The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

PA HAM Y DYLAI Y RADICALIAID WRTHWYNEBU DADSEFYDLI AD 1 O'r braidd y diangodd y llywodraeth Ffrengig yn ddiweddar rhag cael ei dym- ZD chwelyd ar bwnc yr Eglwys a'r Wladwriaeth, ZD o herwydd ni lwyddodd i gario ei cbynnygiad ond gyda mwyafrif o ugain. Nid yw yr am- gylchiad ynddo ei hun fawr o bwys, canys nid yw yn dangos fod y ty yn dechreu blino ar Weinyddiaeth Freycinet, ond y gall llywod- raeth yn cynnrychioli gweriniaeth gymmedrol ddal fyny ei phen hyd yn oed pan ei gwrth- y ZD wynebir gan Freninoliaid Radicaliald JBoulangiaid, a phob cyflwr a gradd o ddynion yn gynghreiriol. Gan fod yr ymddadleuaeth bygythiedig ar yr Eglwys wedi terfynu heb daflu allan y Weinyddiaeth, gwna y Prif- weinidog Freycinet a'i gydswyddwyr yn dda i adael y mater yn llonydd, ac i beidio aflonyddu y cydgordiad, sef y cytundeb presennol rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth. Mewn perthynas i achos uniongyrchol yr ymrafael diweddaf rhwng y pleidiau hyn, sef cyndynrwydd a chosb yr archesgob, y mae pobl y wlad hon, y rhan fwyaf, yn ystyried fod yr esgob yn llwyr ar gam. Fel y Fyddin Iachawdwriaeth yn Eastbourne, yr oedd yn hawlio ei fod ef uwch law y gyfraith,, ac fel y fyddin, y mae wedi gorfod teimlo fod y gyfraith yn rhy gryf. Nid oes yr un cwestiwn o erlidigaeth ZD yng nglyn a'r peth, ac y mae yn rhaid i'r mwyaf dyoddefgar o ddynion gyfaddef fod gwir sail y Wladwriaeth mewn perygl, pan y byddo rhyw un blaid o'r bobl yn hawlio awdurdod i bigo allan a dewis pa gyfreithiau a wnant ufudd- hau iddynt. Llawer mwy dyddorol ydyw i sylwi pa mor anewyllysgar i'r eithaf fu y llywodraeth i ddiddymu y cydgordiad, ac felly i dori ymaith yn derfynol yr Eglwys Galliaidd oddi wrth bob cyssylltiad gyda'r Wladwriaeth. Cafodd y gwelliant i'r perwyl hwn ei gefnogi ond gyda 179 o aelodau y ty, rhai o honynt yn Foulangiaid, gan hyny yn myned yn erbyn y llywodraeth heb ddim ystyriaeth o deilyngdod ypwnc. Y mae hyn oil yn dangos, er fod mwyafrif anferth o'r Gwerinwyr Ffrengig yn casau yr Eglwys o galon, nid oes ganddynt yr un dymuniad i dori y cydgordiad, drwy ba un y mae y Wladwriaeth yn ennill mwy na'r offeiriaid. Yn ol y trefniant presennol, y mae y Wladwriaeth, fel at-daliad am sicrhau rhyddid addoliad, yng nghyd a chyfraniad Z, z;1 flynyddol uchel, yn cael meddiannu rhyw awdurdod dros yr Eglwys. Pe amgen, byddai ymwahaniad llwyr a diarumodol rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth, byddai terfyn ar gyfraniadau y Ilywodraeth, ac o ganlyniad ar bob mymryn o reolaeth ar ran y Wladwriaeth. Ef allai y darostyngid yr Eglwys i dlodi, n Z5 ac y gyrid yr offeiriaid i ymddibynu ar offrymau y ffyddloniaid; ond fe fyddai yr Eglwys yn rhydd oddi wrth ymyraeth allanol, a gyda llawn allu ac eithaf hawl i drefnu ei galluoedd at unrhyw amcan fyddai yn ddewis. Y mae y perygl mae'n amlwg yn cael ei ragweled gan Radicaliaid synwvrol yn Ffrainc. Ef allai fod unrhyw gydnabyddiaeth o grefydd gan y Wladwriaeth yn wrthwyneb i egwyddorion sylfaenol y werin-lywodraeth ond y maent yn gweled ei fod yn llawer gwell i'r fath anghyssondeb barhau, nag i gyfundrefn nerthol ac anghymmodlawn gyda'i changhenau ym mhob tref a phentref, ac yn meddu offerynau anghystadl i ddylanwadu ar farn y eyhoedd, gael bod yn rhydd i weithredu fel y myno yn ddi-attaliad gan betrusder yng nghylch colled arianol. ZD Yn awr, yr ydym yn dyfod at amcan ein hysgrif, acyn dweyd os yw y Ffrengwyr eisiel1 rheswm o blaid cynnal i fyny y cydgordiad presennol mewn rhyw fath o berthynas rhwng- gwlad ac Eglwys, gallant edrych am dano a'i gael yn yr Iwerddon. Yno cant weled faint yw dylanwad tra dirfawr y mae offeiriad- aeth yr hon sydd yn rhydd oddi wrth ymyraeth y Wladwriaeth yn alluog i'w arfer ar wleidyddiaetb. Pa un a ydyw yr Esgobion Gwyddelig a'r clerigwyr yn ffyddlon yn eu hymlyniad wrth Ymreolaeth Gartrefol, neu a ydynt yn ei gefnogi yn unig, ond fel moddion er cyrhaedd rhyw amcan, nid yw ofawr bwys. Yr hyn sydd o bwys yw y gall yr Eglwys o fewn hanner y cynnrychiolaethau ddychwelyd ei dyn, a phan ddaw yr amser, hi a wna ddefnyddio y gallu hwn tuag at ei hamcanion ei hun, beth bynag fyddont. Os yw y Radicaliaid Ffrengig yn breuddwydio eu bod yn myned i ddifetha clerigaeth trwy dori y cyssylltiad rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth, ni wnaethant y fath gamgymmeriad yn eu Z", ny bywyd. Atteler y cyfraniad a thorer ycyd gordiad, yna fe ddaw yr Eglwys yn gyfun- drefn gyfrinachol, rhydd i ddilyn y llwybr bynag a ystyria yn oreu a mwyaf manteisiol iddi ei hun. A ddygwyddodd hyn erioed daro ar feddwl Radicaliaid ein gwlad ni y rbai ydynt gyda-, un anadl yn llefain am ddadgyssylltiad, a chyda'r nesaf yn grwgnach o herwydd dylanwad clerigoll Nid yw esgobion y wlad hon yn cael eu talu gan y Wladwriaeth, ond nid llai fe'u penodir gan y Prif-weinidog ac nid yw y clerigwyr yn cael eu cynnal allan o'r trethi, ond y mae eu hagweddiad tuag at Wleidydd- iaeth yn hollol yr un ag a ddewis y Prif- weinidog Ffrengig weled clerigwyr y wlad 0 y hono yn efelychu. Byddai dadsefydliad yr Eglwys yn ystyried cread plaid glerigawl; plaid ddigon cryf i sicrhau amryw seddau- 0 plaid yr hon fyddai yn bur beryglus i unrhyw Brif-weinidog i'w thramgwyddo, a chyf- athrach a pa un fyddai gwleidyddwyr o bob Hiw o farn yn geisio. Ni fyddai i ystyriaethau o'r fath yma ddim ond cael eu gwastraffu ar y Rhyddhawyr penboeth, y rhai er mwyn egwyddor, a wahanent yr Eglwys a'r Wladwr- iaeth ar bob traul; ac ar yr Ymneillduwr gwleidyddol, yr hwn sydd yn barnu os dadsefydlir yr Eglwys, y dyrehefir safle gymdeithasol a meddyliol y gweinidog Ym- neillduol. Ond am y Radical, yr hwn sydd yn gosod dadsefydliad