Yr Wythnos a'r Eryr

Ta^vL^rg'lwvdd Penrhyn 'w W, J- Parry. ^Autr- 7~; VtjT ^KGLWYDD penehyn. y Brenin, Llundain. boreu ^Q&h Sr arbpr!-°n yr ^rglwydd Brif Farnwr Jdd *Ws Penrhv dechreuwyd gwrandaw St\ ^rslZ13^0 erbyn Parry- Yr erlyn- ^try aQg°r, a'r Penrhyn, Castell Pen- Coi^ hWn a ^5ynydd yrJyw Mr- W. J, ^all -rj fel marsiandwr, atk °ael ei a- Yr oedd y cyng- ^hoejj0^ honej- wyn yn mlaen er cael iawn yn"Yrierbyn ydiffyn>7dd' a «n ^^urd1 r parr Clarion." 1 ^hoeddiarnddiffrn?ad' na chaf"'>'d '■Oat^Hod °ec%nt v! Jr mynegiadau, a'u bod, %l! 0 fan?' hf>l) yrowneyd a ffeithiau, yn yn syh, ag >'r oeddynt yn ymwneyd Oil)^Afigo^Us. dau teg ar gwestivvn o ddydd- S^5t> dros^8CharWarirCia,k:e» K.C., Mr C. F. ^w5Vals erlynv Mathews, a Mr Douglas > MmJ ? Mr Robson> K.C., Mr dfos y tr ^Welyn Williams, a Mr T. *Wra nI"ydd- cHa» ?raeth fani? yr achos, ar ran yr er- j'aeth Vre| er pa_ yn yr hon yr aeth dros S tn^'chia^wydd pfl" ^edd wedi dyfod ° dan N v j*y i'r a au yr ann-i, j yn Dresenol, ac eglur- HSau?ni°n ro&1welediad oedd wedi ter- S pICWy«id yn 1 fyn? PT^'eithjo. Dadleuai ^ollnil(ldym 01 Pwysi/U erh-vn yn cynwys cy- <> V °'r tn ?,ael Dasir! ac, na fuasai un dyn yn t, ^l\vyj a^an j»r yn ddisylw, a pha rai oedd ClAf^vdd P1 °1ra8°rfiaint. v ^e> dvu, fe"rhyn- Mewn atebiad i i? iC^J ,C,h^arel X 0o d ei fod ef yn meddu ar Nn71yneiVddeSvnyvWyddyn i8^4- Yn ystod ,y$tyr W, yr un yr oedd y rheolaeth i'ldl^4n^dd wedi myned ar gynydd °fyui>w allu°gj Darfu i sefyllfa masnach Srf^BS^hmi^y cyflo^au' heb iddo V1 OasHach yftORau*nIr °edd- ,wedi dv'e>'d bob y catiti ychwanegai Arglwydd &Cv^d> 188? Jlk°l fel yr hysbysid ef, yn A4Vod0s bythefPaetl1 ef i wybod ar y qfed fJ'riWv^^O(l >are,Wv"os^ cyn dyddiad y llythyr ^aet^ii: erfynfad b^?wth streic J Mawrth (6«tf^ IV* yn v ♦ ? cael ei basio gan ei ydylai yr ymdra- tirt;4 atat;r dcijev.. C^ffredinnf ?n mlaen 0 dan arol- feHjSw i^?aeth 'o, thrwy gyfrwng yr is- tyt'^ad V civ ^elthi0 r 71 o aelodau y pwyll- ^aiie,c y fiwvr!1?envyd yr yn °1 Pan tiatk^(<R s' oedd wedl marw yn y ^ychyvd gaa|d°'f chw^eir°yfd y dynion ymaith Hi yst^|^bnH yn nslvr^>g y gwcithtediad a gvv. °edd Hn enghraifft, pan yr oedd eibvhn ihvil?1101- Yr I!F0S anymostyngiad ^Cal^ Jn^,c°St)^ ?°rdd jipii06-*? ynt wedi camym- ''A ^iart ai«i iL y;vedodd f ydd' ac nid oeddynt ii^.yavt,S-1> dyat ddiodri^ ? ngorchwyliwr wrth- <^io^ yn v 10ddef y gosp, neu dderbyn Ih b. ybod r\ gvvyb.. 3 1111 a 0eddynt yn ur*debM yr ll>).»' bod ^'ffaith dda nad oeddynt ^C. GeidWad-yrcryfion i/wn YR V, STR D°U.' '^4?