The Carmarthen Journal and South Wales Weekly Advertiser

NODION 0 ABERGWILI Fel v mae amser a thymorau yn cyfnewid, gwedd a meddyliau a chyfansoddiadau, ac yn daearu yr hil ddynol. folly yn union deg coir hofyd yn hanes y greadigaeth o ddydd y cread hyd y dydd hwn. Y mae v chwyldroadau "a gymmcr le yn hanes a dadblygiadau y ceneiliacthaii, megis fel tymhorau yn dinoethi ac yn dadorchuddo dirgelion a dat- guddiedisraethau i fywyd a bodolaeth o sefydlog- rwydd: ceir he-fyd fod rhwysg a mawredd yn cael eu dadymchwelyd i ddifod'.ant o seddau a dybir yn anrhvdeddus vn ngolwg y worm bobl, ac yn cael eu gwisgo a symlrwydd, cyifredinolrwydd, gostyng- eiddrwydd, gyda thalentau o urddasolrwydd. ac y mae diwydrwydd, diwyihant, dyfeiriau, gwareiddiad, gwvbodaethau ac addysgiadau, wedi rhoddi bedd i lawer o hen gredoau anghydweliadau, anghymwyn- asgarwch. ac hen ymarforion ffol a Ilygrodig o radd iselaf, ac wedi dyrchafu moes a rhinwedd i k le uchel yn mysg ein cenedl a chenedloedd y ddae- ar: ond braidd yr ydym yn barod i amheu hefyd wrth weled y fath arwyddion a'r ANWEDDEIDD-DRA yn cael ei gario allan yn ein gwlad yn mysg ein tanddaearohon tua Chwm Rhondda, a lleoedd ereill, yr hyn a gyfrifwn yn waeth nag hen arferion gwar- adwyddus gyflawnir gan anwariaid y gwledydd pa- ganaidd; a phan anwybyddir yr awdurdodau yn y dull a'r rnodd gwarthus hwn, o ganlyniad nid oes dim i ddisgwyl ond barn a dialedd wedi eu "■or- Iwytho a disgyn i'w rhan, ond gresyn fod y plant yn gorfod vfed o lwch 110 aur y rhieni: ond beth eto am arferion rhai yn mhlwyf Abergwili ag sydd jn ceisio dadvmcliwelyd cyfreithiau neu ddcddfau ac hawliau y Cynghor Plwyfol trwy ddylanwadu ar y trethdalwyr fod y cynghor anrhydeddua yn gor- drethu v cyhoedd drwv eu bod wedi dewis treth- gasglwr? Ceisiwvd a diarebwyd hefyd y cynghor uchod drwv newyddiaduron v wlad gan gynghor o warcheidwaid ag oedd yn hollol anwybodus o'u deddfau ac hawliau a rheolau eu liunain. ond crj s v cynghor plwyfol yn ddifrycbeulyd. o herwvdd am ei fod yn gofalu am fusnes ei hun ac am fod y cynghorwyr yn traethu ei genadwri gydag hyawdlodd. a da fuasai i'r rhai hyn ago sydd hpfvo mor awydd- us am swvdd: a seddau o anrhvdodd i ei-tedd am tin tvmor vn Nghynghor Plwyfol Abergwili. Gwnelai hyny les a budd iddynt; a rhaid yw hefvd gwireddu diarob v Gwr Doeth. "megis od vr hai, neu wlaw v cynhauaf, felly ni<l cvmwys I r ffol an- rhydeddend er mantais I DDARLLEXWYR Y • JOURNAL" (pa rai sydd vn britho ein gwlad, a rhan o wledydd ereill lawer hefyd) or cael alian y twyll, gwnawn roddi cynwjsiad o'r clreth am yr haner tynior di- weddaf a'r un dyfodol fel y canlyn: Y DIWEDDAF s. d. Relief of the poor and expenses of the guardians 0 7 Expenses of R.D. Council and Highways 0 6 County contributions 0 11 Expenses of Overseers and Balance 0 2 2 2 Y DYFODOL. Relief of the Poor, etc ti Expenses of R.D.C. and Highways 0 5s County Contributions 0 llg Oversers and Parish Council 0 1 2 0 Felly gwelir yn eglur god y cynghor nid wedi codi y trethoef'd ond wedi eu darostwng wrth ethol c "eth-gaegl vddLi T YMOSUDIAD AR Y TRETHGASGLWR pa. un svdd wedi dechreu ar ei waith eisioes. Acth yr "overseers" oddig'-erth (Mrs. Hannah Jones, Coffee House. AbergTvili, pa un a roddodd ei llyfr a ohyfrif arianol fyny yn anrhydeddus), i dy ) r uchod gan geisio hawlio y llyfrau, sef y "rate books" am y tymhor dyfodol, er wedi eu rhybudd- io o'r canlyniadau; ond gomeddwyd hwynt idd- yrt; yna aethant i Uaerfyrddin ac at gyfreithiwr, ac anfonwyd llythyr oddiwrtho ar eu rhan i'r treth- gasglwr, sef Mr. George Evans. Glangwili, i w hvs- bysu y byddent yn cvmeryd gvveithrediad yn ei erbyn am gyflawni y gwaith yr etholwyd ef iddo. Pa- ham na fuasent yn anfon at y cynghor a'i hetholodd, n-eu yn hvtrach at Fwrdd y Gwarcheidwaid, Caer- fvrddin, pa un a dderbyniodd y "bond," sef B350 fel meicl4iau. tra yn cyflawni y swydd uchod am B50 y flwyddyn? All, BRISIO Y PLWYF. Gwnawd cais ychydig amser yn ol am ail brisio plwyf Abergwili yn yr "assessment" yn ghaer- fyrddin, a chaniatawyd hyny gyda mwyafrif, ac yn wir y maent wedi dechreu yn rhagorol trwy brifc.o un cae tua o bedair i chwech punt yn fwy na'r rhent delir am dano. PRIODAS. Dydd Mercher, y 9fed o'r mis hwn, unwyd mewn glan briodas Mr. W. Bowen, Pontardawe, a Miss E. Jones, Manorafon, o'r ardal yma, yn Ebenezer, gan y swyddog arferol, a'r Paich. D. Wiliams y gweinidog. Y gwas priodas ydoedd Mr. Willie Evans, Gwili House, a Miss Kate Jones yn forwyn, sef chwaer y briodas-ferch. Modurwyd hwynt yn yn ol a blaen gyda'r cyflymdra mwyaf gan y ffyrtn, Mri. Daniel Jonee a'i Fab, Abergwiii. Gwyliwyd y symudiadau gyda rhaSau addurnedig o amryw ddefnvddiau a lliwiau, ac ysgrifau o bob math, pa rai oedd yn grogedig o'r dde i'r aswy uwch ben y ffyrdd, a'r banerau yn cael eu cwhwfan gan yr awelon braidd yn mhob alches, fel arwydd o barch iddynt, a thaniwyd cyflegrau lawer yn ystod amser cyfnewidiad y ddwv eefyllfa, sef, fel eu gelwir, y bvd gwyn a'r byd goreu. Aeth y parti priodasol yn y prydnawn i gartref y gwr, pa un sydd a gair da iddo gan bawb a'i hadwaenai. Yr oedd luthau o gyj"- eriad disglaer iawn. ac vn hynod ffvddlon rw hadd- unedau. Yr oedd hefyd yn ddefnyddiol ac yn pres- enoli ei hunan yn mhob cylch o wasanaeth. x ■■

