Y Werin

YR WYL GENEDLABTHOL YN NGHAERDYDD. Aeth Eisteddfod Caerdydd a'i gweithred- iadau heibio. Faint yw Cymru well ohoni? A yw Uenyddiaeth, bardcloniaeth, cerddor- iaeth, a chelf y genedl wedi eu cyfoethogi? Dyna'r gofyniadau sydd yn rhedeg drwy'r meddwl wrth fyfyrio ar yr wyl genedlaethol. Ac wrth ystyried y mater, gorfodir un i fod yn ochelgar yn ei atebion. Beth am werth y cynyrchion o bob natur, ac y mae rhai gwersi yn ymgynyg i'r meddwl. Ychydig o tlaen cynhaliad: yr wyl, darogenid na ohyn- haliesid Eisteddfod o'i bath yn yr amser- oedd diwedd'ar hyn. Yr oedd i fod yn llwyddiant digyffelyb yn mhob ystyr. Yma eto ceir enghraifft o ddymuniad yn dod yn dybiaeth. Ond sut a fu, beth yw y ffaith P Anhyfryd yw gorfod dlyfod i'r cas- gliad ddarfod i'r Eisteddfod fod yn fwy o aflwyddiant nag o lwyddiant. Mewn owmwd I mor boblogaidd, gallesid tybiedl yr ymdyr- asai y boblogaeth yno wrth y miloedd. Ond I fel arall fu, er dirfawr golled arianol. Pa beth sydd yn cyfrif am absenoldeb y Ilu- oedd? Ai tybed fod yr Eisteddfod yn oolli gafael ar werin Deheudir Cymru? An- hawdd credu fod serch y glowyr a gweith- wy r y De yn oeri tuagat yr wyl fawr. Cyn belled ag yr oedd ymdyriad y bobl wrth y miloedd i'r Eisteddfod yn myned, rhaid cydnabod na fu mor llwyddianus ag y tybid y buasai. Beth am ei llenyddiaeth? A fu hono yn llwyddianus? Digon pria. Sylwer ar y nifer o wobrwyon a ataliwyd. Pa beth y mae hyny yn ei brofi? Profa yn ddios, yn ol barn y beirniaid beth bynag, nad oedd teilyngdod digonol i'w gwobrwyo yn rhai o'r cynyrchion. Dyna destyn y Gadair. Nid oedd neb o'r chwe' ymgeisydd yn deilwng ohoni. Nid ydym yn gwybod a yw safon y gystadleuaeth am y Gadair wedi ei chodi, neu a ydyw Barddoniaeth Gynghaneddol 1 yn dirywio. Y mae lie i ddadleu nad oedd 5 y testyn ychwaith—ac yn sicr ni chyhuddir j ni o fod yn ddiifygiol o ran paroh i, ao edmyg- edd o, Mr Gladstone—yn gweddu i awdl. Yr oedd hynt bywyd v diwecidar wladwein- I ydd enwog yn fwy cydweddcl a'r teithi sydd yn nodweddu arwrgerdd. Gyda llaw, yr oedd y beirniaid hefyd o'r farn nad oedd y testyn yn mi eyfaddas i'r Gadair. W rth ddarllen y feirniadaeth ar y Goron hefyd, arweinir un i dybied nad oedd y gys- tadleuaeth hon ychwaith yn un wech iawn. Addefai y beirniaid galluog, mewn rhyw l wedd neu gilydd, nad oeddynt yn cael eu taro gan edmygedd mawr o'r un ohonynt. Ac anturiwn otyn, a hyny gyda pharch, a oedd. y testyn yn un eyfaddaj i arwrgerdd ? Nis gwyddom a elLr dweydi fod yr arwrgerdd 11 9 fudaugol wedi yclr.vanegu at gyfoeth aii- :¡nvdcl arwrgerddi Cymru. Yn adran y traethodau, heblaw un neu ddau o eithriadau, digon prin y gellir dweyd fod Eisteddfod Genedlaethol Caer- dydd wedi ychwanegu nemawr at werth ein llenyddiaeth. Rhoddid canmoliaeth i draetbawd Hawen; a chywilydd o beth os na chyhoeddir ef yn llyfr rhag blaen. Dichon mai yn yr adran gerddorol yr oedd llwyddiant mwyaf yr Eisteddfod. Ond ffaith dra awgrymiado! yw mai bechan oedd cynrychiolaeth Gogledd Cymru ynddi. Oni bai am y cor merched a'r seindorf enwog o Ddyffryn Nantlle a. seindorf Llan Ffestin- iog, ni buasai galltt cerddorol Gogledd Cymru yn cael ei glywed a'i deimlo yn yr Eisteddfod. Y mae y cor a'r seindorf o Nantlle a'r seindorf o'r Llan Ffestiniog i'w j liongyfarch ar eu buddugoliaethau. Ond pa le yr oedd corau y Gogledd? Mawr hyderir nad yw hyn yn arwydd fod oanu oorawl y Gogledd yn dirywio. Er holl ymdrechion caredigicn Caerdydd, y mae lIe i ofni ddarfod i'r Eisteddfod droi yn golled arianol. Dylai hyn fod yn wers i bwyllgorau Eisteddfodau y dyfodol. Na chymerer mwy o faich nag a ellir ei ddwyn yn rhwydd, onide daw nychdod ac aflwydd. Brwdfrydig iawn oedd y derbyniad a rodd- wyd i'r Celtiaid o'r Iwerddon, yr Ysgotland, Ynys Manaw, a Llydaw. Cawsant gyfle i sylwi ar rai o nodweddion cenedl y Cymry. Y mae arwyddion amlwg ar bob Haw fod ym- drechion clodwiw yn cael eu gwneyd i godi yr hen o, ff-iaith yn ei hoi. ny Parthed y ddawns a, gymerodd le ar BBBMBW' "liU'ii'i1' t lwyfan yr Eisteddfod ddydd IaiiJ nia gall na theimla pob dyn meddylgar nud nidi lie i ddaqgos ymarfepadau corphdrol yw yr Eis- tedau. Nid oampau oorphorol,, ond c-ampau meddyliol, sydd i fod yma. Rhodder ei le i bob peth, a phob peth. yn ei le. Hwyr- ach y dywn cyn bo hir y bydd dawnsfa ("ball") yn cymeryd lie yn nglyn a phob Eisteddfod. Gresyn i'r "Highland fling" ddigwydd ar lwyfan yr Eisteddfod. Er heb fod yn alluog i edrych yn ffafriol ar weith- rediadau Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd, yn yr holl ohonynt, eto da gweled dinaswyr a threfwyr De a Gogledd yn ymryson am yr anrhydedd o'i ohynal, pa un bynag a ymrys- onant ar ol hyny ai peidio ar pa fesur i ganu ar destyn y Gadair.

