Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

1 erthygl ar y dudalen hon

YR YSGOL SABBATHOL

Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu

YR YSGOL SABBATHOL Y WERS RYNGWLADWRIABTHOL, (International Lesson.) GAN Y PARCH D. OLIVER, D.D. TREFFYNON. MAl 24 aiii. Marwolaeth a Chladdedigaeth yr Arglwydd lesu.loan xix. 17-42. Y TESTYN EURAIDD. Canys mi a dradd- odais i chwi ar y cyntaf, yr hyn hefyd a dder- byniais, farw o Grist dros eill pechodau ni, yn 01 yr Ysgrytbyrau., 1 Cor. xv. 3. Y RHANAU I'W DARLLEN YN DDYDDIOL Llun (Mai 18fed).-Ioan xix. 17-42. Mawrth.-Lue xxiii. 33-47. Mercher.—Matthew xxvii. 39 50. :Iau. -Mare xv. 39-47. Gwener -Es-,tiah liii. 1 12. Sadwrn.—Hebreaid ix. 11-15. ,Sabbath. -Rebreai(I ix. 19 28. RHAGARWEINIOL. CYRHAKDUOOD dyoddeiiadau Crist en heitliafion ar y groes. Perfieithiwyd Tywysog ein hiaeh- awdwriaeth ni trwy ddyoddefiadau. Ar y groes cyrhaeddodd yr Arglwydd lesu y mesur hwnw o ddyoddefiadau yr oedd yn arigenrheid 101 iddo fyned trwyddynt inewn trefn i gyr- haedd y perffeithrwydd gorphenol ag oedd yn ^fynol yn Bi ul'udd-dod. Ac wedi Ei ber- Efe a wnaethpwyd yn awdwr iachaw Clvvriaetii dragywyddol i'r rhai oil a ufuddhant iddo. Trwy fed yn oddefydd ac yn ddyoddef- rdd, daeth i fod yn weithredydd neu achosydd laphawdwriaeth. Trwy gymeryd arno Ei ilun e"aith neu gosb ein camweddau ni, fe ddaeth Yn achos ein hiachawdwriaeth. ESBONIADOL. r. no^ Efe gan ddwyn Ei groes, a "daeth i le a elwid Lie y Benglog, ac a elwir yn hebraeg, Crolgotha.' Cyf. Diw., Hwy a gym- erasant yr Iesu, gan hyny ac Efe a aeth allan, |an ddwyn y gross iddo EiHun, i'r lie a elwid,' Gan ddwyn y groes iddo Ei Hun. Yr oedd Yn arferiad i'r rhai a groeshoelid gario y groes. yw ^oan cyfeirio y eynorthwy a gaf- Y gan Simon 0 Cyrene. Ac Efe a aeth allan. mae yn amlwg fod yr Iesu wedi myned allan ? r ddinas i gael Ei groeshoelio. I'r lie a elwid \j Benglog. Bryn y tuallan i fur gogleddol erusalem, lie yr arferid dienyddio drwgweith eiwyr gynt. Efallai ei fod yn cael ei alw Lie y tsenglog, am fod ei ifurf yn debyg i benglog. enw yn Hebraeg oedd Golgotha, ac yn L1adin, Calfaria. e -^Inod 18.—' Lie y croeshoeliasant Ef, a dau re'll gydag Ef, un o bob tu, a'r Iesu yn y anol.' jje y croeshoeliasant Ef. Yr oedd yn un o'r ffurfiau mwyaf poenus i ol ivr 1 ^ar'w°lae^h. A dau ereill gydag Ef. Yn r Matthew, cawn eu bod yn ddau leidr. A'r esu yn y canol. Yr amcan wrtli roddi yr Iesu y canol ydoedd i'w ddangos fel y gwaethaf Ond mewn ystyr arall, yr oedd yr ygfa yn darawiadol — gweled Iachawdwr Wng dau bechadur.' Adnod 19. A Philat a ysgrifenodd doitl, ac nX ar y groes. A'r ysgrif en oedd, IESU 4 pfAZABETH, BRENIN YR IUDDEWON.' j 'tilcit a ysgrifenodd deitl. Yr oedd yn arfer- I edd ysgrif ar y groes i ddynodi natur tros Vn rhai a groeshoelid. loan yn unig sydd vSr,I1-0di -T mai Pilat a ysgrifenodd yr a r if'- Mae ychydig wahaniaefch yn y geiriad