COFADAIL I NANCY JONES, CRUGYBAR." APPEL. Mae ao-os i 80 mlynedd oddiar nan gladdwyd yr enwog "Nancy Jones" yn mynwent Crugybar, lieb 0-vmaint a "charreg arw dwy lythyren yn gott- adwriaeth o honi, na neb o'i pherthynasau yn fyw i wneyd hyny Nid oes yr un Cymro na ( hymrae- heb wvbod mai hi oedd Mvnam Diwvgiadau CymiU Fu a'gwyddom y teiinla caunoedd y dylasai gad rhywfath o gofadail er cadw ei hysbryd a'i clian i losgi yn nghalonau Cymru Fydd. O dro i dro, daw ugeimau ar vmweliad a (.^ .ir bar i gael gweled man fec-han ei bedd. a theimlant yn siomedig na fuasai yno rywbeth vn ei nodi allan Fei o'r diwedd, ac o dan gymhelluon taonon, vr ydym fel eglwys wedi penderfymi agor trysorfa i'r amcan. Cymeradwywvd y gwaith yn wresog 0a Gyfarfod Chwarterol Dwyrain Caerfvrddin yn Ng-hrugvbar, Mehefin 17eg, j.903. Gofala y. o 1-wvs am wneyd ei rVian, a ciiymer y cyfnfoldeb dd'wvn y gwlith i ben, a bvdd y Gofadail yn^ol maint y swm a dderbvmr. A gawn ni vn ->aredi„ iawn a|ipelio at ddarllonwyr y Journal am vsgrifiad neu gasgliad? Tnn„ 0 Nis gwvddom am deilynpach Nancy ^onV. gofadail. Mae ei henw yn berarogl ac ysbrydiaeth, drwy Gvmru benbaladr. Mae rhai cyfeillion o Am- manford wedi cvfranu eisoes, ac yn ca..„m tan^ grifiadau. Caiff 'vr oil a dderbvrnr a r drau ym- ddancros yn ngholofnau y Vr oil a ddvmunwn vw cael rhywbeth yn a»U«np honi. a hvderwn y cawn gydweithrediad calonog eu hedmvgwvr drwy'r Dvwysogaeth. Dferb\n,irn^ rhoddion yn ddiolchgar gan yr ysgrifenjdd trysorydd. Ydym, dros eglwys Crugybar. Parch. D. B. Richards (Ysgrifenydd); Thomas; Davies Evan Jones, John Pairs, Evan Evans, James Jones (Diaconiaid): Thomas Evans, Abernaint, Crug- ybar, Llanwrda (Trysorydd). [Dymunwn bob llwyddiant i'r mudiad.]

Ladies—Avoid Risk Madame Constantine, the registered lady special- ist, will send full particulars how all ladies can cure themselves at home without the use of pills, mix- tures or anv medicine whatever. It is the most positive, safe", sure and speedy cure ever discovered. It is impossible for any case to fail. Medical certificate and testimonials guaranteed under a rwMialtv of £ 2,000. If you cannot call send a letter rtr poat card to MADAME J CONBTANTINE, 119, ALSTON ROAD, LONDON, N.W. (OPPOSITE ST. fancraa Station). i

