Y Werin

GWARCHAE KIMBERLEY. CENADWRI OBEITHIOL ARALL. SWYDDOGION A DYNION YN HYDERUS. Capetown, prydnawn Mawrth. Dywed brysneges o Kimberley, drwy Cape- town, fod yr awdurdodau wedi cymeryd meddiant o r-wm o gyfleuwadau oedd wedi ei roddi i gadw yn y dref, ac oedd wedi ei fvvriadu i'r Boeriaid. Capetown, dydd Mawrth. Derbvni.vyd y neges gyfrinachol ganlynol o Kimberley, drwy Gylfordd De Aaar,— "Pobpeth yn myned yn mlaen yn iawn. Ystyriwn ein bod mewn amddiffvniad da. Swvddogion rhagcrol. Dynion yn bur galoncg." Capetown, dydd Mawrth. Adroddir yma fe-cl y Boeriaid yn bwriadu tori ymaith y dwfr yn Kimberley, ond y mae vn nghronfa y De Beers gyflawnder o ddwfr.

Y FFINDIR DEHEOL. AMDDIFFYNIAD CAPE COLONY. GADAEL GOGLEDD ALIWAL. Capetown, dydd Llun, 6.15 p.m. Gwach Syr Alfred Mihier fod unrhyw fwr- iad i o-od milwyr yn y parthau Is-Ellmynig o'r Drefedigaeth. Nid oes newyddion ychwanegol o faes y rhyfel. Colesberg, dydd Llun. Y mae llawer o ffermwyr teyrngarol yn agos i ffindir v Free State mewn perygl mawr o golli yr oil o'u stoc, yr hyn, mewn rhai amgylchiadau, sydd yn dra gwerthfawr. Adrodda teithSvyr o Johnniiesberg svdd newydd gyrhaedd en bod wedi gorfod gadael y gerbydres mewn lie ychydig islaw i Norwals Point, ac amgylchu ar draws y gwastadedd i gyfarfod y llinell yn mhellach yn mlaen, dan arweiniad milwyr. Credir fod y Boeriaid yn gweithio edditan y llinell yli y Ile hwil. Gogledd Aliwal, dydd LInn. Y mae yr oil o eiddo symudol, cerbydau, tfce., wedi eu symud oddi yma mewn cerbyd- rcs arbenig, ac mae'r lie hwn yn awr wedi ei adael. Mae pob trafnidiaeth wedi ei atal, nid oedd yr un lythyrgod Seisnig heno.

Y DIGWYDDIAD YN SPYFONTEIN. GERBYDRES ARFOGEDIG .-BEL YNT ARALL PUMP OR BOERIAID WEDI EU LLADD.—LLAWER WEDI EU CLWYFO. Capetown, dydd Mawrth, 12.55 p.m. Cadiirnha yr awdurdodau milwrol yma yr adroddiad am ysgarmes cydrhwng adran o'r Lancashire Regiment, a'r gelyn, niewn cys- ylltiad a cherbydres arfogedig ger Spyfon- tein. Ymddengys fed y tren wedi ei anfon ymaith i gyfeiriad y de o Kimberley i'r di- ben o adgyweirio v rheilffordd a gwifrau'r pellebyr a dorasid gan y Boeriaid. Ni lwvddasant yn eu prif amcan. oHd darfu iddynt beri cryn gclledion i'r Boeriaid, ac ynn dychwelasant i Kimberley. Yn ol adroddiad arall ymddenays i'r mil- wyr Prydeinig gael eu hanfon allan ar ym- gyrch ymchwiliadol, yr hyn a gwblhawyd ganddynt yn llwyddianti.s, gan iddvnt ddy- fod i wybod lie yr oedd y gelyn wedi ymsef- ydlu, a lladdwyd a chlwyfwyd oddeutu dwsin dwsin ohonynt, ac yna dychwelvd heb dder- byn un niwed eu hunain. Capetown, dydd Mawrth, 12.20 p.m. Ymddengys fod yr ysgarmes yn Spyfon- tein o natur led fywiog a gwrol. Yr amcan ydcedd profi nerth y Boeriaid yn y safle hon, ac os profai pethau yn hwylus i wneuthur pethau dipvn yn boeth iddynt. Agoshaodd y gerbydTes arfogedig i'r gym- ydogaeth heb fawr ymyriad, byd nes yr yd- oedd o fewn cyrhaedd ban y gelyn, y rhai a ymosodas,iiit yn fywiog. Yn ddiatreg gos- odwyd y Maxims ar waith a gwnaethant difrod anferth nifer luosog o'r gelynion yn cael eu lladd a'u clwyfo. Defnyddiai y Boeriaid eu cyflegrau yn gystal a'u rhychöd rylli au, ond nid oedd- ynt yn effeithiol i beri unrhyw niwed i'r Lancashires, y rhai a ddychwelasant yn ddianaf.

