Y Werin

JACK Y LLOUWR Fydd dim yn rhoi mwy o sport i mi na gwelad, clvwad, a darllan am bobol yn deyd mai hwn a'r llall ydi Jack y Llongwr. Yn ) ddiweddar rhvw ohebydd a rhyw swyddog neillduiol ydi Jack y Llongwr gan rai pobot. Mae'n hw wedi bod yu gwaeddi Jack y Llongwr ar 'u hola nhw, en mwyn cael sgwrs hefo fo. 'Dwn i ddim ar y ddaear fawr yma pwy fydda'i y tro nesa', tasa fatar am hyny. Pan gcdais i un bora yn LLANBERIS, y peth cynta' glywais i oedd v band yn canu. Mae rhyw ganu fel hyn yn beth iawn am dynu pobol allan, ac felly allan yr eis ma'. Bydda'i yn leicio bands vn arw iawn. Clywais fand Dan Godfrey, a band Nantlle, a band Llanrug, a band Corrison Onarfon, a band Llan Stiniog, a band Biaenau Stiniog, heb son am fands Nefyn, Pwllheli, Corris, Criccieth, Beddgelert, Harlech, a lleoedd er'ill. Mae rhai o'r bandiau hyn wedi colli'u gwynt, ond yn siwr pan oeod gynyn' hw wynt, roeddan 'hw yn rhai da iawn. Ymddengys y bora dan sylw fed Y BOBOL OD (aeu fel y gelwir nhw yn Saesneg, yr Od Ffelos) yn cael mardsh owt. Bu agos iawn i mi a meddwl (tipyn o hunanoldeb arna'i oedd o hefyd) fod yr Od Ffelos .a'r Band o'u blaen yn mardaio y diwrnod hwnw er fy mwyn i. Pan oeddan' hw yn pasio fy lodgin 'roedd y band yn canu yn ardderchog, a'r boys yn taflu slei lwca at y ffenast lie 'roedd- wtl i yn sefyil. Petasa gen' i bres, yn wir mi f <}.wm i yn mynad yn honorary membar, petasa er mwyn dim ond cael bod yn y grand propashion. 'Roedd yno lot o teisicls a cheffvla' wedi eu dressio i fyny ffor ddi oca- saioii, a'r marchcgion yn splendid. R'on i yn meddwl ar y cyntal mal band Llanberis oedd y band, ond pan welais i Mr Sara, a Mr G. Davies, a dau neu dri er'ill, deal la is ya slap mai Band Nantlle oeddan' hw. Sut na f'ana' boys Llanberis yn codi band P A ydi eu gwynt nhw yn rhy fyr? Neu'u cega' nhw yn rhy fychain ? 'Dwv 'i ddim yn meddiwl. Mae yma lot o ganwrs iawn, ac yn 'u plith nhw Mr J. W. Jones, yr hwn gan- odd mor dda yn Nghastall Cnarfon fel ag i dynu sylw y Due a'r Dduces York. Yn siwr ddigon i ch'i fe ddylai fed yn Llanberis yma fand. Buo yma un 'stalwm, end fel y daeth o i'r chwythad ola yn rhy fuan. Both Pasa' i rhywun fynad o gwmpas i hel dynion ifanc cymwys, galluog, a gneyd band iawn ohonyn hw? Mi giarantia i y oai bunoedd gan Mr Assheton Smith at brynu cyrn. Mi 'rydw'i wedi cael punoedd erioed gyno fo at wahanol bethau. Do yn wir. Gofynwch iddo fo os leiciwch chwi. Yn am.il iawn melldith bandiau ydi y diodydd meddwol. F'aswn i ddim yn gadael i geg pert hyn as i Shion Heidden ddwad yn agos at yr un o'r eyrn, i chwythu ei hen ffroth a'i ddrwg anadl iddo fo. Boys y dw'r glan a'r llaeth pur ydi y boys gora at 'neyd band parchns a llwyddianus. Wrth fvnad at y tren ddweutha o Gnar- fen, nc edrach o gwmpas, yr o'n yn mewldwl vn siwr fod y ddaear yn ysgwyd dan draed 11awar o bobol. Ond, trwy fod y ddaear yn ddigon sad dan fy nhraed i, deallais mai nid ar y traed yr oedd y bai, nac ar y ddaear ca waith. ond ar bena' y bobol. 'Roedd Sbio i Heidden wedi stwfBo 'i fysedd i fen- ydd y bobol a welais, a'u g'nevd nhw rowlio o'r raill ochor i'r ochor arall. Foluntiars Byddin Syr Shion Heidden oeddan hw: byddan toe yn regilars yn 'i fyddin o, ac yna cant y sac a byw ar bension o ychydig o bres yn y dydd, er iddynt fod o wasanaeth mawr iddo fo am lawar o flynyddoedd. Weol, dydd Sul codais ac edrychais drwy y ffenast, a gwelais bobol yma ac acw yn mwynhau eu hunain. Wedi cael brecwast penderfynais beidio mynad i'r capal, tiwy na f'aswn yn g'neyd dim yno ond tynu sylw pawb hefo fv nillad plaen, heb son am lenwi y He, o bosibl, o ogla tar. 'Roedd gwraig fy lodgin wedi trefnu i ddm fy nghymeryd i'r capal, ond oangosais sut yr oedd pethau. A barnu wrth y lot fawr o bobol a welaJs i yn mynad i wahanol gyfeiriadau buaswn yn meddwl fod yma bobol dda iawn, os oeddan' hw i gyd yn mynd i'r addoldai. Os oedd y bechgjn yn edrach yn smart yn y prose- ahon, vr oedd y genod yn eoTach yn smart- iach. na nhw ar y Sul. 'Roedd gan amal i un chonynt, ardd flodau ar 'i phen, ac yr oect 1 amball i aderyn a gwenyn meirch yn troi o gwmpas y blodau. Am fomant mi anghofiais i pa, ddiwrnod. oedd, ac heb feddwl gofynais ai cystadleuaeth gerddi bach oedd yu rhvwla ? Fedrwn i ddim dwyn fy hun i gredu, rhywsut, fod neb yn mynad i 'neyd shio off mewn adidoldy. 8011 sydd mai ar -brydnawn Sul y bydd pobol yn ymgynull i drafod i ba le i fynaa hefo trip yr Ysgol Sul. Clyw'is enwi y fan a'r lie y cyfarfyddaat. Pan y bydd dyn yn gorphwvs yn l wely yn y nw, bydd yn rboi 'r bleinds i lawr dros 'i ly^ada'. Peth hyll iawn ydi dyn yn cysgu a,'i"ddau lygad yn agorad fel dau blat pew- tar. Byd«Li'i yn ystyried dydd Sul fel nos i sio-p Llvgada' si op ydi'r ffenestri. Dylai pob slop gnu 'i llygada' dros ddydd Sut,— hYnv ydi, tynu y bleinds i lawr. Peth hyn iawn vdi ffenestri siop heb ddim byd arnyn hw dros y Sul. Mae shio-p fellv i w gwelad yma. Faint by o bobol oedd yn y capeii a'r Eglwys, 'roedd yma lawir iawn o bobol yn eerddad o gwmpas heb fynad i addoliad o gwbwl. Ydi peth fel yma yn cynyddu yn v wlad, dleydwch ? Ydi'r wlad wedi myriad i rhyw gredu mai seremoni osodedlg ydi mynad i'r capal fora, prydnawn, a nos, a chlywad preeeth neu ddwy ? Ydi'r wlad ddim pèid!io mynw^rj^e^ fel job mewn cWaral ydij^ppegelshw, ac fod I yn rba a. 