Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

2 erthygl ar y dudalen hon

-----Ystoriau y Gauaf.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Ystoriau y Gauaf. YR HEN AMSER GYNT. Fel y sylwais yn y chwedl o'r blaen, ci byrbwyll, a thipyn yn ol mewn synwyr cyff- redin oedd y nodedig gi, Carlo, yr hyn a'i dygodd i lawer helynt flin o bryd i bryd. Byddai nodi allan yr holl anfifodion cas a'i cyfarfu yn ei ddydd yn ddigon i lenwi cyf- rolau, a'r cyfan yn ganlyniad uniongyrchol ei ffolineb eithafol ef ei hun. Trwy ei fod hefyd o natur uchel ac ymladdgar, ac yn arfer ymosod yn ddihafarch ar gwn bugeiliaid ereill a ddigwyddai bechu yn ei eibyn, yr oedd y cwynion o'i blegid yn dyfod ataf yn lled ami, a mynych y byddwn o dan rwymau i wastraffu digon o ddawn i droi manto! tynghed teyrnas wrth geisio amddiffyn ei gam oddiar law ei gyhuddwyr, a fynent i mi ei grogi, cyn cael allun i sicrwydd pa un ai ar Carlo ynte eu cwn hwy yr oedd mwyaf o fai. Heblaw hyny, danodent iddo ddeg a mwy o bethau nad oedd mewn gwirionedd, er maint ei goll, erioed wedi bod yn euog o honynt. Unwaith bu agos iawn i mi orfod troi allan i ymladd fy hun yn ei achos, ond lei y deallodd fy ngwrthwyr.ebwr, pan gododd fy ngwaed, nad oeddwn yn un i'w drin bob ffordd, ac y ihedodd yrnaith gyda mwy o frys nag y gvvelswn i ef yn rbedeg erioed o'r blaen. Dealled y darllenydd fod y bugail yn rhwym v amddiffyn ei gwn yn gystal a'i braidd, ob- legid byddai rueddwi bugeilio heb gwn yn beth mor afresymol ng a fyddai meddwl tori gwair heb yr un bladur. Nid oedd dim cnoi na iladd defaid yn perthyn i Carlo, a dyna, mae'n debyg, a gadwodd ei ben o cyhyd yn yr hen fyd yma- Yn ben ar y cwbl, yr oedd yn nodedig o ffyddlon i'm canlyn i, i bob man, ac yn gwneyd fy nhro Yl iawn i red eg ar ol y praidd, yr hyn a barai fy mod yn lied boff obono er ei holl wendidau. Heblaw hyny, yr oedd rhywbeth mor ddigrifol yn ei droion trwstan nes peri i mi chweithin ailan hcll ofldiau fy mywyd wrth ei wded yn eu cyf- lawnl, Y mae bywyd bugail ar fynyddau moelion Melrion yn fywyd n or unig a phrudd-1 glwyfus feI y mae yn wenb cadw ci a fedr beri i chwi chwerthin, fel Cnio, pe dim ond er mwyn ohwerthin. Ere i ede! fy l'igrif-was i yn fy un igedd. Hynodrwydd arbenig arali perthynol i Carlo ydoedd ei gasineb greddfol ■at bob math o adar, heb eithro y dryw bach, titw-tomos-las, siani lwyd, robin goch, y Z" brain, a phob rhyw for-adar. Eiai i natur; ddnvg y mynyd y gwelai at yn croesi ei hvybrJ yn enwedu.r os y byddai yn un go fawr. Gweiais ef yn wilidiroedd ar ol y gwylar.od ar draeth y yn gystal a'r mulfrain a ddeuai yno u Craig y Deryn. Byddai yr olwg ar bob niulfran yn ei yru yn gynddeiriog wyllt yn y fan, Meddyiiwn hefyd fod aclar o hw du neu las yd gasach ganddo ria rhai o unrhyw Iiw arall; o'r hyn lleiaf, ar eu hoi nwy y rhedai gyda mwyaf 0 danbeidrwydd. Beth oedd yr achos o hyr, nis gwti a dicfcon na wydJai yntau y Cli- vyaith. Nid ydyw c-mwy na dynion, heb rywbelh tebyg chwaetr. yn pertl.yn i'w natur, a'r pethau ddichon fod yn glws yn ngohvg y