i lawr ar ei raglen heb deimlo yn ddwfn, neu ystyried yn ddyfal ar y pwnc, byddai yn well iddo betruso cyn peryglu ei hun ym mhellach. Y mae Ffrainc werin-lywodraethol, lie v mae rhifedi lluosog o ddynion yn casau yr Eglwys yn fwy nag y mae, ond yehydig o ddallbleidwyr, yn ei chasbau yn y wlad hon, yn petruso, ac y mae yn debyg o betruso dros gryn amser, cyn cymmeryd cam mor ddiencil. Dysga yr Iwerddon i ni wers ar ddylanwad clerfgawl, yr hon ni all yr efrydwr mwyaf diotal o wleidyddiaeth yr oes braidd lai na'i awerth- fawrogi. Ac er hyny, y mae llaweroedd yn dadleu yn ddifrifol y byddai dadsefydlu yr Eglwys yn y wlad hon, ac felly droi y clerigwyr i ffurfio yn gymdeithas gyfrinachol fwyaf grymus yn y deyrnas, a rhydd i ym- gynghreirio er dybenion gwleidyddol gym- y 6 m-iint a fynont, y byddai hyny yn cwtogi y d, lanwad clerigol ac yn buddio y blaid Radicalaidd. Dim o'r fath beth. -=

W" NODIADAU. MARWOLAETHAC BLYNYDDOL YR HIL DDYXOL. Y mae cyhoeddiad meddygol Ffrengig newydd wneyd y casgliad fod rhif y marwolaethau bob blwyddyn ym mhlith yr holl ddynolryw yn cyr- haedd 33 miliwn o bersonau. Y mae hyn yn golygu 91,000 y dydd, neu 3,730 yr awr. Y ma: yr ystyriaeth fod 62 o eneidiau yn myned i dragwyddoldeb bob mynyd o'r dydd a'r nos bob blwyddyn yn cyfiwyno marwolaeth mewn golygiad triat iawn i'n sylw. Gan ddilyn ei ymchwiliadau ym mhellach, dywed yr awdurdod hwn fod y bedwaredd ran o'r hil ddynol yn marw cyn cyrhaedd wyth mlwydd o oedran, a'i hanner yn marw cyn dwy ar bymtheg end cyfartaledd cyffredin oed dyn ydyw 38 mlynedd. Ym mhellach, ymddengys nad oes ond un person o bob can mil yn cyrhaedd cant oed. # OLION DIAMMHEUOL A DYDDOROL O'R DILUW. Y mae y Parch. Owen Watkins, cenadwr dros y Gymdeithas Genadol Wesleyaidd, wedi bod yn ymchwilio gwlad Mashona (Mashonaland) yng nghanolbarth Affrica. Mewn llythyr diweddar, dywed ei fod yn debyg mai ef fu y cyntaf dyn gwyn erioed i weled mynydd yr ol traed (Mount of Footprints), yr hwn a ddesgrifir gauddo fel y canlyn Yn y diwedd, cyrhaeddaaom fynydd mawr o greigiau ar ben y mynyddoedd. Yma yr oedd miloedd olionyn y graiggraeanfaen (granite). Cannoedd o olion traed dynion. miloedd o rai anifeiliaid, megys llewod, jacaliaid, bleiddiaid, a geifr. Argrib y mynydd uchaf hwn dengys yr olygfa fel pe bae torfeydd o anifeiliaid a dynion yn gymmysgedig wedi dianc yno ar frys mewn dychryn. Ar ba amser bynag y ffurfiwyd yr olion hyn, y mae yn rhaid ei fod cyn i arwyneb y graig galedu." Y pellder o'r lie y mae'r olion yn dechreu i ben y mynydd ydyw 200 Hath. Y mae arwyddion yn dangos mai rhag dylif dwfr y dihangodd y dorf. «< DARGANFYDDIAD CYNHANESIOL PWYSIG. Y mae darganfyddiadau pwysig o weddillion cynhanesiol newydd gael eu gwneyd ger Bruno, prifddinas Moravia, y rhai sydd yn debyg o ddwyn sylw neillduol myfyrwyr, hanes gweddill- ion anifeilaidd mewn daiaregaeth. Fel yr oeddid yn tori camlas, deuwyd ar draws pedwar a hanner o benglogau dynion, o nodwedd benhir, mewn cyflwr isel iawn o ran dadblygiad. Yn yr un Ile cawd esgyrn a dannedd y mammoth, rhinoceros, a'r carw llychlin. Yn agos i'r penglogau, yr oedd dros 500 o weddillion malwod, llawer o geryg calchaidd, gyda tyllau trwy eu canol, llun trwsgl wedi ei dori allan o ddant y mammoth, gyda twll drwy ei ganol. Y darganfyddiad hwn yw y cyntaf o'r fath yn Austria, ac y mae yn bwysig mor belled ag ei fod yn dangos fod bodau dynol ar wyneb y ddaiar YUs nghyfn )d y mammoth. # YCHYDH; FANYLION DEFNYDDIOL MEWS PERTHYNAS I BWYSAU A MESURAU. Y mae ceiniog yn ddegfed ran o droedfedd o led, a dimai yn un fodfedd o led gwna rhes o bump o geiniogau neu chwech o ddimeuai i fyny chwech trodfedd. Pwysa tair o geiuiotrau un y 11 own", deg ffyrling, un owns pump swllt neu ddau hanner coron, un owns deg chwecheiniog un owns. Pedair punt neu wyth hanner sofren, un owns. Rhodder dirnai ar fap yr Ordnance o raddfa modfedd, fe guddia 500 erw. Gallai y bydd yr uchod ambell waith yn ddefnyddiol i'w gofio. Gellir yn hawdd proti fod y mesurau a'r pwysau yn ateb i'r bluen yr hyn a ddywedwyd. CIG CEFFYLAU. Deg ceiniog y pwys yw pris y cig ceffyl goreu ym marchnadFfrainc. Y maepob math arall o gig ) n costio llawer mwy ac y mae trigolion Paris yn dangos eu gwerthfawroorwydd cynnyddol o ddarn o gig ceffyl, gan eu bod wedi bwyta mwy o hono yn ystod y flwyddyn ddiweddaf nag a wnaethant erioed. Yng nghorph y deuddeg mis diweddaf, y maent wedi treulio felly 21,291 o geffylau, 229 o asynod, a 40 o fulod, yn cynnwys 4.615 tunell o bwysi o gig. Y mae yn debyg y byddai i ragor o fulod gael eu bwyta oni bae eu bod yn anifeil- iaid mwy prin mewn cymhariaeth. Dylai bwytaiiwr mnl i gael prawf o chwaeth a bias y ceffyl a'r asyn yng nghyd byddai y cig hwnw felly yn ddewisedig iawn, ac yn fwy gwerthfawr. Y mae y Ffrengwyr yn dweyd ein bod ni yn efelychu llawer o'u harferion, ac y mae gradd o winonedd yn yr awgrymiad. Ond a ydym ni yn bwyta cig ceffylau ? Byddai yn rhyfedd yn ein trefydd mawrion sydd yn cynnwys trigolion o bob parth e'r byd, os nad yw cig ceffylau a chigoedd llawer mwy dyeithr i ni yn cael eu bwyta. Beth yw yr achos o'r ymofyn mawr sydd am gelanau yr anifeiliaid gwylltion a ddygwydd drengu yn y Zoological Gardens, ac am gwn a chathod, a phob math o greaduriaid braidd ? Y mae genym ein drwgdybiaeth neillduol yng nghylch y peth, a gwna ein darllenwyr yn ddiau ffurfio yr un ddamcaniaeth. # EISIEU ETIFEDD CYMREIG I £ 70,000,000. Yn yr 17eg ganrif, ymfudodd un Thomas Edward o'r wlad hon i dalaeth o'r America, lie y mae New York yn awr yn sefyll. Fe a brynodd yno gyfran fawr o dir, tua deugain cyfer, yn ynys Manhattan, ar Ian yr afon Hudson. 