^ydddy"a <S?estrgddyf'eisieU W\b°d L H>,? Oerirf "lei dynion iv^l ddu- neu unrhyw eUb0d WCdi \y; i 'S? *aeSPed^Sine' di7eclodd Arghvydd ^W?dCha7 ynS^7yd gan y dy £ on yn aflfl °'r blaen AS ,3,'r ur' flwyddyn, ^4a^-Ci *HA yddt> hvd ;r 4eth >' gwaith yn i901- ^S^obrwy?" c,ae^ eich cyhuddo yn J ■ dynion trwy rodd o Arelwydd Penrhyn—' Ymddangosai yr oil o'r dyn- ion a'r bechgyn fel pe byddent mewn caledi, ac yn newynog, a theimlwn y gallwn fyned i gysgu yn ddyn dedwyddach os byddwn yn gvvybod fod gan y dynion hyn rywbeth yn eu pocedau, a'u bod yn alluog i gael civiiaw da. Dywedais y carwn roddi anrheg i bob un. Gwyddwn y gallasent gael anhawsder i sicrhau coel yn ngwyneb sefyllfa bresenol pethau yn Bethesda. Gwnaethum drefniadau gyda'm goruchwyliwr. Darfu iddo ef'delephonio'i'r bane yn Mangor am y nifer gofynol o sofrenod. Dygwyd hwy i fyny gyda pheir- iant arbenig ar fy llinell breifat, ac estynais y sofrenod i'r dynion a'r bechgj^n. Nid wvf yn gwybod i ddim yn ystod fy mywyd roddi mwy o bleser i mi na hyny.' Syr E.Clarke—'Ai dyna y mater y cyfeirir ato yma?' Y tyst- -Dyna y mater am ba un y condemnir fi gan y diffynydd am lwgrwobrwyo y gweithio, Ni bydd i mi ddyfynu y cyfeiriad personol.' Yr Arglwydd Brif Farnwr—' Y mae yna un cwest- iwn pwysig. Pan aethoch i'r chwarel, a oedd genych unrhyw fwriad i wneud hyn ?' Y tyst—'Nag oedd o gwbl. Nid oedd genyf unrhyw feddwl am hyny. Nid wyf yn meddwl y byddai i neb heblaw y diffynydd briodoli y fath ymddygiad i mi." GOFYNION ARGI.WYDD PENRHYN. Mewn atebiad i gwestiynau pellach, dywedodd y tyst fod chwareli y Penrhhn yn talu yn awr, a'u bod 3TAL gweitbio ar yr un telerau ag oedd yn bodoli er 1885. gyda'r cyfnewid a wnaed trwy gytundeb 1897. Y flwyddyn ddiweddaf dynesodd ato ef ar ran y dynion oedd allau. a bu ef mewn gohebiaeth ag un Mr Henry Jones. Yr oedd efe yn barod, os rhoddai y dynion i fyny eu hymhoniadau am sefydlu pwyllgor chwarel, i'w gweled yn nghylch y mater, ond yr ateb yn yr ohebiaeth ydoedd na fyddai iddynt hwy siarad na dadleu y pwyllgor y chwaael. Atebodd yntau nad oedd y mynegiad yn ddigon pendant, a bod yn rhaid iddo ef gael mynegiad pendant ar y cwestiwn pa un a oeddynt am roddi i fyny a'i peidio i hawHo pwyllgor y chwarel. Yna cymerasant i fyny y tir hwn trwy ei wneyd yn gyhoeddus trwy y wasg fod ganddynt hwy Yr Arglwydd Prif Barnwr (gan gyfyngu) —"Yr ydym yn myned braidd tu hwnt i dir yr athrod,SyrEdward," Syr E. Clarke—"Yrhyn sydd genyf eisiau ei ddwyn allan ydyw hyn—A oes yna unrhyw gwestiwn arall heb law hwn ar nad ellid dyfod yn rhwydd i drefniad boddhaol ? Y tyst-I Nid wyf yn meddwl y bydd yna unrhyw anhawsder o gwbl pe ceid y cwestiwn hwn o'r ffordd.' Pe cawsai egwyddor cytundeb 1897 ei ddal i fyny nid oes yna un cwestiwn arall ar nad ellid yn rhwydd a chyfeillgar ei benderfynu heddyw?'—Dyna fel yr oedd hi.' Wedi hyny gohiriwyd y llY5 hyd ddydd Mawrth. Y mae yr achos yn myned yn mlaen tra yr ydym yn myned i'r wasg, a bernir y bydd iddo barhau am ddyddiau, am fod nifer fawr o dystion i'w holi, ac y mae dyddordeb dwfn yn cael ei deimlo yn yr achos drwy'r deyrnas.