'i P"neyd hi -neu nad oes dim i ^eJ, faint feynag .bol ddaw yn 1 ivjKjd? ,Ty.i,tddim: yn .,d dim,—d^m ond gofyn cwestiwn, .trwy'f-. yn gwelad cvm,int t> fyDltd 1 unrhyw le o addoliad. y cyfyngir pr^tbu yr efc-ngyl i'r oapeli? Gan na ddaw y bobol i'r capeli, beth pe treiai y gethwrs eu lungs yn yr awyr agorad' ? Mi fentrais lZ.yd'r nos at ddrws OAPAL GORPHWYSFA, a chlywais lai.,4 adnabyddus i mi yn y fan, sef llais Tecwyn. 'Roedd o yn deyd y drefn yn ofnatsan am y byd annhrefnus yma, ac wrth ei glvwad o cofiwn am yr hen amsar eynt, pan oedd o tua Phrenteg stalwm, yn uyddiau mebyd Edward Lloyd (Tegfelyn), Morris Evaw., ac ereill. Toe, gorphenodd Tecwyn, a dVma benill allan, a d^na ganu. Diar mawr, canu da oedd yno! Ardderchog yn wir! Arfera CRYDDION edrach ardraed pobol er mwyn gwalad sut y bydd petha' yn gwisgo yno. Ond yn ddi- weddar yn Llanberis yma mi aeth pawb i'r un arferiad a'r cryddion. OOLLWYD LOT 0 SLIPPERS o le neillduol, a gwyliwyd traed pawb. Tar- odd rhyw chwarelwr ar ddyn diath ar y ffordd, ychydig ar 01 i'r slippers gymeryd y traed, a rhywsut amheuodd y chwarelwr el, ac mi ddeallodd y dyn diath hyny. "lae hi yn boeth iawn i gerddad, ebai y dyn diath, a scidadlodd i ffwrdd. Trwy drugar- edd xfoes gan' i cldim ond par o sgidia' careia' a phar o se boots. Felly nid oes in odd i neb fy amha i fel un a gym'rodd y slippers. Dyma dydd Llun wedi agar 'i lygad arna'i eto, a dyma fi yn syufyfyrio ar weithred- oedd criw fy smae. Mae 'i bosun wedi bod am bowt yn DIN AS DINLLE, diwrnod ffair Llanllyfni. 'Roedd rhai o Ysgolion Sul Cnarfon wedi dyfod yno.i fwyn- hau eu hunain. Yno hefyd. yr osdd llanc- iau Nantlle, &c., mawn liwyl fawr yn chwarae "kiss in ddi ring" hefo BiwllS Cnar- fon. 'DoeddBiwtis Dyffryn Nantlle ddim yn y pies y diwrnod yma, ac yr oedd boys Tal- sarn isio tshians hefyd. 'Roedd tipyn o wahaniaeth m9dr i'w ganfod yn mysg y Ilancia'. Aflonyddai mwstasih rai ohonyn 'hw wefusau rhai o'r merched, ac yr oedd petha' yn drysu yn lan. Byddai un boy yn cusanu clustia' y merchad, a byddai y merchad hyny yn deyd wrth eu gilydd nad ceddan' hw ddim yn "clywad" cusan felly yn iawn. Hefo'u "gwefusau" y byddsnt hwv yn "clywad" cii=ana' ora. 'Dwv'i ddim yn amha dim. 'Roedd y 'bosun yn sylwi ar un ccno 'i fed yn methu cadw 'i het am 'i bf.'ll pan yn rhedag ar ol 'i hogan. B'aswn i yn 'i gvnghori o i ddwad a pheg arall i ddal het. Os ydi'r boys mewn nansi i Biwtis Cnarfon, dylant ddwad i fusnas yn siwr. Yn Ninas yr Heli y mae llanc mewn ffansi i ferch ifane, a dywedir 'i fod o wedi cymryd ring india rubber y diwrnod o'r b!aen i fesur bys ei galon felus i amcan neillduol. 'Dwn i ddim pryd y daw y ddedwydd awr yn hanas yr hen lane. Yn yr un ddinas adnabyddus gwneir te yn ecsact am chwartar i dri o'r gloch y prydnawn, er mwyn cael cyfla i'r ewmni tevddol gael hel straes. Mae'r cwm- ni yn clybio bob yn ail i gael y stwff at y t-e. Digwydda gwr y ty fed \\Tth 'i waith ar amsar y te hwn. Ond-bydd dau neu dri o ddynion ereill yn mynad i'r wledd strae- 11yd er mwyn newid llais. Os bydd i un ferch ifanc gael dress newydd yn yr un dre', bydd y genod erill yn rhedag i benau y drvsau i gael 'i gwelad hi, a g'neyd remarks bob sort, ac yn gwemvyno yn ofnatsan wrth y ferch ifanc. Clywch be mae Bila yn draethu Mi rwyt ti wedi deyd y gwir, Jack, am gyfne'wid- ioldeb pobol. 'Roedd yn NANTLLE gyrchu mawr i addoli i'r ysgoldv y Sulia' cynta', ond dartoci y nuie y rnu yi wau, yn emveaig i'r Isgol !)LLi. -liae genyt ti blaH, Jack, i gael y mercuad i bou jjuoddion yn y partha, yma gctala am roi rhwoatu new- yud i mf:'wn am Uanyn' nnw. lletli uy xarn ill, Jack, am bobol yn periftyn IT capal yu pasio 'u giljdd heb gymanxt a siarad nefiy'u gilydd, la, dim cyiuamt a rhoi sgwmt. fedri di ddim cael digon o grefyuu yu- GùYu' nhw i'w dynu drwy goes cetyn. Ar- lan., Jack anwyi, arian pia hi yma, fel y deydais di lawar gwaith o'r bliien:- "Melus fiwsig swn y pres, l'yred atom eto'n nes." Sonir am gasgliadau at rhvw bethau nad yo,) 11' nhw o uuim oudd ir araai, tra yr e^geulusir aciiosion gwir deuwng uun orwynaui y siaradwi'.s. Wyt ti yn colio, Jack pan oeddan ni yn dwad a Uwyth or sglaids cynta' i Wgr o'r y gwi-s gawsom ni am swyudcgion egiwysjgr A ieicied ti roi atebion neu ael rai i'r cwes- tiynau canlynol: Pwy sy'n aros iwya' yn y tyPwy sydd fwya' ar ben y drws wy tydd yn caiio dwr ar y Sul: Pwy fydd y telegraph yn mynad o uy i dy o hyu., Pwy fydu yu memdio bullies pawo unu 'i busiu-.s ei hun* Pwy fydd yn pasip remarks ar bawo tydd yn myned heibiO thy in Pwv fydd yn gorweddian ar beua' y coineiii ar ddydd Sul? CESAREA. Bedi'r ysfa, bobol, am fy ngliael i yma ? Dyn ydw ina, wedi 'i inya o ogyril, caawd giau, gwaed, a nyrfs, hero c&t reit dda o gol tar, tebyg i filoedd o hen longwrs eraill. iton i wedi meddwl yn stwr cae-i hob noo dipyn hefo T. J. Jones a J. W. Avails, Ho- bat Hughes a G. Wtlliams, ond yn wir n.