NODIADAD. ■ '1 Y mae yr Eisteddfod wedi myned heibio. Hyd yn hyn, ni cblywir son am ddadl wedi barn." Yr oedd hyn yn nodweddu hen Eisteddfodau, ac hyd yn nod yn ddi- weddar, hefyd. Dichon fod hyn yn tybied fod beirniaid y dyddian hyn above board." Anffawd nad yw yr Eisteddfod wedi gallu dangos gweddill arianol. Anhawdd gwybod yn iawn beth a ddeillia o'r ddadl rhwng yr Orsedd a chyfeillion Lerpwl. Cam doeth o eiddo Cyngor Sir Arfon yw penderfynu gwneyd ymchwiliad i'r dull presenol o leoli yr heddgeidwaid. Clywir cwynion yn fynych fod diffyg heddgeid- waid mewn cymydogaethau poblogaidd. Y mae yn amlwg y dylid cael rhyw welliantau, a diau y bydd i'r ymchwiliad a wneir fod yn un manwl a IIwyr. Mewn colofn arall, gwelir Uythyr ar gael colofn goffa i Ap Ffarmwr. Y mae perygi i i ni anghofio rhai a wnaethant aberth drosom. Llafuriodd Ap Ffarmwr o galon dros weision fEarmwrs Mon. A fydd iadynt hwy anghofio man fechan ei fedd. Y mae lie cryf i gredu fod yr .arferiad o dyngu a rhegu a chymeryd enw Duw yn of er yn ffynu yn orwyllt ar bob llaw. Clywir becbgyn yr Ysgol Sir a'r YsgoI Elfenol yn gollwng allan o'u genau iaith nas clywir hyd yn nod o enau arabiaid bach heolydd Llundain. Onid yw awdurdodau yr heddgeidwaid yn gwybod fod deddf yn bod i gospi tyng- wyr a rhegwjr ? Y mae orb) n hyn luaws mawr o'n diaconiaid a blaenoriaid yn ynadon beddweh. Eithaf peth fyddai iddynt hwy tdrych i fewn i'r mater. Oes y rhyfeddoda yw hon, ac nid oes ball ar ddyfais dyn. Gydag i'r Italiad Signor Marconi a'r brodor o Gaernarfon, Syr W. H. Preece, ddarganfod mod'd i bellebru heb wifrau, dyma y Dr Peter Stiens, y gwydd- onydd o Rwsia, yn dweyd ei fod wedi dar- ganfod cynllun i anfon seiniau i bellder ffordd heb wifrau. Dywod y gall siarad yn Llundain gyda phobl yn Efrog Newydd. Y mae Mesur Cardod y Clerigwvr yn awr yn Nhy'r Arglwyddi. Nid oes berygl y ca yno y driniaeth chwerw a gafodd yn Nhy'r Cyffredlin. Addefodd Arglwydd Salisbury y dylai sylfeini ardrethiant yn y wlad hon gael ,eu harchwilio. Drds ail-ddarlleniad Mesur y Cardod caed 113; yn erbyn, 23. PleidJeisiodd .Harll/Carlisjle, Rhyddfrydwr Undebol, yn erbyn yr ail-ddarlleniad. Y mae cantores newydd soprano, o lais anghyffredin o gyfoethog wedi gwneyd ei hymddangoaiad yn Melbourne. Ei henw yw Miss Amy Castles. Dywedir fod gan- ddi rawd ddisglaer,, hafal i Madame Patti. Y mae ei chanu yn rhywbeth nas gellir ei ddesgrifio. Yn ol pob tebyg daw yn brif gantores y byd. Y mae Ymddiriedolwyr y Porthladd yn N ghaernarfon yn symud gyda'r oes, ac yn hynod o barod i gyfarfod ag angenion y cyhoedd—ar ol i'r angenion hyn hir dremio yn eu hwynebau. O'r diwedd alltudiwyd y meinciau coed drylliedig o'r cei, oedd yn ddolur llygad ac yn lleoedd anifyr i eistedd arnynt. Y mae yno feinciau newyddion. Da iawn. Ai tybed na ellir cael diwygiadau eto? Edryched pawb o amgylch ,ac aw- grymed—rhyw dro! Llwyddodd gohebydd y "Western Mail" i gael eglurhad ganGwylfa paham nadoedd yn bresenol yn yr Eisteddfod i gael ei goroni. Mae'n wir ei fod yno ddydd Mawrtb, am y tybiai mai ar y diwrnod hwnw y ooronid. Nis gwyddai, ebai ef, mai efe oedd y budd- ugol, a chredai, yn ol a glywsai, mai cyd- fardd gai ei goroni. 0 dan y syniad, tybiai Gwylfa nad oedd rheswm dros iddo aros, gan fod cryn alw am ei amseT; a theimlai yn dra blin fod y beirdd yn Ngorsedd yn barnu iddo eu sarhau.

