wedi dwad i'r laa heibio bodia'r Eifl. Sicrhawyd rhai o honyn nhw gan yr awdurdodau. Dywedodd rhyw un o'r ardal fod casgen braf o whisci da wedi myn'd i rhyw gilfach fan draw. Nis gellid myn'd i'r gilfach hon ond trwy ddefn- C5 jddic cwch. Cafwyd cwch a chadben arno, ac ymaith ag o dan ofal y cadben a'r criw. Ar j ffordd rhedai dwr fires, glan, o enau y giang wrth fedd-wl am y whisci oedd fan draw. Pwl awe <><(dd hi gan neyd pob prysurdeb i gyrhaedd yr hafan ddymunol. Cyrhaeddwyd y gilfach ac awd yno. Ond yr nwig beth yno cedd y cwch! Os oedd casgen whisci wedi bod yno rhaid fod Neptiwn wedi ei llyncu hi a'i chynwys. Siomedigaeth fawr i'r criw oedd hyn oil. Chafwyd ddim cymaint a thropyn i godi ysbryd y criw i fyn'd yn ol. RHYBUDD. Mae fisitors yn gwau o gwmpas fel chwain glanymor y dyddiau hyn. Talaf ymweliad a'r Creigiau Mawr cyn ymadael, a gnaf sylw o bob ty a phob drws yn y lie os caf hamdaen. Gofaled pawb fydd yn feifar bod yn y drysau, fod yno y diwrnod dan sylw. Cant eu hanfarwoli. Bydd gwobosr o gadach llawr i'r sawl fydd yn adrach ora yn y pictiwr. Petha lied ddi- ath mewn rhai lleoedd ydi cadachau llawr. Bydd gen i stoo o sebon glas at dynu baw o'r croen. Rhana' hwn hefyd rhwng y gor- euon yn yr ardal COT 0 BAENT YN EISIEU. Mae paentio prysur yn bod tuag ardal Tanyrallt, Talsarn, y dyddia hyn. C, Mae rhai o r tai-ddalwyr am y crandia. Biti garw na f'asa rhywun yn cvm'ryd trugar- edd ar y capel, i'w bolishio fo i fyny dipyn. Tydio ddim yn edrych yn dda yn nghanol cym'int o baentio. Ar y mor yma byddan ni yn paentio bob man fydd isio i baentio. Mae'n gamp i ch'i basio Ty'nyweirglodd na fydd y Biwtis yn siwr o'ch gwelad ch'i. Ond chwara' teg iddyn'hw, maen'hw wrthi hi yn ddygn iawn yn tendio pawb a phobpeth fydd yn pasio, am ddim byd ond er mwyn y tendio. Eto maen'hw ar ol Biwtis Nant- 110 gryn dipyn. CESAREA. Cwyna Robart Jones, Ty maes, fy mod yn ddiath iawn v ffordd yma yrwan. Gall hyny fod; ond tydw'i ddim wedi gallu dysgu hedag hefo'r smac eto; ac yn wir, os parha y gwds i gynyddu fel y maent wedi gneyd yn ddiweddar, 'does dim gob- aith i'r smac allu 'hedag byth. Heblaw hyny, cha'i ddim dwad i'r lan bob nos. Holais be' all'sai fod y matar fod y merch- ad yn stwffio eu dwylaw dan eu bassloda', yn cerddad i dai pobol er'ill, ac yn ym- lwybro ar hyd pena' tomeni ar y Sul? Cefais atebion i hyn oil, ond ro'i mo' hon- yn'hw yma heddyw. Mae dosbarth o I addolwyr yn India fyddan yn sefyll o fiaen yr addoldy, gan losgi rhyw stwff ac arogl- darthu felly. Ofnir fod arferiad tebyg wedi dwad i'r ardal yma. Gwelir mewn ambell le fechgyn yn ymdyru o flaen addoldy ac yn smocio sigarets yno. B'asach yn disgwyl rhywbath gwell na mwg ddwad o'i gena' nhw, ond dyna y peth gora a ddaw. Felly, rhaid ymddwyn yn wahanol tuag atyn'hw na thuag at fechgyn fydd a rhywbath mwy sylweddol na mwg yn dwad allan o'u gena' nhw. BILA YN MYFYR-DRAETHU. Mae Bila wedi cyfansoddi yr hyn a eilw fo yn fyfyr-draeth. Dyma fel y dywed: Peth hyll iawn ydi gwelad swyddogion eglwysi yn pasio eu gilydd yn ardaloedd Nantlle, ao yn pasio pobol er'ill heb ddeyd dim wrth eu gilydd. Prawf ydi hyn o can leied o grefydd ymarferol sy'n y byd. Ceir pobol yn ocheneidio ac yn ymofidio yn fawr ar y Sul, gan fynd, a'u penau yn hongian fel 'fala' oddiar frigyn coedan 'fala', M petasai hyny yn grefydd. Lol ydi peth felly. Nid peth y Sul ydi cref- ydd, ond peth pob diwmod. Cofier nas gall neb brynu crefydd1 yr un fath ag y gellir prynu swydd. Gwir y gellir cau cega' rhai eglwysi trwy ro'i yn dda at yr achos, er bod yn gwsmar da i was Shion Heiddan. Cam-ddywediad mawr ydi dweyd fod pobol y seiat yn mynd i'r daf- arn. Y gwir am dani yw, pobol y jlafarn sy' 'n mynd i'r seiat. Chewch ch'i ddim Cristion yn mynd i botio i'r dafarn. Ofnir fod disgyblaeth eglwysig wedi mynd allan o ddet yrwan. Dyna y rheswm fod gwedd mor anatdyniadol ar grefydd y dyddia' hyn: mae'r eglwysi wedi llygru. Cawn cystal pobol heb fod yn perthyn i'r eg- lwysi ag sy' 'n perthyn iddyn'hw. Arian yw prif beth yr eglwysi nid ysprydol- rwydd, nid cymeriad. NEWS I FY FFRYNDIA'. Parhau i ddyfalu y mae pobol Nantlle pwy ydw'i. Mae'r Boss yma wedi addaw ychydig o bolides i mi, ac mi rydw'i am'u spendio nhw yn rhanol o Benygroes i Nant- lle, Rhyd-ddu a Beddgelert. Disgwyliaf gael sgwrsus hefo Edward E. Edwards, W. B. Williams, 0. W. Jones, Pitar Williams, E. P. Jones W. R. Jones, D. Rees, I R. Robert Roberts, Evan Owen, W. I J. Jones, G. J. Griffiths, Richard W. I Jones, Tom S. Jones, John W. Roberts, D. W. Williams a Bob ei frawd o, a'r hen batriarch Z. Jones. Peidied neb a mynd i unrhyw draffarth hefo mi, hogia. Boy plaen ydw'i, wedi byw y rhan fwya' o fy oes ar fara calad a choffi, cig hallt a dyff. Os bydd arnoch'i, boys, isio i mi ddwad a scedan neu ddwy i ch'i, a darn o salt junk, anfonwch air per return, a deuaf a rhai i ch'i. Cofiwch frysio. JIM YN Y PORT. Mae Jim yn hoff iawn o Borthmadog, ac y mae o wedi anfon llythyr mawr yma yn deyd ei hanas. Mae gyno fo lot fawr am Stryt Wesla, a dywed betha' dyddorol am Benycei. Sonia am bobol yn cael deyd eu ffortiwn, ac am hudo i leoedd o addoliad o leoedd ereill. Drwg oedd ganddo fo welad y trad mor ddrwg: llonga' yn methu cael llwythi, a phobol yn methu cael gwaith.