«jthu udarfum ,i. Mae ama/t .sio cael view ar y merchad hyny fydd ar ben y tomenydd ddydd Sul, yn wadshiad pcboi yn mynad i'r capal. Gall pobol er'ill wad- shiad hefyd, dylent gotio. Pan ddo'i yua caf, mi ddisgwylaf, sgwint ar Evan Wil- liams, Pare, yr hwn sydd wt-,(Ii smeho llawar ar wynt y mor fei finau. Caf groeso gyno fo, mi tetia'i rcpian. Dyna Evan Evans, y Castall, hefyd. Cofion ato fo, ly hen gytaill hoff. O.s y byuu iddo fo srodi 'I drwyn i fyny i'r awei rhai o'r ncsweithiau dyfodol, caiff glywau D<da tar a fai-ii.sit yn dwad ar yr awel i'w ffroenau o. REGATTA CRICCIETH ydi pobpeth yn Nghriccieth y dyddia' yma. Maen' nhw am un iawn. Mae vn Nguric- cieth ddigon o ddwr hallt yrwan, yn ymyl Te t banlU. Cynhaliodd y pwyllgor dan ofal Capten W. Gevans, ya y Town Hot, gyfarfod y noson cyn neithiwr. Yn yr un ystafell cedwir cyrn y band hyd nes y daw yr anadl iddyn' nhw eto, a chredir mai yn y gauaf y bydd peth felly yn digwydd. Pan "elwyd y crrn heb ddim gwynt ynyn' nhw yn y Ile, dyma isio chwythu mawr yn dwad fel scol ar roi o'r boys, a dyma dreial ar 'u lungs nhw. Fe ehwythwyd yn cfnatsan. Nid yn unig fe chwythwyd brain y cistell ymaith, ond rhisiwyd trigolion cyffinia' y lie, a chafodd yr hen gastall draffarth fawr iawn i ddal y gwellt a dyfai ar y bry'n a'r llechweddau rhag cael ei chwythu fel us ymaith. Bellach disgwylir gwelad a chlyw- ed band arall dan arweiniad dyn newydd spon, hefo profiii4 o'r mor gyno fo fel fy hunan. Bydd y band newydd wedi'i in- siwrio. CARMEL A RHOSTRYFAN. Buom yn ceisio cofio rhai o'nt hen ffrynd- ia yn y cymydogaethau hyn. Cofiais John Jones, Faot Cooh, gwarthwr blawd ceirch; Itobot j John, Pantyoelyn Rieliard Thomas, Bryn- llwyd, a Mrs Thomas, brodor o ochor y Cilgwyn William, y mab; William Owen, Cotd y Br^ra, gwerthwr llefri-th; Oweti M. Jones, Waeubant, yi; -hwn -sv'. a'i lend o ganu; Ellis Hughes, W«rnlas Ddu, yr hwn fydd yn rhedag oar o Rhostryfan. am Gnarfon bob wsnos. LLANLLYFNI. Rhois scawt fechan i'r ardal hon y pryd- nawn yma, a, gwelais Ceidiog Robats yn dwad o'i gyhoeddiad hefo'i umbarelo yn 'i law. 'Roedd un ferch ifano anwyI wedi penderfynu cael fy ngwelad i os cedd modd sut yn y byd, a chael smel iawn ar fy nillad j, trwy nad oedd hi wedi arogli dim bron er's talwm ond ogla mawn a'r fuarth. Mae yma giang yn methu a dirnad sut y mae yi hyn a wneir yn y dirgel a'r twllwch yn cael 'i gvhoeddi ar ddec a phep mast y "Werin." Ydyn', yn siwr i chi, ac v mae yma ferched bron iawn a chredu mai ysbryd ydw'i, heb fod yn gyfyngedig i le na dim o'r fath, yn gallu clywad fel llygodan a gwelad fel barcut (maddeuweh i mi am gy- mysgu fy ffigyrau). Pan ddois i yma j r oedd hi yn ferw wyllt hefo rhyw betha' oedd wedi dwad yma i fynad a phres pobol i, ffwrdd. Gwelais Hugh G. Robats, sgfn- ydd y Shou, ac mi ddeydais wrtho fo fod gen i gath i Bila.i'w hentro. Dyma fo entry form a shediwls i mi ar slap. Cono o Fon ydi Hugh G. Robats, wedi gollwng 'i angor yma, wedi cymeryd dynas o'r He i fod yn ymgeledd gymhwvs iddo fo, ac y mae hithau fel dynas gall wedi rhoi tri o anwyliaid yn bresa.nt i'r hen Huwco. pc o ganlyniad mae gyno fo gor yr aelwyd. heb son am gor ei gapal. lie y mae o yn lidar. Drwg oedd gen'i welad brid biwHs Nantlle1 yma: safent ar benau y drysau fel arferol. Da oedd gen'i ddeall fod swels Panyrallt vn fyw. Bydd gen'i badsh iddyn' uhw yn fuan. BETHESDA. Mae hen gytaill i nai o'r lie hwn wedi anion gavr Ud. i mi oto. Dywed: "Mae fy mhwnc heddyw yn holloi wahanol i'r un oedd genyt yn tlaenorol. ty mhwnc hedd- yw yui tod yn rhaid i'r wenn bobt gael eu myddir a chael cytiawnder. Tvwyli yw hi yn hanes v werin bobl heddyw, i oa It1 uynag y trowch chwi eich golygon. Maent dan oraed y dyhirod hyny sydu yn meddwl eu bod nhw o wt;lll gwaed na pnobl ereill. Anhawdd ydyw diouuef path fel hyn. Riiaid, gan hyny, barotoi gugyfer a brw) dr boeth. Gwelir beth yw loriae'eh yn y Weinyddiaeth bresenoL. Eogeulusir oyfan- gorph y bobl ar draut cadw i fyny y tfug w ahaniaeth rhwng y belldetigatlth a'r werin, ac er mwyn cael arian i segur-swj'ddwyr, parsoniaid Eglwys gyfcethocat y byd, occ. Uwneir gymamt ag sy'n bosibl, yn y oyfwng presenol, i ddwyn arian y deyrnas i'w rhoddi i ddynion breintiedig. Pan ddaeth y r_1 Oliver Cromwell, yr oedd y werin bobl dan draed fel y maent i raddau heddyw, ac o na chodai rhyw Oliver Cromwell y foment hon! Gwnai efe fyr waith o honiadau tir- feddianwyr ac o gyfreithiau a amddiffyn- ant dwyll a Iladrad. Mae elfenau Gwer- iniaeth yn ymledu trwy weithredoedd gor- mesol y We?inyddiaeth, ac nid oes dim yn amlycach i mi na bod volcanoe mawr poli- ticaidd ar dori allan yn ein gwlad vol- canoes a chwyth ymaith y bendefigaeth or- moesol y segurwyr cyfoethog, a sefvllfa gyfreithiol bresenol y tcliantiaid a'r tir- feddianydd. Mae yn llythyr fy nghyfaill lawer iawn o bethau ag sy'n danges ei fod o yn teimlo, fel miloedd ereill, oherwydd sefyllfa bresen- ol ar bethau. 'Dees dim ffwl gwirionach na dyn yn bod. Fo ydi yr unig greadur all ymddwyn mor ffol ag i ddangos ei fod o ei hun yn meddwl ei fott o yn greadur uwchradlol i ddynion ereill yn y byd yma. Chwerthin am. ben peth fel yna fydda i, a chwerthin yn iawn hefyd. Os oes ar fy nghyfaill eisieu gweled mor ffol yw ymffrost dyn, eled i fynwent Glanogwen, neu un St. Ann's, neu un Llanllechid, a pha mor hardd bynag ydyw rhai cof-golofnau, Ac., yno y mae pob corph yn y He mor llygredig a'u gilydd. Mae'r cyfcethog fel v t!awd, y dysgedig a'r annvsgedig, yn yr un cyflwr»yn y bedd! Nid yw pryfaid y bedd yn gneyd dim gwahaniaeth rhwng y gwr bonheddig a'r dyn o'r workws. Wei, sponiad ar Y PYSL. Dyma'r pysl. 'Roedd ccnsart yn cael 'i gjnal, ac yr oedd y cadeirydd a'r arwein- ydd a gwrthddrych y oonsart yno. Faint oedd yn y consart ? Atebiad: dau. Yr un dvn oedd v cadeirydd a'r arweinydd. PYSL ARALL. Yn mha betha' y mae poool Lleyn yr un fath yn union a'r teulu Brenhinol ? Rhodd- ai hanar coron i'r sawl anfono yr atebiad gora i "Locar Jack y Llongwr, Werin, Caer- narfon," erbyn Awst 8fed.