naili gi a all fod y bwgan hyllaf yn ngolwg y Hall. Ond o holl adar mor a myn- j ydd, yr un a roddai mwyaf o gyff;o a phoen meddwl i Carlo ydoedd yr aruthrol greyr} glas- Collai arno ei bun yn bollol pan un- "waith y gwelai hwnw. Yn wir, byddai yr olwg arno braidd yn fy nychrynu. a ebyr- arthai mor uehel a phe buasai am byllu holl adar y byd allan o bono. Pa beth a gyn- yrchodd y fath gasineb ynddo at yr ofnog a Ibvfr greyr glas sydd ddugelwcb, oddieithr ei fod yn gweled ynddo ryw debygrwydd, er mor anhebyg, i'r harbaraidd fwch gafr hwnw a'i hyrddiodd dros y dibyn ar fynydd y Friog gyrit. Neu, dichon fod rreyr glas yn ym- ddangos i Carlo yn anterth ei fyrbwylldra yn xhyw greadur llawer mwy brawychus n, g yr ymddangosai i gwn ereill ychydig- mwy pwyll- 109, ac mai dyna oedd yr achos o'i holl gas- ineb ato. Beth bynag am h n, cymerodd amgylchiad le yn fuan a ddylasai fod yn rhy- budd iddo rhag ymlid y diniwed greyr glas o hyny allan. Rhyw ddiwrnod aethym i ac yntau i gyrchu rhyw ddafad ddrygiog a grwydrasai o'i lie ei hun i un o forfeydd y Bwlchgwyn. Yr oedd afon yn Henddol a redai trwy y gwastattir yn Ilon'd ei gwely, ac yn Ilifo heibio gyda thwrf byddarol ar ol y gwlaw diweddar. Bron yn ymyl yr afon, cododd clamp o greyr glas mawr o'r fan ac ymaith ag ef o'r cyffro i gyfeiriad y mor. Llamodd Carlo ar ei ol fel gwallgofgi, a thrwy ei fod yn rhedeg a'i ben i fyny rhag colli yr olwg ar ei archelvn, disgynodd ben- draphen i ganol yr afon,. a chipiwyd ef ym aith yn ycenllif gwyllt dan bont y clawdd lanw, a hyrddiwyd ef i'r lan ar yr ochr arall, yn union gyferbyn a'r fan y mae yr afon yd arllwys ei dyfroedd i'r Fawddach. Pan welodd fod ei elyn wedi enill arno, ymaith ag ef ol fel o'r blaen a thros y t: Ro Fawr" i draeth y Ffriog, allan o'm golwg. Cedwais fy llygaid ar y creyr glas hyd nes yr oedd yntau yn diflanu o'm golwg yn y pellder, ac yr wyf o'r farn, hyd y dydd hwn, ddarfod iddo groesi y mor a disgyn yn disgyn yn rhywle tua phen tir Aberdaron, oblegid i'r cyfeiriad hwnw yr ehedai yn ddiwyrni. Wrth weled nad oedd Carlo yn dychwelyd, aethum i ben y Ro Fawr i edrych pa beth a ddaethai ohono, ac er fy syndod, beth a welwn, ond y creadur yn sefyll ar y tywodfryn cyferbyn ag z Abermaw, a'r llanw yn cau o'i amgylch ar bob Haw. Yr oedd gofod eang o for rhyng- ddo a'r lan, a'r ynys o dywcd yn myned yn llai gyda pop ton. Wrth weled hyn dechreu- odd Carlo udo a chyfarch am rywun i'w war- edu, ond nid oedd yno na llais na neb yn ateb. A phan oedd ton fawr ar gymeryd ym- aith y llathen olaf o'r ynys dan ei draed, saethodd drychfeddwl newydd i'w ben, canys gwnaeth gweh ohono ei hun a nofiodd yr holl ffordd i'r lan, yn un hwdwch main gwlyb diferol o wadn i goryn. Cafodd anwyd neu rywbeth yn y tro, fel, er lJoo gofal y bu farw yn fuan ar ol hyny, ac efe yn nghylch pum mJwydd oed. Dyna ddiwedd y byrbwyll, eto ffyddlon ac ymlynol gi, Carlo. Digon tebyg i Cario gyda'r creyr glas a fu hanes llnwer dyn, rhedeg ar hyd ei oes i geisio dal yr anmhosibl, a marw yn y cliwedd heb ddal dim. "T_L-¿'4_

Advertising