GWYLIAU'R HAF. "I lan y mor yr awn ar hynt, I gwmni'r gwynt a'r tonau; Ao yno yn ei ddyfroedd glan, Y dvddan nonwn ninau." Yn ystod yr wythnosau dyfodol bydd llu- aws o bob oed yn gwibio yma ac acw trwy y wlad, er cael newid awyr, ao adgyfnerthiad natur ac ysbryd i wynebu dyledswyddau a gofalon y tymhor dyfodol. Ymwelir a glanau y mor, ac a'r ffynonau I gan luoedd o'n cenedl yn ystod gwyliau yr haf Mae llawer yn myned er mwyn pleser a mwynhad yn unig, ond y mae y mwyafrif yn ceisio adfvwiad ac adferiad iechyd a nerth, y rhai ydynt wedi eu hanmharu gan lafur a gofalon, neu anhwylderau y tymor blaenorol. Nid oes amheuaeth nad un o'r moddion goreu i gyrhaedd yr amcan hwn yw newid awyr, a newid golygfeydd a chwmpeini, ymdrochi yn y mor, ac vfc dyfroedd meddygol y ffynonau, gan fod hyn yn efieithio yn llesiol ar y cyfansoddiad. Ond mewn trefn i sicihau y budd mwyàf a derbyn mwyaf o I s, dylai yr ymwelwyr a'r lleoedd hyn wnyd defnvdd o Quinine Bitters Gwilym Evans-y moddion en- wooaf i gydweithio a newid awyr er cyn- orthwyo natur i ymryddhau oddiwrth nych- dod, no i nerthu y cylla, cryfhau y gewinau, n b'vrw allan bob anmhuredd o'r cyfansodd- ;nd. Dyblir y lies geir o'r gwyliau os gwiieir defnydd priodol o'r Quinine Bitfers pnn yn newid awyr. Pris poteli, 2s 9c a 4 6c yr un. I'w cael gan bob fferyllydd, nen trwy y post am y prisiau hyn yn un- iongyrohol oddiwrth y pf.-rchenogion-- Quinine Bitter* Manufacturing Co., Ltd.. Tilurvoltr. w.

r 0 BEN Y TWR. Y DADGORFFORIAD A'R PRIF WEINIDOG. Dychwelodd y Prif Weinidog o'r Vosges dydd Iaui yn dirf a grymus. Y mae y deyrnas eisoes yn eples yr etholiad. Y mae etholaeth ar ol etholaeth yn diasbed- ain gan anerchiadau Seneddwyr ac ym- geiswyr. Myn y Toriaid fod yr etholiad gerllaw, dywedant jod y Prif Weinidog wedi dychwelyd adref i ddadgorffori'r Sen- edd. Sylwodd Mr Herbert Gladstone, y Chwip Ryddfrydig, y cymer hyny le yn gynar yn Hydref. Ond gwrthyd Syr Robert Reed, yn ei araeth yn Dumfries, nos Iau, a choelio hyny. Byddai gweith- red o'r fath ar ei phen ei hun. Y mae gan y Llywodraeth ddwy flynedd o einioes.eto, a mwyafrif grymus wrth ei chefn. Nid oes dim yn yr amgylchiadau yn galw am eth- oliad, ebe Syr Robert. Dichon hyny fod yn wir; ar yr un pryd, da y gwyr y Wein- yddiaeth mai goreu po gyntaf os am ail dymor o ymddiriedaeth gwlad. Yn mhen chwe mis eto bydd yr etholwyr yn gwybod traul y rhyfel, y difrod a wnaed ar fywyd- au; a daw caledi prisiau uchel i wasgu'r werin i gyfyngder. Ceisio rhagflaenu yr ysbryd siomedig ac anfoddlon sydd yn sicr o gael ei eni a'i fagu yn misoedd y gauaf dyfodo!—dyna paham y beiddir myned ar I draws defod ac arfer, a son am wthio eth- oliad ar y wlad cyn yr amser. BALANCE SHEET Y LLYWODRAETH. Nid oes ar yr un masnachydd arswyd llunio mantolen o'i amgylchiadau bydol, os ei amgylchiadau mewn cyflwr da. Ofn y balance sheet sydd ar y Weinyddiaeth. Gweithred gyfrwys plaid bryderus fyddai etholiad. Ond gwna y son am dano les. Ymgymerodd gwyr craff a phwyllog a dar- paru mantolen deg o ystad afradlon y Llywodraeth. Twyllodd yr etholwyr yn erchyll. Afradlonodd gyfoeth y wlad ar raddfa eithaf gwastraff. I'r Cymro a fyn weled drosto ei hun wir gyflwr pethau, dymunem argymell yn wresog erthygl rymus y Parch Evan Jones, Caernarfon, yn y "Traethodydd'' cylchredol. Yn wir, da y gwnelai Cynghor Cenedlaethol Rhydd- frydwyr Cymru pe yr argraffent yr ysgrif i'w gwasgaru dros bob rhan o'r wlad. Y mae llunio ei gwell yn beth anmhosibl. Ni wna y mesur lleiaf o gam a'r Llywod- raeth; yn unig dyd gerbron y darllenydd gronicl ffyddlen a chyflawn o'i haddewid- ion a'i chyflawniadau. Ac y mae hyny yn ddigon i gall. Gwel a'i feddwl ei hun y fantais uniongyrchol o drosglwyddo awen- au gwlad i ddwylaw gonestach. CYMANFA DDIRWESTOL GWYNEDD. Cynhaliwyd Cymanfa Gwynedd eleni yn Nghaernarfon. Nid oedd dim newydd i'w ddisgwyl yn y gweithrediadau. Eto da y gwneir yn dal oynrychioliad o'r achos dir- westol gerbron y wlad. Dydd du iawn ar y deyruas fyddai dydd priddo llwyrym- wrthodiad. Haedda cwestiwn y ddiod le amlwg yn yr etholiad agoshaol Bwyty'r fasnach feddwol ymysgaroedd y deyrnas. Treulir cant a thriugain o filiwnau o bunau mewn deuddeng mis am ddiodydd sydd yn gwneyd dynon a merched yn gymwys i gar- charau, tylotai, a gwallgofdai. Gwelwn fod amryw "ddwylaw newyddion" yn y Gymanfa eleni. Hyfryd gweled yr "hen ddwylaw" yn glynu hefyd. Ymwthiodd cwestiwn yr Aelodau Seneddol Rhyddfryd- ig sydd yn gwerthu eu doniau er gwasan- aethu y fasnach feddwol yn y llysoedd ynadol i sylw, a bu yn ddefnydd peth dadleu. Gofynai un dadleuydd hirben, A yw masnachwyr yn arferol a gwrthod gwerthu nwyddau i dafarnwyr am eu bod yn dafarnwyr? Ond cytunodd aelodau y Gymanfa yn lied unfrydol i wrthod eu cefnogaeth i'r bargyfreithwyr hyny sydd yn gweini er parhau hoedl achos sydd yn dad drygau aneiryf. TRANSVAAL: FFOEDIGAETH KRUGER. Ffoedigaeth y cyn-Arlywydd Kruger o'r Transvaal yw prif newydd yr wythnos. Cyhoeddasid er's tro fod ei fryd ar hyny. Rhagwelai y byddai yn sicr o gael ei ddal cyn bo hir, a chan na fynai yr awdurdodau Seisnig fyned i amodau ag ef fel y gallai roddi ei hun i fyny o'i fodd, nid oedd lwybr agored arall o'i flaen ond ffoi. Yr oedd arswyd alltudiaeth