Ar haner y fordd i'r Wyddfa. DIANGFA ARWEINYDD MYNYDDIG. Y mae pob un sydd yn hO-4 o olygfeydd Cymreig yn ddiddUdl wedi bod yn ardal ramantua Llanberis, lie y mae mynydd a llyn i borthi y meddwi. Hoffa rhai ddringo i ben y Wyddfa, ereill a hotfant fyned yno gyda'r tren. i r rhai a gerddant, da fydd cael eistedd i orphwyso ar haner y ffordd; a thua haner y iforcid i fyny y mynydd deuir at gaban coed, yr hwn le a gedwir gan hen foneddwr gwridog ac iach a rhadlon. Yn nghylch yr hen fonedd- wr hwn y ma-e yn siwr y by,L yr haneisyu civ/ilynol yn ddyddorol. Yr oeddwn wedi olywed (ebai gohebydd y "Genedl" a'r "Warin") am ryw anigylchiad yti Llanberis; ac un prydnawn brat yn mis Mohefin aethum yno. Ar ol myned -rwy Gwmyglo, buan y daethum i dretian bryd- ferth Uanberis. Wedi holi, buan y daethum i Ynys Wen, He, fel y deallais, yr oedd Mr John Humphrey Jones yn trigo gyda'i ferch a'i fab-yn-ughyfraith. Wedi cyrhaedd y ty, derbymwyd fi yn siriol, a dywedwyd wrthyf y deuai Mr Jones yno ar fyrder. I'w aros, taniais fy mhibell, a gwleddais ar yr olygfa ardderchog o auagyleh. Gyda hyn gwnaeth Mr Jone* oi ymddangosiad. Ysgydwasom ddwylaw yn galonog, 00 eisteddasom ein dau ar gadair yn yr awyr agored, gan fod hin y prydnawn mor boeth. Buan iawn y daethum at destyn amcan fy ymweliad, a dymarai o'r ffeithiau a ddrodd- wyd i mi gan Mr Jones:- "Yr wyf yn cadw ty haner ffordd ar y Wyddfa, ac wedi gwneyd hyny er's blynydd- au. Yn yr amser a aeth heibio, arferwn wasanaethu fel arwoinydd i ben y Wyddfa; ond 'wyf wedi rhoddi y gwaith hwnw i fyny er's llawer blwyddyn, gan fy mod yn awr yn cflair bltrydd a thriugain oed. Am y deng mlynedd ar hugain diweddaf, ni bu arnaf un math o afiechyd; ond yn nechreu y gauaf diweddaf cymerwyd fi yn wael. ) Mr JOHN H. JONES. (Darlun gan Mr Symons, Llanberis). "Tra yr ooddwn yn dyfod ar hyd Stryd Fangor, yn Nghaernarfon, un prydnawn, cefais boeij sydyn yn fy ochr. Llwvddais i lusgo fy hunan i dy cyfaill, ac yno ar es~ mwythfainc y bum yn gorwedd am beth am- ser. Ar ol gorphwys ychydig, gellais gerdd- ed i orsaf y rheilffordd; ond erbyn i mi gyr- haedd Llanberis, yr oeddwn yn dra blinedig .ii. helbulus. Pan gyrhaeddais adref, yr o ddynt wedi dyohrynu. Yr oedd y boen yn fy ochr wedi gwaethygu, a mynai pawb fy mod wedi iy mharlysu. Aethant. ar un- waith i geisio meddyg, yr hwn a'm harchwil. iodd, ac a. roddodd i mi feddyginiaeth ond er hyn oil, gwaeth yr oeddwn yn myned. Methodd pob math o feddyginiaeth a gwneyd lies i mi. "Wrth fy ngweled yn myned yn waefla, oe:s:edd fy mab^-yn-nghyfraith fy mher- swadio i roddi prawf ar Dr Williams"piiik pills for pale people. Yn mhen amser can- iatcais iddo anfon am fiyohaid o'r pelenau, er rhoddi prawf arnynt. Fe gafodd y blych- aid cyntaf effaith dda arnaf. Oymerais bum blychaid yn yr oil; ond cyn i mi gymeryd y blychaid diweddaf yr oeddwn wedi fy hollol wella. Yn mhen llai nag wytbnos o amscr fe ddjgodd Dr Williams' pink pills fi yn ol i iechyd ac yn awr yr wyf yn alluog i gerdded chwe' milldlr bob dydd yn nghyf- lawniad fy ngwaith. Gallaf o galcn argym- bell y pelenau i bob un sydd yn dioddef; gwnaethant les mawr i mi. Yr wyf wedi cvnghori pob! yn y gymydogaeth hon i'w ey- meryd. Ac y mae e-ch llvgaid eich hun," ehai Mr Jones, "ywt gweled sut yr wyf yn edrvch." Ac felly yr orddwn yn g\jele<l. Cyn vmafhiel dywetlodd Mr Jones wrthyf iddo gael yr anwydwst. Wrth i ni ddweyd "Prydnawn da" wrth ein gilydd, dywedcdd Mr Jones wrthyf fod ei draed yn chwyddo oyn iddo gymeryd y pelenau; ond ar ol eu cvmeryd fod y chwydd wedi diflann, ''Ac am byth, mi obeithiaf," meddai Mr Jones. Rhoddodd Mr Jones ganiatad llawn i mi gyhoeddi y manylion sydd yn yr erthygl hon parthed ei adferiad i iechyd.