BRWYDRAU HONEDIG YN MAFEKING. RHITTHRIADAU BEIDDGAR. COLLED DROM I'R BOERIAID. CAPETOWN, Dydd Mawrtli.-Adroddir fod brwydr galed wedi cymeryd lie yn Mar- king. Lladdwyd tri chant o'r Boeriaid a deunaw o'r Pryde-inwyr. KIMBERLEY, Dydd Llun.—Adroddiad wedi ei gario gan gludwyr newyddion a ed- rydd fcel nulwyr 1 Milwriad Padea-fowell wedi ymladd brwydr bwysig a'r Botriaid — cyflegrau yn cael eu defnyddio o'r ddeutu. Y cyntaf i daro oedd y Milwriad Baden- Powell, yr hwn a wnaetn ruthr gyda'i holl fyddin, ac a ytnosododd ar y Boeriaid, pa rai oeddynt vn ceisio cvmeryd meddiant o'r lie. Dywedir fod y frwydr yn un dost iawn, a'i bod wedi terfynu mewn buddugcliaeth i'r Prydeinwyr. Yr cedd y dinystr yn drwm iawn ar eiddo y gelyn, a chyfrifir fed o leiaf 300 ohonynt wedi eu lladd. Ar ein hechr ni deunaw yn unig a ddywedir gafodd eu lladd. CAPETOWN, Ncs Lun.—Newyddion o ffynonell gredadwy a ddywed fod Mafeking yn hollol rydd hyd nos Sadwrn. Yr oedd y Boeriaid yn dwyn rhagor o fagnelau i fyny, ond nid oeddynt wedi eu gosod mew.i trein i agor tan pan ddanfonwyd y newydd. Yn ol brysneges o Kimberley, c .fodd cwmni ymchwiliadol ymo-cd arnynt gan y Boeriaid ar y rheilffordd, tua deugain mill- dir oddiyno. Lladdwyd a chlwyfwvd dwsin o'r gelyn, ond ni anafwyd yr un o'n milwyr ni. Mae cyfraith rhyfel wedi ei gyhoeddi yn y gogledd dros ran o'r wlad, yn crnwys Mafeking i lawr i'r de o Kimberley. R'lydd hyn hawl i'r swyddogion mewn awduidod i gymeryd cwrs beiddgar gyda'r ysbiwyr sy'n llenwi'r ffindir. Cydnebydd amryw frys egesau Boeraidd fod un neu ddau o'u nifer wedi eu lladd yn y.stod brwydrau yn gynar yn yr wythnos.

Y FRECH WEN YN MYSG Y FFOADUR- IAID. HERSCHEL, dydd Llun.—Y mae yr ynad, yn cael ei ddilyn gan ugain o heddgeidwaid, wedi myned i Palmietfontein. Y ma3 wyth o achosion o'r frech wen weèii tori allan yn mhlith y brodorion sydd wedi cyrhaedd yma. o Johannesburg. Y mae ffoaduriaid o Basu- toland, yn cynwys 200 o ddynion wedi eu harfogi, wedi cyrhaedd y lie hwn.

NEWYDDION 0 BLTTH Y BOERIAID. YR YMLADD YN MAFEKING. Pellebron o Pretoria, ddydd Gwene-, a ddyw?dant fod milwyr Cronje wedi tori i fyny y rheiliau a'r bont tua naw milldir i'r gogledd o Mafeking. Chwythwyd cerbyd- res, llawn o dynamite, i fyny. Ni laddwyd neb. Yr oedd vmladd caled yn myn'd yn mlaen boreu Sul Fr gogledd 0 Mafeking. Taniodd cerbydres arfogedig, oedd wedi ei danfon i adgyweirio y rheiliau, ar y Botriaid. Lladd- wyd un a chlwyfwyd dau ohonynt. Cymer- odd ail afael le, pryd y Uaddwyd naw o'r Prydeinwyr.

Y BOERIAID A NATAL. Y mae Llywodraethwr Pietermarit/b irg wedi cyhoeddi adroddiad swyddogcl yn mynegi fod y Boeriaid wedi dechreu symud yn mlaen o'r Transvaal i Natal, mewn tair adran, ar y 12fed cyfiscl. Amcanu cyrhaedd Newcastle yr oeddynt i gyd, a daethan^tyno ar noson y 14eg. Cvmerodd y Boeriaid, oeddynt yn Dejager Drift, chwech o hedd- geidwaid Natal yn garcharcrion. Y mae y milwyr mewn vshryd d). Gwna gwirfoddolwyr Natal wasa:aeth da mewn dull hynod o fedrus.

Y SEFYLLFA YN Y TRANSVAAL Pretoria, ddydd Sadwrn. Y mae cynrycliiolwyr swyddogot Pfrainc, Germani, ac Itali wedi anfon allan rybudd yn galw ar eu gwahanol ddeiliaid i ymddwyn yn anmhleidiol yn ystod yr belynt presenol. Y mae wedi dyfod yn wybyddus fol ymgais yn cael ei gwneyd i ymyryd a'r rheilffyrdd, ac mewn canlyniad y mae caniatad wedi cael ei roddi i saethu un- rhyw berson neu bersonau a geir yn ymyl y rheilffyrdd gyda d) nameJt yn eu meddiant. SYR GEORGE WHITE. Efe yw'r Cadfridog sydd i gymeryd llyw- yddiaeth y fyddin Brydeinig yn Natal. Y mae vn filwr eofn a medrus. Bu o "dan dan" droion.

Darganfyddiad Rhyfedd. Yr oedd C. Pratt, yr hwn o bosibl cedd y dyn eyfoethocaf ar wyneb y ddaear un tro, beth amser yn cl o fewn muriau y tlotty yn Surrey. Ar ol bywyd hyncd ymchwil- iadel a pheryglus yn Borneo, y Cape, y Crimea, a'r India, cafodd ei hun yn am- gvlchynediiT a gwerth fferm yn Neheudir Affrica. Prynodd ddeuddeng mil o aceri o dir am dri chant o bunau, ond yr oedd yr holl dir wedi ei atafaelu gan y Boers oher- wyd fod Pratt yn gwrthod cymeryd llw o ffyddlondeb i'r Werin-lywodraeth. Ar y tir hwnw, fedd byang, y cododd Johannesburg, yr hwn dir sydd heddyw yn werth miliynau o bunau.

Neldio o Btn Pont y Porth. Oddeuttt pedwar o'r gloch prydnawn dydd Mawrth, canfu Mrs Roberts, Port|ia?thwy, ddyn yn dringo rheiliau ail golofn Pont Grogedig Porthaethwy, ar ochr Mon. Gwaeddodd arno i ddyfed i lawi*; end ccd- odd y dyn ei ddwylaw, a neidiodd i lawr ar y creigiau, dyfnder o tua chan troedfeaa. Pan ddeuwyd o hyd iddo yr oedd ei ymen- ydd wedi ei wasgaru ar hyd y creigiau, a'i wyneb wedi ei ddryllio fel nad oedd: modd ei adnabod. Yr oedd wedi vmwisgo yn barchus, o ddiwyg goleu, a het ffelt newydd. Yr oedd enwau masnachwyr o Fangor ar yr het a'r dillad. Yn mhcced ei got uc laf yr oedd potelaid o feddyginireth a blychaid o belenau. Symudwyd YCJrph i Lantysilio. Hyd yn hyn. rid oes neb yn ei adnabod.