LLITH MARl DAFYDD. O'R DWYBAN. Waeth i mi gyfaddef y gwir na BeidO, nid oes arnaf lai na hiraeth trwm eisiau cael mynd adra, y mae genyf amryw resymau dros hyny. Y mae Dafydd bron gyda phob post yn anfon Uytbyr isio mi ddychwelyd ac am wn i nad wyf, fel llawer o fy mlaen, yn aros yn hwv o bwrpas iddo g&el gweid fy ngwerth. Mi aluach yr e^gusion sydd ganddo. Tyrd adra, Mari an wyl," meddai mewn un llythyr; "mi gei wtll croeso no. getaist erioed." Yr ydwyf yn ofni weith- iaa fod y bobl yma hefyd yn dechreu blino arnaf. Mi welsoch lawer gwaith rai yo eich cymbell i fynd i edrych am danynt- Brysiwch ddwad," meddent; ae wedi i chi fynd, ddaru chi sylwi mor fuan y bydd- ant yn blino amocb. Mi gewch groeso iawn am y dyddiau cyntaf; ac ond i chi fod yn graffmi gewch glywed y plant yn gofyn y naill i'r llall, Pa bryd y mae hi am fynd yn ei hoi? Faswn i'n meddwl ei bod wedi aros yma 'n ddigon o hyd. But ma nhw yn medru gneud adra beb >di ? Ac wedyn, os awch i gychwyn, mi gymerant arnynt synu eich bed am fynd mer fuan. Mi fyddaf yn meddwl fod cymaint o ragrith gyda hyn a dim byd. Sut bynag, y mae yn ddigon posibl mai hwn ydi y llythyr olaf ysgrifenaf o'r Dwyian. Hwyrach y gna i anfon gair am Niwbwrch a Malltraeth wrth i mi fynd oddiems. Pan oeddwn yn mynd a llythyr i'r post yma un p'nawD, mi drois i fewn i'r 'Rcfail i edrych am Thomas Jones y gof. Yr oeddwn wedi clywad cymaint o son am dano. Mi ddaru'r criw oedd yn yr efail ddycbryn tipyn pan eis yno. Yr oedd yno siarad mor nchel fel mi dybis i mai lot o ferched oedd yno; ond dynion oedd yno, ond eu bod nhw lawer o ohonyn nhw heb ddim byd i neud. Yr oedd yn syn {fenyf weld neb yn gallu bod yn segur yn agoa i Tomos Jones. Y mae o wrthi gymaint fyth a all. Fe ddywedir nad oes well pedolwr yn Mon nag ef; a dyna'r rheawm, mae'n debyg, y bydd cym- aint o gyrchu yma. Gan fy mod yn gweld nad oedd ganddo dowser i siarad a mi, mi fum yn ddigon call a mynd allan. Ond yr oedddwn yn gweld rhai go fawi a rhai bychain yn aros yno. Mae yn syn fod neb yn gallll bod yn segur yn agos i Thomas Jones. Yr oeddwn wedi meddwl gofyn iddo nend stol haiarn i mi fynd adra hefo mi. ond mi welwn nad oedd ganddo amser. Mi fyddai'n hofli bob amser mynd a rhywbeth adra hefo mi o'r man y byddaf wedi bod. Hwyrach y medrai gael gan yr heu frawd R. Jones i neud Son i mi i fynd adra i Daf- ydd; ond mi gymeraf ddigon o ofal nad af i'w nhol ato rbag of a iddo ei rhoi ar fy nghefn ac nid yn fy Raw. Heddwoh, bobl! Niwbwrch y tro nesa.