ond r i r gari y pedwar efengylydd, a y aiaent yn cyduno yn yr ystyr. Uen^0^ ^wn San hyny a ddar- ddi ° o'r Iuddewon oblegid agos i'r ac nas oedd y fan lie y croeshoeliwyd yr Iesu Grro^r 0e'^ wedi ei ysgrifenu yn Hebraeg, taire-a '^adin.' Ysgrifenwyd yr ysgrif yn y arferedig y Pryd hwnw, fel y gallasai GrropL a^" Hebraeg, er mwyn yr Iuddewon, §,'r er mwyn y dyeithriaid a'r ymwelwyr Qiae ,nas' ^ladin, er mwyn y Rhufeinwyr. Y gWa yn debygol fod Pilat yn amcanu gwneyd ysffr^ r lu^(iewo11 yn y geiriad a roddx)dd i'r ^rth oedd wedi cael cymaint o boen oddi- ynt yn ngl}Tn a phrawf yr Iesu. a (3rinod Yna archoffeiriaid yr Iuddewon Bren:'ywe^asant wrth Pilat, Nac ysgrifena, eUlnyr Iuddewon; eithr dywedyd ohono Ef, Brenin yr luddewon ydwyf l1"i.' Yiia ai-cltoff- j eiriaid yr Iuddeivon. Yr archoffeiriaid fel rhai yn cynrychioli yr Iuddewon. Yr oeddynt yn deall fod yr ysgrif yn cynwys gwawdiaeth flniog ar eu hymddygiad. Cyf. Diw., Am hyny y dyvvedasant,' &c. Felly, gofynasant i Pilat newid geiriad yr ysgrif. Adnod 22-l Pilat a atebodd, Yr hyn a ysgrif- enais, a ysgrifenais.' Gwrthododd Pilat yn bendant nowid dim ar yr ysgrif. Yr oedd wedi rhoddi ffordd i'w dymuniadau, nes gwneyd ei hun yn anesmwyth. Myn ddial arnynt, rnor bell ag y gall, a gwneyd iddynt fwyta ffrwyth en ffordd eu hun. Adnod 23.—'Yna y milwyr, wedi iddynt groeshoelio yr lesu, a gymerasant ei ddillad Ef, ac a wnaethant beclair rhan, i bob milwr ran a'i bais Ef; a'i bais Ef oedd ddiwniad, wedi ei gwau o'r cwr uchaf trwyddi oil.' Cyf. Diw., A'i bais hefyd yn awr Ei bais Ef oedd heb wniad,' &c. Yna y milwyr. Y pedwar i ba rai y rhoddwyd y gwaith o groeshoelio yr lostt-pedwar pedwariaid. Eiddo y rhai oedd yn croeshoelio ydoedd dillad y rhai a groes- hoelid. A'i bais hefyd. At hon y daethant olaf Ilugan neu amwisg, yr hon a wisgid dan y fanteli, ac a gyrhaeddai o'r gwddf hyd y penlin. Adnod 24.—' Hwythau a, ddywedasant wrth en gilydd, Na thorwn hi, ond bwriwn goel- brenau am dani, eiddo pwy fydd hi: fel y cyf- lawnid yr Ysgrytliyr sydd yn dywedyd, lihanasant fy nillad yn en mysg, ac am fy mhais y bwriasant goelbrenau. A'r milwyr a wnaethant y pethau hyn.' Cyf Diw., 'Hwy a ddywedasant, gan hyny, wrth eu gilydd,' &c. Wrth ei thori, buasai yn ddiwerth. Felly, penderfynasant fwrw coelbren pa un ohonynt a'i cawsai. Wrth wneuthur hyn, cyflawnasant yn hollol ddiarwybod iddynt hwy broffwydol- iaeth Salm xxii. 18. Adnod 25.—' Ac yr oedd yn sefyll wrth groes yr lesu, ei fam Ef, a chwaer ei fam Ef, Mair gwraig Cleophas, a Mair Magdalen.' Cyf. Diw., Ond yr oedd yn sefyll wrth groes yr lesu, Ei fam Ef, a chwaer Ei fam Ef, Mair gwraig Cleopas, a Mair Magdalen.' Nid oedd yr oil o gyfeillion yr Iesu wedi Ei adael yn [Ei oriau olaf. Daliodd rhai o'r gwragedd yn ffyddlon hyd y diwedd. Enwir tair ohonynt. Nid ydyw loan yn enwi Ei fam, Salome, ac nid ydyw chwaith yn ei enwi ei hun. Oddiwrth yr Efengylwyr ereill, cawn eu bod yno, yn nghyda rhai gwragedd ereill o Galilea. Adnod 26.