Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

23 erthygl ar y dudalen hon

YR EISTEDDIAD SENEDDOL.

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

YR EISTEDDIAD SENEDDOL. Yr ydym gan bwyll yn tynu at derfyn Eisteddiad y Parliament. O'r dechren i'r I diwedd y mae wedi bod yn gyfnod o lwyddiant cysson i'r Llywodraeth. Gwir i'r nestir a amcanai y Weinyddiaeth brysuro ym mlaen yr wythnos ddiweddaf—Mesur y Degwm— gael ei dafln dros y bwrdd, ond y mae byd yn nod hyny yn fwy o fenditli na dim arall, o herwydd dangosodd yr ymdrafodaetli, fel y cawn weled, pwy yw y blaid Radicalaidd a phwy y blaid Genedlaethol. Yn y lie cyntaf nid yw Gwerddon wedi cau y ffordd i fyny. Am dair blynedd dyma a fu esgus mynych Mr Gladstone dros fyned ar hyd ac ar draws y wlad. Yn union y daeth y Ceidwadwyr i swydd, fe ddwedodd fel pe ar ei lw mai y cwestiwn Gwyddelig oedd uwchaf ar feddwl y bobl ac mai eystal fyddai peidio cynnyg unrhyw fesurau air gyfer Cymru, Lloegr, ac Yagotland. Nid oes dwywaith na cheisiodd Mr Gladstone ei oreu i osod y cwestiwn Gwyddelig yn uwchaf, ond methodd, a'r methiant hwnw o'i du sydd wedi bod yn brif achos dirywiad a gwanychiad y blaid n fedyddiwyd ar ei enw. Y llyriedd fe basiwyd cyfraith Llywodraeth Leol ar gyfer Lloegr a Chytnru, ac eleni un ar gyfer Ysgotland. Cafodd niesurau eraill eu pasio yn ogystal, ac y mae gwladlywiaeth y Weinyddiaeth bresen- nol wedi bod yn hynod lwyd,diannus gartref ac oddicartref. Yr ydym yn awr ar derfyn y pedtfcrjdd eiste(ldiad a dyddorol sylwi ar agwedd jpethau mewu perthynas a'r gwahanol Meidiatt gwleidyddol. Y Ceidwadwyr, wrth reswm, a ffurfia gorpli mawt yr Undebwyr. Maent yn un fyddin gryno ar bob cwestiwn yn dal cyssylltiad a'r Undeb. Yn awr ac yn y man, fel ar bwnc y Degwm, fe ddaw eu hannibyniaeth barn i'r golwg, ac ennillant yn fwy na cliolli yng ngolwg yr etholwyr agynnrychiolant. Y mae yr Undebwyr Rhyddfrydol wedi llosgi eu Z5 eychod i bob pwrpas ymarferol. Am y tait- blynedd diweddaf y maent wedi llithro ym mhellach, bellach, oddiwrth y Radicaliaid newydd, ac os ydynt wcdi ymdrefuu ar ffni-fiau newyddion y nment eto yn barod i ymladd fel inngwr wrth ochry Ceidwadwyr ar bob cwestiwn o bwys. Mae Mr Chamberlain wedi rhoddi ei lw drosodd a throsodd yr ymladda hyd y earn yn erbyn dadfachu Gwerddon oddiwrth lywod- raeth Prydain Fawr, a dengys effeitbiau ei anerchiadau fod ei ddylanwad, yn hytrach na lleihau, yn cynnyddu yn fwy nag erioed. Y mae y Gladstoniaid wedi ymrwygo eisoes yn ddwy blaid. Mae y naill, yn cael ei har- gain gan Mr Gladstone ac yn cynnwys y Rhyddfrydwyr swyddogol, megys Arglwydd Rosebery, Arglwydd Granville, Mr Shaw- Lefevre, a Mr Mundella, y rhai ydynt yn gyfarwydd a bod mewn swydd ac yn meddwl dychwelyd i swydd os gallant mewn rhyw fodd wneyd. Ymddangosodd yr ail blaid ar y maes agored ar bwnc y Rhoddion Breiniol, pan yr ymflagurodd Mr Labouchere yn flaenor plaid a gynnwysa ryw gant oaelodau wedi eu "chwipio" yng nghyd gan Mr Jacoby. Dibyna yn hollol ar a-mgylchitidttii pauli ai ag adran Mr Glad- stone neu ag adran Mr Labouchere yr ymuna Syr William Harcourt. Eistedda fel arfer ar ben y clawdd, a daw i lawr ar yr ochr a wel efe yn debyg o gymmeryd y flaenoriaeth. Dyna eilwaith y Blaid Seneddol Wyddelig gyda'i phedwar ugain a chwech o aelodau, y rhai yma a ddilynant Mr Gladstone, ac acw a dynant ar ol Mr Labouchere. Pleidiasant gyda'r Rhyddfrydwyr swyddogol ar bwnc y Rhoddion Breiniol, ond methasant alw eu nerthoedd yng nghyd ar Fesur y Degwm i roddi byddugoliaeth hollol i blaid Mr Laboncliere. Y canlyniad yw, fel ag y gallesid yn rhwydd ddysgwyl, fod plaid Mr Gladstone ben-yng-nghad a'u gilydd. Mae y Rhyddfryd- wyr cymmedrol allan o'u cof am fod plaid newydd wedi cyfodi i'r golwg islaw y gangwe." Hawliant y bleidlais Wyddelig