Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

2 erthygl ar y dudalen hon

Y Gauaf.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Y Gauaf. NTY fcYN A RANODD EI EIDDO YN EI Arferiad fywyd. ei| l n'Weid\ol o eiddo rhai ydyw sw.'San bori-S^Ghiadjiu bydol wrth eu SJ* eu har0sa p lddynt y dyfodo1 H\ ar.blaDt mp,SWiir nas§a11 hynniweidio pair in?1 8»ahanni'gar' cyni1, a 1Iafums '> y mae y drw§ mwyaf" Vn'1 fyQed yn rhy anaibynol ar eu Ad >cheuma dl0^ a diofal> os nid ty* 1 Uqi Dan I?°laeth er mwyn eu cyfoeth ryw, nadu, Pa ddaw y cyfoeth i afael y cyf- ci?eth'afael y cyf- ,4uei werth o- °*eredd a wnant, am na 'idpfk^ a Wvr fnuna Ja^uriasant am dano. Pie:„; yn eu Cvfy T?16"' a fydd eu plant byw SJju a all fod*' mwy na§ 7 gwyddant *Tgaeth a fl nynt eu hunain ? Y fath 'tiei1;n ^ulog a,atnl1 fab a merch o add- cadw • Doeth, fel rheol, Vi ^^elwch6? ham§ylchiadau 1 raddau Wftk tynt onH1 FiP m' gan na wna eu ^Hi^gvvrs> os h, ,nwaid y° y Pen draw- Xri au y bvrJ d rhywbeth ya eu ham- Wi ^laen li31 yn ^anta's i'r plant ei m w;dylid ar bob cyfrif ei %u'0 <%od i yn sicr> ryw ffordd neu e"3tVhU-r^eni h uybod d>gon ara amgylch- dvhtteblddynt hwy fyned mor 8^1 Serol, rj eyd y cyfan wrthynt yn %y<j Parch dJ11j y ordd debycaf i rieni iV 'L yadwy oddiar eu dwylaw NtL°b un sv^ j Son u ei Lvfk 8anddo eiddo ydyw plantr CymmUn' a bydd yn ei os ff0laQgladd.Sa gWyb0d ei gynwys !Sav>ffl'C-^au i^ui3 fyQeSa holl gyfrinion '^° rhto et° Qior blant' beth a dybier am a' wl^ynt „eitbaf°l a rhanu ei holl r Pri W'dd bryo ei fywyd ? Safai J"!yn rh-vwle rhwng Arthog ify Man °e<id vn ama?tbdy henafol Cefn- K ytjri^aryprva Un °'r ffermydd mwyaf 2S2do BuSac yn lte hyfryd ac iach tf i^°edrt Qail1 ar nt^e!?dau °'r nn teulu y° Si50tJd ^e^Qeiti^ y 1 atn ganrifoedd, ^eiH^^oinS',nid yn u4yn he°- a1; n e<> vdn^l r^enant y lie, am- iS?U!| O Bw?unI)afydd ap Rhys, 3 Wri- r? e§ Llwyth Gwynedd, ;yfasent dyaid o blant, Dr^yQt ^Qy yn dyner a gofalus, ytK^'acl Wnw yraddysg oreu oedd i'w iSwr edi caeirJr 0edd yr oil wedi to Su ta'd i JH^^y sylweddol gan W&^1W<?ech.reu eu byd fel am- 5 y ^e§ a th -erei^ fod yn mhell. vStfta,"otLUgTain oed' bu farw y tohi1 b iddn ^0wr'> er mawr alar 8*n 0 hyn beo ddyddiau. L »Vj ^ghefnpigW £ rt^odd yr oil a oedd h ni°n' a chymerodd ei WeileUe1Dgaf- Gwyddai ei Vci H^yQt Vti m °edd roewn arian, L^haoia61^6^^8 ran a r^an NaS ^dynUr a?0siuarhyw 4 fvK c»i atlli"io] 1 ei ddydd. Ob- «1, Jjo h0°hQ i §ytnerv/W- cas§lu fod iddo Ha-hC% Vn J ei §artref gyda'r un tra'n talu ar ei § 0Ktl^genU Wr^f ac nid oedd >^t vH\ y llal1' y» nhy blantWydda' eu tad ^od yn fS Un ^^biona yn ddeuddeg me-a S^s' Onn °H vn a hair 0 fetched. Yr hi °[tl id^Cadwant ifned y° ol yn y byd o *ediV8aei altm °y odd^wrlb eu tad < allati o'ua ewyHys." Modd 'TO C iyledi°n, .yr oeddynt Ken Wr> drua g"esgUsiion) dynu llnVfa-ftr°d- Fel k' UWc^aw tair mil oedd y cyf- f%!? wybnH Sas i A Rhys w6di dyiod & lddo ej drachwant ei blast, ^oti eu tad v n" derbyn y .