yn ei ddilyn fel hunllef er's misoedd. Nos Fawrth, cyr- haeddodd borthladd Lorenzo Marques. Diau fod rhyw lestr Ffrengig neu German- aidd at ei wasanaeth. Tybir ei fod a'i fryd ar gyrhaedd Ewrob ar hyd ffordd Madagascar. Ni pharodd ei ffoedigaeth y mesur lleiaf o gyffro yn y wlad hon. Braidd nad oes sail i gredu fod yr awdur- dodau yn falch o'r ymwared. Dioddefa'r hen wr oddiwrth afiechyd neillduol, a chan ei fod yn 75 nis gall ei ddyddiau fod yn llawer. Cyrhaeddodd ei gyfoeth o'i flaen —peth yn onest a llawer yn lladrad. Dv- wedir fod dtwy filiwn wedi cael ei dros- glwyddo ganddo yn enw ei wraig a'i ber- thynasau i ariandai Paris a Holland. Yn v modd yma y cilia Kruger-un o gymeriadau rliyfeddaf hanes i'r cysgod. Prin y mae gwr yn fyw heddyw a dywalltodd gymaint o waed gwirion. Ac eto y mae yn. "dra chrefyddol." Darllen Salmau melldithiol ac edifeiriol yw ei fwyd a'i ddiod yr wyth- nosau hyn. TRANSVAAL: GWAWR HEDDWCH. Tybia rhai fod ffoedigaeth Kruger ar fedr dwyn heddwch i fro yr Afon Faal, ereill a ddywedent fod y cadfridogion am ei gael oddiar y ffordd er parhau y rhyfel. Fodd bynag, nodir dyddiad ei ymadawiad ef a'i osgordd o Lourenco Marquez. Ni ddywedir fod Steyn yn y fintai. Awgrymir fod y Cadfridog Botha yn pysgota amodau er rhoddi ei hun a'i gadlu i fynu. Ni wydd- ys eto wir fwriadau DeWet a Lucas Meyer. Taenir rhwydi lawer er oeisio eu dal. Dy- chwelodd Arglwydd Roberts i Pretoria. Y mae map symudiadau y fyddin Brydeinig yn eglur. A Buller o Lydenburg i Spitz Cop a Pilgrim's Rest; a French o Carolina i Barberton; ymwthia Hutton a Henry i Waterval Onder a chymer Pole-Carew feddiant o ffordd haiarn Bau Delagoa. Ymlidia Hunter ar 01 haid o Foeriaid Tal- aeth yr Afon Felen. Yn eu brys wrth ddi- ano, a offer rhyfel a chynhaliaeth y Boer- iaid yn llai lai. Delir eu hanfeiliaid wrth y degau a'u pylor wrth y miloedd gan eu herlidwyr. Yn ddiweddar y maent hwy- thau wedi dinystrio offer rhyfel yn dra hel- aeth, fel nas gallant barhau yn hir ar eu gwibdeithau, dinystriol. Apwyntiwyd y Cadfridog Baden-Powell yn benaeth hedd- lu newydd y Transvaal. Gwneir arwr o "hono gan ddinaswyr Capetown y dyddiau hyn. Aeth yno am enyd fer o seibiant cyn ymaflyd yn ei ddyledswyddau newyddion. Rhan o'r cyfnewidiad a ddygodd y gwrth- ryfel oddi amgylch yw newid enwau y ddwy weriniaeth. 0 hyn allan gelwir y Transvaal yn Dalaeth yr Afon Faal (Vaal River Colony), a Thala'eth Rydd yr Afon Felen (Orange Free State) yn Orange River Colony. Nid yw yr awdurdodau dinesig yn Ilai egniol na'r cadluoedd. Carthu allan ddinaswyr ysgymun o'r din- asoedd yw eu llafur hwy. Anfonir pob gwr amheus ao anheyrngar i Ewrob. Nis gellir heddwch parhaol heb weinidogaeth y nithio a'r pure. r Y PLA YN YSGOTLAND. Hyd yma nid oes argoel fod meddygon Glasgow yn enill goruchafiaeth ar y pla. Yn hytrach efe sydd yn tynhau ei afael ac yn enill tir newydd. Torodd allan dri achos newydd yn ystod yr wythnos. Y mae un ar bymtheg yn awr o dan y pla, a gwylir 113 o bersonau. Cymerwyd adeil- ad arall, trydydd, er cadw y rhai sydd o dan wyliadwriaeth gyda'u gilydd. Sylwyd fod yr holl achosion yn dyfod o'r un fro isel a thlawd yn y ddinas. Nid oes ball ar egnion yr awdurdodau er atal ei rawd. Trochir yr heolydd, yr adeiladau, a'r cwt- erydd a gwlybyron gwrth-heintus yn ddyddiol, a chedwir yr holl ddinas o dan oruchwyliaeth y gleudid llymar. MR IRA D. SANKEY. Y mae miloedd o'n darllenwyr yn cofio y canwr poblogaidd Mr Sankey-cyfaill a chydweithiwr a'r diweddar Mr Moody. Daeth y boneddwr ar ymweliad a'r wlad hon yn ystod yr wythnos. Glaniodd yn yr Iwerddon, a brysiodd at ei gyhoeddiad i Lundain. Nos Iau yr oedd Neuadd Exeter yn orlawn a miloedd oddiallan. Canodd Mr Sankey gyda dylanwad effeith- iol. Sylwyd fod ei lais mor gryf a phur ag yr arffciai tod ar ei ymweliadau blaenorol. Yr wythnos nesaf bydd yn cymeryd rhan ^|rbtenig yn agoriad oapel newydd y di- weddar Mr Spurgeon. Edrychir yn mlaen gan filoedd am wleddoedid ysbrydol godidog yn ngwyl yr agoriad. Pery yr wyl am amryw ddyddiau. Y PLA: PA BETH YDYW P Gwedi ymddangosiad y pla yn Nglasgow, naturiol yw yr ymholiadau yn ei gylch. Y mae llawer enw arno megis y x du, Pla'r Dwyrain, Pla'r Aipht, a Pla'r Chwa- renau (Bubonic plague). Galwyd ef yn bla'r dwyrain am mai brodor oddiyno yw efe, a galwyd ef yn bla'r Aipht am ddarfod iddo ar un adeg hir drigo yno. Gelwir ef yn bla du am ei fod yn duo lliw corph y dioddefydd, a gelwir ef yn bla'r chwarenau oherwydd ei fod yn enyn chwarenau poenus yn y rhai a darewir ganddo. Ei fod yn hen afiechyd sydd adnabyddus i haiaes er's oanrifau, ac nid oes dadl am ei nerth marwol. Ymwelodd ag Ewrob yn y bedwaredd ganrif ar ddeg, a gwnaeth eroh- hyllwaith mewn tymor byr. Cyfrifir iddo ysgubo ymaith 25,000,000, neu un ran o bedair o holl drigolion y Cyfandir. Ni ddiangodd Prydain a diiffaethodd Cymru. Y mae yn dra heintufi ac yn odiaeth o ym- lyngar wrth bob peth-pridd y ddaear, tai, dodrefn, dillad, Uwch. Ymesyd ar lygod mawr a phob math, a'r anifeiliaid dofion. Dadblyga wyau neu hadau yr haint weithiau ar fyr dro, bryd arall gwedi hir ddyddiau. Cydia'r haint yn y corph di'wy yr ysgyfaint, y cylla, doluriau yu y eu awd, a'r cyffelyb. Glendid eithriadol gan