Y Tyst

BETHEL, NANTYMOEL. Gwyl De a Chantawd.-Er's blwyddi lu, cyn- aliai yr eglwys uchod eisteddfod ar y Groglith, a hyny ami dro gyda llawer o lwyddiant, ond eleni torwyd ar linell newydd. Yn y pryd- nawn daeth llu yn nghyd i wyl de gynelid yn y festri, a gair da ddyferai dros bob gwefus. Yn yr hwyr, yn Neuadd y Gweithwyr, darparwyd gwledd ardderchog arall yn mherfformiad y gantawd wir brydferth, 'Prynedigaeth y Byd,' gan gor y capel, dan arweiniad Mr Howell Thomas, arweinydd diwyd y gan yn Bethel, gyda cherddorfa gyfansoddedig o rai o brif offerynwyr y Deheudir, dan ofal yr athraw poblogaidd Mr Gomer Jones, Maesteg, a Miss Ruth Davies, organyddes y capel, wrth yr organ. Cymerwyd yr unawdau i fyny gan Miss C. Roberts a Miss J. A. Phillips, Nant- ymoel, a Miss S. Thomas, Pontycymer, gyda Mri W. Davies, E. Williams, ac R. B. Thomas, Nantymoel. Llywyddai Mr T. Lucas, A.C., goruchwyliwr glowyr y cylch. Beth bynag roddodd osgo esgynol mewn cyweirnod dechreuol i'r wledd, canys sefydlwyd y dorf fawr ar uchelfa ddiwylliol ar fyr amser, amlwg oedd dealltwriaeth ddadblygol i lwyddiant rhwng y cor a'r arweinydd, a llongyfarchwn ef yn gynes iawn ar goroniad dysglaer ei ym drechion dyfal, ac yn arbenig am ei ddull syml a diymffrost yn nghyflawniad ei ran bwysig Canmolwn wahanol ranau y cor am buredd sain; canlyniad tarawiad cywir a mynegiant ar adegau oedd berlewygol gan liwiad adsein- iol mewn cydnawsedd syniadol. Yr oedd y lleisiau uchaf yn emau i'r cyfuniad rhagorol. Pan gofiwn mai hon oedd ymgais gyntaf cor o Bethel, hen sefydledig at waith o'r natur, sieryd gyfrolau am ddewrder yr arweinydd, yr hyn dry yn adlewyrchiad ar ddoethineb yr eglwys yn ei benodi yn ddiweddar yn arwein- ydd ei chan. Haedda yr unawdwyr air da am gywirdeb a gallu dramayddol, tra y dyrchafodd cyflawniad rhai ohonynt y dorf i lesmair gan fynegiant dynodol o galon a llais dysgybledig. Coron y wledd oedd cyflawniad penigamp y gerddorfa, tra nad yw hyn ond nodweddiadol o gyfuniadau ofelir gan y poblogaidd Mr Jones. Mireiniwch addawol yr organyddes ddywed fod dysgyblaeth i'w hotti. Gall yr ol deimlo yn falch oblegid yr arlwyaeth felus a'r ymgais i ymwrthod a'r ystrydebiaeth ruthrlama mewn rhysedd amrywiol mor gangenog trwy gyrau diwylliant ein gwlad heddyw. Eto rhodder cam uwch i oriel cerdd, a daw gwobr.

ADGOFIWCH. Pan y byddwch yn archebu yn eich mas- nachdy bara a theisenau oddiwrth eich pobydd a'ch cyffeithiwr, dylech gofio mai po fwyaf o gyrants, goreu yn y byd y bydd y deisen neu'r bun. Mae eyrants i gyd yn faeth, a defnyddir hwynt yn ami yn awr fel bwyd iechyd. Adeil- adant i fyny y corff, golchant a chyfoethogant y gwaed, rhoddant yni a bywyd yn yr ymenydd, a chydnabyddir hwynt yn mhob man fel un o'r bwydydd mwyaf cynaliol ollir gael.