fel eu hetifeddiaeth, gan gredu i Mr Parnell 1 werthu eiallu pleidleisio, gorpn ac enaia, livjlu Gladstone am ddylanwad a nerth enw mawr y Cyn-brifweinidog. Ar y llaw arall taera y Jacobyniaid i'r Parnelliaid eu bradychn hwynt ac, ar yr un pryd, eu hargyhoeddiadau Demo- cratitidd, ect hnnain, drwy bleidleisio yn ffafr y Rhoddion Breiniol, ac y mae rhyfel bapyr boeth yn cael ei dwyn ym mlaen ar y mater yn y Wasg Radicalaidd yn Llundain. Yn y Werddon eilwaith y mae y pleidiau Gwyddelig yn ymranedig. Mae y Freeman's Journal wedi bod yn ysgyrnygu dannedd ar ly adran Mr Parnell am beidio bod yn eu lie yn y.Senedd yn ystod y ddadl ar Fesur y Degwm. Dywed yr aelodau seneddol dyhir o'r ochr arall fod ganddynt eu gorchwylion eu hnnain i'w cyflnwnu, ac nad oes raid iddynt dalu sylw i faterion Seisnig. Mae cynhyrfwyr ieuangach yn ymwthio i'r golwg ac yn awyddns i gicio hen ganlynwyr diffygiol Mr Parnell dros y trothwy. Pasiwyd y pendet-fyniad canlynol gan itn gangen o'r Cynghrair Cenedlaethol yn Dublin:—"Ei bod, yng nghyfrif y gangen hon, 6 Z5 yn ddyledswydd rwymedig ar bob aelod o'r Blaid Seneddol Wyddelig i fod yn en llecedd yn gysson yn Nhy y Cyffredin, heblaw eu bod ya eogneodol gan eu hetholwyr neu flaenor eu plaid; ac yr ydym yn condemnio esgeultisdod a diofalwch yr aelodau hyny y rhai, drwy eu habsennoldeb diweddar oddiwrth eu dyled- awyddau seneddol, a achubasant Lywodraefch Gorfodaeth rhag gorchfygiad sicr ac fe ddichon dymchweliad llwyr." Gwir i Mr Parnell geisio clogyno gwrthgiliad ei blaid, ac y mae wedi addaw cau drws yr ystabl wedi i'r ceffyl ddianc. Nid oes eisieu dweyd na rydd y sicrwydd hwn foddlonrwydd i'r Blaid Radicalaidd yn Lloegr, ac y mae yn amlwg fod Mr Parnell ar "lyfrau duon" eu ganlynwyr. Amlwg yw oddiwrth yr hyn a ysgnfenwyd fod v Blaid Wrthwynebol mewn penbleth diobaith. Yn y cyfamser cynnyddu a wna llwyddiant y Werddon. Myneg., cwiuin ui y rheilffyi-dd am gynnydd masnachol, a dywed adroddiadau y Bwrdd Carchaiau Gwyddelig am leihad yn nifer troseddau ysgeler, ffrwyth diammheuol gweinyddiaeth efFeithiol Mr Balfour. Pe na buasai am y safle a gyui- merodd y Blaid Wrthwynebol yn yr Eisteddiad hwn cawsai mesurau pellach eu pasio, y rhai a roddasent derfyn ar bob ymryson ym mron yn y Werddon ond y mae Mr Storey a'i yralyn- wyr wedi cwmpasu dinystr Mesur y Carth- ffosydd, ac ar waethaf dannedd yr Wrthblaid y daw Mesur y Rheilffyrdd Ysgeifn yn ddiangol. Nid ydym yn dysgwyl rhyw lawer o ofid yn ystod y gwyliau yn y Werddon. Addawa y cynhauaf yno fod gyda'r goreu er ys blynyddau, ac nid yw yr ymdrech a wueir er galfaneiddio cynhwrf i ail fywyd drwy Gynghrair y Tenantiaid yn dehyg o lwyddo. Mae y Gwyddelod Americanaidd wedi ymhollti yn ddeuddarnj tie fe ddioddefa llogell y cyn- hyrfwyr yn fawr o'r herwydd. Pan gyhoedda Mr Balfour pa ryw fesurau a fwriedir ar gyfer y Werddon y flwyddyn nesaf teimla y Gwyddelod yn ddiau mai gwell derbyn cyn- nygion y Llywodraeth na gyru ar gefn unrhyw gynlluniau gwrthryfelgar newyddion. Mae haul y blaenoriaid Gwyddelig ar y goriwaered yn y wlad, ac y mae tuhwnt i bossiblrwydd dynol i rwystro cyfnewidiad mawr yn opiniwn y cyhoedd, hyd yn nod yn y Werddon, ar ol deg mlynedd o gynhwrf a therfysg. Nid oes dim i'w ofni gan Blaid Trefn a Cliyfraith a theimlwn yn dra sicr na bydd i fethiant Bil y Degwm gael unrhyw effaith hir ar dyngedion yr Undebwyr.

7 YR AELODAU CYMREIG A MESUR…

GWREIDDYN CYNHWRF Y DEGWM.

TREULIAU YR HEDDGEIDWAID YN…

DICHELL RADICALAIDD.

CEI NEWYDD.

Y FFERMWR CYMREIG.

YN Y CAE LLAFUR.

CHWARELWYR GOGLEDD CYMRU.

IIIN-FESURYDD HYNOD.

GELLIGAER.I

j PONT ARDD U LAIS.

I PENLLERGAER5I

1:1PONTARDAWE.

LLANELLI.

CYDWELI.

COGINAN.

BYRION. —|

FFARWEL Y BARDD

[No title]

CEIDWADWYR A'R WASG.

INDIPENDIA FAWR A'R GYNNAD.…

AT EIN DARLLENWYR.