^Wr ;l yn■ y ffordd hon i dali dd°' i euSarCroesaw ff^a«- 0, 1 guddio ei lygaid rhag gweled eu twyll. Byddai un a'i gerbyd, a'r lall a'i farch, i'w gludo yma ac acw i newid wyr, neu ynte i ryw leoedd o ddifyrwch. Ac m y gwleddoedd dibaid a roddent iddo, yr eddynt yn dei wng o dywysog. Ni fuasai ei yd cystal hyd yn nod yn Nghefneinion. Yn wyneb eu caredigrwydd, wel tase, meddyliodd r hen Ddafydd ap Rhys mai y peth goreu a llai ei wneyd erddynt bellach ydoedd rhanu i eiddo rhyngddynt yn gyfartal yn ei fywyd, c iddynt hwythau ei gadw ef ag ymborth a dillad, tan a gwely, am y gweddill o'i oes. Felly fu, ac yr oedd y swm a ranodd rhyng- ddynt gryn lawer uwchlaw pedair mil o bunau. Ond nid cynt y cymerodd hyn le, nag y cym- erodd cyfnewidiad amlwg hsfyd le yn ddygiad ei blant. Prin iawn yr oedd iddo gartref yn nhy yr un o honynt mwyach, gan mor oer eu golwg a digroesaw eu derbyniad. Ac os gofyual am chwe' cheiniog i rywbeth, gwnaent gymaint o dwrw yri nghylch y peth a phe buasai yn chwe chant. Mwy, dywedent ei fod wedi bod yn afler gyda'i arian, a myned drwyddynt nas gwyddai neb pa fodd, neu y buasai ganddo fwy ohonynt yn weddill! Archollai siarad fel hyn ei deimlad i'r byw, gan y gwyddai ei fod wedi bod yn hynod o gynil a gofalus ar hyd ei oes, ac wedi gwneud mwy o arian ganwaith na neb a fuasai yn Nghefneinion o'i flaen, a hyny heb odid ddim o help ei blant. Yn fyr, daeth i deimlo, am y tro cyntaf, ei fod wedi bod yn ddigon ffol i ranu'r dorth i fegio'r dafell." Arosai ar y pryd yn nhy ei fab hynaf. Modd bynag, penderfynodd dalu'r pwyth am y fath ymddygiad, a hyny mewn rhyw ffordd a allai fod o fantais iddo. Dygodd ei benderfyniad i ben fel y canlyn :—- Yr oedd yn ei feddiant hen goffr derw du, clo yr hwn nis gellid ei agor mewn modd yn y byd heb allwedd neillduol a berthynai iddo. Cawsai ef ar ol un o'i bynafiaid, ac yr oedd yn dra gwerthfawr yn ei olwg. Benth- yciodd fil o bunau oddiar gyfaill iddo, a rhoddodd hwy yn y coffr du i aros y cyfle. Rhyw ddiwrnod ffair yn Nolgellau, ar ol i'w fab a'i ferch yn nghyfraith fyned yno, aeth i'r llofft, a dechreuodd droi a throsi yr arian yn y coffr du nes oedd swn arian yn tincian dros y ty. Dygodd y swn y plant bach yno, a mawr eu syndod