0 herwydd ei fod yn dir gwlyb iawn, fe a'i cafodd yn rhad iawn. Fe a'i prydlesodd ef i'r llywod- raeth Brydeinig, ac fe adeiladwyd dinas bresennol New York arno. Ar ol sicrhau annibyniaeth yn America, trosglwyddodd y llywodraeth Brydeinig y tir ar brydles i'r Unol Dalaethau. Hyd y brydles oedd 99 mlynedd, ac fe ddaeth y cyfnod i ben ychydig flynyddoedd yn ol. Gofynir yn awr am ddisgynyddion y Thomas Edwards uchod. Ym mhlith yr hawlwyr y mae aelodau teulu Thomas Edwards, y rhai ddywedir eu bod yn hanu o Gorthin Hall, Derry ond haerir mai dyn o Llanymynach oedd. Y mae ymchwiliadau yn yr ardal hono yn datguddio i un Robert Edwards, aelod o deulu presennol Carrogfa Hall, fyned i'r America yn 1764, a phrynu cyfran o'r tir y mae Caerefrog Newydd yn sefyll arno, a dywedir nad oedd ganddo yr un cyssylltiad a Derry. Y mae yrymdrafodyn awr ar droed, ac wedi creu nid ychydig o bryder, canys y mae yr arian yn werth i ymyred am danynt fel y cyfaddef pawb yn rhwydd ddigon-deng miliwn a thriugain. Pwy na ddymunai fod yn gyfranog ? # PRIODI El WRAIG YR EILWAITH AR OL AMRYW FLYNYDDAU 0 YMWAHANIAD. Yn ol adroddiad o Boston, America, dygwydd- odd amgylchiad lied anarferol yno yn ddiweddar yr hwn a gyffelybir i hanes a adnabyddir ym mhlith y Seison am un Enoch Arden. Ymdden- gys i ddyn or enw James Hall yn y flwyddyn 1882, gael ei dadu ymaith gydag ereill oddi ar fwrdd Hong, ar ba un yr oedd yn gwasanaethu, ond dygwyddodd iddo ef fod yn un o'r ychydig a achubwyd allan o'r llong-ddrylliad. Cafodd ei enw beth bynag, ei gynnwys yn rhestr y colledig- ion. Credodd ei wraig, o dan yr amgylchiad ei bod hi yn weddw, ac mewn amser hi a ymbriod- odd a gwr arall. Ar ol absenoli ei hun am saith mlynedd ac ennill golud, dychwelodd Hall i'w girtref, gan feddwl byw yn gyfl'yrddus gyda'i wraig dros weddill ei fywyd, ond wele yr oedd ei wraig yn eiddo arall, ac yn fam i blant o hono. Cymmerodd Hall y mater yn fwy didaro nag y gellid dysgwyl, gan aros yn ddigon amyneddgar i weled pa fodd y troai amgylchiadau allan gyda'i wraig a'i phlant, a chan fwriadu rhoddi cynnor- thwy iddynt os cyfarfyddent a chyfyngder. Fel y dygwyddodd pethau bu farw yr ail wr ychydig tiscedd ynol, a'r diwedd fu i James Hall ail briodi a'i wraig yn ffurfiol a chyfreithlon, a hyny ar ddydd Calan diweddaf. # ESGOB LLANELWY. Y mae yn ofidus gan holl Gymru wybod fod Dr. Edwards, Arglwydd Esgob Llanelwy, wedi cael ei oddiweddyd gan yr anwydwst. Yn ol yr hysbys- iad diweddaf a gawsom yr oedd Dr. Dobbs, Chester, wedi cael ei alw i gyd-ymgynghori a Dr. Ey ton meddyg y teulu, gan cedd fawr lewyrch gwellhad ar y pryd. Gobeithi» erbyn hyn fod ei arglwyddiaeth wedi cael cyfnewidiad trwyadl. # # GWELLIANTAU NEWYDDIADUR A LLYTHYR- GLUDAWL. Ni fydd yn anfuddiol i laweroedd o'n darllen- wyr Cymrng gael gwybod fod y post-feistr cyffre- dinol wedi gwneyd amryw ddiwygiadau gwerth- fawr mewn perthynas i newyddiaduron a Uyth- yrau, y rhai sydd wedi dyfod mewn grym er y cyntaf o'r mis hwn. Rhydd un o honynt foddhad cyffredinol mewn perthynas i newyddiaduron. Pan fyddai un yn arfer anfon papyr newydd i'w gyfaill, neu ohebydd er mwyn rhyw erthygl neu hanes a gynnwysid ynddo, ni allai ddwyn sylw at yr adran a ddymunid, heb law drwy osod llinell neu groes uwch ei ben neu gydgyfer ag ef. 11 Byddai i unrhyw air neu awgrymiad mewn ysgrifen yng nghylch y cynnwysiad yn gosod y papyr yn agored i ddirwy, neu ol-doll arno yn ol pwys Ilythyr. O hyn allan y mae y baich hwn wedi cael ei symmud, Ar yr amlen o gylch y papyr, gellir ysgrifenu unrhyw eiriau yn dwyn cyssylltiad ar gynnwysiad y papyr oddi mewn. Bydd yn rhaid iddynt wrth gwrs fod yn fyr a chynnwysfawr er mwyn rhoddi digon o le amlwg i'r cyfeiriad. Dyfnewidiad arall ydyw y gellir anfon pob math o bapyrau printiedig drwy y llythyrdy am ddimai y ddwy owns. Drwy dalu tair ceiniog, sicrheir anfoniad a thraddodiad uniongyrchol llythyr ar ei dderbyniad mewn llythyrdy i'r person y cyfeirir ef ato yn union- gyrchol a diatreg, heb aros am y dosraniad rheolaidd o dy i dy. Llythyrdoll am bapyral1 u dan ddwy owns i holl wledydd tramor, o hyn allan ni fydd ond dimai.

DARKEST WALES. » [GAN YMNEILLDUWR.] Hynodir ein hoes gan y gwrthgyferbyniadau rhyfeddaf. Gwelliantau naturiol, ysbrydol a nefolaidd, ac adfeilion, diffaethwch a diffrwyth- dra diail Ysgolion Sabbothol, cymdeithasan cenadol a Beiblaidd ac atiffyddiaeth, cnawdol- rwydd a rhyfyg difesur caethwasaeth ar gaeth- fasnach wedi eu difodi ym Mhrydain, America, a Rwssia; ac eto celwyddau crefyddwyr ar gynnydd, camrau gwyr geimion y cyfundebau, traws- arglwyddiaeth hen gredoau gau. a thrachwant am broselytto. Gorlawilder o addysg, areithio darlithiau, ac eto marwolaeth doethineb, diflaniad gwyleidd-dra a thranccydwybod. Llyfrau, cyfnod- olion a newyddiaduron ddylasent fod yn oleuadau creadigaeth newydd, ac eto yr argraffwasg fel anferth drobwll trueni, a phob papyr enwadol fel y pydew diwaelod yn bwrw tan a mwg a brwmstan i'r awyr. Cymdeithasau i ddo6 yr anwar, i noddi yr unig, i sobri y meddw, i ym- geleddu y ferch syrthiedig, ac i sancteiddio yr ysmociwr ansyber ac eto, penrhyddid, puteindra, meddwdod, mygu, lladrad, llofruddiaeth, a hunan-laddiadau mewn mwy o fri nag erioed. Os yw Macadam wedi lledu a llyfnu ein ffyrdd, y mae Diafol hefyd wedi lledu a llyfnu y ffordd lydau i ddistryw. Os yw Watt a Stephenson wedi cychwyn y cerbydau tan, y mae Satan hefyd wedi cychwyn agerdd-beirianau newyddion rhwng daiar ac uffern-y tyrfaoedd yn gyru i golledig- I aeth, pob sect yn cadw y steam i fyny, a phob pregethwr bron fel engine-driver ar y ffordd lydan. Os yw gwifrau y telegraph yn uno taiaethau y byd, y mae gwifrau cyfeiliornad hefyd yn uno pob enwad a'r unddaiarulion. Os yw y trydan yn goleuo ein trefydd, y mae trais hefyd yn tanbeidio yn y cyssegroedd. Y mae pob bai yn dechreu yn benaf yn y pwlpud-llygru y pwlpud yw llygru y cwbl, a phuro y pwlpud yw puro pob peth. Trwy broffwyd y dug yr Arglwydd Israel o'r Aifft, a thrwy broffwyd y cadwodd Efe ef.' Boed i'r pwlpud lie y mae Duw yn ben barch dau-ddyblyg -y prophwydi hyn a rodcant y parch i gyd i Dduw o'r hwn y llefarant. Ond y pwlpud bydol yw y pla—y pregethwr yn mawrhau clod a golud a gwenau annuwiolion o flaen cadwedigaeth eneidiau. Dyma Darkest Wales. Tystion o hyn yw, fel y dywed y proffwyd hyd yn oed y bobl ddall sydd a llygaid iddynt, a'r byddarion sydd a chltistiau iddytit.' Dygir yr un cyhuddiad yn erbyn y pwlpud Cymreig tu draw i'r mor. DARKEST WALES YN AMERICA. 