CYFUNDEB DWYREINIOL MORGANWG. Cynaliwyd Cyfarfod Chwarterol diweddaf y Cyfundeb uchod yn Blaenrhondda, nos Fawrth a dydd Mercher, Ebrill 14eg a'r Isfed, Y Gynadledd am 10.30 boreu yr ail ddydd a'r Parch T. C. Davies, Cwmparc, yn llywyddu. Dechreuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch J. Gwrhyd Lewis, Tonyrefail. Yna i. Cadarnhawyd cofnodion y cyfarfod blaen- orol. 2. Derbyniwyd, trwy lythyr trosglwydd.iad o Gyfundeb Gorllewin Caerfyrddin, y Parch D. Evans, yr hwn, ar ol ymddeol o ofal gweinidog- aethol Heol Awst, sydd wedi, symud i Gaerdydd. Da oedd gan bawb ei weled yn dychwelyd i'n plith. 3. Cyflwynwyd i sylw y Gynadledd Mr John Williams fel gwr ieuanc sydd newydd ddechreu pregethu yn Tynewydd, Treherbert, a phenod- wyd y Parch D. Rhagfyr Jones i'w arholi ar ran y Cyfundeb. 4. Ar gynygiad y brodyr benodasid i'w har- holi, cymeradwywyd Mri John Harris a John Evans, Trerhondda, hefyd Mr James Bennett fel gwyr ieuainc a'u gwyneb ar y weinidogaeth. 5. Fod y Parch A. Parry Evans yn cael llythyr trosglwyddiad i'w gymeardwyo yn galonog i Gyfundeb swydd York. 6. Dewiswyd y Parchn Stephen Jones, Tre- oes, a J. Dyfnallt Owen, ar Bwyllgor Aber- honddu. 7. Ail-etholwyd yr un brodyr ar Bwyllgorau yr Undeb. 8. Y Genadaeth Gartrefol.—Wedi i'r Parch H. M. Hughes, B.A., Caerdydd, siarad, a chael ymdriniaeth ar hyn, penderfynwyd-Fod copi o'r cylchlythyr yn cael ei anfon i bob eglwys, a'n bod yn ei gymeradwyo i ystyriaeth mwyaf ffafriol yr eglwysi am dderbyniad calouog, gan ddymuuo arnynt anfon eu hadroddiad i'r Ysgrifenydd o hyn i'r cyfafod nesaf. 9. Ein bod fel Cyfundeb yn dymuno gwneyd cais adnewyddol am gyfrifon llawnach o arian y Gronfa, ac iddynt gael eu cyhoeddi yn flynyddol yn Adroddiad Blynyddol yr Undeb, yn cynwys y pethau canlynol:— (a) Enwau yr eglwysi sydd ag arian ar log o'r Gronfa. (b) Y swm a gawsant ar log, (c) Y swm a gawsant fel grant. (d) Y dyddiad y cawsant. (e) I/log y cant. (/) Y swm ad-delir yn flynyddol. (g) Y swm ad-dalwyd yn y flwyddyn hono. (It) Y swm a erys i'w ad-dalu yn nghyda (i) Financial Statement. j 10. Y Gymdeithas Geitadol.-(a) Ail-etholwyd y Parch- H. M. Hughes, B.A., Caerdydd, ar Fwrdd y Gymdeithas Genadol. (b) Fod y Ddirprwy- aeth yn sefyll yn ohiriedig hyd y cyfarfod nesaf. 11. Yn gymaint a bod y Pwyllgor fu yn gwneyd ymchwiliad i fater annymunol Aber- cynffig wedi barnu na ellid cydnabod y rhai aethant allan yn eglwys, a bod y farn hono wedi ei mabwysiadu gan y Pwyllgor Gweithiol, mai gofidus iawn genym fod gweinidog o'n Cyfundeb, yn ngwyneb y datganiad clir a wnaeth yn y cyfarfod diweddaf mewn perthynas a myned i wasanaethu iddynt, wedi myned yno, a chyf- lawni gwasanaeth a gyhoeddir fel corfforiad, a'n bod yn teimlo yn augenrhaid arnom, er mwyn amddiffyn trefn yn ein Henwad, i anghy- meradwyo y fath ymddygiad yn y modd cryfaf, gan farnu, os nad all y brawd roi esboniad bodd- haol ar yr hyn a wnaeth, y dylai y Cyfundeb ystyried y priodoldeb o derfynu ein perthynas ag ef fel gweinidog cydnabyddedig ond cyn gwneyd fod yr Ysgrifenydd i ohebu ag ef ar y mater. 12. Y Mudiad yn mlaen.-(a) Cymeradwy- wyd ceisiadau Bethlehem, Caerdydd; Seion, Pontypridd a Tabernacl, Trealaw, am fenthyg arian o'r Gronfa. (b) Darllenwyd adroddiad parthed cychwyn achosion newyddion mewn dau neu dri o fanau. (c) Penodwyd y Parch G. Penrith Thomas, Ferndale, yn ysgrifenydd adran y Rhondda a Phontypridd am y flwyddyn hon. 13. Fod llythyr o gydymdeimlad i'w anfon i'r Parch H. C. Davies, Ynyshir, yn ei alar o golli ei dad. 14. Pasiwyd penderfyniadau mewn perthynas a Mesur Trwyddedol y Llywodraeth, y Mesur Addysg, ac ft marwolaeth y Parch J. Rees, Tre- herbert. 15. Y cyfarfod nesfa i'w gynal yn Bethel, Heolycyw, a bod y Parch R. O. Hughes, Glan- taf, a'r Parch D. Rhagfyr Jones i bregethu ar y pynciau rhoddedig yno. Diweddwyd trwy weddi gan y Parch R. Jones, Pencoed. Y MODDION CYHOEDDUS. Yn y tair oedfa, yr hwyr cyntaf, prydnawn a nos dranoeth, pregethwyd gan y Parchn J. C. Jones, Tynewydd, Treherbert; D. H. Williams, M.A., Barry; D. G. Evans, Gelli T. Bryn Thomas, Ferndale a J Hope Evans, Maerdy, ar y pwnc Dirwestol. Cyn ymwasgaru, diolchwyd iddo am ei bregeth ragorol, ac i'r cyfeillion yn Blaenrhondda am eu croesaw calonog i'r cyf- arfod. Cyfarfodydd a bendith, ni a hyderwn, yn eu dilyn. J. WILLRAMS, Ysg.