Y Gwres yn taro dynion. Yr oedd y Gwirfoddolwyr yn rhanau o Morganwg yn gwersyllu yn Mhorthycawl yr wyth'nos ddiweddaf. Hynod o dost oedd y gwres. Yn ystod yr ymarferiad ddydd Mercher, syrthiodd pump o ddynion allan o'r rheng; a llawer yn ychwaneg ddydd Iau. Cafodd saith o achosion o ddynion yn cael eu taro gan yr haul eu trin yn ysbytty y gwersyll.

Distewl "Bob" Ingersoll. Y diwrnod o'r blaen bu farw Milwriad Robert Ingersoll, yr anffyddiwr a'r darlith- iwr, yn New York. Un tro, oddeutu ugain mlynedd yn ol, yr oedd "Bob' yn darlithio yn Toronto ar nos Sul mewn chwareudy. Yr oedd y lie yn llawn. Aeth y Milwriad yn mlaen gyda chry nfedrusrwydd gydali araeth; ond profodd ei gabledd yn ormod i'r dorf. Yn nghanol dernyn meistrolgar o'i araeth gableddus, dyma lais swynol o'r oriel yn taro allan "Hold the fort, for I am coming" ("Daliwch afael, medd yr Iesu"). d yn y gydgan gan y dorf fawr; a bu raid i Ingersoll encilio wedi ei ordoi a gwarth.