'Fel y daw y fellten o'r dwyrain, ac y tywyna hyd y gorllewin felly hefyd y bydd dyfodiad Mab y Dyn.' Y llewyrch ar Darkest Wales, sef pwlpud a set fawr Cymru a lewyrcha hefyd yn y Columbia, yn nhir machludiad haul. Un yn ysgrifenu yno ar Anffodion yr Eglwys,' a brawf mai un o'r anffodion yw y pwlpud. Dywed fod ei barch i'r pwipud yn lleihau wrth ei adnabod bod 11 u o bregethwyr ym mhob peth yn israddol i'r bobl eu bod yn blaid gul, unff irf a barn anffaeledig yr enwad mae pleser a pharch yw eu pwnc mawr ac nid achub eneidiau eu bod yn ymchwyddo ac yn ymawyddu am y D D. (y ddwy lythyren fwyaf drewedig ar domen duw y cler), eu b >d yn newid eu meusydd dan ddylanwad eyflog ac nid fel yr apostolion dan arweiniad yr Ysbryd a'u bod er hyny yn rhyfygu priodoli eu symmudiadau i Raglnniaeth. Mae ysbwrial traddodiadol yw eu stock-in-trade ac nid trysorau Gair Dnw eu bod yn beiddio gofyn i'r Y sbryd GlAti osod ei sel ar sypyn eu hopiniwnau, a bendithio y bregeth, tra y bregeth, y pregethwr a'r pregethiad yn ddieithriaid hollol i'r Ysbryd I A n. Dywed eu bod yn goegfalcll, heb y .11 zel dros sancteiddrwydd, ond llosgi mewn zel i luosogi yr Eglwys o bob sorod er hunanglod a hunanles na wyddant ddim am nerth Eglwys Dduw. Mesurant y liwyddiant yn ol y nifer ac nid yn ol y rhinweddau. Y bleiddiaid yn cael eu cadw ym mhlith y praidd, y pregethwr yn gwen- ieithio iddynt, yn gwrando arnynt yn dweyd eu profiadau crefyddol (?), tra yn gwyhod eu bod yn traethu celwydd. Llawer bugail yn arwain diadelloedd o braidd clafrllyd-medd won, crib- ddeilwyr, twyllwyr, puteinwyr, a thorwyr am- mod y gweinidog o'i wirfodd yn hulio Bwrdd yr Arglwydd i rai oedd ychydig oriau cyn hyny wrth fwrdd y gyfeddach ac yn eisteddfa y gwatwarwyr. Dywed fod digou o brofion mai amcan lluaws o weinidogion yw hywyd moethns a pharch y byd os cant hyny bydd eu hamcan wedi ei gyrhaedd, eled diafol a'r eneidiau. Y pregethwyr hyn ydynt faich a melldith ar yr Eglwysi; hudant dyrfaoedd diniwed i golledigaeth. Gwenieithant i'r goludog a diystyrant y tlawd. Gofyna, 'Pa sawl gwein- idog geir heddyw a feiddia geryddu y gwr goludog o herwydd ei weithredoedd anfad, rheibua ac anonest? Pa sawl gweinidog a anrhydedda ytlawd am ei fod yn blentyn i Dduw V Cadwant oddi wrth ddirwest a phob diwygiad nes y deuant yn boblogaidd. Mwy goneat yw. Bob Ingersoll a Bradlaugh na'r pregethwyr hyn, y rhai ydynt anffyddwyr ond mewn proffes. 'Cyfoded Duw Israel,'medd Cavillo yn y Columbia, 'a glanhaedei gyssegroedd oddi wrth y gwahanglwyf o gau- bregethwyr.' Dyna Darkest Wales yn America, fel darlun 'Linus' ar y claddu. Mewn papyr Americanaidd arall gwelir fod rhai yng Nghymmanfa Annibynwyr Pa yn griddfan o herwydd fod cyfundebau yn cymmeradwyo pregethwyr brwnt eu bywyd ac yn eu cymhell ar yr Eglwysi-erehyllwaith o'r un natur a ddaeth i'r golwg yn ddiweddar yng nglyn a Chymdeithas yr achosion Seisnig yn Llanelli. Bedyddwyr America hefyd a flinir a'r un pla ac a gwynant yn chwerw. Cyfundebau Cymru yn rhoddi llythyrau canmoliaeth i weinidogion yn ymfudo o herwydd anwiredd, ddylent gael en cau mewn Asylum for Inebriates. Nid yw cyfundebau Caerfyrddin ac Aberteiti heb fod a'u dwylaw yn llawn o waed. Ac nid yw y Faner, y Seren, y Tyst, a'r Celt heb fod yn gollwng allan gronfeydd o gelwyddau sanctaidd ar y Cyfandir. Y mae pob adyn yn angpl gyda phob plaid os y pleidia Ben-Dragon yr enwad. Duw a" dyn i lawr y penaduriaid hyn. Cyd-orweddant ac ni chudant; darfuant ac fel Hin y diffoddant. 'A dyweded yr holl bobl Amen.' DARKEST WALES AR Y MAKS CENADOL. Amryw o'r rhai a ant o Gymra i'r maes cenadol a ddygant lun a delw y cenadau cartrefol. Bwystfil y maes, y dreigiau a chywion yr estrys a ogoneddant Dduw yn amgenach. Yr wyf yn adwaen cenadon yn byw- yn fras ar bwys casgliadau cenadol-eu prif waith i'w blino yr Arglwydd a'u celwyddau, ond y cyfundebau a'r cadeirwyr trwy gyfathrach calonyn eugorganmol. Gweled hyn drwy y blynvddau barodd i'r zel genadol gapelaidd lwyr-ddiffodd o'm hysbryd -zel danbaid unwaith hefyd. Yr wyf yn diolch eu bod wedi llwyr-ddiffodd o'r Eglwys lie yr wyf yn addoli. Yn ein cyrddau cenadol ar nos Lun cyntaf yn y mis, yr ydym yn cyplysu y grefydd gapelaidd a'i chenadon gyda Mormoniaeth, Ma- hometaniaeth, Pabyddiaeth, a phaganiaeth, ac yn gofyn mewn ffydd a chariad am i'r Duwdod a'i angelion nerthol eu symmud oddi ar ffordd dyfodiad ei wir a.'i unig Eglwys. Boed y parch am hyn i'r pregethwyr—eu polisi, eu politics a'u bydolrwydd. Na thybied y bobl mai ysbryd y Prynwr sydd yn arwain pob cenadwr i'r byd paganaidd. Mwy agored yw rhai i gael eu harwain gan ysbryd anturiaeth na chan yr Ysbryd Glân-ysbryd y nailwr yn gwynebu cleddyfau a bwledi maes y gwaed, ysbryd yr heliwr cadarn yn ei dynu o Brydain i ganol teigrod Bengal, ysbryd Tywysog Rudolph yn ei fentr ar lanau y Danube ac ym mhlith yr eirth yn Transylvania, ac ysbryd y Cadben Webb yn croesi y Werydd ac yn rhuthro i ffrydlif farwol y Niagara hwn yw ysbryd cannoedd o'r cenadon yn cael eigynnal gan gyftog fawr a chan glod y grefydd