Cwsg i Fabancd sydd yn diod-def oddiwrth groen llosgedig, a gorphwysdra i Famau blinedig, trwy gymeryd baddon cynes gyda Sebon Cuticura, ac iro yn ysgafn gyda Cuti- cura, yr enaint puraf ac effeithiolaf at y croon. Rhodda y driniaeth yma esmwyth- had uniongyrchol, caniatau gorphwysdra, a chwsg i'r fam a'r baban, a chyfeirio i dfer- iad buan b. pharhaol a hyny yn rhad, o'r ffurfiau gwaethaf o gosfeydd croenawl, llosgiadiau, croen crawenog, a tharddiantau oddiwrth waed dnvg, a cliolli gwallt, pan y bydd pobpeth arall wedi ffaelu.

ALMANAC Y GWEITHIWR AM 1900. Mae'r Almanac uchod, gyhoeddir gan Quinine Bitters Company, L'anelly, yn un o'r llyfrau mwyaf defnyddicl yn yr iaith Gymraeg. Mae'r un am 1900 I!awn cystal a'i ragflaenoriaid. Er nad yw yn cynwys ond 32 o dudalenau, mae ynddo doraeth o wybodaeth i gyfarfod ag anghenion pob dosbarth o ddarllenwyr, a gelllr ei gael am ddim pa le bynag y «werthir Quinine Bit- ters Gwilytn Evans.