P5\¡t e. J:!¡ ,i-V ¡-Ñ. e-t\f gt. )J $ i $ COD I k [ @) '1')) p i (@ 1 -.¿ (() C Mae Cadbury's Cocoa yn fwyd Pcrffaith. 5fe"" ¡: FàOJ1S: :n r I 0 s I Cadbury^ cocoa i 0 YN HOLLOL BUR, g 'm Y MWYAF ADFYWIOL, 8 fCRYFHHAOL, S 0 A CHYNHALIOL § Dywed Guyh Hospital Gazette: Oddiwrth brofion ymarferol gallwn ddweyd ei fod yn cynwys galluoedd maethol uchel, ac y mae yn rhoddi p grymusder yn y cyhyrau." y Dywed y Lancet: "'Cynrychiola CADBURY'S COCOA y Safon Uchaf o L Burdeb." Dywed y Medical Journal: ."An Nerth, Purdeb, a Maethlon d)9, dim rhagorach i'w ganfod." > O.Y.Mae COCOA CADBURY nid yn unig yn Hollol Bur, ac am hyny y Cocoa goreu—ond mae hefyd y mwyaf darbodns, gan fod y cyhoedd yn enillwyr o bron 25 y cant; mwy o Cocoa amyr un gost. Er engraipt— £ mae tin 3s,CADBUKL yn cynwys 20 wns. o'i gydmarua 16 wns o Gocoas ereill, a'u tins Is 6c y maehs 9J wns. lie 8 wns o Gocoas eraill. q s 0 I p 0 ee'@e.Ð@.eeOGoe P -————'f Eiffel Tower III It is by concentrating the Lemons in the orchards where they are. gsown that the- II Eiffel Tower Lemonade can be supplied at this remarkable price. A 4id. Bottle of II Eiffel Tower Lemonade makes 32 Tumblers (2 Gallons), of most delicious Home-Made || Lemonade. It is made from the finest Lemons only that, the world: pro<Juces. Non& II genuine unless bearing the Eiffel Tower Trade Mark. Lemonade !| Be sure that you gat Eiffel Tower Lemonade when yoir asV for it, as its grsat success- I haa brought out inferior imitations that only cause disappointment. I ff you oannot get it from your Grocer, send 4$d. to the makers, G. Foster Clark & Co. I 346d Eiffel Tower Factory, Maidstone, they will send you a bottle post free by return I 8econd bottle will not be supplied by the firm, but must bo obtained c# Grocers, I Cnemists, or Stores. 2 Gallons for 43d. i| The firm have adopted the following novel method to induce everybody to try their- I Lemonade. The first fifty letters opened every day not only have the Lemonade sent by I return post, but the stamps are also returned to the fortunate applicants. In this way— I 300 BOTTLES ARE GIVEN AWAY WEEKLY. § Edrychant yn Brydferth, a Gwnant WasanaertGvrenthhwm^J fi ANFONIR DILLADAU HANNER SINI fi | # jqp.iOBLE# j t Bodice gwnsyJl yn dda, y o! H ■ rhan uchaf, a-rlff/CIIewU wedi eu C^lhin newytld. Cot sporad; y M leinio yn gryf, lU'Oeu trlmmioa Wedi ei thon 1A Q ya <tda, a 1 mt ■I braid du, a'u cyfrodeddu a lliwiau gorphen yTi_ I U; Uwych. Skirt *9 ewahanol. Y pris yn gyflawn iO B. lydonwedi ci Rwneydssmn dfcB- t Cludiad ^c. Y Skirt ei hun 5/6. cTurtiaTl skfrt eThun\I 9 m a vdl Jffflllift 3A»LU» 973.. 2 tf Skirt, wedi ei chiltio, a'i chys^ylltu MwlS'Ml llllHEnM ffll« dd:i.» Serge cry! i,fa<h- HI ■I wrth y Bodice, o'r un brethyn, a MW/f/llJlli BSjll BfflS fyn o <v\ir i ood. I*ob y 9 chotwych wedi ei leinio drwyiidi, /Imwljlj) J W\l|i BSiW EkSI unbru, S/ T £ | b a'i haddnrno a botymau melynion. /y/m/mli ill llllilVM wffl wfl Patkjt«a«tm V H Y mae y ddau ddilledyn hyn gyda'u ^"w/j9//i|l||J! llllllvW H9 lBf S n r "lw*?u:™Du. Qke, m trilydd yn gwneyd gwis^ ysbienydd, ^*ffl/ilillHllll fin VH| Tywrll.Fawn, BrowD\a Li«ryd^ H ■ tra JJ gellir defnyddio y FrocV^ 1 W Sd«in*v bachxenU' myneff*cb: Z 5 unrhyw Frock arall. Mewn t>u a 1||S allan yn mhen deuddoug^aw^a^ Z L Gla« tywyll yn unis. Eu.hydau a'u rjjWj -■ ™ ol derbyn rhybudd. V twyat 0 dd¡]la<lwyr a )lcnly11 y.n d. Anfoii,r Patryntau 1r.,y I y "Y t,,yrdv (ynrliyd i'r rhestr a r," a Ient'II) 07 frdhyn da. II pharllaol yn mha ra1 arfcrlt gWllcyûy gWIs- gocdd hyn I.-CliEVIOT SERGE JOHN NORTE, o od(I-I ty,Y(ld. thy. Lllyf., P.Y- COATI JOHN N BLE.,gyda bre sau ca ig. Dion i 1awn, 0 un o'r ddau I ) frethy. ((, 5- ld (;c. Y clndiaù,1:Ig. LJiwialt yr ho11 wi.goc<1d ydynl, ThIn, GIIUI BiiowN, -MYItTLF., FAW-'i, ROYAL BLUE, RESEDA, a Y ;.ai.tioli v,ld yly-t .-44 rn.d., ";I ..d.. ,18 ar (frav;s y frest, o dan .1-il; Y '-14 -od.M-,I. 28 Slzir m.,l ir 1. on talu 19. 6c, yn chwanegul. Bodice gw..Yd dda, y t Bodice gwnsyJl yn dda, y o! H ■ rhan uchaf, a-rlff/CIIewU wedi eu C^lhin newytld. Cot sporad; y M leinio yn gryf, lU'Oeu trlmmioa Wedi ei thon 1A Q ya <tda, a 1 mt ■I braid du, a'u cyfrodeddu a lliwiau gorphen yTi_ I U; Uwych. Skirt *9 ewahanol. Y pris yn gyflawn iO B. lydonwedi ci Rwneydssmn dfcB- t Cludiad ^c. Y Skirt ei hun 5/6. cTurtiaTl skfrt eThun\I 9 m a vdl Jffflllift 3A»LU» 973.. 2 tf Skirt, wedi ei chiltio, a'i chys^ylltu MwlS'Ml llllHEnM ffll« dd:i.» Serge cry! i,fa<h- HI ■I wrth y Bodice, o'r un brethyn, a MW/f/llJlli BSjll BfflS fyn o <v\ir i ood. I*ob y 9 chotwych wedi ei leinio drwyiidi, /Imwljlj) J W\l|i BSiW EkSI unbru, S/ T £ | b a'i haddnrno a botymau melynion. /y/m/mli ill llllilVM wffl wfl Patkjt«a«tm V H Y mae y ddau ddilledyn hyn gyda'u ^"w/j9//i|l||J! llllllvW H9 lBf S n r "lw*?u:™Du. Qke, m trilydd yn gwneyd gwis^ ysbienydd, ^*ffl/ilillHllll fin VH| Tywrll.Fawn, BrowD\a Li«ryd^ H ■ tra JJ gellir defnyddio y FrocV^ 1 W Sd«in*v bachxenU' myneff*cb: Z 5 unrhyw Frock arall. Mewn t>u a 1||S allan yn mhen deuddoug^aw^a^ Z L Gla« tywyll yn unis. Eu.hydau a'u rjjWj -■ ™ ol derbyn rhybudd. V 9 '„ «ii tiifi «uii° Bancwyr^ London City & Midland" Bank, Ltd. £ t Fi? 'YX Byddwoh mor garediga hysbysu enw y papu? hwn ■ 11/ 12/9,»14/9 yr un. Cludiad, 6c. XT\^Sfr wrth ysgrifenu at— 7 STREET JOHN NOBLE, LTOng .,LL., MANCHESTER.

