Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

15 erthygl ar y dudalen hon

..--JACK Y LLOGWR -

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

JACK Y LLOGWR x "V" FAWR. "Am aur y mae ymorol- Heb yr aur bydd pawb ar ol." "Beth yw proffes, be'th yw honiad, Heb dystioiaeth gwir gymeriad Y" Rhyw ddwy lein fel yna, reaent drwy fy mashlll meddyliol i pan yn gafael yn un o weddillion cyntfon gwydd dew a lyncwyd IlPl0 saidsh a nionod y Nadolig dweutha. Hwyrach fy mod i yn roiig, oud yn fy myw fedra'i ddim peidio sylwi ar betha. rhyfadd sydd yn cael 'u gneyd ar y lan. Byddaf yn gwelad mwy o hunanoideb bob dydd fel y bydd y dyddia yn pasio. Mewn rhai cysr- ylltiadau penodol ecweii welad pobi a'u hoil egni yn troi y dwr i'w melina 'u hunain, heb falio croen tysan beth ddaw o neb arall. Gan y bobol yma. tydach 'i ddim gwerth jo bacco wedi'i chnci os nad oes gynoch 'i rwbath y gallan 'hw gael,-tasa fo adim ond 'ch croen chi. a.:oh gynyn nhw i chi farw mwy na pheidio plesiwch 'ch hun hefo hyny. Cewch welad y giang ddydd a nos yn chwilio ac yn chwalu am betha'r byd yma.. Ltoydan gel- wydd fel! Twrc, os gallan nhw gael pres trwy hyny. Mae nhw ftlI y cliamete-oii-yn gallu newid eu lliwia a'u hymddangosiad tei y byddo galwad. Ant yn iiiw crefydd i gyd os daw pres y ffordd hono, a gwehr nhw yn 'i bossio hi tua'r addoidai vna yn frochfawr iawn; os gyda theulu y gwr drwg y bydd ) lliw melyn, ntWidiant 'u iliw i ateb i'r am- gylchiada. Os gan y Toris y bydd y pres, gwaeddant hwythau—"O daria'r hen Lloyd George yna: 1 lawr a fo." Ond! os gan y Radicals y bydd y saim,—"Rhen Doris cyth- reulig Ylla! mae isio'u llosgi nhw!" Os yn yr Egiwys y ceir yr aur, ant yno a gwenant yn ngwyneo yr oifeinad, tra ar yr un pryd yn barod i'w werthu fo am y pris ileia y tom- ant y deallan nhw nad oes dim pres yn I groen o. Os credan nhw mai y Metho- dxstiaid ydi'r m-elyna yn 'u pccedi, ant am y Methodistiaid, canmoiant hvry hyd y -kr, twvllir y Methodistiaid gynyn nhw, a chodir nhw i swyddi pwysig mewn gwahanol gyfar- fodydd, a daw yr aur i m9wn, a chwerthir am ben y Methodistiaid. Nid y dynion sy fwya amlwg yw halen y daear. Nid llawer o'r dynion hyny fydd yn cega yn barhaus yn y seiat fisol, cyfarfod chwax-Lerol, neu y sassiwn, neu y gymanfa yw y bobol sy i eti- fedd'u -y ddaear. Bucm lawer gwaith yn dal pysgod yn y mor ac mewn afonydd. Bydd- wn yn dal guruets a samons. Y gurnets fyddai yn gneyd y twrw mwyaf, a nhw fydda y pysgod salaf, am mai po-a a cheg fyddan nhw y rhan fwya. Rhyw gyrnets o dclynion ydi'r rhai hyny sy'n siarad yn mhob cyfarfod pena a chega heb ddim: byd arall bron. Mae nhw Ei or iuuianol tel i fed'dwl fod, y cyf- arfodydd wedi eu galw er mwyn i'r cynull- eidfaoedd wdad 'u cega nhw, a chlywad 'u lleisia nhw yn barhaus! jlae'r dynion yna yn addoli eu hunain, ac iechyd a phuredig- aeth i grafydd fyddai eu raoi nhw dros eu pc'aa mewn llyn o ddwr bob tro y