CYRARFYDDIAD Y SENEDD. ARAETH Y FIIENHINES. FY ARGLWYDDI A BONEDDIGION,— 0 fewn cyfnod bvr iawn ar ol gohiriad diweddar y Senedd fe'm gorfodir gan ddy- gwydddadau yn effeithio yn ddwfn ar fudd- ianau fy ymherodraeth i ofyn am eich eyng- hor; ac y mae sefyllfa pethau yn Neheu- barth Affrica wedi ei gwneyd yn angenrheid- iol y dylai fy Llywodraeth gael ei galluogi i gryfhau galluoedd milwrol y wlad hon drwy alw allan y Reserves i"r perwyl vna. Y mae darpariadau y gyfraith yn ei gwneyd yn angenrheidiol ar fod i'r Senedd gael ei galw yn nghyd. Oddigerth am yr anhaws- doiau sydd wedi cael eu hachosi gan waith Gweriniaeth Deheubarth Affrica. Y mae sefyllfa y byd yn parhau i fod yn heddychol. FONEDDIGION TY'R CYFFREDIN,- Gosod,r inesurau ger eich brcn at y pwrpas o ddarparu at y draul sydd wedi cael ei hachosi, ac a all gael ei hachosi, drwy ddi- gwyddiadau yn Neheubarth Affrica. Cyf- Iwynir yr amcangyfrif o'r draul am y flwydd- yn ddyfodol ger eich bron yn yr am.-er pri- odol. r FY ARGLWYDDI A BONEDDIGIOX- Y mae yna amryw bvneiau o ddyddor- deb cartrefol at ba rai y gwahoddir eich sylw mewn cyfnod diweddarach prvd v cvrhaedd- ir yr adeg axferol at waith y tymhor Sen.. edciol. Ar hyn o bryd, yr wyf wedi gwa- J.odd eich presenoldeb mewn trefn i ofyn i cliwi ymwiievd ag achosion o'r pwysigrwydd wrfTa H° yr W' fi yn Sweddio i chwi, wrth gyHawni y dyledswyddau sydd yn awho eich sylw gael cyfarwyddyd a fcendith yr HolJaIluog Dduw. Yr cedd yr Araeth or Orsedd, gyda fcj1" ^i'^Td y Senedd prydnawn ddoe (ddydd Mawrth), fol y gw/rir> yn h-vnod o fer, nid yn unig am fod y Ddeddf- wriaeth yn cael ei galw yn nghvd at am- ca" arbeiug, ond hefyd am nad oedd rhnglen o festirau deddfwriaethol yn cael lie ynddi. Hysbysodd y Frenhines fod y Ssnedd wedi cael ei galw yn nghyd ar adeg anarferol ac i bwrpas neillduol, gan ychwanegu fod y cwrs hwn wedi cael ei wneyd yn angenrheidiol gan ddau am- gylchiad Yn y lIe cyntaf, y mae cyhoedd- lad Ei Mawrhydi yn galw allan y Reserves yn cael ei ddilyn o angenrheidrwydd gan alw y Senedd yn nghyd o fewn de'ng mwrnod ac, yn ail, y mae sefyllfa pethau yn Neheubarth Affrica yn hawlio svlw y Ddeddfwriaeth. Datganodd Ei Mawrhydi fod ei chysylltiadau cyffredinol gyda Gailu- oedd tramor yn heddychol-yr hyn, yn apffodus, nas gellir mo'i gymhwyso at y Transvaal. Yn y ddadl ar yr Anerchiad, dywedodd Arglwydd Kiimbelrley fod yr Ochr Wrthwynebol yu bared i gefnogi y Llywodraeth mewn cadw i fvny anrhyd- edd a chefnogi buddianau y wlad. Gan gyfeirio at y trafodaethau, cwynai ei bod vn annoeth i gyhoeddi yn barhaus yr hyn cedd yn myned yn mlaen, ac yr oedd vn resyn i'r eithaf fod cenadwriaeth Syr Alfred Milner am y 5ed o Ebrill wedi cael ei gyhoeddi pan y gwnaed. Yr oedd y ddadl yn nghylch y gair penarglwydd- latth wedi bod yn achos o gryn amheu- aeth, ac fe ddylasai y Llywodraeth osgoi unrhyw beth h gjadarnhai y ddrwgdyb- latth yna. — Arglwydd Salisbury, mewn atebiad, a ddywedodd fod ymddvgiad Llywodraeth y Transvaal yn gwneyd i ffwrdd a'r angenrheidrwydd am unrhyw eglurhad ar y rhyfel, nen gyfiawnhad o heni. Yr oeddynt wedi anton her allan ag oedd yn haerllug. Datganai beth cyd- jmdeimlad a sylwadau Arglwydd Kimber- lt'y gyda golwg ar gyhoedui trafodaethau. Yr oedd yn ystyried fod awvdd am wneyd i cwrdd a'r gair penarglwyddiaeth a'r hvn a gynwysai wedi bod yn freuddwyd holl .fywyd Mr Kruger. Yr oedd genym ni, fodd bynag, safle oll-bwysig yn Neheubarth Affrica., a dyledswydd i'w chyflawni nad oedd a wnelai ddim a phenarglwyddiat'th. I'r Arlywydd Kruger yr oedd raid priodoli fod yr adeg wedi dyfod pan y penderfvnid y pwnc o uchafiaeth yr Is-Ellmyn neu'r Prydeinwyr. Hefyd, siaradodd Arglwydd Loch, Iarll Selbourne, ac Iarll Camper- down. YN NHY Y CYFFREDIN, ar ol i'r Llefarydd ddarlk'n yr archobiou arferol am y tymhor, cododd Mr James -Lowther ei wrthtiVstiad blynyddol yu elr byn yr arclieb yn gwahardd pendefigion r'h,ig oymeryd rhan yn ethoIiaH aelodau Seneddol, a chynygiodd welliant i adael y geiriau 'yr achwynid oln pkgid allan. Cafodd y gwelliant ei orchfygu drwy 3.37 o bleidleisiau yn erbyn 76. Cyfeiriodd Mr Balfour at y dymuinoildeb o beidio cy- meryd busnes preifat aelodau yn ystod tymhor yr Hydref, ac awgrymodd y byddai iddo heddyw gynyg penderfyniad i'r per- wyl yna. Ar ol i'r Llefarydd ddarllen Araeth y Freaihines, cynygiodd Syr A. Acland Hood fed yr Anerchiad i gael ei derbyn, gan ddweyd nad oedd rhyfel y Transvaal yn un anghyfiawn na diangenrhaid. Eiliodd y Milwrid Royda yr Anerchiad. Dywedai Syr H. Campbell-Bannerman nad oedd y Senedd erioed wedi cyfarfcd io dan am- g) Ichiaclau mwy difrifol. Vr cedd mewn rhyfel a dbenOOlEwroidd a (Phrotes- tanaidd; ond yr oedd y Transvaal wtdi dwyn yn w-laon hawliau mewn iaith nas galiai Llywodraeth unrhyw wlad fo'n pMchu ei hunan byth eu cymeryd i ystyr- iaeth. Dyledswydd amlwg y Llywcjdr- aeth oedd gwrthsefyll; ac yr oedd ef yn sicrhau aelodau na fyddai dim tuedd' ar ran y Ty i osod unrhyw rwystrau mewn ffordd o ganiatau y galluoedd a'r adgyf- lenwadau ag a fyddai yn angenrheidiol i lsirjrhu illwyddiant bujnn uc jpffeithiol y rhyfeil. Yr oedd yn dda ganddo fod ;y Llywodraeth yn gochelyd y gwall a wnaed yn fynych yn y gorphenol, ac yn anfon allan ddigon o filwyr i gario yn mlaen a gorphen yr anturiaeth yn effeith- iol. Ymddangosai iddo ef fod y Llywodr- aeth wedi bod wrthimewn "game of bluff," yrhyn oedd yn anheilwog o genedl fawr. Gofynai i Mr Balfour i roddi sicrwydd nad oedd y Llywodraeth wedi ei chymhell gan awydd i ddial trychineb milwrol blacncrol, neu awydd i sefydlu uwchafiaeth y Saeson ar yr Is-Ellmyn yn y Cape. Mewn atebiad dywedodd Mr Balfour y buasai y Gwein dog- ion yn hoffi i'r cyhuddiadau a awgrymwyd gan Syr H. Campl ell-Barirerma a gael eu dwyn yn mlaen, er mwyn Idd rt gael eu hateb. Gwadai y gosodiad fed yr oediad ar ol y genadwri a anfonwyd ar yr 22ain o Fedi yn milwrio yn erbyn heddwch. Pa fodd y geUid dweyd fod oediad yn pry- siiro rhyfel? Gorfodid Mr Chamler'ain i ail-adrodd hawliau diamheucl y wlad hon i lywodraethu perthynas dram or Gweriniaeth Deh?udir Affrica, a chyfiawnheid ef yn hollol am ddefnyddio y gair unbenaeth, yr hyn a wnaed yn angenrheidiol yn ol da 11 y Boeriaid eu hunain. Wrth ateb Syr C. Dilke, dywedodd Mr Balfour na ddylai gwaith tymhor yr hydref fod yl hirfaith. Cytunai Syr C. Dilke nas gallasai y Llywo'^r- astli Ccgei myned i ryfol gyd;r Besrinid. Cynygiodd ifrDiflon wellfaiit i'r perwyI fod y rhyfel iiedi,- ei hi gn awydd i ymyryd yn materion mewnol y Weriniaeth, ac awgrymai gynygiad yn ysbryd y gynhad- ledd ddiweddar yn Hague. Eiliwyd hyn gan Mr Labouchere. Wedi i ere! 11 siarad, pleicJleisiwyd, pryd y gwrthodwyd gwelliant Mr Dillon drwy fwyafrif o 268.