CTNWTSUD CYMRU CORPH- ENAF 15fed. Wvneb-ddarlun,—Cofgolofn L'ansannan. Twm Tv Mawr. Gin Winnie Parry. Ogof Arthur. Gan Watoyn Wyn. Cip ar Gopa'r Andes. Gan Eluned Mor- gan. (Darhin). Mantaia Amgneddfa GenedlaeAhoi i Gymru. Gan Owen C. Jones, Birkenhead. Llangj-felach. Gan G. H. Thomas, CwDl- bwrla. Bedd Owen Gruffydd, Llanystuwdwy. Gav Perorfryn. TrmitlAd. G«n Dr Affhur'Hugltes. lun). Trotrw*lr Wig, Goa R. Morgaa, Uanar mo«-ynl>Ial. v Cantwr Mawr j Gog". gan O. Evans, Dinbych. bdlùtD i Ljia^annan. I,. /JJurlan). Yngwyneb'Haul a Llygad Ooleuni. Gan y Parch W. Meiwyn Jones, Dyffryn Nantlle. Cynydd Cymru. Gan y Parch T. Jonc-A. Ton, "Rhymney." Gan Tom Price. "Han^s v Brythonia'd" Nennius. Gan y Pr, reh: J. O, Jones, B.A., v Bala. Diwygfndau Cwmystwyth. Con T. Jen- kins. Cof yr Athraw. Gan y Parch R. R. Morris. Alwenydd. I. Gan Ctr^eddoo;. Undeb y Brytbomiaid. Gan F. Jaffren- non. Llvdaw. 14en Ganu. "Dan Glefyd Trwm," gan J. Jeukiiis: v Gymanfa, can Islwyn. Canu Newydd. "Dau fyfyr-wr," gan Gwvlfa. Mvfyrwyr Cymru. Gan y Parch GJrwy* W'lliams. E-n-li Adgof. Gan MmIoc Adorns, Ber.lah.

v GWYIJAI? HAF • • '• "I y T gwmni'r gwynt a'r tonan A« yrr« Ta ei ddyfroedd glait "—T t^fddan noif'.va ninnan. Ymwelir a glanau y mor, ae tfr ffnnTt a rannau ereill gas nioedd o'a cenedl ys ystod inisowid yr haf. Mae llawer yn myn'd i geisio pleser ac acHoniant yn unig yn ystod eu gwylian, ond ma# y mwyafrfjf mawr yn myned er mwyn cael adfywiad s- bryd ac adferiad iechyd a rerth, y rhai sydd wedi eu hamharu '1i lafur, gofalon a phryder, ya cael en hachosi gan helbulcn bywyd neu gan ystermv<W y tymhorju blaenorol. Nid oes amhenaeth nad wn o'r moddion goreu i gyrhaedd eu haaou i sicrhau ndfer- iad iechyd m nprth yw newid awyr a golyg- feydd a chwmpeini, ymdrcchi yn y mor, ac yfed dyfroedd meddygol y ffvnonau, gnn fod y pethau hyn oil yn effeithio yn llesol ar y cyfansoddiad. Ond mewn trefn i sicrhau y daioni a'r lips mwyaf oddiwrth y cyfnewid- iad, dylai yr ymwelwyr a'r glanau, ac a'r ffynonau wnevd defnydd o fcmldvviv-i a.d- gryfhaol ac effeithiol fel Quinine Bitters Gwilym Evan,v merldyglyn enwecaf a mwyaf effeithiol er cydweithio a newid aWVT er cynorthwyo natur i ymryddhan oddiwrth nychdod, no i nerthu v cylla, crvfhau v eewvnau a'r holl izyfansoddiad, a bwrw allan Wi amhnredd o'r cvfansoddiad. Dvlir v lies a geir o'r gwyliau os gwneir defnydd priodol .prs Gwilym Evans pan yn newid atvy Gwerthir fferyllwyr yn 'r.o man mewr noteli Cs 9c a 44t 6c vr un. np' ef drv T v post am y prisiau hvn yn urjo"- ?vrcho: oldiwrth y perchenogion Qlii-ine Bitters "'•'(aiufacturing Co., Limited. Llan- 1y. South Walen I

At Welslen Ffararrs Men. Syr,—Caniatewch i mi drwy golofnau eich papur alw sylw gweision ffarmwr-s Mon at y symudiad sydd ar droed er cyfodi cofgol- ofn i'r dyngarol Ap Ffarmwr. Gwelais yn y "Werin" (ers wythnoeaw bellach) gyd- n,abyddiac,th,alr rhoddiou a drferbyniwyd, sef 58 oddiwrth "CyfaiU" a lp l. 6c oddiwrth weith'wyr chwarol feohan y Flagstaff, Pen- mon, yr hyn a wna i fyny y swm o ly 19s 6c. Da iawn "Cyfaill" a gweithwyr chwarel y flagstaff oedd eich gwaith ym rhoddi teyrn- ged o barch i wron mor ddyngarol. Oud bllo mae gweision ffarmwrs Mon ? Am danynt hwy 'does gair o son. Deffrowch, gyfeillion, a mynwch weled un e'r cof-golotnau harddaf yn goffadwria-eth am yr on a fyrhaodd oriau eicki llafur ac a fynodd well trefn ar lawer bwrdd, ae a wnaeth eich lleoedd cysgu' yn amgenach. Credaf, ond i ryw un yn mhob ardal ym- gymeryd a chasglu at y gronfa a'i hanfon i olygydd y "Werin" i Gaernarfon, y gall- asem waeddi ar ben y mynydd nwchal yn Mon "Hwn a fynodd Mon ei barchu. Ydwyf, gan ddymuno ar i rhywun arall draethu ei len ar yr achos, UN A'I CARAI.

Ein Morvrplon. EC CYFLOGAU. Rhaid adder prin iawn—yn wir, cywilydd- us o brin—fu v sylw a dalwyd gan y Wasg a'r Llwyfan i hawliau a gefvnion a chwyn- ion ein morwynion. Beth am yr oriau a weit'hiant, y cyflogau a delir iddynt, a faint o fanteision cymdeithasol a fwynheir ganddynt—mor leied yw ein gwybodaeth yn y materion hyn. Ai tybed mai caeth- ferch mewn teulu yw morwyn i fod ? Y mae lie i ofni mai dyna ydyw ar lawer ael- wyd; o'r ochr a#fill, ca morwyn barch dan lawer i gronglwyd. Ond at bwnc Y CYFLOGAU y dymunir galw sylw yn yr erthygl hen. Oyhoeddodd Adran Llatur o Fwrdd Mas- nach adroddiad Miss Collet ar gytlogau ein morwynion. Fe ddywedir foci un ran o dair o ferched gweithio y Deyrnas Gyfunol yn forwynion. in y flwyddyn 1891 yr oedd dros filiwn a haner (1,7-48,9.34) yn gwasan- aethu fel morwynion. Gwelir felly mor gryf o ran rhifedi yw y gwasanaetii mor- wynol. i cyflog a delir ar gyfartaledd bob blwyddyn yn Llundain yw 17p It>s) yn y rhanau ereill o Loegr a Chymru, lop IDs; yn y prif drefi yn 1 sgotlaud, 17p (is. Gwell yw i torwyn fyned i wasanaeth he y cedwir mwy nag un morwyn. Fel y canlyn y telir ar gyfartaledd i forwynion yn Llull- d,iiii,ilo byddo Ua forwyn £ 14 18 0 Dwy forwyn 16 12 0 Tair morwyn 18 lti 0 Pedair morwyn 20 14 0 Mwy na phedair 23 18 0 Y mae cyflogau morwynion yn Llundain yn inyned yu stltydlog gyda'r oed hyd nes y cyrhaoddir pump a deugaiu, yna y inaeut y N' GObvlW .NU. Dengys y tabl canlyliol yr oed, nifer y cant o lorvrynion a gytlogir mewn gwaian- nl of-rlran. a ehvfartalHdd v nvfloff a (iolir:- 0 dan 15 4 1 97 4 15 hyd 20. 27.9 11 18 22 hyd 25. 26.5 17 0 25 hyd 35 23.3 21 12 35 hyd 45 9.1 26 16 45 ac ar ol hyny 9.1 26 16 Rhoddir yma yn Saesn-gan y bydd yn fwy dealladwy i'r rhan fwyaf o forwynion -y cyflogau a dolir ar gyfartaledd yu Llundain i wahanol. forwynion: 14 0 Xitchenmaiid .V.j General 14 18 0 Housemaid. 17 10^ 0 Ntirso "21 b 0 Parlourmaid 22 4 0 'Laundrymafd 27 6 0 Cook 2116 0 Lady's maid '28' 2 0 Cook-housekeeper 41 12 0 Housekeeper 34 6 0 Dywed yr adroddiad fod y forwyn sydd yn gweithio galetaf yn cael y cyflog lleiaf. Gotidia Miss Collet nad oes genym unrhyw foddion i addysgu y morwynion ar gyfer eu goruchwylion neillduol hwy eu hunain. Dywedir ar hyd a Bed y wlad fod yn an- hawdd cael morwynion, a bod y merched ieuainc yu edrych gyda dlyityrweia ar y swydd o "forwyn." A ydyw hyn yn wir Y Pwy a etyb? Gwahoddir y darllenwyr i drafod pwnc sydd mor bwysig i deuluoedd.

