Yr Wythnos a'r Eryr

^eMfoa Plant Derfel. >edrpfOCi Derfe! am y flwyddyn 1902 yn mys £ y pethau a fu. Y fjjj hyfrvd °thon yn hen sefydliad bellach, ac y tidd** Synydd^'c ^enym allu tystio ei bod yn dal i o>r .Q8osv ni;n n mae r brwdfrydedd sydd yn cael trio'fyfyd llft-i flwyddyn ar ol y llall yn brawf sicr t)v^ sydd yn llosgi yn nghalonau'r leJJ* yn longyfarch y Fwyllgor ar eu WJr.P°b Cvf*r, Eisteddfod mor Gymreigaidd. 'Hew ^enedlnu! Llenyddol, ie, hyd yn nod Eis- *cTe>dyna^ol,ydyw rhoddigorraodo Saesneg Jl8eifi^glyilacIm1y,i^ritbo'r wlad ? dyddiau hyn, 11 y diwpH? Eisteddfod fe'n teratir 1 ofyn yn <(^ddarbriffarddTudno_ tv Ynrnir yr wyl hon <4Wyd tywvdr) ,eSoesoedd fr Saeson ?" 3 ^afWyd eto n°^ a'r cynulliadau Jlios- ^S^ARF0D Y PRYDNAWN- ^'d^y^ydd«m V?0' J* E.Jones, Ysw., Llynlleif- ^onpae<1 frwv'v J"^ HuShes>Bala> ynarwain. fd y fd y a"t '!au 12 oed-i, E. Hughes, Llan- X5?Xr-.s™«- Roberts ar y Llwv Bren— blay5grfsydd 1>w enw. 0BeitniSU§he^ UanHa°f°,ed' Emyr a'f Gi"-1' adaeth Mr u lerfel- ^°ed a hlori ud(1- B.A., ary Casgliad °lwna^ibl°br- UgWyllti°n yplwyf"Neb yn .l^'SwaSale,!?: "Y' h°B5'n ^odjc°H Bethel0 16 °eC^' "Beth yw rhinwedd V' J< Parry" Llanddrrfel. eS> cely'n y sy'n myn'd i'w fagu ef ?"— 1 ^r" Williams ar y Tea Cosy—i, .?e £ >/S,ndderfel S l2aeth y Pmff nTjP°,redig "-1' Parti W Jones CNF Wards T 1 Richards ar y Cyfieithiadau— T 1-inryM. iC»iSa;f>%1o.tOW dam Mis "c''mru <y Ngwlad "—I, J. P. i i ^6Saf pystadleuaeth Corau Plant. T^oelfar?Wyd r^gystadlu ar y darn Cysegr- 1 >,eir^jav'es vn -Plant y Bala o dan arweiniad k daeth • c°fi^L^wchici'nsitetci1 °Dewi H»ihiisb- a dp^fC^ad doniol gan Major-General derfylc)dd y cyfarfod. J D Lly^dd ^RF0D HWYR. ^[^Uwyd' ^Wen) Ysw., Llynlleifiad, ^)'sta|j]^ y canly^1111 ion Gynulieidfaol, ac aed l,^S^h%nW TeMr' "Y ««* E- l^avidl ]' pryd y daeth yn mlaen KJ^hdS^1' Ala^ Cynwyd,' a Gwaenfab. betdyfi », Ala won fy Ngwlad," a "^Xcekir. j,' ^a^ti Llandderfel. ar y C i'J- Jones a'i gyfaill. 5^esaf -l-raethawd—1, Miss Edwards, ^°teuW.y"s°r y?ystadleuaeth yr Her-Unawd, Yr j^°fen jnrhywn^nyg CwPan Arian am y datgan- Eeirl1 oedd i'B Unawd Cymraecr. YmgcisIodd "Sebon" j^aJ^Uaetf1, Bethe]dam ° ddewlsiad yr ymgeis- \s: C0j. %-U Meibion. Brwydr Maes uderfel can awemiad Willie y Gwa" ^>eth c byr a PllwrPaso1 San y i" anu ^eniHion Telyn—1, Telynor Roberts ar y Ffon Gnllen—i, ''tJ^iaial^derfei6^ ^°rawl, Cenwch i Dduw .C >od nth GwL, P yrr>u Ta^rarTy °an Ddesgrifiadol o'r ^U>eth^arfodyddr' H- LI. W. Hughes. f 0m111 I) T^d y^ hvnrSWrlr dda yn mhob ystyr, %drf W V °yd £ foddhaol gyda beirniadu'r ,YswM Penrhyndeudraeth. Cyfp-c fe'i Cai'f r gynulleidfa yn deall eu ^ylJ^llyn lvvvd yn i^odd yn ddifyr trwy yr holl -^efvd ^0r°i San Miss Rowlands, y^eiH,HfeilyddioI^ane cani,no!1aeth- raawr yn l^has. n am eu hymdrech neillduol o»^AdSnPLANT "ERFEL. >! t ac vn ^nycld°l y (Tymrleithas yn Sw^edfi- ia«is, YswCy °d dilyuol traddod- WVtfiai^Sau w"> -vr anerchiad canlynol,— y dyd(fn^dd^ion.