hyny-heolydd, cwterydd, anedd-dai, dilladau, a chyrph glan-dyna yr amddi- ffynfa oreu rhagddo. AMERICA: BRWYDR CORWYNT A'R MOR. Y mae yr ystorm erchyll a ymwelodd a thalaeth Texas yn ystod y Sadwrn, wyth- nos i'r diweddaf, heb iddi ail ond odid mewn hanes. Rhuthrai y corwynt yn ol can' milldir yr awr. Ymdd^igys megis pe dau gorwynt wedi myned i wrthdarawiad a'u gilydd-un o'r mor a r llall o lychlyn Mexico. Disgynaaant ar dref fawr Gal- veston, a chyda chynorthwy tonau y mor difawyd y ddinas i fesur helaeth. Saif y dref ar ynysig cydwastad ag arwynebedd y mor, a cliall i'r dyfroedd godi yn dr-a uchelhvrddiwyd y tonau gorwyUt dros wyneb yr holl ddinas. Ni chaed hamdden eto i wneyd amcangyfrif teg o'r difrod anaele a wnaed. Tybiwyd ar y cyntaf fod 3000 wedi cael e Uadd a bodda; i fyny yr a y cyfrif yn ddyddiol. Diwedd yr wyth- na yr oedd yn 8000. Cyffelyb oedd y dif- rod a wnaed mewn trefi ereill, megis Al- vin, Houston, Allaloma, Clodine, a Hitch- cock. Daliodd y ddryoin fawr un dren oedd wedi gadael Galveston gyda 80 o deithwyr, a dinystriwyd yr oil. Wrth gwrs, y inae-collediou ar eiddo yn filiynau lawer o ddoleri. Nid oes na dwfr na llun- iaeth wedi eu gadael i'r rhai gwaredigol. Ysgubwyd miliynau o fwsieli o wenith a rice i'r mor, a din- ystriwyd gwerth 5,000,000 o gotwm. i'oenus i'r eithaf yw hanes y negroaid ac ereill sydd yn yspeilio cyrph y meirw. Saethwyd pedwar ugain (Jr lladron, a chaed eu llogellau yn llawnion o fysedd a darnau o glustiau; y tlysau a'r modrwyau aur oedd gwrthrychau eu blys. Ar gyfrif y gwres ajiferth angenrhaid llosgi cyrph y meirw. GwneIf teisi ohonynt i'r pwrpas. Eir a channoedd ereill allan i'r mor, a bwrir hwy i'r gwaelod wrth bwysau. Di- oddefodd yr holl dalaeth i fesur mawr oddiwrth y ddrycin enbyd.

Llosgwyd dau o blant o'r enwau Lily ac Amy White i farwolaeth nos Sadwrn, yn 63, St. Essex road, Llundain. Penderfynodd gwarcheidwaid Beverley, ddydd Sadwrn, trwy gaith o bleidleisiau yn erbyn pedair, fod perdoneg yn caèl ei phrynu i'r tlotty, am swm heb fod dros 25p.

l.IuosogrwrddjGyfreithwrr Oyledog. Y mae un cyfreithiwr eto wedi ei anfon i garohar am gamddefnyddio arian ei gws- meriaid. Y ti-xeddwr y tro hwn ydyw Horace Melville Smith, yr hwn fu yn sefyll | ei brawf ddydd Sadwrn yn y Llys Troseddol Canolog. Ymddengys fod Smith yn gweithredu fel cyfreithiwr yn Euston road, Llundain. Darfu iddo gynghori hen fon- eddiges, yr hon a drigai yn Worthing, i roddi 400p iddo ef i'w cadw. Hyny a wnaeth, ond methodd yr hen wraig a ohael dim ond 132p yn ol. Yr oedd y carcharor wedi bod yn fethdalwr ddwywaith. Wrth sylwi ar yr achos, dywedodd y Barnwr Buck- mH fod cynifer a 359 o achosion cyffelyb yn erbyn cyfreithwyr wedi bod gerbron ers naw mlynedd, gan achosi mwy na thair miliwn o bunau o golled i wahanol gwsmeriaid. Ded- frydwyd Smith i ddeunaw mis o garchariad yn yt ail ddosbarth.

—————————— Hunanladdiad Morwyn yn HghaerUeon. Yn Utkinton, yn agos i Taporley, cyn haliodd Mr J. G. Bate drengholiad ar gorff Eliza Emily Craven, geneth oddeutu deu- naw oed, yr hon a wasanaethai fel mor- wyn yn nhy Mr Ardem, Burton. Dydd Mawrth diweddaf hysbysodd y drancedig ei chyfeillion ei bod wedi ymadael o'i gwas- anaeth; ac yn mhen ychydig wedi hyny canfyddodd bachgen, yr hwn oedd yn casglu mwyar duon, yn agos i Old Quarry, Utkinton, het a diilledyn arall, perthynol i'r drancedig, ynghyda llythyr, *yn ymyl llyn lIe y canfyddwyd ei chorff wedi hyny. Darllenai y llythyr fel y canlyn :Anwyl Dad a Mam. Dyma y llinellau olaf a gewch oddwrthyf fi, ac yr wyf yn tobeithio byddaf yn farw pan y darllenwcl hwynt. Yr wyf yn gwybod ei fod yn beth rhyfedd iawn i mi eich poeni fel hyn, ond mae fy nghalon ar dori. Y mae fy nghariad yn anadnabyddus i chwi, felly bydded i chwi gredu mai y rhai hyn ydynt fy myfyrdod- au olaf Felly, ffarwel am byth. Rhoddwch fy nghariad i fy mrodyt a fy chwiorydd. Byddwch garedig wrtiynt." Yna dibenai y geiriau canlynol y llythyr: i "Deuwch ataf fi bawb a'r y sydd YA flin- derog ac yn Ilwythog, a mi a esmwythaf amoch." Dychwelwyd rheithfarn ddarfod i'r drancedig gyflawni hunanladdiad, ond nid oedd dim tystiolaeth i ddangos yn mha sefyllfa yr oedd ei synwyrau ar y pr)d.

Tnadlys Bwrdeislol Caernarbn. Dydd Llun, gerbron y Maer (Mr W. J. 'Williams), Dr Parry, a Mr Edwtrd Hughes, cyhuddwyd tri o fechgyn a'r enwau Rowland Rowlands, Baptist streEt; W. N. Saddler, eto; ac Bran R. Jonts, Henwalia, o ladirata afalau o ardd Mr :to Rcberts, Bryn Helen. Ar ol gwrandaw Ir amryw dystion, gorohymynwyd iddyit gael ourfa a'r wiaten.-Cyhud,.dw-yd R-otoatj Williams, Hen Shop, Waenfawr, o yru dt. gylch heb oleu. Gwadai y diffynydd y cj. huddiad. Dirwywyd ef i 5s ar costau.— Am fod yn feddw ac afreolus dirwywyd A, Ferla, Stryd Waterlw, i 29 6c a'r costau; Amgyffelyh drosedd, dirwywyd Charles May, Stryd Waterlw, i swm tebyg. Cy- huddwyd. y diffynydd yn mhellach o ym- osod ar heddgeidwad pan ar ei ddyled- swydd. Dirwywyd ef i 5s a'r costau.- Gwysiodd Susannah Davies, Mermaid Court, Mary A. Jones, Crown street, o'i bygwth hi. Hefyd gwysiodd y ddiffyn- yddes wr yr achwynyddes o eyffelyb dro- sedd. Taflwyd yr achos allan.—Am fod yn feddw ac afreolus anfonwyd Margaret Parry, Mount Pleasant, i garchar am byth- efnos.