—' Yr lesu gan hyny pan welodd Ei fam, a'r dysgybl yr hwn a garai Efe yn sefyll ger Haw, a ddywedodd wrth Ei fam, 0 wraig, wele dy fab.' A'r dysgybl yr hwn a garai Efe. loan. 0 wraig Wrtll- yr enw hwn yr arferai yr Iesu gyfarch Ei fam. Wele cly fab. Y mae yr lesu yn cyflwyno Ei fam weddw i ofal loan, yr hwn oedd i fod iddi o hyny allan megys mab. Adnod 27-—' Gwedi hyny y dywedodd wrth y dysgybl, Wele dy fam. Ac o'r awr hono allan y cymerodd y dysgybl hi i'w gartref.' Wele dy fam. Yr oedd am i loan ymddwyn ati o hyny allan fel ei fam. Derbyniodd loan yr ymddiriedaeth, ac aeth mam yr lesu gydag ef i'w gartref. Nid oes sicrwydd pa un a oedd gan loan gartref yn Jerusalem. Ond pa le bynag yr oedd, yno y treuliodd Mair weddill ei hoes. Adnod 28.—' Wedi hyny yr lesu, yn gwybod fod pob peth wedi ei orphen weithian, fel y cyflawnid yr ysgrytliyr, a ddywedodd, Y mae syched arnaf.' Yn gwybod fod pob peth wedi ei orphen. Gwyddai yr Iesu fod y proffwydol iaethau yn cael eu cyflawiu yn mhob peth ag oedd yn dygwydd iddo. Yr oedd yr oil wedi eu cyflawni mewn perthynas i'w fywyd ar y ddaear, ond yr hyn oedd yn son am Ei syched. Yr oedd pob peth ar gael ei gytlawni er hollol foddlonrwydd i Ddwyfol gyfiawnder. Yr un gair a arferir yma agyn adnod 30. Y mae syched arnaf. Yr oedd y fever a ddaliai y rhai a groes- hoelid yn creu syched angerddol. Wrth ddy- wedyd hyn, ac yn yr amgylchiad hwn, yr oedd proffwydoliaeth arall yn cael ei ehydawni. Gwel Salm lxix. 21. Adnod 29.—' Yr oedd gan hyny lestr wedi ei osod yn llawn o finegr a hwy a lanwasant yspwng o finegr, ac a'i rhoddasant yn nghylch isop, ac a'i dodasant wrtli ei enau Ef.' Cyf. Diw., kYr oedd llestr wedi ei osod yno yn llawn o'r finegr a'r isop.' Gwin sur, yr hwn oedd ddiod gyffredin y milwyr. Llanwasant ysbvvng o'r ddiod yma, ac yna cylymasant wrth gorsen isop fel y gellid ei estyn at Ei enau. Adnod 30—' Yna pan gymerodd yr lesu y finegr, Efe a ddywededd, Gorphenwyd: a chan ogwyddo Ei ben, Efe a roddes i fyny yr ysbryd.' Ni chymerodd yr Iesu y gwin myr- llyd a gynygiwyd iddo er mwyn ei wneyd yn llai teimladwy o boen, ond cymerodd y finegr i'r d yben i ddangos Ei barodrwydd i gyflawni pob peth a'r a ragddywedasid am dano. Gorphenwyd. Pob peth wedi ei gyflawni i berffeithrwydd, er anrhydedd Bi Dad, gorfol- edd Ei bobl, a gwaredigaeth Ei elynion. Efe a roddes i fyny yr ysbryd. Ei roddi ohono Ei Hun. Nid ei gymeryd oddiarno. Cael ei gy- meryd y bydd oddiar bawb arall, Ond rhodd- odd yr Iesu Ei ysbryd i ddwylaw Ei Dad. Adnod 31.-1 Yr luddewon gan hyny, fel nad arboai y cyrff ar y groes ar y Sabbath, oher- wydd ei bod yn ddarpar-wyl (canys mawr oedd y dydd Sabbath hwnw), a ddeisyfasant ar Pilat gad tori eu hesgeiriau hwynt, a'u tynu i lawr.' Cyf. Diw., Yr Iuddewon gan hyny, gan ei bod y Parotoad, fel nad arosai y cyrff ar y groes, a ofynasant i Pilat fel y get lid tori eu hesgeiriau hwynt, a'u cymeryd ymaith.' Cymerodd marwolaeth yr lesu Ie dydd Gwener o flaen Sabbath mawr y Pasg. Gan mai marwolaeth araf oedd y croeshoeliad, gofynwyd hyn gan Pilat er mwyn prysuro marwolaeth. Adnod 32.