gapelaidd. Caine A.S. ac amryw ereill o deithwyr geirwyr yn India a China yn ddiweddar a godasant y Ileni oddi ar y twyll a'r rhagrith cenadol, gan ddangos y fath wastraff yw casglu at y genadaeth fel y mae. Yr hwn sydd yn eyflawnu gair ei weision, ac yn cwblhau cynghor ei genadon, sydd hefyd yn diddymu arwyddion y rhai celwyddog ac yn ynfydu dewiniaid. Dod i'r golwg y mae hyn mewn llawer ffordd pan ddywed Duw wrth Jerusalem, Ti a adeiledir, ac wrth y deml, Ti a sylfeinir.' ^DARKEST WALES A'R WYTHNOS WEDDIAU. TywyslJgion Sodom a phobl Gomorah gan mwyaf yn y cyrddau gweddi rhai pell oddi wrth gyfiawilder yn gofyn, Deled dy deyriias. Pan I ddeloch i ymddanos ger fy mron, pwy a geisiodd hyn ar eich llaw ? Pan weddioch lawer ni wrandawaf, eich dwylaw sydd lawn o waed.' Y genau yn gweddi.), a'r galon yn y byd ac yn y dafarn. Pobl wedi bydoleiddio, y boen fwyaf yw codi y meddwl i'r byd ysbrydol. Y pleser yw dal Bel heb blygu a Nebo heb grymu. Mammon yw pob peth. Dim yw y Duwdod. Dieppiledd a gweddwdod a ddeuant ar ol gweddian rhagrith. Yn gwbl y deuant am amlder yr hudoliaethau a mawr nerth y swynion. Allorau oerion heb farworyn i ymdwymno, na than i eistedd ar ei gyfer. Adgofiaf y troseddwyr yr wythn<»s npsaf. a bud Duw yn ei diriondeb, er mwyn ei enw yn oedi y Hid ac er ei fawl yn ymattal rhag difetha Darkest Wales y cyrddau gweddi. DARKEST WALES AC ADDYSG PLANT. Darllenais gyda bywiol bleser yr erthygl yn y JOURNAL diweddaf ar 'Religious Instruction in the Diocese of St. David's.' Nis gall fod pwnc pwysicach, na gwiriunedd u wch yng nglyn ag addysg plant. 'Gair Duw, goreu dysg.' Tery yr erthygl nodedig hon ar y tanau tyneraf a doethaf. Ardderchog yw son am ddysgu plant fel 'The truly noble and the truly tine art." Ac oni fyddai ysgolfeistri, goruchwylwyr a phawb ar y Byrddau Ysgol, yn anad neb, fod yn batrynan i'r plant a phawb o'r'truly noble?' Ac eto Bwrdd y Cei- newydd, eleni eto, mewn perygl i ymyraeth yn annheg a'r Inspector. G weinidogion y Bedyddwyr yn galw am gael eu bedyddio drachefn, a chadeir- ydd Bwrdd Y sgol Llanarth, heb achos tram- gwydd, yn colli ei dymmer ac yn cilio yn gyn- hyrfus o'r gadair. Creadur creulon yw y IAGUAR ar y goreu, ond dywedir ei fod yn erchyll ar lanau y Plata pan gyfyd llif yr afon gan olchi i'w loches. Ac onid llif y gwirionedd sydd yn bygwth boddi y llochesau yn Llanarth a'r Ceiuewydd. Y Spaen- wyr a ddefnyddiant y Bolas a'r Layo, math o geryg a chortynau, i ddofi gwylltfilod-gwaith hawddach na dofi cadeirwyr a IAGUARS sectol Darkest Wales.-MINAH. i.

LLANDYSSUL. Y mae pentrefwyr y lie hwn a'r gymmydogaeth y dyddiau presennol yn dioddef oddi wrth wahanol anhwylderau. Y mae yma rai yn glaf o'r dwymyn fach a'r enw pert hwnw, Influenza. Ond gwyr pawb ag y mae hi wedi garcharu rywbryd neu gilydd, ei bod yn gnapen o dwymyn. Ymosoda hon gan fynychaf arnom ni y bobl gyffredin, ond nid ydyw Mri Pendefigion, ysonia'r JOURNAL am danynt yr wythnos ddiweddaf, yn cael dianc yn ddigosb. Blinir y rhai hyn gan iselder ysbryd' a'r bile yn y 'stumog. Y mae y rhan fwyaf o honynt yn gallu rhodio allarf, ond edrychant yn lied was edlg ac yn bur anfoddog, fel pe byddent wedi digio wrth bob dyn ac anifail, o Bontwelly lan i Meinigwynionbach. Mae eu gruddiau yn wyn a gwelw, a'u llygaid yn debyg i lygaid pysgodyn wedi cael gormod o galch. Mae'r nervous systeiiballan o le bob tamaid, fel pe byddent wedi eu cnoi gan gwn cynddeiriog. Y mae'r holl ardal hon ar hyn o bryd yn llawn o greaduriaid bach mileinig iawn—creaduriaid aw sydd wedi bod am flwyddyn gyfan a'u dannedd ar waith-ac effaith gwaith dannedd y cwn bach wedi cyrhaedd yr asgwru sydd wedi gyru my Lords, y Pendefigion, i edrych yn debyg i fodau wedi dianc o'r fynwent. Y mae'r cwn bach (neu weithwyry plwyf) wedi bod yn hwy nag y mae cwn bach cyffredin pedair troed, a'u llygaid yii(y nghauad agora rhai pedair troed eu llygaid mewn rhyw bedwar neu bum diwrnod fel rlujol ond pwy all ateb faint o flynyddau y mae cwn bach Llandyssul wedi bod a'u llygaid yng nghau ? Yr oeddyut lawer fwy gwirion a diniwed pan yr oeddynt felly. Pryd hyny carient y pregethwyr ar eu cefnau mor ufudd ag y cariai asyn Twm Crydd y pwn o'r felin, hyd nes y daeth y gwr llwyd i wybod taw eisin ac nid blawd oedd yn y cwd, ond dim pwt wedyn. Cyhyd ag y bu'r gweithwyr a'u llygaid yng nghau, carient y pwn yn ddigon dystaw. Ond erbyn heddyw y maeut wedi dod i weled-y maent wedi dod i deimlo taw eisin ac nid blawd oedd wedi bod ar eu cefnau, a'r canlyniad yw, mae'r pwn pregethwrol ar lawe yn rhondyn. Bu gwyt sir Forganwg yn cario yr un hen bWIJ, hyd nesi Mr Pritchard Murgan i roi ei ysgwydd tane a rhoi daiar iddo-a daiar y mae wedi gael yn Llandyssul, a thebyg na chodir mo hono mwy gan neb ar ben picwarch. Yu amser lecsiwn y County Council dair blynedd yn ol, fe yrwyd ilawer o eisin lawr i gylla'r gweithwyr ar ffnrf pills, wedi eu gwisgo oddi allan a starch a lliw glas. Mae'n wir i'r pills gael myn'd o'r golwg, ac fe feddyliodd pawb eu bod wt-di ateb eu pwrpas, ar ol rhoi cymmaint o floneg arnynt. Ond er syndod, stico yng nghorn gyddfau'r gweithwyr wnaethant ar ol y cwbl. Ac un diwrnod yr wythnos ddiweddaf, gwelwyd dau bwn du yng nghorffolaeth dau.bregethwr yn araf droedio tua Brynteifi, at y Doctor parch us a fu'n prescribio'r eisin dair blynedd yn ol, iymofyn patent newydd, ac enw hwnw yw County Council Soothing Pills. Beth os mai yr un drugs yw a'r un o'r blaen, ond ei fod wedi newid ei enw, cawn weled. Os na fydd y claf yn gwella o dan law un meddyg, mae dynion yn gyffredin yn treio un arall. Ac yn ol pob tebyg bydd gweithwyr Llandyssul yn treio moddion doctor arall ar y drydedd o fis Mawrth nesaf. Gwelais ar dudalenau eich newyddiadur