Yn mmwdlvs K-nt, ddydd Mercher. f-v- huddwrd Bertha Peterson, merch diweddjir rheithor Biddenden, ar y ohuddiad o lof- ruddio vn wirfoddol John Whihley. cr.rld, a gohehvdd newvdd'adur^l. Saethcdd y dyn arffodus yn ysgoldy y llan, ar fcreu dydd Sabboth yn Chwefror: a dntemiodd wedi hyny iddi gtflqw-ii y woithred "trwv orchvmvn yr Anfeidrol." Yr o,lfl wedi coleddu v meddylddrych fed W^iblev wetli bod yn eunotr o droseddn vn erbyn mcesol- deb. Yr oedd wedi ymddwyn ifown modd hvnod er's cryn Syr-or. a c afrnld r rheith- wyr hi yn eucg, ond yn wallg^f. a gorchvm- ynwyd iddi yael ei é'ådW' hyd y gwel ei Mawrhydi yn dda.

Dioi Donao y Werydi. Dydd Gwener, detrbyniodd Jtfin Row- lands, 2!, Leah street, New York, y newydd am farwolaeth ei frawd, Richard J. Row- lands, Bethania, Biaenau Ffestiniog, yr hyn gymelrodd le Mehefin 18fed, wedi bod yn nychu am oddeutu pedair blynedd. Yr ydoedd yn ganwr da, ac enillodd amryw wobrwyon flynyddau yn ol o dan gyfar- wyddyd ei gyfiill mynweeol, John P. Wil- liams, o'r ddinas hon. Cyfarfu y Parch D. Nicholas (Ivor Ebbwy) a damwain ddifrifol yn ddiweddar. Aeth a ohryman yn ei law i dori brigau oood dybiai oeddynt wedi tyfu gonnod. Syrthiodd a thorodd rai o'i asenau. Buom yn ofni am dano, ond y mae yn gwofla dan driniaeth ofalus ein meddyg Cymreig, J. J. Thomas. <!> 0' Hydevitie, Vt., Gorphenaf 4.-Dydd Sul, y yiexi o JUahenn, yn tkJ rniwydd oed, bu farw yr henafgwr John D. Williams, ar ol cystuud maitu. Daech i'r cyicnoocid hyn tua 42 mlynedd yn ol o Ftesuniog, ao yma y bu wedaili ei oes. Gadawodd i aiaru ar ei ol briod ac un ferch, set Mrs Robert Williams, Pouttney, Vt. Hefyd mae iddo bertiiyuasau yn iNgaymru. H^r^^i"' 7 ^1U Mehefi,1> bu farw llenry is. Jones, Cymro parchus yn i\ew- port Sows, Virginia; a dangosodd yr ang- ladd .iiirhydeddus h gafodd pa mor uchei i marn frtxJ>r ^a-swnaidd, ^r Odd allows, ei gydweichwyr, a'r dinas- yddiou yn gytfredinol, canys dynui yr ang- mdd lluasocaf a welwyd erioed yn y Jr^r Ganwyd Mr Jones yn Ty'n Llain, Aber- tfraw, Mon, 54 mlynedd yn ol. YinsttV.i- lodd ya Newport Sttws yn 1887, ac ej6 oedd yn arolygu y Stair liuildors' Depart- ment perihynoi i gwmni y N. N. S. tfe i). D. er 1889. Gadawodd weddw a chw-tfh u blant i alaru am briod a thad anwyl a dar- bodus. Bangor, Pa., Mehefin 28ain.—Heddyw, yn nghartref y priodfab, unwyd mewn gian briodas Mr W illiam D. Erans a Miss Mary Ellen Jones, y ddau yn enedigol o Bangor. Im y priodfab yn fao i Mr a Mrs Daria J. Evans, a Miss JoneVt yn ferch i'r ddiweddar Mrs Jennett Jones, yr hon fu farw oddeutu blwyddyn yn ol. Daw teulu y priodfao o ardaloedd Bethesda a laianddoinioloii, Ar- fon, a theulu y briodfdrch o Ffe'stiniog. iVlae J. M. Jones, cyhoeddwr cyntaf y "Drych," o Utica, N. yn awr yn ei M flwydd, ar daith lyfrwerthol tua Slatington, Pa. Hyderwn y bydd y Cymry yn dda wrtho, ac y llwydda y tu hwnt i'w ddisgwyl- iad. Yr oedd yr athraw cerddorol llwyddianus James Saurage yn oychwyn o New York ar fwrdd y "Lticania," ddydd Sadwrn di- weddaf, gyda'r bwriad o dreulio rhai wyth- nosau yn Nghymru, Llundain, «to. Mae ei deulu Iwedi myned i aroo i'w hafdy hyfryd yn Liberty, N. Y. Yn Mount McDonald, Cowra, New South Wales, cyflwynwyd pwrs aur yn rhodd i Ralph Eviini gan ei edmygwyr. Brodor o Dinorwig yw Mr Evans, ac aeth i Awstralia yn 1876. Brooklyn, Mehefin 25ain. Rhyfeddais yn fawr na buasai rhywun wedi rhoddi gair am farwolaeth Lewis Maldwyn. Cafodd angladd parchus neillduol. Mae ganddo frawd yn Brooklyn yma yn adeitadu, ac yn ei gwneyd hi yn dda. GweUif fod Mr a a Mrs Reynolds wedi rhoddi eu masnaeh i fyny, ac wedi myned i fyw ar Frankiin Avenue. Mae Miss Hettie Reynolds mewn sefyllfa dda gyda'r Erie RR. ar Cortland street. Mae mab hynaf Thomas Ellis, Brooklyn, N.Y., wedi myned am ychydig fisoedd o seibiant i'r Hen WLad, gan fwriadu ym- weled a Lerpwl, Llund'ain, Criccieth, Ffes- tiniog, a Dolgellau. Mail clerk ydyw ef yn y Western Union Tel. Co., Broadway. Pittsburg, Pa., Gorphenaf laf.—Am un- ar-ddeg o'r gloch boreu ddydd lau, bu farw y tirion a'r caredig John Evans, Wood's Run, yn 57 mlwydd oed, ar ol bod yn nychu am amryw fisoedd. Bu yn trigianu yn nghylchoedd y ddinas hon am yn agos i chwarter canrif, ao yr oedd yn Gymro oir- edig a chymwynasgar, ao yn fawr ei barch yn mhlith ei gydnabyddion. Y mae yr Ifor ffyddlon a'r Cymro parch- us, Mr David F. Lloyd, Miller street, ys nghyd a'i fetch, Mrs Albert Evans, wedi myned ar ymweliad a Chymru, a dymunwn iddynt daith ddifyr a dedwydd. Ychydig ddyddiau cyn ei ymadawiad o Pittsburgh, am Gymru, anrhegwyd y Parch William Surdival a certificate of Honorary Member of the American Board of Foreign Missions, a gwerthfawroga y rhodd yn fawr.