Newyddion Diweddaraf' Ð [GYDA'R PELLEBYR.] (CEXTRAL NEWS AGENCY.) SWYDDFA'RJ" WERIN," Dydd Mercher. GORCHFYGIAD Y BOERIAID YN MAFEKING. Capetown, Nos Fawrth. Mae'r Cape Argus wedi derbyn hys- bysrwydd yn cadarnhau gorchfygiad lluoedd y Boeriaid yn Mafeking. Y Milwriad Baden-Powell ymosododd yn gyntaf. Amcangyfrifir fod colledion y Boeriaid yn dri chant.

NEW YORK, dydd Mercher. Bydd dwy fil o fulod yn cael eu danfon o New Orleans i'r Cape ddydd Gwener. Anfonir deuddeg cant arall yr wythnos nesaf a deuddeg cant arall ar Tachwedd 12 fed.

[PELLEBYR Y CENTRAL NEWS*] Cape Town, Brydnawn Ddydd Mawrth. Brysnegeseuon o Kimberley a ddes- grifiant chwythiad i fyny Bont y Rheil- ffordd yn Hopetown gan gwmni o filwyr Prydeinig. Nid yw Hopetown ond oddeutu saith milltir o Kimberley, a bernid yn angenrheidiol oddiar resymau milwrol i ddinystrio y bont. Pont ge rig ydoedd, 200 o latheni o hyd, a dywedir i'r cwmni wneyd eu gwaith yn lied lwyr.

AGERLONi BRYDEINIG WEDI SUDDO. Dydd Llun cyrhaeidodd y newydd i West Hartlepool fod yr agerlong James Malam (Capten Williams), yn perthyn i Mri Maclean, Doughty, and Co., wed i suddo yn y Mor Gogleddol. Cbllodd pedwar o bersonau eu bywydau.

Y COLUMBIA A'R SHAMROCK. Gwnaed yr wythfed ymgais i hwylio yr ymdrechfa gyntaf am y Gwpan Americanaidd, ddydd Llun, yr hyn a derfynodd mewn enill i'r Columbia. Dydd Mawrth drachefn cymerodd ym- drechfa arall le a bu'r Columbia, ya llwyddianus

JOHANNESBURG. Yn ol brysneges i'r Central News Agency t o Johannesburg, y maei y dref yn dawel hyd yn hyn. X maent yn disgwyl new- yddion o faes y rhyfel. Graddol ymadawa y gweddill o'r Prydeinwyr sydd yno, yn unol a datganiad Llywodraeth y Transvaal.

ADRAN FEDDYGOL Y FYDDIN BRYDEINIG. Heiddyw (dydd Mercher) gadawyd Pcrts- mouth gan adran feddygol y fyddin Bryd- einig. Teithiant i Southampton, a gad-- awant y lie yma afli y Transvaal.

TERFYfVAF ALASKAN. Yn ol y frysneges o Washington boreu heddyw (dydd Mercher) a fynega yn swyddogol fod Prydain wedi cydsynio ar d-erfyndir Alaskani Oaiff y cytundeb ei arwyddo yr wythnos hon.

CADARNHAU YR ADRODDIAD AM MAFEKiNG. Birysneges iTr CentraJ News Agency o Capetown nos Fawrth a gadarnha yr ad- roddiad am orchfygiad y Bceriaid yn .9 o Mafeking. Yr oedd y fycidSn Brydeinig dan lywyddiaeth y Milwriad Baden- Powell, yr hwn a wnaeth yr ymosodiad.

Y RHYFEL A PHRIS BARA. Y mae rhai püowyr wedi ccdi pris y bara -!c y pwys, nen 2c ar dorth pedwar pwys. Y mae gwenith yn Mark Lane wedi codi fel y canlyn -Cyfartaledd uchaf, 28s 7c ar y 13eg o Hydref cyfartaledd is«f, 26s 2c ar yr 2il o Fedi; codiad uehar, 2s5c y chwarter.

ANeFUDDDOD AK FWRDD LLONG. Yn Llys yr Ynadon, Caernarfon, ddydd Mawrth, gerbron Mr J. R. Pritchafd a Mr J. P. Gregory cyhuddwyd dyn du o'r enw W. T. Joseph, stiward ar fwTdd y Uo "Arole," o Montreal, o anufuddhau 1 orchymynion y cad ben. Tystiwyd tklarfod iddo adael y llestr un noswaith heb ganiatad y gadben ac ar achlysur arc¡U d'aeth i'r Hong dan ddylanwad y ddiod. Dywedodd y di- ffynydd iddo wrthod gweithio ohecwyddi iV cadben roddi Hysenw arno. Gofynodd am ei gyflog gan y dymunai ymadael Q'r llong, ond gwrthododd y cadben ei dalu hyd nes y cyrhaeddai Casnewydd. Anfonodd v Fainc ef i garchar am bythefUiOf, a chyfar- wyddwyd fod y cyflog oedd yn ddyledus iddo i gael ei dalu i'r llys.

Barfodedigaeth ac Afiechydon yr Tsgy faint. Mae Angier's Emulsion .drwy'r holl devrnas yn cael ei ddefnyddio at feddyginiaethau darfodedigaeth ac af- iechydon yr ysgyfaint. Trwy ei ddefnyddio mae'r archwaeth yn dychwelyd, v freuliad yn well, ychwanegir pwysau a cheir miic^li a m«'y 6 allu i wrthsefyll afiechyd. Ar yr un pryd mae yn esmwythau, a chroeni enyniad ar v pibellau gwynt, ac yn galluogi yr ysgyf- aint i wrthsefylJ cael eu gjoresgyn gan badau a dylanwad niweidiol oerni ac awyrgylch Haith. Defnyddir ef yr. hcll- aeth yn yr ysbyttai at ddarfodedigaeth, a dyvvedwn yn hyderus y gwnaiff fwy i rwystro ac i adferyd yr afiechyd pcenus hwn nag unrhyw feddygiiKiaeth 4riill. Mae yn hyfryd i'r archwaeth, a chytuna a'r ystumog fwyaf gwanaidd. GOCHELIAD.—Mae gwerth meddygin- iaethol y petroleum yn dibynu ar y modd y mae wedi ei buro o'r olew gwreiddiol. Os ferny, prynwch efelyoh,adau ssel-bris wedi ei wneyd c? olew cyffredin cewch yr. fior eich sic mi. Gcfynwch am