LLANBEDR PONTSTEPHAN. Marwolaeth Deheitdii-Bydd enw Deheudir yn adgyfodi dygwyddiadau difyr y gorphenol yn fyw iawn i feddwl a chof preswylwyr glanau'r Teifi ddeugain mlynedd yn ol. Evan Evans ydoedd ei enw priodol, a ganwyd ef mewn fferm fechan o'r enw Manglas yn mhlwyf Pencareg yn y flwyddyn 1831. Ar ol tyfu yn llanc, ac uchelgais yn berwi yn ei waed Cymroaidd, ymsefydlodd yn y dref hon fel grocer. Llwyddodd yn ei fasnach, a daeth yn fuan yn ddinesydd cyhoeddus poblogaidd. Dechreuodd bregethu gyda'r Bedyddwyr, a daeth galw cyson am ei wasanaeth fel lay preacher hwnt ac yma, nes gydag amser y daeth De a Gogledd i alw am dano; a phan y cyhoeddid ef yn y Gogledd, fel Evan Evans o'r Deheudir yr adnabyddid ef Pan oedd yn cyflym ddringo grisiau dyrchafiad fel darlith- ydd ar ei hoff destyn, lawnderau Dyn,' mab- wysiadodd y ffugenw Deheudir, ac fel Deheudir yr adnabyddwyd ef hyd ei ddiwedd, yr hyn a gymeredd le y 4ydcl o Ebrill, yn 77 mlwydd oed. Gadawodd briod a chwech o blant 1 wylo ar ei ol, a chladdwyd ei weddillion yn Mynwent Bethel, i ba eglwys y bu yn aelod am flynyddoedd yn ystod y cyfnod y bu y byw yn Mrynmadog. A phwy sydd wedi anghoflo eisteddfodau Brynmadog gynaliwyd 0 dan ei nawdd a thrwy ei offerynoliaeth ef a theilwr Cefnbysbach'! Yn fuan wedi el sefydliad yn Llanbedr, fe ymgymerodd âg adeiladu tai drudfawr a gorwych, pa rai sydd yn sefyll yn golofnau hardd yn goffadwriaetb o'i sel dros lwyddiant y dref. Yr oedd yo meddu ar gorff cadarn, crwn, a gwisgai yn eithriadol o drwsiadus. Pregethodd lawer yn ei ddydd, a darlithiodd gyda chryn ddigrifwcll- Cymro uniaith ydoedd, a phan fyddai gyda'l barodrwydd naturiol yn gwneyd defnydd o'r iaith fain, ceid llawer o ddifyrwch wrth el wrando. Yr oedd yn ffafryn gyda'r 'gw5' mawr,' a gwahoddid ef yn ami ganddynt 1 shooting parties. Gofynid iddo un tro dd'od gyda hwynt, a'i ateb oedd-11 am going to shoot myself to-day; I will shoot you to, morrow.' Heddwch i'w lwch hyd foreu'r codi- Soai-Cyiialiodd Ysgol Sabbathol Soar ei gwyl de a'i chyngerdd blynyddol nawn Gwenef y Groglith o dan amgylchiadau hynod ddy' munol—y tywydd yn braf, y cynulliad yn fa' vr, a phawb yn mwynhau eu hunain i berffeitl" rwydd. Yr oedd Eryl, yr arolygwr, yn arolygu y cyfan gyda deheurwydd a rhwyddineb 'beo law,' er yn ymddangos mor ieuanc a hogyn. Cymerwyd y gadair yn yr hwyr gan MrEvaoS* y gweinidog, a Mr J. E. Jones (Eryll), arolygwr yr Ysgol Sabbathol, yn arwain yn ddoniolf difyr dros ben, ac yn darigos talent ac athryh™ wrth gyflymu'r gwaith. Yr oedd ganddo rag' len faith, rhwng chwareu y crwth, y berdollegg a'r organ canu alawon, pedrawdau, rhangf1^ au, cydganau, a chorawdau, yn nghyd<]€ adroddiadau o gryn ddyddordeb. Dangosod pawb lafur mawr yn y gwahanol gyflawniada > a haeddant ddiolchgarwch cynes. Y Gymanfa Gerddorol.—Mai '20fed, daw J. Phillips, Port Talbot, arweinydd penodedijj y Gymanfa, heibio—y Llun cynt er rehearsal—ac mae'r undeb eisoes yn dechr deffro i ddysgu'r emynau a meistroli y ^>°n a'r anthem, er sicrhau rehearsal a Chyffla0ef Iwyddianus, oblegid nid dyn i chwareu aj? yw Mr Pliillips. Bydd y plant yn cyfarfod 6, ac ereill am 6.30. ABD^V^