Trvchineb erchyll vn Llandudno MAM YN BODDI EI HUN A'I PHLANT. UN BACHGEN YN DIANC. Gwnaed darganfyddiad erchyll yn Llan- dudno nos Fawrth, yr hwn na adawa yr am- heuaeth leiaf na chyflawnwyd llofruddiaeth ddwbl ac hunanladdiad ar Ben y Gogarth. Aeth dynes oddeutu 34 mlwydd oed drwy y dollfa i fyny y ffordd gyda glan y mor, gyda'r hon yr oedd tri o blant, yn ystod y prydnawn. Bachgen oddeutu saith oed ydoedd yr hynaf o'r plant. Dywedodd wrth geidwad y dollfa nad oeddynt yn myned yn mhell. Oddeutu awr yn ddiweddarach, canfu Mr Owen, ceidwad y dollfa, y bachgen yn dychwelyd wrtho'i hunan. Gofynodd iddo He yr oedd ei fam, pryd yr attebwyd gan yr un bychan, Mae wedi myn'd." Gan gredu fod y plen- tyn wedi eu colli, cyflwynodd ef drosodd i'r heddgeidwaid. Caed mai enw y wraig ydoedd Ellen Rob- erts, a'i bod yn preswylio yn 24, Townsend- lane, Winchester-road, Anfield, Lerpwl. Dan- fonwyd am ei phriod, yr hwn a gyrhaeddodd i Landudno ddydd Mercher. Iddo ef yr oedd y bachgen yn alluog i daflu goleuni ar y trych- ineb erchyll. Dywedai fod ei fam a'i ddwy chwaer ieuengach wedi boddi, Yr oedd y fam wedi eu taflu hwy dros y dibyn i'r mor, ac yna wedi neidio ar eu hoi. Aeth yr Arolygydd Owen, Llandudno, gyda'r Rhingyll Pugh, i'r fan y nodwyd gan y plentyn. Y mae oddeutu cant a haner o lath- eni o bellder o'r goleudy. Canfyddwyd yno rai dillad, y rhai a adnabu'r gwr ar unwaith fel rhai'n perthyn i'w wraig. Ar y creigiau islaw yr oedd olion o gwymp- iad cyrph oddi fry, ond syrthient i'r mor yn y! gwaelod, a byddai i'r Ilif eu cario ymaith. Dywedodd y bachgen ei fod yntau .wedi ei wthio drosodd gan ei fam, ond iddo gael ei ddal ar gribyn, o'r hwn y gallodd ddringo i fyny yn ol i'r ffordd. Gwraig weddw oedd ei fam pan briododd Roberts. Dywedai efe fod ei wraig wedi bod yn hynod o isel ei hys- bryd yn ddiweddar, ond nid oedd ganddo y syniad lleiaf ei bod yn arfaethu cyflawni y fath anfadwaith. Tybir ei bod wedi myned i'r fan yn union ar ol cyrhaedd i Landudno. Nid oedd gan ei gwr yr un syniad ei bod wedi gadael cartref hyd nes y derbyniodd y genadwri oddiwrth yr heddgeidwaid. Yr oedd wedi talu ymweliad a LIandudno gyda'i wraig y flwyddyn ddiweddaf, ac yr oeddynt wedi myned o amgylch Pen y Gogarth gyda'u gilydd. Boreu Llun, deuwyd o hyd i un arall o'r plant wedi marw mewn agen o'r graig.