"Y Tlodion yw y Tlofiion." j Mewa ymchwiliad gynhaliwyd yn Llan- I marewig, pentref o fewn rhyw bedair mill- dir i'r Drefnewydd, gan Mr T. Marchant Williams, Dirprwywr Elusenau Cynorthwy- ol, prydnawll Llun yr wythnos ddiwcddaf, daeth i'r golwg achos angiiyffredin o gam- ddefnyddio arian elusen. Yn y flwyddyn 1792, fel y dywedid, darfu i un Mrs Mary Jacqueri gymun-roddi i'r rheithor a'r war- deniaid ar y pryd y swm o lOOp, dog pa. rai oedd i fyned bob Nadolig i gynorthwyo y tlodion oedranus a haeddianol. Am resym- au anhyshys, bu i swyddogion y plwyf dder- byn y swm o 63p yn lie y gymun-rodd. Oaf- odd yr elusen ei gweinyddu yn briodol a rheolaidd am lawer o flynyddoedd, hyd nes i reithor yr amser hwnw a'i wardeniaid, heb gydsyniad y plwyf, benderfynu gwario yr "hawl" (principal) i osod eisteddleoedd new- ydd yn yr eglwys. Gwnaethpwyd hyny; am ychydig flynyddau bu i'r wardeniaid i dalu 3p 3s fel llog allan o'r tretlii, a rhenid. yr ojrian yn symiau bychain i'r tlodion. Wedi hyny darfu i'r wardeniaid, gan yr ys- tyrient dreth y tlodion o natur elusoa, gytuno i atal taliad yr eluseu.-Y rheithor (Dr Gibbings) a hysbysodd y Dirprwywr ddydd Llun ei fod wedi chwilio am unrhyw gofnodiad am gais wiited i adfer yr elusen, ac nid oedd dim i'w gael.Credai y Dir- prwywr i rywbeth tebyg. ddigwydd mewn plwyf cymydogaethol. Yr oedtd yn beth anghyffredin i ddau blwyf nesaf at eu gilydd fod yn euog o gamddefnyddio arian elusen. Wrth gwrs, nis gellid adfer yr elusen yn awr; ond nis gallai efe ddirnad pa fockl y caniataodd) y plwyf i'r wardeniaid ddefn- yddio yr arian. Nid oedd wardeniaid eg- lwysig y dyddiau hyny mor fyw i'w dyled- swyddau ag ydynt y dyddiau hyn. ir oedd yr ymddygiad hwn wedi ei ddesgrifio fel peth gwaradwyddus.—Mr Miller a awgrym- odd liad, oedd arian ereill i'w cael at wneyd seti newyddion yn yr eglwys.—Y Dirprwy- wr Ond y tlodion yw y blodion, a rhaid i'r Eglwyswyr sefyU i fyny os na illant ffeindio yr arian i eistedd i lawr .-Mr Miller: Eithr nid oes genym ni dlawd yn y plwyf.—Y Dir- prwywr Dywedaf eto mai y tlodion bia ar- ian a adewir i'r tlodion.