MARWOLAETH MR DAVID DAVIES ARCHITECT, PENRHIWLLAN. Dydd lau diweddaf, taflwyd holl ardal Honllaa a'r cylchot-dd I alar cytiredinol a awla uewyUJ pruuuaidd aiu tarwoLaeth y diw-eadar Mr. David Davies, architect, Cottage, Penriiiwiiaa. Yr oedu yr anigylciiiad yn un hynod o eyOynS a braw- yclias. VmUaeiigys i Mr. JJavies gycHwjn oddi- oartrei vn y boreu i gyfarfod a r iren V& mynud wedi wytii, ac iddo ad'od i orsaf Henllau yn bryalon iawn. Yr oedd yn arosia wedi trefnu i aisv am ci docyn. Gwelvv-yd ei mown cjrfyugdor gaii Mr. Joues, gorsaf-teistr, yr hwn a frysiodd ato ar unvsaitii. Uyrwyd am Dr. Jenkins, lienlian, ar unwaith, a gwnawcl yr hyn oedd botubl i'r ymadaw- edig. liu larw mewn ychydig iunydau yn hynod o udisymwth. Erbyn i'r meddyg dd'od yno, yr oedd wedi huno. iiarn y meddyg yw icicio farw o duoiur y galon. Tatiodd y ncwydd galarut gwmwl o brudd-Uer dros yr holl gvniydogaeth, a di-hedd fynwej y galarwr ganfyddir yn inliob man. Yr oedd yr ymadawedig Mr. Davies yn 72 mlwJdd oed, ac yn un o gymeriadau mwyaf sylweddoi ac amlwg y cymydogaetixau. Barn pawb oedd ei fod yn ■'vuivdog o'r radd flaenaf, ac yn un yn yr hwn yr otdd* gan y bobl vniddiriedaeth. Pei-ti-ivriai urddas- oldeb di-iedryw Tw bersonohaeth, ac yr oedd ei osgo a'i gymeriad yn llawn o'r hyn oedd yn ennui parch ac edmygedd. Dyn gwastad, safonol, a llawn o'r ddynoliaeth buraf oedd. Mr. Davies. Fel arch- adeilatiydd, yr oeud wedi emll ei barch yn yr holl gyinydogaetiiau, a byddai galw mawr am ei waaan- acth'i gyjillumo adeiladau o bob nodwedd—eglwysi, capeli, fic^rdai, etc. Yr oedd yn feistr ar y gwaith. Yr oedd ganddo farn bendant, a chyfiawnai ei ddylodswyddau yn deg a chydwybodol. Fel dyn a chvmvdog, nid oedd neb yn fwy ei barch yn yr ardai na'r ymadawedig. Meddai galon fawr, garedig, a hynod o ewyllysgar ydoedd i wneyd cymwynas a phawb yn ddi-wahaniaeth. Mewn gair, edrychid ;li'!lO fel dyn llawn yn mhob cyfeiriad. Byddai ei air a'i fat-it aoddfed o phwyllog yn cario dylanwad pell-gvrhaeddol. Yr oedd yn Eglwyswr ffyddlawn a HO log", ond nid un amser yn gul. Credai yn yr eglwys, a charai hi a chalon wrescg. Bu am flyn- yddau yn llanw y swydd o warden yr offeiriad yn Llanfair-Orllwvn, ac efe dnvy'r blynyddau oedd tryeorvdd gwyl gerddorol eglwysi y cylch yn Nghaa- tellnewydd-Emlyn. Nid oedd un ameer am ruthro i siarad yn y cyfarfodydd cyhoeddus, ond pan yn llefaru, gwnai hyny yn wastad gyda medr sylweddoi a synwyrol. Ni fu neb yn fwy ffyddlawn nag ef yn ngwasanaethau Eglwys Llanfair-Orllwyn. Eithriad fyddai iddo golli'r Ysgol Sul, ac am fiynyddau bu fel athraw tadol yno. Gyda gwaith yr ysgol, gwnaeth ei ran yn dda i'w hvrwyddo, a meddai ar wybodacth a barn gwir ddeallus. Oes, mae bw!ch mawr yn Llanfair-Orllwyn, lie yr oedd megis oolofn o wirionedd. Gwelodd amryw o offeiriaid yn newid yn fi blwyf, ond yr oedd ef yn llawn o ffyddlondeb a north i un ar ol y llall. Yr oedd ei galon gyda phob mudiad daionus, a'i ewyllys yn hwylus i'w hvrwyddo. Yr oedd yn llawn o'r cyfeillgarwch dyfnaf. a gellir dweyd fod pawb yn dweyd yn dda am dano. Yr oedd ei wyneb yn adnabyddus trwy ran eang o Ddeheudir Cymru, a lie bynag y byddai yr oedd urddas y gwir foneddwr ynddo, yn orea argraph ddymunol ar bawb. Ydyw, mV"'r holl gvmydogaeth yn teimlo fod yna wr mawr wedi yrthio yn yr ardal. Nawdd y nef fyddo dros ei ferch a'i ddau fab a phawb o'r galarwyr yn nydd y brofedigaoth. Claddwyd ef dydd Mawrth yn myn- went Llanfair-Orllwyn.

MAN ION 1a,! dydd coroni'r Brenin wedi ei benodi, a chyrner yr amgylchiad dyddorol hwn le ar y 22ain o Fehefin nesaf. Disgwvlir y bydd Adroddiad y Ddirprwyaeth ar yr Eglwys yng Nghymru yn barod i'w gyflwyno i'r Senedd yr wythnos yma. C'ynholir yr Eisteddfod Genedlaethol yn Nghaer- fyrddin yr wythnos gyntaf o Awst, 1911. Agorir y gweithrediadau ar Ddydd Gwyl y Bane, a pharheir y gyfres y oum niwrnod dilynol. —— Mae rheolwyr y Llyfrfa Genedlaethol yn Aber- ystwyth yn awyddus i osod y meini sylfaen i lawr yn Ngorphenaf nesaf, a disgwylir y daw un o'r t-oulu Brenhinol yno i gymeryd rhan yn y sere- nioni. Yr oedd y diweddar Michael D. Jones, y Bala, yn credu taw dynion gwaelaf y byd oedd Methodist- iaid Gogledd Cvmru—'dynion castiog, scemllvd. drwg," meddai. "ydynt oil." "Y mae gyda chwi yn y De," meddai, "dri gelyn-y byd, y cnawd. a'r d'afol, ond y mae gyda ni yn y Gogledd war gel 'vn-v byd, y cnawd, y diafol, a Metbodistiaeth! Goreu i gyd pa leiaf o'r rhai drwg yma, ynte. ddaw i'r South. Scheemers ynt blant gwaethaf y diafol! —•>— Arferai "Michael" hefyd ddweyd na welodd erioed ond "lloiau" ya dyfod o Levn i Goleg y Bala. Un tro "Southmen' oedd yn y Coleg i gyd ond un. Yr oedd yr un hwnw yn ceisio myn'd a supplies ei gyd-fyfyrwyr, yn ceisio eu disodli bob un drwy driciau gwael. Yn wir, ebai yr hen "wr," gewch weled yn awr fe aiff "Llo Lleyn" drwyddynt bob un! Rhai enbyd ydyw "Lloiau Lleyn" yn awr! Yr oedd y Brenin Offa mor dd:g wrth y Cymry fel y cododd glawdd er attal y Cymry i ddyfod yn groes. Gresyn na fuasai wedi codi ei glawdd yn ddigon uchel i attal yr .hen Seison i ddyfod yn groes yma; hwy sydd yn dal y prif ewvddi yma mewn byd ac eglwys, a hyny heb orfod dysgu ein hiaith. Dyma beth yw Saxoneiddio Cymru "with the vengeance."—T.D. Bvdd etholiad yn lonawr. Y mae y Weinydd- iaeth yn gwynuebu y wlad ar bwnc "Veto Ty yr Arglwyddi." Credant wrth hyn taw y "Lords" yw y bodau mwyaf anmhoblogaidd yn ngolwg y wlad ar hyn o brvd; ond os dychwelir hwy y tro nesaf etto, Datgvssylltiad yr Eglwys fydd y pwnc cyntaf ddygir yn mlaen. Y mae hyn yn ffaith. Clorianir gweinyddiadau yn fuan. e.. Y "Church defence" goreu fydd i'r Eglwys i yru ychydig o Gymry talentog i'r Senedd y tro nesaf. Yno yn St. Stephen mae yr unig le y gellir ei hamddifFvn. Gwastraff ar amser ac arian yw ceisio ei hamddififyn mewn unrhyw le arall.