IIA AC ACW. Yn Lloegr, y mae haiam wedi ccdi 5s y dunedl. Dinystriwyd gorsaf ffordd' haiarn Bognor trwy dan. Yr Henadur Newton fydd Arglwydd Faer newydd Llundain. Dywedir mai nifer o bobl sydd yn siarad Saesneg yn bresenol ydyw 116,000,000. Erbyn diwedd y mis, bydd tua 70,COO o filwyr Prydeinig allan yn Nehau Affrica. Y mae Emprwr Germani wedi rhci 40p tuagat Glafdy y Morwyr, Caerdydd. Y mae New Zealand- wedi cynyg danfon nifer luosog o filwyr i'r Cape, at wasanaeth Prydain. Y mae y Morlys Prydeinig wedi' rhoi archebion am 100,000 tunell o'r glo agtr goreu i gwmniau DeheHdir Cymru. Nos Wener, ymadawodd 150 o Wydd.lcd o Johannesburg gyda'r bwriad ymuno gyda'r Boeriaid i ymladd yn erbyn Prydain. Ffaith hynod ydyw; mai ychydig o ddyn- ion penfoel sydd byth yn marw o'r darioded- igaeth. Yn Aberdar y mae ewmni wedi ei ffurfio I er cychwyn motor cars, &c., i gario nwyddau a theithwvr yn ol a blae-i o waelod i ben uchaf y cwm. = Ar ol y laf o Ionawr ne,af, bydd yn rhaid i'r siopwyr ddarparu seddau addas i'w cy- norfehwywyr (assistants) i eistedd arnynt, yn ol y Shop Seats Act. Y mae cryn siarad. yn nghymydegaeth Tredegar ar hyn o bryd yn herwydd fod masnachwr o'r lie wedi ffoi ymaith, gan gymeryd gydag ef fcrch ieuanc oedd yn ei wasanaeth. Y mae rhan luosog o'r Reserves yn cael eu galw allan yn herwvdd y posibilrwydd i ryfel 'dori allan yn y Transvaal. Ni alwyd hwynt allan er 1885, pryd yr o:ddfm ages a myned i ryfel gyda Rwsia. 1. a Cafodd ugeiniau o bersonau eu gwysio i dalu 10s a'r costaii yr wythnos ddiweddaf, yn Neheudir Cymru, am adu-1 eu cxn yn rhydd heb eu safhrwymo. Bu pump o ferched farw, a cliymerwyd llawer ereill yn sal, mewn canlyniad i fwyta pysgodyn a phytatw oddiar ystondin yn marchnad Lerpwl.. Darfu i fachgen o Stratford, d uiddeg ced, wneyd ymgais i gyflawni huranladdiad a dywedai ei fed vn dewis marw yn hytrach na myned i'r ysgol.. Pryd y maie'r ganrif, newydd yn dechrpu ? Dyna beth Sy""il Biino rhai dynion ond nid oe-s eisieu llawer o gyfrifydd i wybod mai ar Ionawr y laf, 1901 y dechr^ua yr u.;enfed ganrif. Yn Nghynadledd y Bedyddwyr a gynh 1- iwyd yr wythnos o't blae-i yn Leeds, go- beithiai un o siaradwyr weled miliwn o bobl yn ardystio oddiwrth y ddiod feddwol nr ddechreu y ganrif newydd. Prydnawn dydd Gwener, yn y Wig, ger Penybont, bu farw George Hayter, labrwr, yn sydyn iawn, ac yn herwydd fod llawer o waed ar- lawr ei ystafell wely, cymerwyrd ei briod', Mrs Hayter) i'r ddalfa. Dirwywyd boneddiges annibynol yn Chel- tenham am eegeuluso glanhau ei thy, yr hwn oedd wedi dyfod yn Hinder cyhoeddus, trwy fdd v ddiffynvddes yn cadw ages i ugain o gathod. Yn Neheudir Cymru, y mae tai wedi eu hadeifacfri oeddynt yn werth 60,000p. B;u- iedid iddynt fed vn dafarndai neu westdyau, ond yn y sesiwn trwyddedol methwyd ciel trwyddedau iddynt. Beth wne:r a hwynt yn awr? Derbyniodd y Parch H. Gwion Jcnes, yr hwn sydd wedi bod yn weinidog eglwys: An- nibvnol Be-thel a Soar, ger y Bala, lie y bu y Parch Prifathraw Jones yn gweinidog- aetha am fewer o flVnyddoedd, alwad un- frydol i ymgymeryd a gofal eglwys Almi- bynol Rhiwbryfdir, Blaenau Ffestiniog. Y mae Bwrdd Amaethyddiaeth wedi pen- derfynu garw. yn ol Archeb yr Haint ar Foeh (vSymud), yr hon sydd wedi bod mewn grym er's dros flwyddyn yn sir Fflint. Yr oedd y pentlerfyniad: yn dyfod i rym ddydd LTun, a chanlyniad hyny fydd i ffeiriau mcch gael eu cynal yn Nhreffynon, Caerwys, a lleoedd ereill yn y sir; Y mae Methodistiaid Efrog Newydd yn (sCilyn esiaBtpl1 ei* mam eglwys, ac y maent wrthi yn frwdfrydig yn casglu Tryscrfa yr Ugeinfed Ganrif. Disc, lic-nt allu c:di IWY y swm o 275,000p tfory yr hyn y maent am dafu dyledion eopelau Efrog Newydd a Brooklyn. Pan gwblheir cyhceddir gwasan- aeth jiwbiti mawr, ac yn y cyfarfod yma y ITosgir gwystten y eapelau yn ulw. Mae eisieu pwlpud atdyniadol (magnetic) at yr oes hon, meddai y Parch T. R. D,ivies, Buriiley, y dydd o'r blaen: pwlpud a leinw y seddau a gwrandawyr, flC< nid un a waglia bob eapel ac eglwys yn y deyrnas. Eithaf I gwir, ond rhaid cael pregethwyr atdyniadol hefyd: ae ni eheir hyny heh fywyd pur a dv^gedig. Wele dri rheswm gwelnidog Ymneillduol yn sir Benfro dro9 roddi i fyny ei eglwys — (1) Am nad ydveh yn ty ligharu neu buasech yn rhoddi eodiad yn fy nghyflog. (2) Am nad ydych yn cam eich gilvdd, neu buasai rhai ohonoch yn priodi. (3) Am nad yw yr Arglw^-dd vn eich earn, neu buasai yn galw rhai ohonoch ato, yn lie eich bod yn aros yma vn wastad. Felly yr wyf yn eich gadael. Y mae agos yr oil o Eglwysi Rhydd ion y Dywysogaeth yn dwvn enwau Beib'aidd. Oddi wrth adrodd'ad blvnyddol Annibyn- wyr Cymreig Dwyrain sir Forganwg, ym- ddengys mai yr enwau mwyaf cvmerad- wy ydynt "Ebenezer" a "Tabernacl," pa rai I sydd yn meddu wyth eipel bob un, yn dwyn yr enwau uchod. Yna, y mae "Bethel," yn dyfod gyda chweeh. Soar, Bethania, a Brynseion, pedwar bob un; Saron, Bethes- da; a Bethlehem, tri bob un; Pe uel, Sar- dis, a Charmel, dau bob un; tra y Moriah, -Bet.b;ii,iva;-i, (TO-PU, Gil cad. Nebo, S>\lem, Siloh, Beulah. Seion, Noddfa, H rmcn, a Silva, yn meddu un bob un. Cafodd cvmanfa gerddorol m"nl cysvllt- iad a Chymdeithas Tonic Solffa Goaledd Cymru ei chynal yn Nghaernarfon ddydd Llun. Yn ystod y gweithrediadau gwnaeu cyfeiriad at y cynydd oedd wedi cymeryd lie mewn astudiaeth cverddorol vn Nghymru, a'r eynorthwy oedd eyn'lun y Ton.c Solffa wedi ei estyn er hvrwyddo hyny. Cvmerodd dwy gysfcadleuaeth y yn y cyfaifcd hwvrol. yr hwn oedd yn un lluosoar iawn. Rhanwyd v wobr yn y gystadleuaeth i gcrau meibion cwmniau Caernarfon a Moeltryfan. Yn y brif gystadleuaeth gorawl, oor Llannig a. ddyfamwyd yn oroo.