—Mae llwyddiant ^Ogi>^eri i°WlllPashAnn ng^yd a'r mwynhad a 0, s'^4"E^r8"'ii'd' "•daUo"' t Y\Vedaf ein bod yn ddyledus iawn i'r merched yma, pa rai sydd yn wastad mor barod i drefnu ac i arlwys gwledd mor odidog. Gob- eithiaf y bydd ein gwerthfawrogiad o'u llafur yn rhoi ar ddeall iddynt eu bod yn gwneud gwasanaeth ar- benig er lies a Ilwyddiant y Gymdeithas. Blwyddyn i heno awgrymais wrthych y priodoldeb o ddwyn llyfr hanes y plwyf hwn allan, ond fel y gwyddoch nid oes dim wedi ei wneud ysywaeth hyd yn hyn. Ond mae un peth wedi tynu fy sylw er ein cyfarfyddiad o'r blaen, sef, Pa beth y mae y Cym- deithas wedi ei wneud yn ei sefydliad tuag at estyniad ei dylanwad er lies a daioni i fywyd cymdeithas o'i chwmpas, heblaw yn unig gynal cyfarfod ar Wener y Groglith. Fel y gwyddom oil nid yw wedi gwneud fawr o ddim, ac yn ol fy syniad i dyna yw gwendid y Gymdeithas. Dywedaf wrthych yn rhydd, nid wyf yn cefnogi y Gymdeithas yn unig am ei bod yn cynal un cyfarfod yn flynyddol, ond ei chefnogi am y dylai fod budd a lies i gymdeithas trwyddi ar hyd y flwydd- yn i bob Cymro trwm galon er cefnogi iaith, cenedl. a llenyddiaeth ei wlad, ac ar yr ystyriaeth yma mae genyf gynygiad i roi gerbron y cyfarfod. Os bydd i chwi ei ddilyn yn ofalus, ac yna ei dderbyn net ei wrthod fel y gwelwch yn oreu, iy nghynygiad yw fod Pwyllgor arbenig yn cael ei ddewis, yr hwn mi alwaf er mwyn ei wahaniaethu yn 'Bwyllgor Cynyddol;' Pwyllgor, dyweder o bump, gan gynwys cadeirydd ac ysgrifenydd, pa rai sydd i gynal cyfarfodydd yn annibynol ar y pwyllgor cyffredmol. Dyben y pwyll- gor yw ystyried gwelliant y Gymdeithas mewn gwa- hanol agweddau, y ffordd oreu i helaethu ei gwaith a'i dylanwad, a threfnu cyfarfodydd, yn nghyd a'r llenyddiaeth ddichon fod yn ei mheddiant. Fod gallu gan y Pwyllgor i alw cyfarfod arbenig ar adeg cyfleus i'r Pwyllgor Cyifredinol a'r holl aelodau i drafod mat- erion, ac yna cefnogi neu wrthod y mesurau y byddont wedi bod yn eistedd arnynt. Dyna fy nghynygiad- os bydd i rhyw un ei gefnogi yna cawn farn y cyfarfod arno, ei dderbyn neu ei wrthod fel y gwelwch oreu. Yr wyf yn cefnogi y Gymdeithas hyd yma am ei bod wedi ei chynal ar linellau cenedlaethol hollol, ac yr wyf yn meddwl nas gall un blaid wladol na chrefyddol hawlio dim mwy o ran ynddi na'u gilydd. Pa le bynag y byddwch, pa un ai yn swn a dwndwr y tref- ydd mawr, ynte llafurio tir eich gwlad enedigol, cofiwch am y Gymdeithas a'i gwaith i gaellle yn eich myfyrdodau achlysurol. GaUwch wneud cymaint a hyny heb fyn'd o'ch ffordd. Byddwch trwy hyny yn rhoi eich ysgwyddau wrteh yr olwyn, ac i bob un ys- tyried pa fodd y gall wneud mwyaf erddi. Os yw y Gymdeithas i fyw, rhaid iddi fyw yn eich calonau." Yn ol awgrymiad Mr. Williams enwvd pwyllgor o bump. Cafwyd canenon ac adroddiadau gan amryw, a therfynwyd y cyfarfod am haner nos. GOHEBYDD.