poblogaidd yr wythnosau basiodd, ysgrifau gan wahanol awdwyr, neu o leiaf dau wahanol fful1- eawau dan y penawd 'Cymdeithasau Rhyddfrydfg Llandyssul.' Yn awr, ef allai mai nid annyddorol fyddai i mi roddi tipyn o hanes y lie uchod a'i gymdeithasau, os cymdeithasau o honynt, i'ch lluaws ddarllenwyr. Mae Llandyssul wedi bod yn cael edrych arno fel un o'r llefydd mwyaf Rhyddfrydig yng Nghymru. ac nid wyf yn meddwl bod eisieu i neb bryderu nad ydyw yn bresennol cystal os nad gwell na bu erioed. Mae yn wir fod yma rhyw ddyrnaid o ddynion mawr, fel sydd ym mhob lie arall, am wthioeu hunain i'r ffrynt, ac am gael eu gweled gan bawb. Fel mae yn hysbys drwy lawer mano Gymru heddyw ceisiodd y dyrnaid yma o Laudyssul, tua blwyddyn yn ol, lywodraethu Cynghor Sirul Ceredigion, trwy geisio gwthio rhyw fud dewisol ganddynt o yma yn Brif-gwnstabl y sir. Yr oedd yn chwerth- ingar eu gweled y pryd hwnw yn gwau trwy eu gilydd ar hyd y lie bach hwn, a deiseb fawr ganddynt yn ceisio cael enwau pobl fawr barchus y lie ami, ( y pregethwyr, y masnachwyr, y tafarnwyr, a'r cyfreithwyr. Mae rhywbeth yn fendigedig mewn enwau rhai o'r fath yna. Yr oeddent yn meddwl fod cael deiseb ac enwau mawrion Llandyssul arni yn ddigon ar unwaith i'r Joint Police Committee i wneyd eu meddwl fyny. Ond ni wnawd sylw o honynt na'u deiseb gan y Police Committee, a byth er hyny y maent fel dynion wedi ynfydu ar hyd y lie yma, yn galw y dosbarth gweithiol ym mhob enwau. Ceisiwyd gwthio rhai o honynt i garchar dro yn ol gan un o arglwyddi rhaglaw y ile, ond ni wnaeth yr ynadon sylw o'i gais mwy na'r Joint Police Committee. Yn awr, Mr Gol., y dosbarth o ddynion a'r pwd arnynt wedi methu cael ffordd eu hunain sydd yn ceisio dweyd fod split yn Cymdeithas Rhyddfrydig Llandyssul. Nid oes yma split o gwbl mae pobpeth yn myned yn y blaen yn hwylus. Nis gallwn ni help i bersonau o'r fath maent yn wrthddrychau tosturi er ys llawer dydd, er fy mod wedi cael enw ganddynt yn is nac arglwydd, iarll, due, barwnig, cadben, &c., yr wyf yn sicr nad oes neb yu fwy parod i ddweyd, '0 Dad, maddeu iddynt.' Mae rhyw fai arnom i gyd. Gobeithio y deuant yn ol eto i'n Cymdeithas, mae rhai bechgyn digon pure yn eu plith, ond wedi cael eu harwain dipyn ar gyfeiliorn gan ddynion sydd wedi dyfod i'r lie yma yn ddiweddar. Ond os na ddeuant, Mr Gol., yr ydym ni, Ryddfrydwyr Llandyssul, yn benderfynol o fyned rhag ein blaen ni wna llysnafedd rhyw ddyrnaid uchelgeisiol rwystro dim o honom. Dywed Twm o'r Nant, Tichbourne, yn eu llythyrau ein bod yn benderfynol o rwyfo yn ein cwch, deued a ddel. Ydym, boys ond nid mewn cwch, ond mewn Llong lawn hwyliau gadarn gref Ar for trochionog byw I borthladd Ilwyddiant mynwn fyn'd— Mae Capten wrth y llyw. SAER LLONGAU.

Mae'r ymwybyddiaeth ein bod, trwy ein cam- ymddygiad, weditynu gofidiauarnom ein hunain, yn ychwanegu yn fawr at eu trueni. )

PENCADER. MARWOLAETH. —Mae yn ddrwg genym gofnodi marwolaeth y Parch. R. P. Jones, gweinidog eglwysi Annibynol Pencader ac Alltwalis, ar nos Sabbath diweddaf 3ydd cytisol. Y Sabbath cyntaf n'r flwyddyn 1872 y dechreuodd ar ei weinidogaeth yn yr egl wysi uchod a chan iddo farw y Sabbath cynt-if yn 1892, fe wel y darllen- ydd mai 20 mlynedd, i'r diwrnod y hu yn weinidog ynddynt. NOil Iau cyn y Nadolig diweddaf cafodd annwyd trwm wrth fyned adret o Alltwalis, ond ni analluogodd hyny ef i gyflawnu ei ddyledswyddall am ddyddiau wedyn. Yr oedd tranoeth, sef dydd Nadolig, yn holi ysgolion yng nghymmanfa ysgolion Alltwalis ac am chwech y noswaith hono yn gadeirydd yn y cyfarfod cystadleuol a gynnelid yn Pencader er budd Cymdeithas Gyfeillgar y Rechabiaid. Y Sabbath j canlynol pregethodd ddwywaith ym Mhencader, ac unwaith yn Alltwalis ond hawdd oedd gwybod ei fod yn ymdrechu dan anfantais fawr. Tranoeth, sef dydd Llun, pregethodd yn angladd Elinor Davies, Alitwalis dydd Mawrth yn angladd Evan Enoch, Maespant dydd Mercher yn angladd John Evans Waenlle'rhafod. Ond cyn iddo fyned adref o'r angladd diweddaf, teimlai ei iechyd yn gwaelu yn enbyd a pharha- odd i waethygu hyd nes y bu farw y nos crybwyll- ed'g. Teimla llawer yn alarus iawn ar ei ol heb law ei weddw a'i bedwar plentyn.—BRODOR.

DYFFRYN CLETTWR FACH. t At Olygydd Y JOURNAL. SYR,—Drwg iawn genyf fod darllenwyr eich newyddiadur yn ammheus yng nghylch fy ysgrif a ymddangusodd er ys ychydig amser yn ol. Ond llawer mwy ,syn genyf ddeall fod un o'r enw Cedric yn dal ammheuaeth ac yntau yn trigo o fewn terfynau y cwm. Os yw Cedric o Gwm Clettwr Fach, nid cymmaint yr angenrheidrwydd i esbonio iddo yr hyn a ddywedais, ond er gwneyd pethau yn fwy eglur ac amlwg, dymunaf yn y modd goreu egluro fy ysgrif, ac hefyd ddangos i'r cyhoedd nad ydwyf yn eu twyllo drwy ( gelwydd a rhagrith. Wrth ddarllen ei lythyr gallesid meddwl fod y dyffryn hwn yn ryw le gogoneddus a hyfryd. Ai felly y mae ? Penderfynir hyn wrth eiu mynediad ym mlaen. Tra yn darllen ei lythyr meistrolgar, bum ym mron llethu gan y fflangellau annheilwng ac annhrugarog a dderbyniais oddi wrtho. Bu ei lythyr awdurdodol bron rhoddi taw fythol ar ei gyfeillion, sef y giwaid ohebol. Ond gan fy mod wedi seilio ar y graig, sef ar dir y gwir, nid wyf y tro hwn eto wedi fy ngorthrymu yn gymmaint fel y paer i mi dewi. Tybia y brawd fy mod am ddangos fy ngallu cynghoraf ef i gymh wyso y geiriau at ei ymgais ei hun, gan mai hyn yw grym ei lythyr. Diammheu fod y Cedric hwn yn ddyn o dalentau lawer pe bae ganddo allu i'w rheoli. Dywed fy mod wedi esgyn i ben Parnassus, a thrwy ei anystyriaeth neu ryw ddiffyg arall fe a'm geilw yn brophwyd. Dyddorol iawn fyddai iddo yntau esgyn i ben y Vol ger Haw ganol ryw Sul braf yn y cynauaf, a thaflu ei olygon yn ol at ei gyfeillion, gan ymresymu yn ei