Y BOERIAID YN MEDDIANU NEWCASTLE. Dundee, llawn Sul. Cadarnheir yr adroddiad fod y Bceriaid wedi meddiamu Newcastle. Cymerwyd meddiant o'r dref gan fyddin o wyth gant, o dan lywyddiaeth y Commandant Ben ViI: joen. Ychydig nifer ohonynt a.ddaetli i ii;ewn i'r dref ar y cyntat, a chadwai y irweddill y tu. ol i Fryn Signal.

DIOGELU MERCHED A PHLANT. Dundee, Natal, boreu Llun. Y mae parotoadau yn cael eu gwneyd i tlurfio cerbydres i gludo merchcd a phlant i Durban, gan nad ystyrir eu bed yn ddiogel i aros yn y gymydogaeth hon. Gadawodd rhai gwyr a gvvrfigetld a phlallt. y lie hwn bcreu dydd LInn.

YN FYW NEU YN FARW! Adroddir drachefn, a hyny ar awdurdod dda ddarfcd i Lywcdraetli Transvaal gynyg gwobr o bum mil o bunau am gael gafael yn Air Cecil Rhodes yn fyw neu yn farw! Cludwyd yr oil o'r carcharorion allan o'r (iltf.

"PAWB YN IACH." Capetown, dydd Llun. Derbyniwyd cenidwri o Afon Madden yn liyi-bysu ddnrfod i'r rheilffordd a gwifrau y pellebyr gael eu tori gan y Boeriaid yn ystcd y nos. Cyn i'r cysylltiad gael ei dori, derbyn- iwyd y genadwri ganlynol o Kimberley,— "Aiae pawb o'r milwyr vn iach." Nid oes unrhyw newydd o symudiad pell- aeh ar y ffindir gorllewinol. Yn ddiweddarach nos Lun, yr oedd y pellebrwr yn ngorsaf Afon Modder, rhyw ddeng milldir ar hugain i'r de o Kimber- lev, o hyd yn dal i weithio mewn trafodaeth. Bu yn gweithio ddydd a nos am 72 o oriau a dywedai ei fod yn aros am awr neu ddwy er mwyn cael cysgu tipyn. Nid oes dim cadarnhad yn cael ei roddi i'r adroddiad fod y rheilftordd yn Belmont, rhyw ddeugain milldir i'r de i Afon Moddoi, wedi cael ei thori. Er fod yma awydd cynhyrfus am glywed y newyddion diweddaraf o faes y frwydr, lii theimlir yr un anesmwythder oherwydd fod rhanau o'r rheilffordd a gwifrau y pell- ebyr yn cael eu tori gan y Boeriaid, gan y disgwylid hyny os y torai rhyfel allan.

DIM NEWYDD 0 MAFEKING. Prin iawn yw y newyddion o Mafeking, ond ni theimlir unrhyw bryder yn nghylch y fyddin Brydeinig.

KIMBERLEY. Disgwylid ddydd Mawrtli y ceid gair o lvimberley. Dywed rhedegwyr brodorol fod yna 500 o filwyr y Free State ar Ian Kaffirs River, ac fod goruchwylwyr y Free State yn gwas- garu gopiau o ddatganiad yr Arlywydd Steyn ar hyd gororau y Cape Colony.