LLANUWCHLLYN. Cyfarfod Llenyddol yr Annibynwyr, nos Wener y Groglith. Cadeirydd, Mr J. C. Jones arweinydd, Mr L J. Davies cyfeilyddes, Miss Myfanwy Morris, Plasdeon. Dechreuwyd trwy ganu yr emiln Newyddicai braf a ddaeth i'n bro." Traethawd i blant dan 18 oed, Geirwiredd," cyntaf, John Jones, Garth View ail, Mary Roberts, Chapel terrace. "Map o Palestina," goreu, John Jones, Ysgergawr. Englyn, 11 Mul," ddaeth neb yn mlaen i hawlio y wobr. Solo i bliant, "Yn y nefoedd," 1, Ellen Roberts, Station road 2, Maggie Jones, Llan 3, A. J. Jones, Farmhouse; 4, j— Evans, Dolhendre, Adroddiad i blant dan 12 oed, emyn 919 o:r Caniedydd, cydradd 1, K. A. Row- lands, Ddolbach, Morris Edwards, Pantclyd; 2, Ellen Jones, Bryn 3, L. J. Edwards, Cynliwyd. Solo i ferched, rhif 293 o'r Ganiedydd yr Ysgol Sul. goreu, Miss Susanah Rowlands, Ddolbach. Night Dreg? Case, goreu, "Alice Rossevelt Mae yn debyg ei fod wedi myned am daith gyda ei thad ac felly anghofio ddod i Llanuwelillyn i ateb em v wobt. Deitawd i blant, rhif 11 Oanlodydd yr YsgoI Su!, I, Ellen Jones. Bryn. a R. A. Rowlands, Ddolbach 2, Maggie Roberts, Glanaber, a Gladys Bowen, Llan. Darlun o olvgfa ar ddydd ystorm, cydradd, T. J. Davies, Post Office, a Evan Edwards, Glynlllfon. Pedwarawd, "Dim ond Iesn," o'r Caniedydd, 1, Parti 11. Williams, Afonfechal1; 2, Parti T. J. Davies, Post Office. Traethawd, "Dvledswydd merched yn ugoleiir Beibl, goreu, Miss H. 0. Prichard, Bangor. Adroddiad i rai tan 18 oed,A ddarilimo a ystyried," cydradd, Jennie Williams, Wemgoch, a Gladys Bowen, Llan. Troed Bwyeli, 1, Morris Edwards, Elasendy. Can ddesgrifiadol, "Hela llwynog yn yr Aran," goreu, Robert Jones, Rhydybod. Deuawd i ferched, rhif 8 Ganiedydd yr Yygoi Sul, Miss A. Rowlands Tynyfron, a Miss B. Williams, Plasdeon, aeth ar wobr. Hem-stitched Handkerchief, 1, Mnir Jones, Llan; 2, Ellen Jones, Llan; 3, Mary Roberts, Chapel Terrace. Oerfio ar bren, ''I fyr.y bo'r mod," goreu, Cadwaladr Jones, Islaw'rcoed, Trawsfynydd; 2, R. T Jones, Aran View. Daeth tri pharti o blai;t i'r maes i peisio canu "Blodeu'r Iesu" (Canied- yd a yr Ysgol Sul), ond parti Peniel dan arweiniad Edw" Edwards, Tyddynronen, aeth a'r wobr. Can, "Y gauaf a aeth beibio." goreu, Marionog. Shaglen o destynau ar gyfer cyfarfodydd y bobl ieuaiuc, goreu, T. J. Davies, Post Office. Englyn, "Lloyd George," goreu o 21 Gwyndaf. Rhedllf y pur