Llaw lladrones o dan y Gobenydd Ellen O-pn, gwraig briofl, 6, Mitre- terrace, P> llheli, a gyhuddwyd o flaenLlys Bwrdei'ul Pwllheli, ddydd IHU, o fod wedi dwyn i j) pertbynol i Mco Roberts, gynt o Morane'M. Lletyai Mrs Roberts hefo Ellen Owen. Tua dau o'r arloch boren y 12fed cyfisol clywodd Mrs Roberts law rhywnn j dan y gobenydl, lIe y cadwai hi ei phwrs ag ynddo 5p. Gwelodd hi Mrs Owen yno. Cyhuddodi hi o f >d wedi dwyn lp. Yn mben rhai orinu aeth i geisio y Rhingyll Jones (9), a cblodd Ellen Owen yn yr ys-I tafell.-Y Rhingyll Jonesadvstiodd i Ellen Owen gyfaddef iddi hi gymc-ryd yr arian. Rhoddodd 10s i gymydoges a 28 6c i'w brawd, a gwariodd y gweddili. Nid cedd hi yn sobr.—Mr Alfrerl Ivor Parry oedd dros y ddififynyddes.—Gwadodd Mrs Roberts ei bod hi ac Ellen Owen wedi bod ar eu spri hefo'u gilydd.—Gollyngwyd hi yn rhydd ar yr amod iddi ddyfod gerbron eto pan elwid ami a thalu 13.s 6c o gostau.

Brawdlys y Menyg Cwynion. Agorwyd Brawdlys sir Fflint ddydd Iau, yn y Wyddgrug, gerbron y Barnwr Kenedy. Llonyyfarchai y Barnwr yr uchel-reithwyr nad oedd achos i ddyfod ger ei fron. Anrhegwyd y Barnwr a phar o fenyg gwynion.