Y BOERIAID YN OFNI. Dat-genir y farn fod ar y Boeriaid ofn ym- osod ar Mafeking a Kimberley a chan fod cynifer o Is-Ellmyn yn Vryburg, yr ym- osodant ar y rhanbarth yma.

PAHAM NAD YMOSODANTP Edrychir ar waith v Boeriaid yn gwrthcd brwydro yn Natal feI yn arwyddo nad ydynt y yn awyddus i fod ar vr ochr ymosodol. Nid cfnir chwaith, os mai gwir y son, am eu symudiad ar hyd goror ddeheuol. Y mae hyn i'w briodoli i'r trefniadau milwrol rhag- orol.

ANWYBODAETH Y BOERIAID. Y mae v Boeriaid yn hollol anwybodus yn nghylch nerth y fyddin Brydeinig. Yn ngwyneb hyn, diau y cant eu siomi, er eu dvchryn, rai o'r dyddiail nesaf.

BYGWTH CAPE COLONY. Capetown, dydd Sul. Newyddion a ddaeth o Ogledd Aliwal a ysbysant fod gwersyll y Boeriaid wedi nvud o Beeste Kraal, gan fod yn agos i n ledd Aliwal, ac fod y milwyr yn debyg o ".oesi yr oror yn dra buan. Dywed yr heddgeidwaid ger y Bont fed v rheiliau wedi eu svmud oddiar linell Bethulie, a fod y Boeriaid yn bwriadu ymdaith am Norval's Point, i'r amcan o ymgynull yn Stromberg. Dydd Llun.-Y mae vspiwyr y Boeriaid yn vmweled a'r bont bob nos. Rhwng deuddeg ac un bcreu heddyw taniasant ychydig ergydion, er mwyn arwyddion, fel y tybir. Dywedir mai cynHun v Boeriaid yw cvmeryd meddiant o orsaf y rheilffordd, codi y rheiliau, a thori y gwifrau. Hys- bysir fod gan y gelyn ychydig fagnelau, a bwriadant eu eosod ar drunuvu y bryniau ar ochr y Free State.

DFNDEE YN DAWEL. Central News, boreu Mawrtli (ddoe). Yn ol y newyddion diweddaraf o oror Natal, y mae Dundee yn meddiant v Pryd- einwyr o hyd. Ni wnaed Jsvd yn hyn ymosodiad gan v Boeriaid, ac ni bu eu gwylwyr yn agos at v milwyr Prydeinig. Yr oedd y gerbydres ddiweddaf o'r De, nos Lun, yn dwyn v gweddill o

WRAGEDD A PHLANT, gan eu cymeryd tuhwnt i faes y rhyfel. Ond y mae nifer o wyr yn arcs ar ol; a bwriadant oedi er cvmeryd gofal o'u heiddo, fel v glIont oc: medd'enir v lie g!> y Boer- iaid.

TARO YN YMYL. Y mae y gre<Ji»iaeth yn ffynu yn mysg trigolion yr oror y buasai y Boeriaid yn ym- csod ar Dundee boreu dyddw Mawrth (ddoe) neu boreu heddyw (dydd Mercher). Ar y llaw arall y mao syraudiadau y Boeriaid wedi bod mor ochelgar fel, yn marn milwyr, na bydd iddynt ymosod ar y dref hyd lies y byctuant yn sicr o fuddugoliaeth. Y mae y Cadfridog Syr George White yn hollol effro i bob symudiad o eiddo y Boeriaid.

Y MILWYR 0 CANADA. Central News Agency, Ottowa, dydd I-lun, a ddywed fod y Swyddfai Rhyfel wedi hysbysu fod yr adran o filivyr a ymedy am y Cape i gael caniatad i wasanaethu fel ad- ran Canada ar wahan.

YR ANTHEM GENEDLAETHOL. Canwyd yr anthem genedlaethol yn am- ryw o'r eglwysi boreu dydd Sul, cyn y gwas- anaeth. Yn Glencoe aeth y milwyr i'r eglwys. Cymerodd y caplan ei destyn o Salm lxxxiii. Y mae hon yn un o hoff Salmau yr Arlywydd Kruger. (Darllened y darllenydd y Salm).

BANER TRANSVAAL. Anfonodd y Cadfridog Viljeon genadwri i Newcastle yn hysbysu y byddai i'r Boer- iaid ddyrchafu bauer y Transvaal yno ddydd Sadwrh. Ond ni byddai raid i'r trigolion ofni. Fe delid iddynt am bobpeth' gymerid oddiar ujni. Dy wedai yn mhellach fod ar y Boeriaid eisieu anifeiliaid i'w lladd.

CHWE' MILLDIR 0 HYD. 0 Newcastle gellid gweled cerbydres o wageni y Boeriaid, a'i hyd o bump i chwe milldir, vn dyfod i lawr Molls Nek yn nghyf- eiriad Docrnkop, i'r gogledd o Wool's Drift. .c.

LAING'S NEK Bernir fed y Milwriad Jpivbert yn Laing's Nek, ac y mae yn cadarnhau y ga erf a yno.

HOGIAU YN FILWYR. Dywedir fod y Boeriaid yn "drilio" hogiau i drin drylliau ac i farchogaeth.

YN 1881. Yn y flwyddyn 1881, bu brwydr yn In- gogo, y lie y dywedir fed yn awr wersyllfa fawr gan v Boeriaid. Y pryd hwnw cym- erwyd v lie gan Syr George Collev, gyda thua thri chant o lwyr. Pan enciliodd y milwyr. Prydeinig yn y nos a'r gwlaw, gadawsant ddwy-ran o dair o'r meirw a'r clwyfedig aiey maes. Nodweddid y frwydr gan saethu da ar ran y Boeriaid, ond nid oedd y milwyr Prydeinig ar ol.

TAN. Boreu heddyw (dydd f;eroher) llwyr 'lesgwyd adedadair ohwegfwyd y JMeistri Barrets, yn Woodgreen.