meiddiaia nhw stareio 'u hingian siarad. be'r brid yma j. w gwelad yn mhob man. Gwthiant 'u hunain i gynghcra cylioeddus ac i bob man lie y ceir tshians i ddwad i'r golwg. Oychwynwch chi rhyw gYfarfod mawr, ddalia i jo o ocwm y bydd y brid yma yr. y ifrynt, i'w gwelad yn twy na neb, yn busne's yn v na neb, ac yn gneyd pobol ddi- niwad feddwl mai nhw nauh bob peth. Gwyddoch'am y brid yn iawn. Nid gneyd daioni ydi'u hamcan nhw, ond cael 'u gwelad a'u hystyned yn bobol bwysig. Addolant eu hunain, a chanol-bwyntia y fydysawd yn- ddyn nhw, yn ol 'u barn lliiw, wrth gwrs. Hen fridT gynddeiriog yell'r ond yma. Wedi iddyn nhw gael dwad i rhyw fath o awdurdcd, does dim i gael gynyn uhw os na syrthiwch chi i lawr i addoii'r Iloia. -Alae'r ffafrau i'r addolwvr. Bron iawn y cdr gan- ddynt yr hyn y mae y gyfraith yn fcav. iio, ar wahan i bob ffafr. l>efnyddiant eu satie gyhoeddus er mantas iddyn nhw eu hunain, i'w perthynasa, ac i'w ffrindia. Nid oes arnynt gywilyckl. Goddefir hwynt fel hyn am flynyddoodd, o bosibl, a dioddda llawar o'u herwydd. Y mae mai pobol onest a di- Iwgr wedi mynd yn dlawd arwyddynt, trwy na fynent brynu ffafra hefo llwgrwobrwyon. Ond dydd y farn a ddaw. Nid dydd y Farn Fawr, ond dydd y farn yn 'u hanas nhw 'u hunain yn unig, a darfyddir am danynt fel am cicaion Jonah. Molldithir hwynt hyd yn nod gan y bobol a roddasant lwgrwobrwyon iddyn nhw. Diolchir i Dduw am i Raglun- iaeth eu symud oddiar ffordd purdeb, goncst- rwydd, a chyfiawnder. Datgenir syndod fod y wlad wedi 'u goddef erioed. Ant dan fell- dith-y nhw a'u teuluoedd a'u ptlrthynasau a'u ffryndiau, a ffieiddir eu henwau! Pa beth a saif yn gadam yn nghanol ys- tormydd amgylchiadol y byd ? Gonestrwydd, purdeb, unplygrwydd, cyfiawnder I Pa beth a wna i enw dyn. oydru ? Twyll, anonest- rwydd, anghyfiawndtr! O! am fod y broffes yr un a'r galon, a'r galon yr un a'r broffes! 'Dwn i ddim pa mor hir yr arosa'i yn LIeyn yma, trwy fod gen i wahoddiad i fynd i Lan- beris. Mae'n diebyg iawn y bydda i yn trim- io fy hwylia i fynd i LANBERIS yr wsnos nesa. Gwn rod gen i yno lot fawr o ffrindia. Mae boys y wlad a'r chwareli yn hoff iawn o longwrs, a Dyddan yn dylifo atyn nhw i wrando aryn nhw yn dieyd eu storis. Rwy'n siwr rwan, pan ddo'i i Lanbttis, y ca i nhw i wrando arnyn nhw yn deyd eu storis. iaid hefo teitla i wrando amyn nhw. Medd- yliwch am hen gono fel fi, heb gymaint a bod yn yr elyniaeth, heb stic up colar, na mws- tash clerigaidd, heb basio dan ddwylo yr Esgob, heb fod me-vvm colag na. dim,-medd-, yliwch am danai felly, a pheth gynddeiriog o bobol yn dwad i wrando arnai; ac ar y tac arall meddyliwch am aelod o'r olyniaeth, hefo'r mwstash clerigaidd, yr het orthodocs- aidd, yr Esgob wedi rhoddi ei ddwylo ar 'i goryn 0, a theitl gyno fo, yn methu cael neb i wrando arno fo ond y glochyddas; meddyl- iwch am dano yn ystod y gwasanaeth yn gof- yn i'r glochyddas pryd yr oedd cynhebrwng gwraig