—' Yna y milwyr a ddaethant, ac a dorasant esgeiriau y cyntaf, a'r Ilall, yr hwn a groeshoeliasid gydag ef.' Yna y milwyr a ddaethant Paham y gadawsant y gwr canol hyd yr olaf? Tybir fod rhyw arswyd wedi dal lluaws hyd yn nod o'r milwyr gyda golwg arno Ef. Adnod 33. Eithr wedi iddynt ddyfod at yr lesu, pan welsant Ef wedi marw eisoes, ni thorasant Ei esgeiriau Ef.' Ni thorasai-it Ei esgeiriau Ef. Gwelsant Ei fod eisoes wedi marw. Y mae y dystiolaeth yn werthfawr i'r ffaith a ddysgir gan yr Ysgrythyrau. Adnod 34. —' Ond un o'r milwyr a wanodd Ei ystlys Ef a gwaewiton ac yn y fan daeth allan waed a dwfr.' Ond un o'r milwyr. Y mae yn ymddangos fod hwn am gael prawf sicr o'i farwolaeth, a chafodd ef. Trywanodd ei ystlys Ef a gwaewffon. Ceisia llawer gyfrif am farwolaeth gynar yr Iesu ar y tir iddo farw o doriad calon, ac esbonio ar dir anianyddol y gwaed a'r dwfr a lifodd o'i ystlys.' Adnod' 35. A'r hwn a'i gwelodd, a dystiol aethodd; a gwir yw ei dystiolaeth: ac efe a wyr ei fod yn dywedyd gwir, fel y credoch chwi.' A'r hwn a'i gwelodd, a dystiol aethodd. Llefara loan am dano ei hun yn y trydydd person. Y mae yn ymwybodol o'r pwysigrwydd iddo ddwyn tystiolaeth i farwolaeth yr lesu, gan ei fodyn myned i roddi hanes Ei adgyfod- iad. Adnod 36.-l Canys y pethau hyn a wnaeth- pwyd, fel y cyflawnid yr ysgrythyr, Ni thorir asgwrn ohono.' Cyf. Diw. Y pethau hyn a ddaethant i ben' Y mae yr efengylydd, fel loan Fedyddiwr, yn gweled yn yr Iesu Oen Duw, wedi Ei aberthu dros bechodau y byd. Adnod 37.—'A thrachefn, ysgrythyr arall sydd yn dywedyd, H wy a edrychant ar yr hwn awanasant.' Gwel Zech. xii. 10. Ni cheir y gair a ddefnyddir yma am wanasant yn un lie arall yn y Testament Newydd ond yma a Dat. i. 7. Adnod 38.—'Ar ol hyn, Joseph o Arimathe a (yr hwn oodd ddysgybl i'r lesu, eithr yn gudd- iedig, rhag ofn yr luddewon) a ddeisyfodd ar Pilat, gael tynu i lawr gorff yr Iesu a Philat a, ganiataodd iddo. Yna y daeth efe ac a ddug ymaith gorff yr Iesu.' Yma yr ydym yn cael hanes dau o'r dysgyblion cuddiedig yn dyfod yn amlwg. Aeth Joseph yn hyf at Pilat i ofyn corff yr lesu. Adnod 39.—' A daeth Nicodemus hefyd (yr hwn ar y cyntaf a ddaethai at yr lesu o hyd nos), ac a ddug fyrr ac aloes yn nghymysg, tua chan' pwys.' Tua chan' pwys Swm mawr. Yr oedd hyn yn brawf o'i gyfoeth ac o'i ymlyn- iad wrth yr Iesu Adnod 40 —' Yna y cymerasant gorff yr Iesu, ac a'i rhwymasant mewn Ilieiniau, gydag aroglau, fel y mae arfer yr Iuddewon ar gladdu.' Cyf. Diw, Felly cymerasant.' Eglura loan arfer yr luddewon o gladdu er budd y Cenedioedd. Adnod 41.—' Ac yn y faiigre lie y croeshoel- iasid Ef, yr oedd gardd a bedd newydd yn yr