gydwybod, Ai nid yw chwe diwrnod allan o saith yn ddigon i'r neb a ewyllysio at eu llafur tymmorol ? Credaf y cawsai gynhwrf arall heb a gafodd er ysgrifenu i newyddiaduron. Dywed am glustiau meinion; os yw ef yn gyd-gyfranog o'r gweithredoedd anfoesol a grybwyllwyd am danynt, nid ryfedd ei fod yn amddiffyn eu gweithredwyr, o herwydd dyledswydd pob bugail yw achub ei braidd. Dywedais fod eu pechodau yn rhy warthus, &c.; beiddiaf ei ddweyd eto tra y gallwyf lefaru. Nid oedd yr hyn a ymddangosodd ond drych- feddwl i'ch darllenwyr o'r fath gyflwr paganaidd y mae llawer o drigolion y dyffryn hwn ynddo. Er boddhad i Cedric, yr wyf yn dweyd a ganlyn er enghraifft o'r hyn wyf yn ystyried yn warthus. Ychydig amser yn ol, gyrwyd ci, chwaethach cwningen, o blatform bodolaeth, ac ar yr achlysur ymgasglodd lluaws o fechgynos yr ardal. Wedi troi y ci, fel y dywedir, i edrych i fyny, appwynt- iwyd pregethwr, yr hwn a esgynodd i ben gwrychyn ger llaw, a llefarodd amryw adnodau o Fetbl ei Greawdwr, yng ughyd a'r llwon mwyaf enbyd fel pregeth ar ei ymadawiad. Gallesid meddwl y fath gymmeradwyaeth ardderchog a gafodd y personcellweirns hwn wedi iddo orphen y tath wasanaeth. Dylai Cedric gofio am ffeithiau fel hyn cyn arnmheu ar faes new) ddiadur. Mewn gwirionedd, y mae yna un dosbarth, yn ferched ac yn fechgyn, fel pe yn cystadlu am wthio i dragwyddotdeb a hwythau hefyd yn gwybod eu camweddau. Dyma y fath ddyndorf anwar yr ymegnia Cedric yn eu ceflloaeth, gan ddweyd fy mod yn eu hedliwio saith waeth nag ydynt pan y dywedais iddynt hela ar y Sabbathau. Dywed ei fud yn gweled dirgelwch pa fodd y bydd y cyntaf o Dachwedd yn fyth-gofiadwy. Cyn belled ag yr wyf yn deall y cwestiwn, yr wyf yn ei ateb. Ni fu byddin o helwyr erioed mwy darparedig, ac yr oedd dysgu fl'uredi ieuainc ef allai yn ei w!Jeyd yn bwysicach fyth. Diammheu i mi ddweyd fy mod yn pasio ar y pryd, ond ni soniais erioed pa bryd y darfu i mi ofyn beth oedu yn bod. Gyda'r gallu mawreddog o'i eiddo, gofyn i mi pa faint mwy yw eu pechod hwy neu eiddo glowyr &ir Morgan wg ? Ai drwy eu cynnor- thwy hwy yr hydera Cedric ateb ei arholiad yn y dydd mawr a ddaw, neu pa ham y cymhara ei hun i'r cyfryw ? Tebyg iddo gael yr esampl oddi wrth y Sarah enwog fu yn yr un ardal, Yn pinio'i chred fel llawer dall t. r Wrth lawes ei chymmydog call. Eto, fe ddywed mai ryw gorach ydwyf yn dyfod allan i ddangos fy ngallu. Dymunwn gael gwybod gan Cedric pa beth a ddengys ef pan y cyfaddefa fod rai yn gwneyd y mawr ddrwg o hela ar y Sul, ac yn yr un llith yn dweyd eu bod yn goddef cam. Os ydwyf yn brin o wybodaeth, canfyddaf o'r tu arall yn ol llythyr Cedric, nad yw gormod ond gwastraff, pan nas gall wneyd defnydd priodol o hono. Terfyna ei lith gan ymfoddloni os gellir dangos eu bod yn waeth na phobl yr ardaloedd cwmpasog. Boddlonaf fy hun os dengys Cedric i mi unrhyw gyhuddiad mwy gwarthus na'r uchod. Dylai fod mwy pwyllog pan yn con- demnio cyhuddiadau. Gan mai grym ei lythyr yw cyweirio fy ngwallau a dangos ei allu mawr, dymunaf ddiolch iddo yn wresog, a phe bawn yn ogystal ysgolor ag ef, ni fuaswn yn oedi cyn sefydlu ysgol uwch-raddol yn ei ardal, am nad y gradd canol yn deilwng o'i chynnyg i wr sydd a'i alluoedd mor ddyrchafedig. Yr hwn hefyd o'i wybodaeth eang a eilw gorachod ar y lluaws sydd wedi ysgrifenu o bryd i bryd am wael gyflwr ei ddyffryn. Terfynaf gan hyderu y bydd yr uchod yn foddion i egluro cyflwr truenus moesoldeb yn DyffYyn Clettwr Fach. Barn mwyafrif o bobl y cyffiniol yw, fod llawer o'r drygau a wneir yma yn ddyledus i wyr pwysicaf yr ardal am y gefnog- aeth ddihaeddiant a roddant i'r drwgweithred- wyr. Bydded i Cedric wylied ei gyd-ardalwyr o hyn allan, gan fod yr hyn a ysgrifenodd yn brawf eglnr nad yw ei wybodaeth ond ychydig am ei gwn bach ei hun.—Yr eiddoch, &c., CRISTION.

Y CYNGHOR SIROL.-RHANBARTH CAIO A LLANWRDA. At Olygydd Y JOURNAL. Syit,- Tuedd gyffredinol i bawb meddylgar ar derfyn blwyddyn ydyw adolygu gweithrediadau yr hen flwyddyn; a buddiol iawn fyddai pe gwneid hyn gan bawb, sef mantoliad cywir a diragfarn o brif symmudiadau ein sir a'r personau hyny sydd yn cymmeryd rhan ynddynt. Deuid felly i ddyfarniad lied IInol o barthed i gymhwysderau a theilyngdod y rhai sydd yn ein cynnrychioli fel gwladwyr yng nghyngor sirol sir Gaerfyrddin. Ond y mae a fyno ni fel plwyfolion Caio a Llan- wrda ag edrych i fewn fath gynnrychiolwyr sydd genym yn y Cynghor Sirol. Nid oes angen i mi eu henwi, gan fod eu henwau yn eithaf adna- bybddtis. O'r braidd hefyd y mae yn briodol i mi ddefnyddio y rhif lluosog cynnrychiolwyr,' gan mai henadur ydyw Syr James Hills-Johnes, K.C.B.,V.C., ac nid cynghorwr etholedig rhan- barth, fel Mr Lewis Davies, Y. H. Fel y gwyr pawb, ni ystyrir ac ni ddysgwylir fod henadur yn gynnrychiolydd un ardal mwy na'i gilydd, ond nid felly y mae y gwron twymngalon o Dolau- cothi wedi ymddwyn, canys y mae wedi, ac yn cymmeryd y dyddordeb dyfnaf yn ein buddiannau (interests), a thrwy ei ffyddlondeb a'i egni wedi llwyddo i wneyd yr hyn sydd er lies cyffredinol pawb; er enghraifft, dwyn ym mlaen yn y Cynghor Sirol cwyn pohl Llanwrda o berthynas i'r heol sydd yn arwain i'r station. Fel y gwyddus y mae wedi llwyddo i roddi eu dymuniad i bobl Llan- wrda, o blegid pasiodd y cynghor fod yr heol ragddywededig i gael ei hadgyweirio. Cwyn ar gwyn a wnaed am y peth yn y papyr hwn gan y gwr da hwnw, sef Mr Gwrda Thomas, ond i ddim pwrpas, nes y gwnaeth y Cadfridog Syr James Hills-Johnes sylw o'r peth. Pa ham yr apeliodd pobl Llanwrda at y boneddwr yna, ac nid at y 'cynghorwr etholedig,' sef Mr Lewis Davies, Y. H. ? Y mae yr ateb yn eithaf parod. 