adnabyddus i gymeryd lie, a meddyl- iwch am dano fo yn cyhoeddi dros yr egiwys fel pe tasai hi yn llawn o bobol, y cymerai y cynbebrwng le yr amsar a'r amsar! Dyna chi wahaniaeth rhwng dyn a dyn, a chynull- eidfa a chynulleidfa! Mae rhai boys yn leioio yn iawn fod pobol yn meddwl mai nhw ydi Jack y LIongwr. Fedra'i ddim dirnad bedi'r ysfa fawr yma sy yn y wladi am gael gwybod pwy ydw ir Byddaf yn cael plesar anghyffredin wrth welad a chlywad pobol yn colii'r coast wrth geisio sicrhau pwy ydw i. Soniwyd am daaa i yn Y SEIAT mewn amryw lefydd yn ddiweddar. Mi 'rydw i yn hen gono go lew os y myn pobol son am fy sylwauan yn y seiat. Ond pam lias gellir son am fy sylwactau yn, y seiat? Onid amcan y seiat ydi llesoli pobol ? Onid dyna fy amcan i ? Mae'n hysbys ddigon fod ar ddrwgwtdthredwyir fwy o fy ofn i nag sy arnyn nhw o'r seiat. Clywir y barhaus, "Gobeithio na chlywith Jack y Llongwr ddim am dan i," "Peidiwch deyd wrth Jack beth bynag newch chi," "Rhaid i Jack y 'Werin' gael clywed am beth fel hyn," &c. Faint bynag ydi fy nylanwad i yn y wlad, yr wyf am 'i ddefnyddio fo er daioni i grefydd a moes a ciynoliaeth. Gwae poo rhagrith a thwyll a noced mewu byd ac eglwys, ymysg liqygwyr now weinidogion, pregethwyr a phersoniaid 'Roedd rihyrsal y noson o'r blaen mewn cysylltiad a chapal ag sy'n meddu enw hanar Cymraeg a hanar Saesneg, yn ymyl y mor, 'Roedd yr arweinydd mewn hwyl ragorof. Torodd allan i br^gethu, neu i egluro y geir- iau a genid. Wedi iddo fo adrodd geiriau cynta?yr emyn, dywedoda, "Dynn chi gyfnod yr efengyl." Yna rhoddodd y rhan nesaf o'r emyn, a dvwededd, "Dyna'r hen oruchwyl- iae'th. Dyna chi history. Sen am history, —dyna chi history." Canwyd yn ardderchcg ar 01 hyn. Buom tua NEFYN pan oedd cymanfa y M.C. yjn cael ei chynal yno. T'rwy nad o'n i ddim wedi dysgu y darn a genid yno, ches i ddi mllawar o hwyl, er i mi leicic y callU yn reit dda. 'Roedd rhyw hen gono yn oorach. ata'i pan oedd y bass yn darwg, gan awgrymu mai rhyw hen gomon Jack fel fi oedd allan o diwn. Bora y Sul dilynol cafwyxl tipyn o hanas yr wyl mown capal tua'r mynyadoedd. Dywedwyd faint oedd y gost, &c. Deydodd un o deulu Asaph—"Mi futon ddeugain o blant yn y gymanfa ddydd Gwener yn Nefyn." Chwerthouu. pawb. Ffansi, 40 o blant wedi cael 'u bwyta mewn cymanfa ganu! Dyna Ap Asaph yn ceihio correctio ei hun, ac yn deyd,—"Mi ddarum fyta deugain o blant yn Nefyn." Aeth y chwertliin yn waeth o'r hanar. ilethodd Ap Asaph a thynu 'i feddwl o gwbwl. Pan oedd Bila yn Shou Nefyn methodd a chael bwyd o gwowl yno. 'Dwn i ddim a fasa fo yn mentro bwyta pleutyn chwaith, er mor newynog yr oedd o. Da oedd gen i welad yr hen Shon Jones, Fron Oleu, CARNGIWCH, yn edrach mor dda. Mae o yn cofio Ap Ffarmwr yn dwad i edrach yr eglwys stalwin. Llawar o waith Shon Jones sy yn y fynwent. Claddwr iawn ydi o. Chododd neb erioed ar 'i ol o. Cefais sgwrs ar y ffordd hefo fo ddydd Ma wrth, pan oeL. o yn dwad a llwyth oddiwrth y steiiivir i William Evans, grosar, Llithfaen. 