Y Mellt Eto. Yn ystod ystorm fawr o fellt a tha ranau a gymerodd le yn Berlin ddydd Sul, yr oedd canuoedd o bobl yn edrych ar ymdre chfa gan olwynwyr. Tarawyd deugain o ber- sonau gan y mellt. Lladdwyd tri o honynt yn y fan, a niweidiwyd ugain o honynt. Yr oedd yn pwyso ar wifrau ar y pryd. (

Y Sefyll Allan yn Efrog Newydfl Torodd terfysg allan yn New York nos Iau vn. u-, n a'r sefyll allam yn mysg y cer- bydwyr. Yr oedd dynion, merched, a phlanfc, yn lluehio ceryg at y cerbydau yn y Second Avenue. LLinwai y terfysgwyr yr heolydd. Bu llawer o ymladdfeydd gyda'r chwe' chan' WT o heddgeidwaid a wylient y llinell. Cludwydi amryw o'r heddgeidwaid i'r- ysbytty wedi eu olwyfo. Holltwyd pen- glog- un o'r terfysgwyr. Anafiryd amryw deithwyr ar y tramcar. Cymerwyd droa gant o bersottau ir ddalfa.

Celsio Lladd el hun. Nos Lun, gwnaeth Abraham Turner, 58 mlwydd. oed, diweddar gorsaf-feistr yn Brunswick street, Manceinion, ymgais i gyf- lawni hunanladdiad yn Goastrey, sir Gaer, drwy dori ei wddf ag ellyn, gan wneyd ar- ehollioa dwfn. Gwniwyd yr archcllion i fyny gan y meddyg. Y mae y truan mewn sefyllfa beryglus.

CAMBRIAN RAILWAYS. VOLUNTEER ENCAMPMENT AT TOWYN. ON Wednesday, August 2nd, and every- Week-day to Saturday, August 12tfe„ inclusive, A SPECIAL TRAIN in conn tion with the 5.20 p.m. train from Whit- church, and 8.13 p.m. from Aberystwyth, will run as under:—Depart lHachynUøth, 9.10 p.m.; Giandovey Junction, 9.18 p-m. Aberdovey, 9.35 p.m.; arrive Towyn, 9:45 p.m. Depart Towyn, 9.55 p.m.; Aber- dovey, 10.5 p.m. arrive Machynlleth. 10.25. [ C. S. DENNISS, General Maaagcr. Oswestry, July, 1899.

MAl;, Eirri Ymd «ANo- OSIAD a'ch cysur yn dibynu i raddau helaeth ar lygaid gloew, am- rantau iach, ac eiliau pryd- ferth. Os oes rhywbeth allan o'i Ie ar y cyfryw,anfonwch gerd- yn at S. Greon, 210, Lambeth Road, London, i gael llyfr yn trin ar "Pa fodd i gadw y gol- ygon." Dywed wrthym am En- aint Singleton at iachau y lly- gaid a'i anhwylderau. 300 mlynedd o gymeriad. Gwerth- ir mewn potiau pridd, am 2s, gan fferyllwyr ao ystordaL >-

^EATING'S POWDEB. KEATING'S POWDKB KEATIUG'S POWDER. Kill* {M. Buga, Mothi, BMth Kin* £ )MM. Buga, Moths, Beetles, KUU £ • Bug*, Moths, Beetle*. Xilla fleas, Bugs, Moths, Beetle UNRIVALLED KILLER OF UNRIVALLED KILLER OF UNRIVALLED KILLER OF W Kills Fleas, Buss, Moths, Beetles, (Harmless to everything but Insects.) Sold only In tins, 8d., 6d., and Is. Only be ours you do get,, zestines." FLEAS, BEETLES, MOTHS, BUGS. pLEAS, BEETLES, MOTHS, BUGS. FLEAS. BEETLES, MOTHS, BUGS. ptpsTf All good housewivas pride thunulvei oa fly being able to make nice aweet Bread, appetlslmg1 MBWSiCake*, &o. Anyone 11^. jB|oan do it by using our celebrated D.C.L." Y eaat. (A fltBBm U y°u not know towi |H HBBKu to use it, write to us fop |(H Booklet off Instructions. « Vd^Wfjf Sole UumteetoMn: Tbe \Wsi Jig D1STIUIRB Con Ltd, EDINBU2XOH. | tiajfw* ol WIt. Bait uaoa.