"LOL BOTES." At Olygydd y JOURXAL. Syr,—Mae eich gohebydd dysgedig a ffyddlawn o Lanyinddyfri, yn ei "Lilanaovery Gossip" am yr wythnos ddiweddaf, am gael gwybod genyf ystyr y ddau air uciiod. Rhaid ei hysbysu yn gyntai oil nad yw y geiriau yn ngeiriaduron Webster, Dr. Johnson, Walker's, Nuttall, Spurrell, etc. Khyw hanner cant o ilynyddoedd yn ol, yr oedd yr enwog "Brutus," o Lanymddyfri, yn olygydd i'r "Haul," sef misolyn a argrelfid gan y diweudar Mr. William Spurrell, Y.H., yn Heol-y-Hrenin, Caertyrddin, ac yn ei "Fugeiliaid Eppynt" yn y misolyn n sylw arferid y geiriau uchod yn fynych ganddo, i daan- gos mai ffiloreg, ynfyd, aughall, anuoeth, gwagedd; neu yn Seisneg, "nonsense," "tommy-rot," oeddid pan yn ynige sio dangos "gwendidau a "chreulon- ( derau" yr tien Fam rhyw ddau cant o flynyddoedd yn ol. Dyna enghraifft yn llyfr y Parch. David Davies, o Benarth, yn nghylch myrthyrdod {'!) John Penrv druan. Yr amcan yma ydoedd pardduo yr Hen Fara, ac yr wyf yn dal hyd heddyw mai "lol botes" ydyw y cyhuddiad yma—mai tfiloreg, mai "nonsense." ydoedd dweyd fod John Penry wedi derbyn ei ferthyrdod o law creulawn Archesgob Caergaint a'i gymdeithion offeiriadol. "Penry was tried in a court, with which the Church HAD XOTHIXG TO DO, by three Judges and twelve jury- men, and found GUILTY OF FELONY against the Queen. This Mr. Davies uses to-day as a weapon to strike at the Church in Wales." Onid "lol botes" yw yr haeriad uchod? Pc byddai Eglwyswyr yn amser "merthyrdod" (?) John Penry mor ddoeth ag ydynt y dyddiau hyn i ateb y "lol botes" a gyhoeddid y pryd hyny yn erbvri yr Hen Fam, byddai hanee am "ferthyrdod" (?) John Penry wedi myned i'r "ffald" gyda'r ani- feiliaid ag oedd yn crwydro yn ein heolydd ychydig flynyddoedd yn ol. Fe wel ein gohebydd o Lanymddyfri, a darllen- wyr y JOUKNAL o'r cylch, mai person urddasol o Lanymddyfri, yn mherson "Brutus," yw awdwr y geiriau "lol botes," ac nid "Myrddinfab." Yn "Cleber o'r Clwb" yn v "Cvmro a'r Celt" (Llun- I dain) am yr wythnos ddiweddaf, mae y frawddeg ¡ ganlvno!:—"Lol botes," meddai Morgan Gibbon. Dadleu oedd y Clwb yn nghylch y Ddirprwyaeth Eglwysig. 1 Mae gormod o "lol botes" yn cael eu hysgrifenu a'u credu y dyddiau hyn am "ffaeleddau a gwen- didau" yr Hen Fam. Arosed y giwaid vma yn amyneddgar am ychydig ddyddiau, pryd y daw Ad- roddiad y Commisiwn Eglwysig allan o'r Wasg. Gwna dclarlienlad o'r Adroddiad ddaioni i'w cylla sur a gelyniapthus tuag at yr Hen Fam. Onid "lol botes" yw dweyd fod yr Hen Fam yng Nsrhymru yn anwybyddu ac yn ce sio lladd y iaith Gymraeg? Beth ddywed Jackyddiaeth am y Parch. Ddoctor Sylvan Evans, o Lanymawddwv, yr ysgolhaig Cymraeg goreu a fu yn Nghymru erioed? Beth am Eilir Evans, Llawdden, Canon Griffiths, o Gastelln-dd, Canon Camber-Williams. Canon Wil- liam Wiliams. Parch. R. Williams. A C., ticer Llaa- deilo-fawr, Dr. John Owen, Esgoh Ty Ddewi. ie. a'r Parch. T. R. Walters. A.C.. Caerfyrddin, oadeirvdd Pwyllgor yr Eisteddfod Genedlaethol am 1911 yn Nghaerfyrddin ? A ydynt hwy fel Eglwvs- wvr yn puog o lofruddio yr hen iaith Gvmnaeg? Nac vdvnt. ond "lol botes" yw vr haeriad o enau Jackvddiaeth a gelynion yr Eglwys vw.—Yr eidd- och, etc., MYRDDINFAB.

ORIENTAL TONIC ROYA NON-ALCOHOLIC.