'Doedd o ddim mewn tempar da yn y byd, trwy fod Mrs Jones wedi mynd i Shou a Regatta Aberdaron y (liwrnod blaen- orol ac heb ddwad yn of, feV bydd y merched yma. Rhwbath fel yna fydd yn fy rhwystro i briodi. Ond eroyn i Shon Jones gyraedd adra nos Fawrth yr oedd Mrs Jones wedi arreifio. Trampiais yma ac acw o Lithfaen at y gwaith, ac i gyfeiriad Llwyndyrus a manau er'ill er mwyn i mi gael gwelad petha'. Lied gwla oedd y morwynion hyny dranoetli ar ol y spri. Isio nhw fod yn gwla oedd. Gob- eithio 'u bod nhw wedi cael digon ar stwff y bendro. Gwel'is rhyw adeilad rhyfadd iawn mevm un Ho. 'Roedd 'i loift o yn fath o festri, a'i lawr yn lie i gadw ceffyl ac i roi gwely. Rhyw gurtain oedd rhwng y ceffyl a'r gwely. Hol- ais rhyw fachgen oedd yn pasio yn nghylch y bildin. Fedra fo ddim deyd llawar am dano fo, end fod un dyn, wedi deyd, cyn i'r bildin gael 'i neyd, mai 15p gostiai o, ac fod y He wedi costio tua 60p. Gwelais ANN EVANS, REF AIL BACH, a gofynodd hi sut yr oeddwn i y tywydd poeth yma. Deydais ina' mai reit ddrwg, ac nas gallwu i byth. ddiodda gwisgo sana fel yr oedd hi yn wan yr adag hono. Meddyliodd pobol Pencaenewydd fod dec- tor newydd wedi joinio Dr Rowlands y diwr- nod o'r blaon, wrth welad rhywun a ihrv.yi-i Rhufeinig gyno fo vn y cerbyd hefo Dr Row- lands. Ond tybiodd ereill mai gwas oedd y dyn diath, pan welson nhw fo yn dal pen y ceffyl tra yr e-ai y doctor i edrach am y Parch John Jones a chleifion er'ill. Ond erbyn gneyd ymehwiUad pwy oedd o wl un o brit amaethwyr y gyniydogaeth. Cnvydrais i ardal a cliymydogaeth LLANAELHAIARN, &c., a tharewais ar Rhys Morris. Mae c yn hen lane fel fy hunan. Pan soniais i am ferched gwelais yn y fan fy mod yn 'i blesio fo. 'Ro'n i wedi clywad am dano 'i fod o wedi bod mewn to parti hefo lianc ifanc a dwy ferch ifanc, ao wedi mynad i'r capal hefo nhw. Go lew, wir. Mae rhywbath neu gilydd i fynad a ni i'r capal i gyd. Meddyliais am ofyn iddo fo ai gwir oedd 'i fod o wedi bod yn edrach rhyw dy gwag ar ol bod yn y capal, ond daeth warden yr Eglwys at y lie, a pheidio 'nawd. Nos Fawrth gwelais chwech neu vchwaneg o gynychioliwrs Ysgol Sul yn mynad i bwylt: gor Cymanfa Dosbarth Nefyn, mewn cerbyd i BODFEAN. Yn 'u plith nliw yr oedd llo. Gwldel ryfadcl ydi Lleyn yma am loia'. Ond pwy f'a.sa'n dyfeisio neu ddychymygu gwelad llo yn y cerbyd gan sicred a bod deudroediaid yno hefyd. Os oes rhywun am fy amha i, an- foned at Ifan Jones, Llithfaen. 