pan welsant fod gan teida dylawd eto y fath bentwr o aur yn yr hen goffr du, Ni adawodd i'w wyrion ieuainc gael ond cipolwg ar yr arian, ond dywedodd wrth- ynt fod yno o gylch chwe' mil o bunau, ac ni wyddai y plant yn amgen. Cyn fod ei fab wedi dychwelyd o'r ffair, yr oedd yr hen wr wedi cael cyfle i ddychwelyd yr arian i'r benthyciwr, a'i orchymyn i gadw'r cwbl yn gyfrinach tra fyddai ef byw, yr byn a wnaeth yn ffyddlen. Ar ol hyn, llanwodd waelod yr hen goffr du a hen hoelion, hen fotymau, a hen bobpeth a wnai swn fel arian, I clodd ar y cyfan, rhoddodd yr allwedd yn ddiogel yn ei logell, ac yr oedd yn ei wely cyn deg o'r gloch. Rhedodd y plant i gyfar- fod eu rhieni, i fynegi y darganfyddiad, y rhai a fuont wrthi yn trafod y peth hyd un o'r gloch y boreu, Tranoeth, yr oedd byd yr hen wr wedi newid yn hollol. Dygwyd ef o'r gegin i'r parlwr goreu, a chusanai ei ferch yn nghyf- raith ei ruddiau llwyd fel pe buasai yn faban bach Yr oedd pawb yn y ty wedi troi i'w haner addoli, yn enwedig ei fab hynaf. Ni chawsai erioed y fath groesaw; yr oedd yn fyd da helaethwych beunydd arno. Gwir fod ei fab a'i ferch yn nghyfraith wedi bod yn rhoddi ami ysgydwad i'r hen goffr du, i glywed swn yr arian, ac yr oedd yr hen hoelion a'r hen fot)&mau, &c., yn ateb y diben i'r dim Aeth y si am yr arian allaia fel tan gwyllt yn mysg ei blant, ac yr oeddynt am y cyntaf i'w dderbyn a'i groesawu o'u plegid, a phob un yn gobeithio mai yn ei dy ef, neu hi, y bydd- ai farw, er mwyn yr hen goffr du a ddygai i'w I n ganlyn i bob man. Fel hyn y bu yr hen Ddatfydd ap Rhys o Gefneinion yn cael ei I gadw mewn pob JIawnder gan ei blant flyn- yddau lawer. O'r diwedd, bu farw yr hen wr ac yn llawn o ddyddiau, yn nhy ei ferch iett4 engaf. Nid cynt yr oedd yr anadl o hoao nag y rhuthrodd ei blant at yr hen goffr derw du, a phob un yn ei hawlio ar unwaith Aeth. yn derfysg enbydus yn eu plith trwy eu bod yn methu dyfod o hyd i'r allwedd i'w agor J Yn wyneb hyn torwyd ef yn agored a morth- wylion, a haws dych'mygu na darlunio euf siomedigaeth pan welent nad oedd yn yr hen goffr ond hoelion a botymau. Rhoddent y bai y nail! ar v Hall o fod wedi dwyn yr arian ac yu y dl wedd aethant i ymladd a churo mor greulon fel y bu agos iawn iddynt ladd eu gi iydd. Melldith arian Waeth beth am hyny, yr hen goffr du hwnw a roddodd gartref i'r caredig T>; fydd ap Rhys yn ei hen ddyddiau, ac nid oedd siom ei blant ond yn atdaliad a baeddai. rhai mor greulon. a thywyllodrus. I beidio cael ei dwyllo, gof- aled pob dyn rhag twyllo ei hun i ddechreu. (I'w barhau.) v-.

! A Carmarthen woman cured.