EISTEDDFOD FAWR CAERFYRDDIN I Nid yw pethau mor ddymunol ag y gallesid dis- gwyl ynglyn a'r Wyl Genedlaethol yng Nghaer- fyrddin. Mae'r adran farddol wedi cael ei beirn- iada yn llym am osod testyn fel Iorwerth VII. yn bwno y gadair; ac mae'r cylch cerddorol wedi myn- yn ben-ben hefyd. Yr anhawsder penaf ydyw ynrlyn a Chor yr Eisteddfod. Bu'r pwTyllgor mor ffol a phenodi arweinydd amhoblogaidd at y gwaith, ae mae. mwyafrif y cantorion lleol wedi cadw draw. Yn lie cael cor o dros ddau cant o aelodau, dywedir na cheir prin hanner y nifer i uno yn y paratoad- an. Gall fod y cerddor goreu wedi ei benodi yn arweinydd, ond y pwnc mewn gwaith o'r fath ydyw ticrhau gwr o ddylanwad, ac un a hoffir gan y can- torion eu hunain. Myn rhai ddweyd mai y rheswm paham fod y cor mor amhoblogaidd ydyw am mai dau o Eglwyswyr sydd wrdth y ilyw. Dylai'r pwylI- gor ofalu. am beidio tramgwyddo yr an-,v vbo u,,on sectol yma, canys nis gellir dadlu a hwy, a'r unig ffordd ydyw sicrhau dynion poblogaidd i gymcryd a rheolaeth y cor yn awr ar y cychwyn. Tra yn son am bwyllgor Caerfyrddin y mae'n syndod y fath ryddid a gllniateir i'r wasg i gy- hoeddi pob rhyw fan ddywediadau draethir yn y pwyllgor. Nid ydwyf am gau y wasg allan ar un cyfri'f, ond pan yn gwneyd trefniadau dvlid gofalu am gadw y cyfan yn ddistaW hyd nefi bo'r cyfan we<li ei bendcrfynu. Drwg i'r Eisteddfod wneir drwy gyhoeddi pob rhyw ffiloreg. ac mae'n hen bryd i bwyllgor Caerfyrddin newid ei gynllun, naill ai trwy gadw'r bwriadau yn ngofal yr is-bwyllgorau hyd nes eu dygir i lwvddiant neu godi safon y siarad yn y pwyllgor cyhoeddus. Ni wna un lies i gyhoeddi unrhyw fath o wawdiaith ar ben y sawl a enfyn am gyfarwyddyd gan y pwyllgor, neu a feiddia ddanfon cyngor atvnt..—O'r "Celt" (Llundain).

LLANDYSSILIO GOGO ('TFAEFOD POLITIC.A.IDD.-Nos Fercher wythnos i'r diweddaf, cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn ysgoldy y Cynghor, Gwenlli, o dan nawdd Cymdeithajs Un- debol y eir, pryd y cafwyd anerchiad gwir rag-orol gan Mr. Ivan T. Davies, o sir Benfro, neu yn hyt- rach o'r rhan hono o'r sir a elwir gan y Sais, "England beyond Wales." Cadeiriwyd gan Mr. T. Jones, Y.H., Castle Green, a da oedd gan bawb ei weled ef yn bresenol, gan ei fod yn foneddwr a fawr berchir yn y plwyf—bob amser yn barod i wneyd yr hyn sydd yn ei allu er lies ei gyd-blwyfolion. Caf- wyd araetli ragorol ganddo y nos lion, ac wedi cyf- lwyno Mr. Davies i sylw y gynulleidfa fel un oedd wedi dyfod heibio i geisio egluro iddynt rai o brif bynciau gwleidyddol y dydd, galwyd arno i'w hannerch, yr hyn a wnaeth yn Seisneg, gan gymeryd mewn Haw Dy'r Arglwyddi, "Trades Unionism," Y Gylhdeb, Cwestiwn y Tir, Ymreolaeth i'r Iwerdd- on. Diffyndollaeth, Cwestiwn y Bwydydd, a Treth ar Wenith, &c. Eglurodd Mr. Davies yr oil mewn iaith semi a chlir, ac yr oedd yn eglur ei fod wedi rhoddi astudiaeth fanwl i'r oil o'r materion a gym- erodd mewn llaw. Siaradwyd yn mhellach gan y Parch. D. J. Davies, fioer parchus y plwyf. yr hwn a roddodd "epitome" o'r anerchiad yn Gymraeg. rhag ofn nad oedd pawb oedd yn bresenol wedi ei ddeall. Gwnaeth Mr. Davies hyn yn fyr, eyml, a thlws, yn ol ei arfer. Talwyd y diolchiadau arferol, ac ymwahanodd pawb wedi derbyn, ni a gredwn. lawer o oleuni yn ychwhneg ar bynciau sydd er's blynyddau bellach o flaen y cyhoedd.

CASLLWCHWR CAFWYD cynulleidfaoedd mawrion yma yn y gwasanaethau diolchgarwch y Sul wythnos i'r di- weddaf. Yn Upper Town pregethwyd gan y Parchn. T. R. Davies (Llwynhendv) ac A. Britten (Gorslas). Yn yr hwyr pregethwyd yn yr ysgoldy gan y Parch. A. Britten, ac yn yr Eglwys gan y Parch. T. R. Davies. Yr oedd y ddau adeilad yn orlawn yn yr hwyr. Daeth y bobl yn nghyd yma o bob cyfeiriad, yn arbenig o Lwynhendy. Cafwyd casgliadau rhagorol y Sul dan sylw. Gobeithio y caiff yr had da ddyfnder daear yn ein calonau.

LLANGUNLLO LLONGYFAHCHWN Mr. David Thomas (Cwerchyr), mab Mr. a Mrs. John Thomas, Cwmins, Llangyn- llo, ar waith yn dyfod yn gvd-fuddugol ag Isylog-j a in y wobr flynyddol o L5 gynygir am draethawd Cynireig yn Ngholeg Dewi Sant, Llanbedr. Mae Mr. Thomas yno yn efrydydd gobeithiol iawn, ac yn Gymro awengar.

LLANGELER DTDD lau diweddaf, daeth torf yn nghyd i dalu'r gymwynas olaf i weddillion y diweddar Mr. Thomas Lewis, Llangeler. Gweinyddwyd ar yr amgylchiad galarus ";an y Parchn. W. Williams, ficer, a J. Evans. Pregethodd y ficer yn hynod o darawiadol. Ar ol yn mvd y galar y mae merched a meibion parchus. a nifer o berthynasau. Dangosir y cydym- deimlad llwvraf a'r oil ya awr eu galar. Yr oedd yr ymadawedig ynPB2 mlwydd oed, ac yn gymeriad oedd yn meddu "stor/a ddyddorol o adgofion y dyddiau gynt. Aelod o eglwvs Llangeler ydoedd.