'Roedd o yn llygad-dyst fel ereill o hyn oil. Tydw'i ddim yn enwi Ifan Jones am 'i fod o yn hen lerifcyn fel fy hunan, ond am 'i fod yn dreifio y parti, y 110 a phawb. Y latest ydi pobol yn seiclo o 'Refail New- ydd i'r Gareg, i falu metlin, ac yn blagardio yn ofnadsan os bydd metlin ar y ffordd. Beth ddaw o'r tren i'r Gareg os a y gweitli- wyr i beicio? Yn Llithfaen clywais am rai dynion yn malu metlin am ddiwrnod a chwar- tar, er mwyn cael holide. Biti garw na f'asa' holides yn amlach fasa dim son am ddiwr- nod yr wyth awr. Petasai ama'i isio job braf yn yr haf llwytho metlin yn Nant Gwytheyrn faswn i yn leicio. Mae hi yn gystadleuaeth rhwng dynion yn brolio 'u hunain tua LLANAELHAIARN. Peth iawn ydi dyn yn cael brolio 'i hun. Gall 'neyd hyny yn well na neb arall, trwy 'i fod o yn gwybod mwy am dano'i hun nag a wyr neb arall. Diwedd yr wsnos trampiais gan belled a LL AN BEDROG. Fedra'i yn fy myw beidio dwad yma. Yma y mae Capten6 Marks, Glanygors, yn byw, a Mr Gwenogfryn Evans, yr hynafiaethwr mawr. Yn ymyl Ty Du, yr ocher ucha', y mae refreshment rwms Dewi Sant hefo'r blinds i lawr, styllod ar y ffenestri, gogon- iant y peis, a'r ginger beer, a'r cacena' wedi diflanu, a mynwent ochor arall i'r ffordd. Holais rhyw ddyn a ddaetb i bobty hefo'i ddwylaw yn llawnion o deisenau ceiniog, am dy rhyfadd Dewi Sant. Yn y fan medcla fo —"Helo, yr hen foy, myn beth a ddoth a chdi i'r fan yma dwad?" A medda fina, "Helo, 'r hen Hwmffra, how getins? 'Dwyt ti ddim yn perthyn i'r bands yrwan? Pan o'n i yn Chicago yn clywad y bands mawr yn canu byddwn ^n meddwl llawar am danat ti a'r band yma." Cefais sgwrs hefo Hwmffra. 'Rwy'n oofio yn iawn, pan y byddai y band wedi dysgu dwy diwn, ao yn mardshio drwy y pentra, fel byddai H wmffra yn gofyn — "P'run ganwn ni 'rwan, boys?" Mae gan Hwmffra fwy o denantiaid ar 'i stad nag sydd ar ystad Madryn mae ganddo fo filoedd o wenvn. Hwmffra ac Owen Jones ydi ddau o'r prif ddynion busnes y He. Mae gan O. Jones frawd yn Klondeic. Gwelis lythyr oddiwrth Richard Rofcerts, Llan- frothen, yr hwn sy'n Klondeic,yn deyd llawar am frawd 0 .Jones. Hol'is lie y gallwn i gael y "Werin," a deydwyd wrtha' i mai gan Richard Thomas. Wesla selog ydi o. Adwaenai Evan Wil- liams, y pregethwr cynorthwyol, yn dda am flynyddoedd lawer. Un o Penmaenmawr ydi Mrs Thomas. Gwelis hi ugeinia' o weith- ia pan o'n i yn tradio yno. Sylwais fod aelod pwysig o'r Hen Gorph wedi myned i aros rhwng Ty Du a'r Eglwys. Gall felly gadw gwyliadwriaeth ar y naill a'r llall. Beth ddywed Griffith Parry, yr hen saer, a Huw Penygamfa, am hyn? Gwell o lawar fasa' i'r OFFEIRIAD PABAIDD hwnw beidio ceisio gwella gwasanaeth ei eg- IwJlS trwy hanar dysgu Cymraeg a cheisio deyd Gweddi yr Arglwydd yn Gymraeg. 'Doedd ryfadd i'r Cymry oedd yn y gvnull- eidfa chwerthin pan trlywson 'hw heth fel hyn: Y traed yr hwch sydd yn y nefoedd 1 Pan hysbyswyd yr offeiriad mai cyfieithiad i'r SaesReg o'r hyn a ddvwedasai efe yn Gym- raeg oedd, "The feet of the sow which is in heaven," dyblodd yn ei syndod, a thyngodd yn ei lid na cheisiai efe byth siarad Cymraeg mwy. Os oes ar B. B. gywilvdd o'i enw priodol, mae gen ina' gywilydd o'i ysgrif o. Pwy bynag sy' isio deyd rhwbath wrtha'i rhaid iddyn' 'hw ro'i 'u henwa' 'u hunain. Fel yn mhob man arall felly yn NGHARMEL, y mae yr ymgeisiadau