CymdeitMas y Bclblau Mae Cymdeitbas r BeiWan yn Llundain wedi cyhoeddi pampnled byohan ar Gysyllt- iad Cymru a'r Gymdeithas, wedi ei ysgrifenu gan y Parch D. Charles Edwards, M.A. Rhodda hanes sylfaeniad y Gymdeithas, a'r rhan a gymerodd Mr Charles gyda. hyny, a dywed er yr adeg homo ddarfod i Gymru givel 1,122,317 o Feiblau, 1,89/,740 o Desta-- mentao, a 289,742 o Ranau, heblaw 200 o gopiau i'r deilMon, drwy law v Gymdeithas. Dengys y bamphlet, hefvd, pa faint yw dvled y gwahanol Genadaethan i Gymdeith- as y Beiblau, ao yn nglyn a hyn nod:r y ffaith fod 76,163 o au a Air Duw wedi eu cyhoeddi ar gyfer y Llydwwiavd, 1,0 y mae cenadon gan y Methodistiaid a'r Bed- yddwyr yn Hafurio.

Fy Harnar Bynclau. GAN MABON, A.S. Desgrifiad da a syml a roddodd Syr Henry Campbell-Bannerman o'r Mesur Cynorthwyo y Clerigwyr drwy ei alw yn atl-waddoliad Eglwys y Wladwriaeth allan or trethi. Ni cheisiodd cefnogwyr y mesur giiddjio cJi wjr nodwedd. Y marech-ant ddangos fod y cierigwyr, hyd yn ddiweddar, fel rhai yn derbyn degymau, yn rhydd oddi- wrth drethi; ond fe ddinystriwya y ddadl yna gan Mr Asquith. Ac fei mater o naith, te wyddai pob offeiriad wrth fyned i fywioliat>v.h fod y trethiant y degwm yn agored i'w leihau neu ei fwvhau. Nis gellir dungos rneswni tou y mesur yma yu riiydii- hau offeiriaid oddiwrth faicli anghyfiawn. Ceisia y Llywodraeth ctdadieu na bydd i'r trethdiilwr ddioddef drwy y mesur vma. Ond dangosodd MR ASQUITH geudeb y fath syniad. Bydd i bob ceiniog o'r 87,000p a roddir i'r clerigwyr ddyfod o hocedi'r trethdalwyr, a'u tyuu o gronra a elai i gynorthwyo trethiant. lleol. Mewn gair, y trethdalwr fydd raid talu'r elusen I a'r trethdalwr fydd yn y golled. Paliam y mae y Llywodraeth yn colli cefnogwyr gwerthfawr, ac yn envn rhagfarnau seccol, a pheryglu eu safle QJ. hunain, 4kr mwyn ntesur nad oeddynt, wedi ei addw r Yr oil a ellir wnoyd drwy y mesur yw, mae'u am- lwg, dim ond rhoddi PUM1 PUNT yn llogell y clerigwr tlawd. Y mae y Lly- wodraeth eisoes wedi gwaddoli J^giwys y Llywodraeth a 600,000p o arian y cyhoedd at ei hysgolion. Ac y maent am roddi 87,000p iddi eto. "Rhaid i ni ymfoddloni i gael ein hysbe'ilio," ebai Esgob Llundain, y diwrnod o'r blaen. Ond pwy yw yr ys- beiliwr, tybed? Carem wybod hyn! Y mae yn beth gwarthus fed Eglwys a gyn- orthwyir gan fonedd tirol y wiad, y rhai a gawsant eu cyfoeth drwy feddianu eiddo oenedlaethol, yn gorfod\myned, a'i chap yn ei llaw megis, i ofyn am arian at Ganghell- ydd y Trysorlys; a cheisio cymhorth gan drethdalwyr Anghyclffurfiol. Fe ddywedir y bydd i bryf, yn v diwedd, droi i amddiffyn ei hun. Ac y mae pobl Prydain yn dechreu danges arwvddion fod terfyn ar eu dioddef a'u hamynedd hwvth- au. Blina y cyhoedd wrth weled elusclnau yn cael eu rhoddi i'r cyfoethog, ac addew- ldion i'r tlawd HEB EU CYFLAWNI. Nid yw rhoddi pedair mil o bunau yn y flwyddyn i ychwanegu cyfoeth Due, ac heb roddi cffiniog goch at flwydd-dal yr hen; rhoddi 87,000p i glerigwyr Eglwys gyfoeth- ocaf yn y byd o Drysorlys sydd yn rhy dlawd i gadw ei deiliaid rhag n.(Iwvii ac angau,—nid yw hyn, meddaf, yn beth ey- surus iawn i rai sydd yn llafurio ac yn nvddu. O'r braidd y gall un weled fod Ar- glwydd Cranborne a'i gyfeillion yn dirnad beth y mae'nt yn ei wneyd. Yn sicr wrth roddi arian y cyhoedd fel hyn i gynorth- wyo'r Sefydliad, y maent yn clodeTio o dan ftSa BLWYDD-DAL YR HEN. Er fod y Llywodraeth wedi methu gweled ei ffordd i ddwyn yn -lak-ii gvinllun i roddi blwydd-dal i'r hen, eto teimlir y ngryf ac yn gvffredinol y dylid symud yn y cyfeiriad yma. A llawer yw v cynlluniau a gynygir. Y mae Dinas Llundain 1n cynyg un. Yn ol y cynllun yma, y mae pob un tlawd 75 mlwydd oed i gael 5s yn yr wythnos, a rhai priod 88 rhyngddynt. Ond ni cha y meddw, y troseddwr, a diog yr un ddimai. A dyma yw atebiad Llundain i'r cwestiwn beth a mieir. Ond sut y gwneir ef ? Yr ateb yw, fod rhan o'r arian i ddyfod oddiwrth y Lly- wodraeth neu y Wladwriaeth, a rhan oddi- wrth warcheidwaid y tlodion. Ond digen prin yr etyb y cynllun yma y pwrpas, mwy na chynlluniau eraill. Ystvrir fed vr oed- ran yn rhy uchel, ac am hyny yn ddinys- triol i'r cynllun. Eithaf da yw y synnid fod yr arian i ddyfod oddiwrth y Llywodr- aeth ac oddiwrth Warcheidwaid y Tlodion. Y mae y gwarcheidwaid yn gwario wyth mil- iwn o arian bob blwyddyn yn mysg y tlod- ion; ac hwvrach y gellir trefnu yr arian yn ddoethach.