COEDYBHYN NOS Wener diweddaf, cadwyd cyfarfod dirwestol yn y capel uchod o dan lywyddiaeth Mr. Thomas Davies, Aelybryn. Dechreuwyd y cyfarfod gan Mr. Griffith Rees, Capel Drindod. Siaradwyd yn y qyfarfod gan y llywydd, Mr. Griffith Rees; Mr. Evans, Bryn; Miss Lizzie Jones; Mr. Daniel oones; Mr. John Jones, Brynffynon, a'r Parch. D. Oliver, yr hwn a derfynodd y cyfarfod. Cafwyd cwrdd da iawn o ran areithiau a chynulliad.

ABERBANC GWADDOL.—Darfu i'r diweddar Mr. David James, Shop, Aberbanc, adael yn ei ewyllys wyth cant o bunnau i waddoli Capel Drindod. ErbYD heddyw mae yr achos Methodistaidd yn Capel Drindod yn ffodus iawn mewn gwaddol.

FELINDRE A'R CYLCH PERW-NOL.-Deallwn toil Mr. Rees Jones, mab Mr. Jones, Glen View, wedi ymsefydlu fel "archi- tect" yn Llandebie. Mae Mr. Jones yn fachgen ieuanc gobeithiol, ac eiddunwn iddo bob llwyddiant. CLYN'QAUA'.—Mae amser Calan Gauaf yn yr ardal- oedd yma, fel llawer man arall, yn cario ei bwysig- rwydd. Amser cyfnewid ydyw, rhai yn symud o un lie i'r Hall, ereill yn dechreu ar y tro cyntaf gyda'u gwasanaeth fel gwas a morwyn, ac ambell i ddau yn myned tufewn i gylch y fodrwy briodasol. Rhwng paratoadau o bob math, mae yr wythnos yma yn un o brysurdeb a phryder mewn ami i deulu. SOAR.—Mae mudiad ar droed yma i gasglu yn mhlith yr aelodau gyda'r diben o ddileu y ddyled svdd ar y capel. Ar y 26ain o'r mis nesaf, yn Nghapel Soar, cedwir eisteddfod gadeiriol am y tro cyntaf. t

CWYN COLL ir ol ein diweddar gyfaill a chymwynaswr, Mr. David Rees, Ysgolfeistr, Llanllwni. "0, how blest are ye whose toils are ended! Who, through death, have unto God ascended! Ye have arisen From the cares which keep us still in prison." LONGFELLOW. Llanllwni-hiraoth sydd Am gymwynaswr mad Fu'n ddiwyd yn ei ddydd I godi safon gwlad; Mae'r athraw medrus yn ei fedd, A thithau'n wylo'n drwm dy wedd. Llanllwni-bu dy nen Yn oleu dymhor hir, "Ei seren" oedd uwch ben 0 hyd yn gwynu'th dir; Pan gollwyd hon dan gwmwl du, Daeth prudd-der i fynwesau lu. Llanllwni—d'wed paham Y clwyfwyd araal gu— Y gwelir tad a mam Mewn tristwch yn mhob ty? Ah, nid oedd calon neb yn iach Pan gollwyd athraw y rhai bach! Llatiliwni-rnae dy blant, A fagwyd wrth ei draed, A'u telyn heb ei thant, A'u calon yn ei gwacd; Mae'r hwn edmygent gyda pharch Yn gorwedd heddyw yn ei arch. Llanllwni-egin oes Fu dan ei ofal ef A dvfont heibio'r Groes Dan ddylanwadau'r nef; "Llanllwni fydd" fo'n glod i'w gwlad. A theilvvng blant o'u hathraw mad. Llanllwni-Ianerch glyd, Er cysgu yn y pant, Ei glod aeth dros y byd 1 fyw yn serch ei blant; Ei enw da fydd byw yn hir Tra dysgybl iddo yn y tir. Llanllwni-pwy o't11 fysg A welodd faint ei werth, AthryAth hir ei ddysg I wel'd hyd frig y berth? Adwaenai ddyn mewn plentyn gwan A chodai ef a'i law i'r lan. Llanllwni-mor ddi-stwr Y dvgai'th blant i fri; Fe oedd yn dringo'r t'wr, Gan roi y clod i ti; » Dyledswydd bur oedd dan ei fron, A'i gysur sugnai ef o hon. Llanllwni-tewi wnawn Er colli yn y glyn Un ocdd o ddysg mor llawn A'i fywyd oil mor wyn; Y wcrs i ni o'i fywyd llawn Yw-gwncyd ein gwaith yn ddystaw iawn. Llanllwni—tost yw'm cur Wrth droedio'r ffordd fy hun, Mae'm hen gyfeillion pur Yn myn'd o un i un; Tra'r ochr hon yn salach sydd Daw'r ochr draw yn ivell bob dydd. LlanlIwni-ar ei fedd Gollynga ddeigryn serch. Gorphwysed rnwy mown hedd Yw iaith pob mab a merch; A chaned Teifi alar-gwyn Wrth erchwya bedd ein hathraw mwyn. Beilibedw. D. H. JAMES.

For Value in HOUSEHOLD FURNITURE of every description, go to ■ I .< ?v WIIxIAIAM THOMAS, y Ironmonger & House Furnisher CARMARTHEN. S3P INSPECTION CORDIALLY INVITED. "CJ

YR ADYN HUNANOL. I A welsoch chwi yr adgas un, Yr ynfyd ddyn hunanol? Ei ben gwyd fry. a gwawdia'i frawd, Fath adyn tlawd di-reol! Prif nod ei fywyd ar y 11awr Yw tynu lawr yn chwilfriw Bob peth o'i gylch, a chodi fry. Ei fostfawr "V" ddigyfryw. Rhy sur yw siarad gair a'r gwr, Gwych garwr erch gweryion, Ef lunia fai lle'n wir ni fydd, Un ffol, di-fudd, di-galon. Mae'n gerddor, ba. IEI, a lienor da, Rhyfeddu wna o'i galon Na roddai'r wlad ddyledus barch I'w harch-ymdrechwr ffyddlon! Trosglwydda'i feddwl treiddgar, cl-r, Mewn geiriau gwir goethcdig, Er denu'r byd i gred ddi-dor Ei fod yn or-ddysgedig. Nid oes ei fath, gwyr ef bob peth, Un doeth, di-feth, di-halog, Nid gwiw rhoi cynghor iddo, na, Hyn f'ai dra annhrugarog. I lawr a'th fost, hunanol fri, I lawr a'th ffwlbri'n ebrwydd, Ac mewn sachlian a lludw dos I ddyffryn gostyngeiddrwydd. O'r dyffryn hwn ceir llwybr ban I barch ac anfarwoldeb, Tra suddo lawr nes colli'r dyn Wnei'n nghorsydd hunanoldeb. J. TAFIONYDD DAVIES.