Dirwyo Percben Gwelthfa. Yn Holmfirth, dydd Sadwrn, dirwywyd un John Bower, gwlariSn wneuthurwr, i 15p am ymddwyn yn greulawn tuag at eneth oedd yn ei wasanaeth. Ymddengys i'r eneth daflu careg i lyn y felin. Dywed- odd yntau wrthi am fyned i chwilio am dani ac i'w chyrchu oddiyno. Petrusodd yr en- eth. Taflodd yntau hi i'r dwfr, ac archodd iddi ei rhydio.

OLD FALSE TEETH BOUGHT. Many ladies and gentlemen have by them old or disused false teeth which might as well be turned into money. Messrs R. D. and J. B. Fraser, of Princes street, Ipswich (established since 1833), buy old false teeth. If you send your teeth to them they will remit you by return post the utmost value; or, if preferred, they will make you the best offer, and hold the teeth over for your re- ply. If refence necessary apply to Messrs Bacon and Co.. Bankers. Ipswich.

Ymweliad Due Efrog ag Awstralla. AGOR SENEDD GYNTAF Y WERIN- IAETH. Hysbysir fod Ei Mawrhydi y Frenhines wedi cydsynio ag awgrymiad Ardalydd Salisbury, i'w Huchelderau Brenhinol Due a'r Dduces o Efrog dalu ymweliad a thref- edigaethau Awstralia yn y gwanwyn nesaf. Bydd i'w Mawrhydi awdurdodi ei Uchel- rer Brenhinol y Due o Efrog i agor yn ei henw dfymhor cyntaf Senedd Gweriniaeth Awstralia. Er fod y Frenhines, yn naturiol, yn teimlo yn anhawdd ganddi ymadael gyda'i hwyr am amser mor faith, y mae yn cjkl- nabod pwvsigrwydd yr amgylchiad, yr hyn sydd yn uno trefedigaethaut Awstralia mewn un weriniaeth, ac y mae yn awyddus i ddangos ei dyddordeb uwfn yn yr hyn oil ag sydd yn ymwneyd a buddianau a chysur ei deiliaid yn Awstralia. Mae Ei Mawrhydi ar yr un pryd yn dy- muno oydnabod y teyrngarch a'r ffyddlon- deb a ddangcswyd mor helaeth a pharod gan y trefedigaethwyr yn nglyn a'r rhyfel yn Neheubarth Affrica, a dewrder- ei milwyr trefedigaethol. Mae cydsyniad Ei Mawrhydi, wrth gwrs, yn golygu fod pob peth yn bodoli y pryd hyny mor ffafriol ag ydynt ar hyn o bryd, ac na bydd dim o bwys cenedlaethol yn galw am bresenoldeb y Due yn y wlad hon.

Pwy sv'n Euog ? Torwyd i mewn i dy dynes o'r enw Airs Gardener yn Glasgow ddydd Sadwrn, drwy i arogl gael ei deimlo yn dod oddimewn. Gwelwyd dynes yn gorwedd ar y llawr yn haner ymwybodol, a'i mherch ugain oed yn gorwedd yn ei gwely yn farw. Yr oedd corph y ddynes ieuane wedi ei ddadan- soddi gymaint fel nad oedd sicrwydd o'i marwolaeth.

IlllwDldd Gwallgof. Gohebydd o Efrog Newydd a ddywed fod Moses Fowlereliase, y miliwnydid Americanaidd, wedi myned yn wallgof, ac wedi ei gyfyngu yn awr mewn ysbyty yn Mharis. Dyn ieuanc un ar hugain oed ydyw. Dywedir fod rhai yn cynllwyn am dano, er mwyn myned a'i gyfoeth ymaith.

Ymosodiad ar Wralp yn Aberystwyth. Yn Mwrdd v Gwarcheidwaid, dydd Llun, dywedodd v Parch T. A. Parry, oadeirydd pwyllgor y ty, fod dynes wedi.ei derbyn i mewn i'r ty ychydig ddyddiau yn ol mewn cyflwr difrifol. Yr oedd ei gwallt wedi ei dynu ymaith yn rhanol, ao yr oedd ei chorph yn orchuddedig gan friwiau. Dy- wedai ei bod wedi ei churo, ond ni chy- huddai neb. Yr oedd adroddiad y medd- yg yn Haw y meistr. Dywedai Mr Joseph Morgan, v swyddog cynorthwyol, i'r ddyn- es gyfaddef mae ei meistres mewn ffermdy neillduol oedd wedi ymosod ami. Gwel- odd y feistres, ond gwadai hono na ddarfu iddi hi gyffwrdd a hi, ond rhoddodd ar ddeall iddo fod cweryl wedi bod cydrhwng y ddynes a gwasanaethyddion perthynol i'r ffermdy. Credai y Cadeirydd y dylent wneyd ymchwiliad, ond dywedodd y Clerc mai aohos i'w roddi yn llaw yr heddgeid- waid ydoedd. Dywedai Mr Morgan ei bod yn derbyn 6p yn flynyddol o gyflog. Mr James Jones: A ydyw yn wan yn ei syn- wyrau? Mr Morgan: Ydvw. Rhoddodd y Bwrdd y Clerc ar waith i roddi yr achos yn nwylaw vr heddgeidwaid gyda'r bwriad i ddwyn yr achos yn mlaen.