0 blegid y gwyddent fod y cyntaf, sef Syr James Hills- Johnes yn un a llesiant gwlad yn agos at ei galon, yn foneddwr o ddylanwad aruthrol, ac yn un a fyddai yn sicr o gario eu dymuniad allan, tra nad yw y boneddwr olaf o'r ddau ond megya Hythyren farw yn y Cynghor Sirol. Anaml iawn y mae ynddo, a phan fydd, ni chlywyd ei lais erioed yn rhoddi mynegiant i'n cwyn a'n hangen- ion ni sydd yn y rhanbarth y mae yn cymmeryd arno ei chynnrychioli er pan etholwyd ef er ya tair blynedd yn ol. Y mae yn chwerthinllyd cofio rhai o broffwydoliaethau pleidwyr Mr Davies o barthed i'r gweithredoedd grymus a'r diwygiadau fyddai yn caulyn ei ddychweliad i'r Cynghor Sirol. Dywedent yn amser yr etholiad er hud- ddenu yr anwybodus y gwnai Mr Davies ostwng y trethi, rhoddi pontydd yn ylleoedd nad oeddynt, rhyddid i bawb i bysgota yn ddi drwydded, &c. Clywais yr adeg hono un hen frawd yn dweyd, 'Mae nant yn rhedeg trwy fy ngardd, ac nid oes genyf yn awr ryddid i godi brithyll o honi, ond bydd yn wahanol 'nol cael Dafis Gelly i fewn Purion peth fyddai i'r gau-broffwydi hyn gael eu hadgofio gan lleied wnaeth eu dyn drostynt yn ystod y tair blynedd sydd ar dd'od i ben. Gellir symio i fyny yr hyn y mae wedi wneyd mewn gair tair llythyren-dim. Cydnebydd pawb sydd yn darllen adroddiadau y Cyngor Sirol mai gwir wyf yn draethu. Nid fy ysgrifell i sydd yn dyrchafu nac yn darostwng y naill foneddwr na'r llall, ond ffeithiau anwadadwy a wnant hyny mewn cyssylltiad a gwerth y ddau yn y Cynghor Sirol. Facts are stubborn things,' ac erbyn hyn mae llu o'r rhai bleidleisiodd yn erbyn y gwron o Uolaucothy yn rhwydd gyfaddef mai camsynied. dybryd ^wnaethant, Wel, ynte, bydded i'r cyfaill siriol Gwrda, a Mr Davies, slate merchant, ac ereill o blwyf Llanwrda, ymfywiociiu i ffurfio deputation oddi yno i fyned i Dolaucothy i geisio gan y Cadfridog Syr J. Hills-Johnes, K.C. B., i dd'od allan yn yr etholiad nesaf dros rhanbarth Caio a Llanwrda. Mae y eyfeillion ym mhlwyf Caio yn barod i wneyd hyny. Felly os cydsynia i dd'od allan fel ymgeisydd yn yr etholiad nesaf, bydd cyfle i'r personau hyny sydd wedi derbyn cymmaint ganddo ac a bleidleisiasant yn ei erbyn yn yr etholiad gywiro y cam a wnaethant. Gwyr pawb nad dyn plaid ydyw Syr James, ond pleidiwr pob eyfiawnder a daioni. Mae trigolion pentref Caio yn ddiweddar wedi gweled enghraifft o'i haelfrydedd yn rhoddi y fath gymhorth syl- weddol i Tom Thomas i ymfudo i Affrica gwnai yr un peth i bawb yn y cyfryw amgylchiadau, canys nid yn ol ffafriaeth y mae Syr James yn gweithredu. Un enghraifft ydyw hona o lawer ellid groniclo. Mae Syr James yn deall ansawdd y wlad' yn dda, fel y dywedir, ac yn gwybod ein angenion, ac yn medru cydymdeimlo a ni yn fwy na neb arall. Ato ef y rhed pawb am gais a chynghor, yr hyn a roddir yn siriol. Mae hefyd yng nghanol y rhanbarth, tra nad yw Mr Davies ond yn y cwr pellaf o'r plwyf, lie cymmer daith diwrnod neu ddau i'r mwyafrif o'r etholwyr gyr haedd ato. Pa ham y gwnawn ynte fyned dros afon,i ymofynjdw'r' pan y mae genym yn byw yn ein plith foneddwr cymhwys i'n cynnrychioli ? Felly, bydded i ni fel etholwyr ddeffro, a myned o ddeutu i ddewis dynion cymhwys i fyned yn deputation i Dolacothy i fynegi ein dymuniad ar i Syr James dd'od allan fel ymgeisydd drosom yn yr etholiad nesaf. Gan obeithio y cymmer fy nghyfaill Gwrda sylw o'r peth ym mhellach.— Ydwyf, &c., BRODOR O'R FFINIAU. I'

CAN 0 GLOD I deulu Glandennis am eu haelioni i dlodion Plwyfi Silian, Llanbedr, a Llanfair, Nadolig, 1885. [Buddugol yn Llanfair-clydogau, Mawrth 12fed, dan feirniadaeth Granellian.'] Mesur Siaradwch yn Gymraeg/' 'Glandennis galon dyner Yw eilun serch y wlad, 1 Mae'r gwr a'r wraig bob amser Yn hael eu rhoddion rhad; Mae plwyfi Silian, Llanfair, A Llambed wrth eu dor, Yn derbyn mewn cyfyngder Yn helaeth iawn o'u stor. CYDGAN- Haelionus feI eu tad .LA,v I dlodion plwyfi'i stâd- Glandennis galon dyner > Yw eilun serch ei wlad. "4 Cymylau y Nadolig A ddlient nen rhyw lu, Ar dywallt chwerwder dyblig Ar draws y gwytiau cu Goreurodd ef y cwmwl, Ac ysgafnhaodd eu bron, Anghofiodd pawb eu trwbwl, A chawd Nadolig lion.' Haelionus fel eu tad, &e. j Yr hen, a'i waed ar rewi, II A'r cefn yn oer a chrwm, Y bychain carpiog hyny Ddynodant letty llwm; Y weddw a'r amddifad Sy'n aerod cwr a phoen- Ca'dd pawb ei gydymdeimlad, A gwyliau llawn o hoen. Haelionus fel eu tad, &c. Y glo ar lu aelwydydd 1 A chwarddai'r oerfel ffwrdd, Calonau doddai'u gilydd O'i flaen ar 4 ddydd cydgwrdd.' Y dillad wawdiai'r oerni JhS Fygythiai lawer tlawd, A'r bwyd a'r aur wna'u godi g 3 .<• Uwch law tylodi'u rhawd. i Haelionus fel eu tad, &c. Tangnefedd y Nadolig, Ewyllys da i ddyn,' Yw'r fendith addawedig 1 A'r tymmor hwn sy'n nglyn'; A theulu hael Glandennis "n A'i deall yn ddilai- Tangnefedd yw ewyllys Y teulu at bob rhai. Haelionus fel eu tad, &c. Y teulu yn Glandennis Yw'r haul sy'n nen y stil, Canolbwynt mawr haelionus 0 wres a goleu'n rhad f • 1 Try pawb eu gwyneb ato I ddal pelydrau'i w&n— 'Does neb rhy ddistadl iddo, Rhy ieuanc, na rhy hen. I <. Haelionus fel eu tad, &c. Nid byw yn entrych hawddfyd Uwch teimlo'r gwan yn frawd, Dan gwmwl dirmyg golud O olwg cyni'r tlawd, A wna y teulu anwyl, Ond byw'n roesawgar fry I wahodd pawb i'w breswyI- Y tlawd yw plant y ty. Haelionus fel eu tad, &c. Er golud aur a thiroedd, Er golud rhwysg a dysg, T Ca'r teulu er ei 'filoedd' Well golud yn ein mysg Ca fwyniant lleddfu angen, Ac ingoedd llawer rhawd Ca'r hyn sydd nef i'w phercheo— Caiff fendith y tylawd. Haelionus fel eu tad, &c. Wel, molwn "Jones Glandennis" Yn iaith ei hoff Gymraeg— Boed bywyd hir a hapus I hwn a'i anwyl wraig, I fyw yn serch y lluoedd, 1 A'r ddau mewn serch yng nghyd, Ac arogl flodau'r nefoedd Ar fin eu ffordd drwy'r byd. Haelionus fel eu tad, &c. LAZARUS (I Aeronian.')