ODLAU CYDYMDEIMLAD A chyfaill o gerddor ar farwolaeth sydyn ei ddyweddi o Forfydd dyner, anwyl, Wedi marw! credu raid, Ei chyfarfod ofer disgwyl, Wylo'r ydynt yn ddibaid; O'r fath sydyn siomedigaeth, Anhawdd sylwcddoll 'r fFa-th, Wedi croesi glyn marwolaeth, Heddyw yn ei beddrod Ilaith. O! gynlluniau wedi'u chwalu, Ac fe aeth dy ddydd yn nos, 'Rwyt fel dall yn ymbalfalu Er pan gladdwyd Morfydd dlos; Syllu buost i'r dyfodol, Pleser mawr i ti oedd hyn, Gwel'd dy foreu priodasol, A dy Forfydd yn ei gwyn. Ond ni ddaeth y boreu euraidd, Gwywodd dy obeithion cun, Yn dy ddagrau mewn unigedd, Nid oes genyt ond ei llun; Heddyw 'rwyt yn ocheneidio Am y lili wiw ei gwedd, A dy delyn wedi'i drvllio Yn gorphwyso ar ei bedd. Os gwyr rhywun beth yw hiraeth, Os gwyr rhywun beth yw siom, Cydymdeimlo wnant yn helaeth Gydag un a chalon drom; Mae dy fron yn archolledig, A galarus yw dy "kwyn, Collaist eneth fendigedig. Medret farw er ei mwyn. Ni chadd Morfydd wisg briodas, Cafodd amwisg wen ac arch, A chynhebrwng merch o urddas Gan bob gradd yn fawr ei pharch; Dy deimladau prudd ni chelu, Ac ni chyfrif neb di'n ffol, Rhoddet heddyw pob peth fedru Pe cact Morfydd fwyn yn ol. Galw mae y llythyr-gludydd, Eto a'ch llythyrau chwi, 0, mor cliwith heb lythyr Morfydd, Fel arfcrai dd'od i ti-, Gwel'd llythyrau y gorplienol A'th drywana megis cledd, Sylweddoli yn bresenol Na ddaw llythyr byth o'r bedd. Os yw dy wybren heddyw'n ddu, Os yw'r ystorm yn arw, 0, ymgysura, gyfaill cu, Nac wyla am y marw; Can di yn awr, a chwyd i'r lan, A moliant rho i'w Enw. "At Un a wrendy weddi'r gwan," Dy don i'r emyn hwnw, Efe sy'n medru rhoddi balm I galon archolledig, Efe wna i ti ganu salm, A gwaeddi "Bendigedig" Fel eryr cwyd o niwl y glyn, Ysgydwa wlith dy edyn, u Ymleula eto ar y bryn Ac O! cyweiria'th delyn. Pontyrhyl. BRYNFERCH.

PENNILL A gyfansoddwyd wrth wrando y Parch J. J. Wil- lims, Pentre, yn pregethu yn Gosen, Blaenclydach, nos Sul, Gorphenaf 4ydd, 1S09. Mao ei bregeth yn drwythedig O'r efengyl, fawr ei nerth, Yn ei chysgod pwy all beidio Ceisio dringo rhiwiau serth? Yspryd Crist yn fyw amlyga Yn ei eiriau, yn ei ddawn, Marw Crist yn glir eglura, Dros bechadur du, yn lawn. Dlandyseilio-goga GVVYWA. (

PONT NEWYDD VELINRHOS. Codwyd pont ger Velinrhos Fel gellir croesi ddydd neu nos, Yn hawdd heb deimlo unrhyw ddychryn, A gweith o ymlaen arn Ffaldybrcnin. Gwelwyd amser lied ffwdanus Flwyddi'n ol ar dywydd stormus; Chwyddau'r afon i'w cheulanau, I A swn ei dyfroedd lanwau'n clustiau. Ofni'r Bontbren, ofni'r afon, Ofni'r llif, a thyna ddigon; I' Colli "hat," a'r hen "umbrella," Gwaeddi am help—a goleu yma. Perygl bywyd ydoedd croesi Dros y bontbren dyddiau hyny, Hono'n siglo, a bron syrthio, A'r teithiwr druan yn crynu drwyddo. 'Nawr mae pethau wedi newid, Croesi'r Twrch a wnawn yn hyfryd; "Motor cars," a "bikes" yn gysson, Redant drosti a'u traed yn sychion. FFALDYBRENIN.

COMET HALLEY. (Byr-,fyfyr-Buddugol yn Mrynmoriah). Ysblennydd dduwies blaned-a neidia'n Gytnodol i bared Y nen, trwy'r wybren y rhed Ag eirian gwt agored. SLORONWY.