TO THE DEAF.—A rich lady cured of her Deafness and Noises in the Head by Dr Nicholson's Artificial Ear Drums, gave £5000 to his Institute, so that the deaf people unable to Proetlye thd n»ar TWiims' may have tbon, free. Address: The Ncholson Institute "Longcott, Simners- bury, London, W-

CADBURY'S COCOA, on the cestlrjony of the ''Lancet," "represents the standard of highest purity." It is entirely free from all foreign substances, such as kola, malt, hop, Ac., nor is aikali used to darken the colour (and so deceive the eye). Dr An- drew Wilson, in a recent article in th, "II. lustrated London News," writes: "Cocoa is in itself a perfect food, and requires no additional drugs whatever." CADB CRY'S COCOA is absolutely pure, and should be taken by old and young, at all timed-and in all seasons; for. Children it is an ideal beverage, promoting healthy growth and development in a remarkable degree. In- sist on having CADCJBRY'S, as othet Cocoas are often substituted for the sak* of extra profit. g.,Jd Gulf in Paeketar tud tin; ,.vV r, Rhestr o Lyfrau CYHOEDDF.DIG AC AR WERTII GAM SWMNI'K WASG GENEDLAETBOL GYMREIG (CYF.), 8WYDOFA'R "GENEDL," CAERNARFON. $f Gellir cael yr oil i'r Uyfrau isod drwy y post ond anfon le. gyfo pob SvlM sty elodlad. BJIiOOUTIOR AND otxlori. Designed for Classes and Private Stu- dents. By the Rev. T. C. EDWARDS. D.D.. Professor of Elocutioo, Graduate of the National School of Elocution and Oratory, Philadelphia. US.A. Pride 216 Od CONTENTS: HOW to Say Quftttons and Answers—Breathing Exercise:—Articulation- Vocal Exercises Vociti Forrns- Geature- Roadinp Poetry Reading the Bible n,vina Reading Dramatic Selections Oratorical Selections-Miscellaneous Selections. THE VISIONS OP THETLEEPIHG A BARD, being Ellis Wynne's 0*el«di<. aethea y Bardd dwse." Translated by Robert Gwyneddon Da vies. Price 2s. 6d. ILLUSTRAT<nss: Glasynys, the birtioplpao of E" WYxme; -F, of Ellis Wynnt's Handwriting CONTEN I Genealogical Tables—IntroduC don-Tib-e Author's Life—The Text-The Sum- mary I. Vision of the World 11. Vision of Death-III. Vision of Hell-Notes. WTWEIHYDD LLYSIEUOLI IECTD-DR. COFFIN, sef Meddygddysg Nattiriol yn wyneb Afiechyd; wedi ei gyfieithu t'f Gymraeg o'r Seithfed Argraphiad Saesoneg. Argraphiad new/dd diwygiedig Pris II. 8a. CYNWYPIAU: Rhagarweiniad-I. Am Fywyd ag Ysgogiad —• II. Parhad III. Am ranau Cyfansoddiadol y Corph Dynol-IV. Am Natur Afiechyd — V. Am Gyfryngau Physygwrol yr Ysgolion Meddygol —VI. Parhad—VII. Cyf- ryngau Iachaol Natur-VIII. Llysiau Bolrwymol —IX. Meddyginiaethau Cryfhaol neu Chwerwon —X. Dwfr-Beryddion- XI. Meddyginiaethaa Gwrth-Glafriol-XII Meddyginiaethau GisuoP ÁIII. Cartholion. neu Feddyginiaethau Rhyda haol- XIV. Sylweddau Llysnafeddawg —XV Enaint ac Elion-XVI. Am Yabortbi-XVII. Anhwylderau Plant Dolur y Genaii Magu Danedd-Y Llyngyr-Y Frech Wen-Brech y Fuwch-Brech yr leir—Y Frech Goch-y Clefyd Cach Y Pis XVIII. Diffyg Treuliad- Y Clefyd Melyn—XIX. Y Parlys-Y Gewynwsl —Y Gymalwst-Dawns St. Vitus-XX. Llewpg feydd Dirdyniadol—Haint Dygwydd—Lle^Tf* fcydd y Fam —XXI. Y Parf,s Mud —XXII. Cytymau Gwythi-Isder Ysbryd—Bolrwymedd -XXIII. Y Colic Y Geri Marwol- XXIV. ..eri Asia—XXV. Rhyddni y Corph Clefyd y Gwaed-Clwyf y Marchogion—XXVI. Gwaeda drwy y Ffroenau Crychneidiad y Galon Tafliad Crach.Boer-Dolur o'r Pen—XXVII. Chwydd Coch Tan Eiddwf Llosgiad yr Ymenydd — Clwyf y Llygad Dolur Gwddi Chwyddedig —XXVIII. Y Dolor Gwddf Pwdr -Dolur Gwddf (Croup)—Yr Eisglwyf—Chwydd Coch yr Ysgyfaint XXIX. Chwydd Coca y Cyua- Cliwydd Coch yr Ala Chwydd yr Ymysgaroedd Chwydd Coch yr hlwlod-Y Gynddaredd—XXX. Y Dropsi Asthma, neu Glefyd yr Ysgyfaint XXXI. Dariodedigaeth yr Ysgyfaint—XXXII. Parhad Darfodedigaeth —XXXIII. Y Man-Wynion a'r ScyrS —Dolur- iaw y Glust—Byddardod—Ymgrafu, r f yr Itch —Llosg T4n as Ysgaldiad—Llosg Eira *eu Rew yn y Cnawd-XXXIV. Ciefyd-XXXV. Byd wreigaeth, ac Afiechyd Bonywod xxxvi Gosod Esgyrn —XXXVII. Y Dolur Drwg- Addysgiadau yn mherthynas i Gasglu a Chadw (lytiau, Rhisgl, k H "XII CYMRU. Gan Oven U. Kdwards, N.A. Y mae y ddwy ran ya awr yn barod. Pris Is. 10. yr aim. Rhan !.