Birwyo Tafarnwyr yn Hyhaer- Barfoa. r' Cynhaliwyd llys bwrdeisiol Caernarfon ddydd LIun, gerbrpn y Maefr (Dr. R. Parry) ac ynadon eraill. Cyhuddwyd Mary Charles o fod yn feUdw yn y Red Lion ar y 24ain o Fehefin, a chyhuddwyd y tafarnwr, Jones, o werthu diod i'r ddiffynyddes pan dan ddylanwad diod. Erlvnwyd gan Mr J. T. Roberts ar ran yr hodirgcidwaid, ac sm- ddiffynai Mr Pughe Griffith. Tyst odd yr Heddgeidwad Pugh (24) iddo ddilyn y ddiffynyddes i'r ty, a chanfod glasiad o whisci o'i blaen. Galwodd sylw at ei chyf- lwr, ac yna cymerodd Mrs-Jone^ y ddiod oddiarni, a dvwedodd na ddarfu iddi hi gyflenwi y ddiod, ond mai Miss Jones a ddarfu. Fel yr eltti y ddiffynyddes o'r ty sylwodd ei bod yn drwm dan ddylanwad diod. Gofvnodd y tafarnwr iddi fyned i weled meddyg, ond gwrthcclod(I.-Dros r wyd tystiolkv-th bellach gan yr Heddgeid- wad 70, a'r Arolygydd Rowlands -Dres yr amddiffvniad gwadai Mr Pughe Griffith fod v ddynes yn feddw, a thvstiodd y tafarnwr i'r un perwvl.—Tystiwyd yn mhellach gan Mr Jones, y dafarnwraig, Miss .Jonets, ferch, a Grace Ann Parrv. morwyn, nad oedd y ddiffynyddes yn feddw. Dirwywyd \farr Charks i 5s a'r costa-u* a r tafarnwr i IDs r*'r cos-tan. — Cvhuddw^id William Moor. Crown street, o fod vn feddw vn v Market Vaults, ar y 5ed cyfisol. a David Hiiz,Jil, y tafarnwr, o gyflenwi diod. Er- lynai Mr J. T. Roberts, ac amddiffynai Mr Tystiwvd d^os yr erlyniad i'r diffyn- dd par- dan ddylanwad diotl fvned, i'r Market Vaults, Ue y cyflenwyd ef a gla^iad whi^ri.—^Wedi jgwrandaw t""«tiola^thau dros yr amddiffyniad, dir^vo-Jd v Fainc i oa q'r costan, a David Hughes i lp a'r costau. ■■

MAZAWATTEE MAZAWATHE TEA IS AND ALWAYS HAS BEEN OF FULL WEIGHT. THE MAZAWATTEE TEA CO., LTD- hereby guarantee that their packets contain the full weight of Tea stated on the labels, without any deductions whatever for the wrappers. The objectionable prac- tice, disadvantageous to the buyer-, adopted in certain other proprietary Teas, of including the wrapper or bag in the weight of the Tea, it not, and never has been, followed by the Mazawat'ee Tea. Cot, Ltd. MAZAWATTEE MAZAWATTEE TEA !S AND ALWAYS HAS BEEN or FULL WEIGHT. KiAiI-N- G's rowdim. ] £ EATING'S POWINAR KEATING'S POWDER. "■ KUla riMa, Bug*, ""ho, BmM* Xilli fleM, Bun. Moths, Boetift. Kill* PUm, Bllgl, Moths, }JI,ootlee KUla VkM, Bukb, Moths. BmIM UNRIVALLED KILLER OF UNRIVALLED KILLER OF UNRIVALLED KILLER OF w Kills JPtaM. Bugs, Moths, ffffmtm 14 onty in tint, 3d., 81.. Mitf 1. Only blRn you doaatT'Saatinis's." PLEAS, BEETLES* .OTB BUG& PLEAS, BEETLES, MOTHS, BTJG& pl&AS, BEETLES^ MOTHS,. BUG& pre"red mnder Modiew Jtutruetiom. A FERRU-COCOfll BNRIOHK8 rmig BtOOD. I no SAMPI^ES SENT TO ALU ■ On Application (mmeto-dat thit Paper) ro he H FERRU-COCOA MAIfUFACTURHfQ CO. LTD. I 389, OOSWELt BOAD, LONDON, B.C. ■ r

DISGLEIRDEB YR HAUL. Effeithia disgleirdeb yr haul yn r •».iduol ar lygaid gweiniaid. Gellir eh cryfhau trwy uaetn- yddio Enaint Singleton at y Ilypaid. Mao iuao jrvmeriad o &10 mlynedd at ob anhwyldeb ar y llygaid a ringworm. Ar werth mewn potiau am 2s gan fferyllwyr acyatordai. Anfonir Anfoner cerdyn at 6. Green, 210, Lambeth Road, London, am lyfr yn trin ar "Pa fodd i gadw y golygon."

tfengyl Arall. Dyma fel yr ysgrifenir o gadair golygydd- ol "a "Nid oes arnaf gywilydd o efengyl Crist," ebe Paul er's taliu, "oolegid gaJu Duw yw hi," ond cawn-lawer o'i ga.»nynwyr, y dyua- iau hyn, yn anctbeUuhio uirch gaiiu gra Duw; ac yn well ganddynt duyleia»o ruyw gynlluniau bach oymysg o r-ts a chelfyddyd, tipya o waith yr etengyl a mwy o arfer y byd, gan goelio y byduai hyny yn fwy eri- eithiot na tfordd lau, syth, a digyfediorn ewyllys Duw. Mae pochaduriaid a gweini- dcgion pechadurus, hefyd, yn gryn lawer o homoeopathikitlaid; hyny coeliant mai y ffonld oreu i weila pec-i^^ur yw rhoddi iddo ddognau byebain o bechoè. a gras, am y byddai gras yn gytangwbi yn Ueoyg o'i ladd. Er oagraifft, y ffordd oreu i wella meddwdod yw sefydlu tafarnau parchus i'r iselradd, i raddau yn dafarruiu ac i raddau yn ddirwest-tai, sef y cynllun a gymeradwy- id gan Esgob Potter (enw digon priodol ac awgrymiadol ar dtlyn yn cyuieradwyo "potio" o gwbl). Sabboth cyn y diweddaf, yn Newport, lie y mae y rhodresfyd yn cydymgasglu, gwnaeth y Parch Mr Hamilton, offeiriad yn yr Eglwys Esgobaethol, apel at "y byd ffasiynol" i roi atalfa ar ysgariad a thor priodas drwy sel ei anghymeradwyaeth, gan awgrymu fod yr Eglwys yn hollol aneff- eithiol i gyfarfod a'r drwg. Klioddai i'r "byd. 'S.vsiynol" y c<otl a'r anrhydeddl o feddu ar y gaUu o ddifodi y drwg, ac fod Newport yn gryfach na holl eglwysi unedig T Talaethau. Cyhuddai y Phariseaid Grist o fwrw cythreuiiaid allan drwy awdurdod eu penaeth, ac ymddengvs fod y Parch Hamilton vn rhyw led goelio mai yr unig » ffordd i ladd drwg yw cael penaeth y drwg i'w wahardd a'i atal drwy ei anghymera.- dwyo." Arsr?vffwyd a chyhoeddwyd gan GwmniV Wasvr Gonedlaetbol Gy-nreig., vn ae. ewvddfa. Balanlp--k rancl. CleizsrfOs-