tryawdledd-a tbaniol Ddemosthenes Gwynedd Ydyw Lloyd George anrhydedd I Walia yw, oracl hedd." Solo i ddynion, Kilmorey (o'r Caniedydd), goreu, Evan Morgan, Pensylvania. Cyfieithu o'r Cymraeg i'r Saesneg, cydradd 1, A. L. Davies, Post Office, Cymraes, ac August. Can, Mae'r gwanwyn yn dy- fod," cydradd 1, H. Hughes, Tytandderweu,Corwen, a E. Edwards, Tyddynyronen. Araeth, "Y diogyn." Cafodd y diogyn ei ddrymio yn enbyn gan ddaa o areithwyr hyawdl, ond Richard Hughes, Penybont, aeth a'r wobr gyntaf, a R. Roberts, Bryncaled, yr ail wobr. Deuawd i feibion, Seinier yr udgorn grymus," goreu, Thos. Jones, Prys, a John Jones, Llwynllwydyn. Prif draethawd, "Yr Ysgol Skb- bothol fel cyfrwng i gyfranu addysg foesol a chre- fyddol," goreu, Ellis Prys Roberts, Bryngwyn. Ad- rodd, "Myfyrdraeth Cymro mewn gwlad estronol, goreu, R. Roberts, Dolhendre. Cafwyd beirniadaeth onest a gwir ddyddorol ar y Cambren Mochyn gan y Bonwr Williams 0 Dwrnudon, cydradd oreu o nifer mawr ydoedd John Jones a E. Morgan, Pensylvania. Un parti ddaeth yn mlaen ar y prif ddarn, "Cofia yn awr dy Greawdwr." Arweinydd y p ,rti ydoedd R. Roberts, Penybanc, a dyfarnwyd hwy yn deilwng o'r wobr. Yr oreu o un-ar-ddeg am hosanau ydoedd Miss Jane Roberts, Rhydydrain; ail, Mrs A.Roberts, Llan; trydydd, Mrs Williams, Cutiau, Rhydmain. Beirniaid y cann ydoedd Mr T. C. Davies, A.C., Dinasmawddwy traethodau, Parch. D. Roberts; barddoniaeth, L!ew Tegid a Mr R. Morris, Hendre adroddiadau, Mri J. P. Evans, Nantydeilie, a Edw. Edwards, Tyddynyron; hosanau, Mrs Rowlands, Ddolbach, a Mrs M. Roberts, Statioh Road; areithio, J. Pugh cerflo, R. L. Morgan a'r beirniaid eraiil ydoedd Mrs Davies, Bryncaled, T. Bowen, L. J. Davies, Bardd Glas, J. Lloyd, a R. Edwards. Cafwyd cyfarfod da. ond 'roedd Ysgoldy y Mercbe l yn llawer rhy fach i gynal cyfarfod o'r fa tlx. Dyiid ar unwaifck cael Parish Hall. [Ymddeugys beirniadaeth Llew Tegid ar y farddon- iaeth yn ein nesaf.-GOL ]

Mamogiaid ar Goll. COLLWYD o Tanygraig, Carrog, er's tro, saith o Famogiaid gyda mwn coch ar- nynt. T yn ddwl ar yr ocnr chwith, a smotya o las ar y crwper. Amryw gyda'r nod ciust yma:- Tyniad cylleil dan y dde, a charai dan y chwith. Telir am eu hanes. T. D. THOMAS. OET O SILVER MOUNTED HARNESS 0 ail law mewn cyflwr da ac yn full size. Hefyd amryw o Goleri Gwedd o 19 i 24 modfedd, ac o waith cartref. Gan H. REES, SADDLEK, CORWEN.