at ryddid yn profi bedi pobol a pnetna'. Mae rhai pobol am ryddid drcs 'u pena' os golyga hyny gyfleufedra iddyn 'hw ddwad i syiw ac awdurdod; ond os na olygir hyny, elir i ogof Adulam neu dwll tan- ygrisia', a chodir mur mawr rhwng y gwrth- giiwyr a'u cymydogion. Cymer tlynyddoedd lawer hwyrach tua 40am mlynedd i brofi rhai pobol yn iawn. Tydi bod dynion yn cilio o set fawr ar ddiwrnod cyiarfod 'gethu yn profi fod dim ar y set: y dynion sy'n rong. Os y gwelwyd un o'r urdd a blaenoriaid yn nliwil tan y gnsiau, y cwbwl aUa'i ddeyd ydi 'u bod nhw mewn lie cyIfl- hwys iawn a thra phriodol. Gobeithio y cawAon 'hw ddigon o Iwch ac yr ymrowliasant ynddo, gan fawr odifarhau am eu camwedd- au. Mi a 'r byd yma yn 'i flaen yn iawn tra bydd rhai pobol bwysig yn 'u barn 'u hun- ain yn sori yn bwt. lydilr byd yn rho'i dim gwerth ar bobol y sori yma. Dynion sy' ar y byd isio i gario pat-ha yn miaen—ac nid oabis wedi magu locsus. 'Ðoos dim byd tebyg i serch am fynd drwy bob anhawsdra.. Rhaidibobpothrolifford(i i serch,—dwr, tan, siop lestri, &c. Gwelir weithia garmon yn colli 'i fun oherwvdd 'i fusnes ac edrach dros y wal am hogan arall. Yna ceisia ddilyn y gwaith fydd y boblog- aidd yn yr ardal, a chychwyna 'neyd llechi wrth ymyl toman chwarel. Cwyd ei wal yno a dechreua ar fywyd newydd. Ond gan fod ei lygaid isio gweled yn barhaus ei gaion felus, symuda yn nes at ei thrigla, ac yno ca wleddoedd i'w lygaid trwy ganfod y fun yn cerdded yn ol ac yn mlaen yn amal iawn. Tra anghvfleus yw hyn iddo, trwy fod cryn bell- der iddo i gario y clytia' o'r doman. Ond dioddefa y cwbwl er mwyn y mwynhad a ga efe. Gobeithio yr a efe eto yn nes, ac y bvdd o yn byw yn fuan yn yr un ty a hi. Purion peth fyddai i'r Biwtis hyny a fydd- ant yn mynad i'w gwelyau yn hwyr nos Sad- wru, ac yn methu codi yn ddigon buan boreu Sul i anfon eu plant a'u gwyr i'r capel, ddi- wygio. Mi 'rydw'i yn siwr pe cyhoeddid CYFARFOD I HEL STRAEON yn y capel y ceid gwelad y merohed biwtiffwl hyn yn hwylio petlia' yn well o lawar. -liae nhw wedi gwerthu se7i capal Biladeu- lyn, yn nghyda r hen gelfi. Y doniol, hy- lithr Owen Jones, Penygroes, oedd yn rhoi y petha' i fyny, a fo oedd yn 'u hitio nhw i lawr. Deydodd fod yn rhrfid i bawb dalu am y seti cyn mynad a nhw i ffwrad. Yn njihanol yr ccsiwn deydodd mai Jack y Llongwr cedd pia hi y dyddia' hyn, a dyma chwerthin mawr. Mae afon y Hadiist tua Thalysarn wedi tlYlld yn ddwy. (Y llawer o anfon atom i hoii sut i anfon at "Jack y Llongwr." Ond i bob goheb- iaeth ate ef gael ei gyru i ni fe ofalwn a<n ei hanfon iddo yn ctdicedi. Gol. "Y Werin").

Oiiau Masnach yn Methesda.

EIN CENEDL DRDS Y DON

[No title]

Advertising

AT Y GOLYGYDD

Peth Newvdd dan Haul.

Deddf Cad wraeth Dydd yr Arglwydd.

,--CLUDO YNTE GWERTHU LLEFRITH…

Meddwi ac Hap-chwareii a'i…

Advertising

Al tybed mal hwn oedd lleldr…

[No title]

(Deng Miliwn ar hngaln wedi…

Pellebyr heb Wlfraul