—if yd farwolaeth Gvoffyid at LlJ- wslyn ytt iCM. C*jwv*iip: Cyrtvra—Y Ceahedloedd Crwvdr —Y Rhufeiniaud—T S«e»on—Arthur—-MMlgwrf Gwyasdd—Brwydr Caer—Colll'r Gogledd—"V Cenhedloedd Duon—Dau Frenin Galluog—Yr Hen Grefydd-Y Grefydd Newydd-Trem yn ol. Rhan 11. lyd farwolaeth Graffydd ab Cyaan yn 1137. CYNWYSIAD: Ymosodwr Newydd—Tri Chryf Arfog-Dau Dywysog-Brycheiniog a Morgan- nwr-Caethiwed Gruffydd ab Cynan-Rhyfel. oedd y Brenin Coch LlethuV Norman .'r Cymro—Geni Gwladgarwch Owen ab Cad. vgan — Gruffydd ab Rhys — Eglwys Cymru— Diwedd y ddau Rutfydd pA FODD I DDAFLLEN Y BEIBL. xGan y Proff. W. F. Adeney. M.A. Wedi ci gydeithu gan y Parch. D. E. Jenkins, Porth- Diidog. gyda Rhagymadrodd gaa y Parch. Rd Hughes, B.A., Aberystwyth. Prif Is. Llias, h. Sc. 0 bob lie, fe ddylid dysgu'r gwir yn yr Ysgol Sul, ac i bob Crislion, y cwestiwn cyntaf ynv 132TH SYDD WIX ? Cyn belled ag y mae yr josibl. ar hyn o bryd, gall yr efrydydd gar gwybod byny ya y llyfryn bychan hwn. Dyl. fod yn meddiant pob Cymro." VR MWYN IESU. Gan Oven M. Edwards, UJk. Prla Bwllt. Clorian Bnled, It. 6e. CYNHWYSIAD Allor newydd Ffrainc ai t lesu-Diwypyr Paris-Y Gwenith Addfed- Dechreu'r Erlid — Breriln mewn penbleth i L-lais Udgorn Tan hen Aelwyd Dinasoedo .Voddfa Morindol Yr Hen &'r'Nowydd Deddf Greulori-Eglwys 'Galfinaidd Ffrainc- iobaith am Noddfa—Arweinwyr—Cydfrad- ». ieth Amboise-Cynhadledà Poissy-Diweinio'. Cledd—Cynllwyn a Bflovydrau-Cyfiafan D., ;vvyl BiLrth,olomew Diwedd yr Hen Geahefe zoth-Hiraoth yr Anialwch. ETGLAD8T0NI. GUI y di- • weddar AP VFA1MW1U Pris 1 <11M, 1. Ua o'r llyfran mwyaf eryno a ehynwysfa* yn cyawys amryw ddarhiniau. CYNWYSIAD: I. Bore II. Cychwyn fr' Gwleidyddwr-In. Cymeryd Swydd—IV. Ye y Cyngor Cyfrba-V. Masnach Rydd-VI. ? ,)Yngvw- VII. EiGyUideb cyataf- VIII Ynysoedd lonii-IX. Treth y P rr-x. Newid Etholaeth-XI. Ei Weinyddiaeth gyntaf—XII Yn nhir aeillduaeth—XIII. Ei Ail Wainydu- iaeth-XIV. Ei Drldedd Weinyddiae I—XV. Ei Bedwaredd Wetimyddiaeot-XVI. jUachl:^ Haul—XVII. Mr. Gladstone a Chymru, Ac. pHWARELI A CHWABBLWYB Gan W. J. Parry, Bethesda. Cyn-Lywydi yr Undeb. Cynwysa wybodaeth tra gwertlt fawr, na eheir yn un man arall. Pris Soot". go', Is., a Is, 9e. CYNWYSIAD Map cyflawn o Chwarel y Pen* rhyn-Rhostr o bnsian Llechi o 1812 hyd 189 —Hanes Strikes i8as 1846, 1865, a 1884^ 3ynilun o Fwrdd Cyflafareddol—Crynbodeb 'stadegaii y Llywodraeth—&c.. fte- TFAH MEHtiDYDD: Rhamant Gym- reig-Digwyddiadati Cyffrous-An turiaeth an Peryglus. Pris Is. CYNWYSIAD: I. Ansawdd Cymdeithas, &c.- II. Syr Hugh Mafing, Aberg-Ia,slyn-III. Cad- ben Ifan Meredyua -IV. Alice Madog V Meredydd yn Dolfriog-VI. Ymladdfa farwol- VII. Cadben Rhys Wyt) a'r "Llwynogod VIII. Castell yr Hafod- IX. Fflam canad a terch—X. Arglwydd Harold a Meredydd-XI, "omin Lianfrothen-XII. Cyflwyno r Allwedd '_XIII. HeIynt y Saethu—XIV. Harold wedi ei bfruddio j(V. Y Cwnstabliaid a'r Ustus— 2VI. Meredydd yn galed arno—XVII. Rhwym- elig trwy lw XVIII. Dirgelwch XIX. Y Cwpbwrdd yn y mur XX. Wil WiriOD a'i nigesau-XXI. Owain Llwyd y Cyfreithiwr- Sell. Cynlfunio Bradwriaeth XXIII. Y ctddu dan y goeden—XXIV. Ysgarmes flleinig —XXV. Ystafell yr Ysprydion-XXVI Rhy- bt^dion Difrifol—XXVII. Y Castell ar din— XJ.VIII. Oatguddio r gyfrinach—XXIX Addef a thydnabod-XXX. Hawlio'r YstAd — XXI. U^gyfarihiad. ORIAU YN Y WLAD, neu Gyd- ymaith Gwyliau Haf. Gan Anthropos. Prills. CI or Iau caled Is. 6c. C>NHWYSIAD: Y Gwahoddiad—Yr Hen Gy- myaeth — Pont Cwmanog Hafdaith yn Lley^—Yn Mro Goronwy—Haf-ddydd yn Eryr —Miin y Glyn—Llythyr at Arlunydd—Tair Goly^tii Gwlad Etn Fardd- Y Rhodfa drwy y yr Yd -Rhwng y Mynydd a'r Mor-Bedd Bardd-Eglwys Dwynwen-Ffynon y Tylwytb Teg-Gweled Anian—Yn Mrig yr Hwyr Bardd y Gwanwyn—"Mis Mai. DARLUNIAU Yn Nyjfrjn GUlynant-Pont Cam ttnog-Yn MID Gorolluy-Haj-ddydd yn Eryri Eglwys Llanrhyddlad-Gtvlali Eben Fzrdd-Llata, DWYhwen-Bro J' Llytiali-yx Nyffryn Conwy FJOPIAHT Y PARCH. J, PRICHARDL 90 Amlwch (gyda Darius chagorol o'r gwitb rych). Gan el Fvawd, yn nghyda Rhagdraetfc ydiwadttar Barcb. W. B. Joùes (Goleufry- h. Ie. CYNWYSIAD: Rhagymadrodd yr Awdwr- Rhacdraoth 7. Aebau, Hanes a nodweddion ai fam-Helyntion ei dad yn Mynydd Parya -Aclodan eraill o'r teulu-.I. Boreu ei oes- Gofal ei fam am dano yn ei ieuenctid—Tyst iolaeth ei hen gyfoedion Ei fywyd hyd ef dderbyniad yn aelod eglwysig, etc. III. Ya dechreu areithio ar Ddirwest—Yn yr Ysgol Sab- bothol Ei gyfeillgarwch A'r hen frodyr Yo darparu at y Weinidogaeth—Y gwrthwynebiad a gafodd, a chefnogaeth y Parch. Willians Roberts, Amlweh-IV. Yn dechreu pregethu- Ei dderbyniad ar brawf gan yr eglwys yr Amlwch Ei fynediad i'r ysgol yn Holt— Myned i'r Bala -Ei benodiad yn genhadwr I Mancott-Ei briodas-Ei ddyfodiad oddiyno I Amlwch—V. Ei ordeiniad i gyflawn waith y weinidogaett -Yn cael y diweddar Barch. David Morgan i Sir Fon, a'i weitbgarwch cyn y die ^ygiad a chyd ag ef. yn nghyd a'i fynediad yn 5*§ail i eglwys Peniel, Borth, Amlwch, &c.— Colli ei Briod a'i Blentyn—Yn cyfansoddl *QiHion Coffadwriaethol, &c.-Ac yn gofyp syyaiad y Parch David Jones, Caernarfon. alb VJI. Mr. Prichard yn y cyfnr- Kio»n e8»wysig — Tystiolaeth Mr. Oweus y< P, a™ dano—Yn nghyfarfodydd y plant, « IrrTT a?* Miss Eleanor Owens am dano— 7^ P'ynu tyddyn—Yn rhoddi ei swydd 1 .?y~~Yn dychwelyd i eglwys Amlwc>- — -S^ ei frodyr mewn gadeiry 1 brofiad a'i sylwadau yn y cwrdd Rhuf. v. 10—El syniadau a«^nyddol EJ lafur trwy Was!? Gymreig « "ywydd Cymdeithasfa Gogled« Cymru—X. Aagonon am Qymdeithasfaoedd y ba yn pregethu ynddynit__Llan(,lu._Caernsirfon —Cwm Rhondda- Bal&-Borth Aberystwyth &c.-xi. Ei orian ,farwolaeth—Dyda ei Arwyl-Anerchiadau el frodyr-Pregeth ang- laddol Dr. Hughes-Awdl Goffadwriaethol gas Robyn Ddu Eryri-Yn. nghyda'r Golofn Gofa- dwriaethol—XII. SYN,ADA5, 7 WAS* Gvmreie •m Mr. Prichard, fel DYN> A Gwein- idog—Coffld y Dyddiaiur Mttnodtstaiid—BRA3LUB Clorianydd yn y Goxedi GYM "C Tystiolaetb t Llustrn, Ac.—XIII. CYMDEITHASFA y RHOS— Aneachiad ymadawol y URDDAS a DYLANWAD ein Cyfundeb "—-XI»• AMRYW an- ychiadau — Ordeiniad gweinidog — CYNGOR FL«aenoriaid—Holwyddori yn YR Ysgel J Hanee y ddadl ar "Fedydd Lydia ttenln » OL dechreu hyd ei THERFYNI^ SYFC wadau 7 Tntf-Ynghyda pump o'i .6reg.u.q :8J1 0" CTMS0 T»- AFFRICA, SEF Hanes Taith 1 Feusyd^ A«R Mashonaland .MATABELALAND (y ddwy ran J9- tin llylr). Gan William Griinth. M. inst.. M.R. gynt o jBorthdinorwig. Prlgilc gc. UYITWRSIAD: Rhas 1.-1. Dechm-r d%Z,- Ffarwelio-II. I'r AntalwcJa-Milltfr yr awr— n, til. Helyntion ar y ffordd-IV. Gyda'r Cos. Won V. Profiatf newydd Vi. Cyfarfod Gweddi Rhyfedd—VII. Llawl Llewi-Vllr Nadroedd a Seirph IX. Kama a LobenCUla- X Difyrwch ar y ffordd —XI. 200 milldfr M Goedwig-XII. Y Bechgyn duon—XIII. Afon- ydd a Chrocodilod—XIV. Cartref Brenhineg, Sheba—XV. Yn nghanol yLIewod—Bhan II— l. Cyfarlod 1 Damwain ii. Merched MA> shonaland-III. Creulondeb y Matabele-IV Bfenhin a Brenhines hynod V. Syniadaa Pagan am Dduw VI. Ofergo*liaeth VII. k ddion Cynhaliaetb-VIII. Budreddi'r Bro- dor.'on—IX. Pryfaid ac YmJusgiaid-X. Y Lo- custiaid-XI. Y Morgrug—XII.—Y Behemoth, a'r Elephaut-XIII Gwaredigaethau rhyfedd XIV. Adrodd Ch wedlau—XV. Clefydon Y Wlad. Ac. f/« xa d-Bgxrgernso am fayd-Gano Y wiad-Lkw yn rhuthro ar y mulod—Y Fintai Gyntaf— Yp. Hospittl, Fort Salisbttry-~Y Gwersyll—Ty a Them* Brodorni Pentro Bye)dorfl y B -hemoth lo# Dobson a r LkuF.- l.kw yn ymosod ar Gymro. Gellir eael y rhanau ar wall an am Bwllt yr aD. /vWEDI BRAD A GO FID, yn |Mod allan Fywyd Cymru yn ei lyfn a'i arw, a chymeriadau Cymreig yn eu teg a'a hagr. Gas T. Gwynn-Jones. Pris 2a. 6c. CYNWYSIAD: 1. John Llwyd—II. Meistr Job Llwyd-III. "Beth fydd 'I eD" to "-IV. lUw, bert Dafydd ac enwau Plant-V. Cyfrinach J Nos-VI. "TiasVH. Dr. Dafis a'r hyn a welodd-VIII. -'Yr Yscol bob dydd"—IX. Y Set Fawr-X. Cysuron yr Aelwyd-XI. Byd Bachgendod-XJI. Prys y Twrne-XUI. Bus nes- Teulu Newydd—XIV. Cwt y Glep-XV Ymweliad y Gweinidog—XVI. Cwrs y Byd— Myfanwy Bowen—XVII. Pcnbleth Ifor Llwyi —XVIII. Pethau un Noson—XIX. Ymweliad » Th-ybryn-XX. Pobol Fawr—XXI. Hen rhyfedd—» Sais I "—XXII Marwolaeth, Galar, • Serch—XXIII. Cynhebrwng—XXIV, Ar Un y mar-XXV. Gweu'r trhwyd-XXVI. "LIVAI- No "—XXVII. Dyn parchus a dyn anmhaacJau —XXVIII. Datod un rhwyd a myned i'r Ihdl— XXIX. Wedi'r hoU flynyddoedd — XXX. Trr- shiaeb dwbi-XXXI- 1 dial olaf-XXXIl. y 4iwedd WrorfLAU POBLOGAIDD MIN W OHARLII M. BRILIDON- P«« •«. II IB, 1. YN EI GAMRAU EF; «»• W*A»- TBAI TK I*SU ti YN »Y LT*,1' TT% a. CROESHOEL1AP P^YLIP STRONG 3 WYTHNOS OLAF ROBERT HARDY I BKBODDWYD A'. GAWL"IADAV. T .LIWELY* PARRlTl Ffo<-Han«t yn gosod aMan Bywyd y Meddwya, • Benditnion Llwyrymwrthodiad Gan Llew Ijwyfo- Prt» 8c, rv*~0 WTHlNFyHYDD: Helynt Cjurwriaethol Cymru Fu. Gan y ddi weddar Oliver Jones, Birkenhead. Pris 6c. Mrs. Oliver Jonts.—Dafydd «i Gwilym. CYHWYSIAD: MaeMlhg_ii. y DaltHFon —I1'- Dafydd s^ Gwilym—IV. Mbrfirld—V Y P*f?»r-ar-hugain—VI —Ymweliad ag Eithin- fynvdd—Vll. Aflwyddiant —VIII. Mcfudd. Dafydd —IX. Marwolaeth Angharad — X. Y Briodas yn y Liwyn—XI, Dwyn Morfudd ymaltb -XII. Yr Ail Briodas-XIII. Brynllyn y Bals —XIV. YmweKad Dafydd—XV. Y Ddihangfa— XVI. Yr Erlyniad—XVII. Yn Nghoed Ifor.— XVIII. Dwyn Morfudd Adref-XIX. Carchar lid a Rhyddhad-XX. Y Diweddglo- fJADEIRlAU IENWOO. (I&n JLW thropoe. Llian hardd, CYNWYSIAD Galr o'r Gadair—;Dadblygla^ • Cadair— Cadair Crefydd — Cadair Gwleidydd- laeth—Cadair y Llefarydd "-—Cadair y Bardd -Codair y Golygydd Csdoir yr Awdwr if Gadair Wig—Cadair yr Aalwyd-Cadair Angel. DAKLCNIAO Cadair Gfldimtk — Cadatr Tm- jwspn — Cadair Dr. Watts — Cadatr y Cortniad — Csdair it,a ro,-Cadair BUllya "Cadair Charles Diokms-Cadair Ungfeto*>-C»**ir Robert Roberts, Clynneg. DIBORIADJ.U Y PARCH. & I CHARD HUKPPRKY8, BONT»EWYIDD. GENESIS, Si. EXODUS, II. JOSUA. II. I SAMUEL, Ss. rjHWABBLI JL CIIWAIRELWYII. Gan W. !• *arry, Bethesda, Cyn-Lywydil yr Undeb. Cynwysa wybodaeth tra gwerth- ittwr, na cheir yn un man arall Pris gostyngol Is., a Is. ««• CYNWYSIAD. Map cyflawn o Chwarel y Fen- rhyn-Rhestr 0 brisiau Llechi o 1812 hyd 1897 —Hanes Strikes 1835 1846, 1865. a 1884- Cynllun o Fwrdd Cyflafareddol-Crynhodeb O Ystadegau y Llywodraeth—&c., &c. Argrapbyd i Gwmni'r Wasg Genedlaethot Gymreig, Cyf., gan Thomas Jones v6. Ellis Owen, a chyhoeddwyd ganddym hwy yn Swyddfa'r "Genedl, Sew Is* bw-sta, CVrwi?i>