NEWYDDION CYFFREDINOL APEL ARALL AT Y WLAD. Y mae y Gynhadledd sydd wedi bod yn elstedd i ystyried pwnc Ty'r Arglwyddi wedi d'od i derfyn heb dd'od i unrhyw gytundeb. Ym marn holl aelodau y Cynhadledd y mae yr ammodau o dan ba rai y dygwyd y gweithrediadau ymlaen yn cau allan pob datguddiad ynglyn a chwrs y gweithred- iadau neu'r achosion a arweiniasant i'w terfyn. Dyma yr hysbysiad am ddiwedd y Gynhadledd ar bwnc Ty'r Arglwyddi, a wnaed yn hysbys trwy awdurdod Mr. Asquith nos lau. Yn ddilynol cynhaliwvd cyfarfod o'r Weinyddiaeth. Yr oedd yr holl Weinidogion yn bresennol ag eithrio Mr. McKenna, sydd yn wael, a buont yn eistedd am awr a haner. Tybir mai i hysbysu ei gyd-weinidog- ion am bwyntiau pwys g a gyflwynwyd i'r Gynhad- ledd gan yr Wrthblaid ynglyn a'r rhai y torodd y Gynhadledd i fyny y galwodd y Prif Weinidog y cyfarfod. ETHOLIAD YN RHAGFYR. Y farn gyffredinol yma yw y ceir ctholiad cyffre- dinol yn gynar mis nesaf. Hysbysir fod Mr. J. Lloyd Morgan, K.C., A.b. dros Orllewin Caerfyrddin, yn ymneilltuo. Y mae wedi cynrychioli y rhan hono o'r sir am un mlynedd ar hugain. Enwir dau neu dri o rai sydd yn debyg o gael eu dewis yn olynydd iddo, sef Mr. H. Jones- Davies, Glvneiddan, brawd-yn-nghvfraith ir di- weddar Mr" Tom Ellis; Mr. John Hinds, Black- heath (brodor o'r sir); Mr. Timothy Davies, fu gynt yn aelod dros Fulham, yntau heiyd yn frodor c r sir; Mr. W. Griffiths, Chelsea; a'r Parch. A. Fuller Mills, Caerfyrddin. Mr. W. J. Cremlyn yw'r yrngeisydd Undebol. AI BYW MRS. CRIPPEN? Y mae Atori ryfodd wedi d'od i Winnipeg o dref a'i henw Alix, fod dynes yn union yr un fath a Belle Elmore wedi cyrhaedd yno ddydd Mercher diweddaf. Dywedir iddi yinddwvn mewn modd hynod iawn pan giywodd yn ddamweiniol fod Dr. Crippen i gael ei grogi. Llewygodd ar unwaith a llewygodd wedi hynny mewn siop wrth ddarllen hanes prawf Dr. Crippen mewn pal)yr newydd. Y mae yr heddgeidwaid yn gwylio y cidynes yn ofalus, gan y credant mai Belle Elmore yw.

LLANDYSSUL FOOTBALL.—A match was played recently between the Town Juniors and the County School team. Mr. D. J. Davies? B.Sc., refereed. The School team scored one goal against their opponents. TABERNACLE.—Thanksgiving services were held at the Tabernacle C.M. Church on Wednesday m last week. In the evning the Rev. G. Williams, B.A., New Quay, preached. CHURCH NEWS.—Thanksgiving services were held at the Parish Church on Tuesdav and Wednesday of last week. At 7 p.m., on Tuesday evening, there was a Welsh service, and an able sermon was delivered by the Rev. Ebenezer Lloyd, B.A., rector I of New Quay. On Wednesday, the order of ser- vices was: 8.30 a.m., Holy Communion; 2.30 p.m., Litany and sermon (English), by the Rev. Canon I Camber Williams, M.A.. Lampeter, win also preached in Welsh at the evening services. The Revs. J. R. Jones. B.A., vicar, D. A. Jones ) (curate), and G P. Gabriel, vicar of Warxen unci I St. Mvnells. also took part in the sejvices. Mr. T. S. F. Morgan was the orgnnist. The foHowinsr two anthems were sunn::—"O clap vour hands" and "Christians awake." The quartette watz very nicely sung by Miss Jeannip Jones, Miss H. Lantr- 111V, and the Revs. J. R. Jones and Gabriel. On tb" following Sunday harvest services werp held in all the churches of the parish, and nowerful ser- mons were delivered by the Vicar and the Curate, Vp offertories were towards the Church Pastoral Aid Soc etv. The services were largely attended, and were fully choral.

NEW QUAY MARRIAGE.—The marriage of Miss Anne Wil- liams, Ivy House, New Quay, and Mr. John Grif- fiths, Penparke, Llandyssilio, took place at Llan- Jlwcliaiarn Parish Church on the 12th inst., the Rev. Ebenezer Lloyd, B.A. (rector), and Rev. J. T. Roes (curate) officiating. The bride, I who was given away by her brother, Mr. John Williams, Nantllo, New Inn, was neatly attired in a brown costume with hat to match. Amongst those present were: Mis. Richards, Ivy Howse, New Quay (in whose service the brido had been for nearly 21 years); Mr. Evan Williams, Rock-street (brother-in-law of the bride): Miss Annie M. Williams (niece); Mr. and Mrs. William Jones, Postbach (sister and brother- in-law of the bridegroom), and Mrs. Lloyd, The Rcctory. The happy pair departed by the 9 a.m. motor for a brief honeymoon. The bride and bride- groom were the recipients of many useful and handsome presents. BETHEL BAPTIST CHURCH.—This church has given a urianijnous "call" to Mr. R. D. Hughes, a student of Cardiff College, to become its pastor, and we understand that it has been accepted. Llwvn- dafydd and Gwndwn Churches will also be under the same pastorate. Mr. Hughes is a grandson of the late Rev. Roberts, Llwynhendv, Llanelly, the celebrated Baptist minister. SOCIAL TEA.—A social tea was held at Towyn Congregational Church on Wednesday in last week, to which the clergy and ministers of the town and district were invited to welcome the new minister, I' the Rev. Aman Jones, B.A. Before tht proceed- ings commenced, the Rev. Ebenezer Lloyd, B.A., rector of Llanllwchaiarn, was called upon to say grace, after which the numerous company present did full justice to the dainties spread before them. In the evening a concert was held, when the fol- lowing programme was gone through, Mr. J. O. Davies, Glaneigion, presiding:—Solo, "Yn iach i ti, Gvmru," Miss Sal Jones, Francis-street; speech, Rev. W. Griffiths, Maenygroes; solo, "Hen iaith fy mam," Miss Naomi Jones, Gwynfor; speech, Capt. Thomas, J.P., C.C., Park-street; solo, "Cartref," Mr. Joseph Evans, Field-place; speeches, by Mr. Evan Lewis, Rock-street, and Mr. Timothy Jones, Water-street (the two oldest members of the church). The Rev. Aman Jones replied in felicitous terms to the kind references made to him, and the hearty reception accorded him on his advent to New Quay. Letters were read from the Rev. Gwilym Williams, B.A., and others expressing regret at not being able to be present to welcome Mr. Aman •lones. A vote of thanks to the chairman was proposed by the Rev. W. Griffiths, and seconded by Mr. William Thomas, Towvnta, after which the National Anthem was sung, led by Mrs. D. O. Rees, Vavnor. The following day the juveniles of the church had an excellent spread of tea and dainties, which they enjoyed to the utmost. HONOUR FOR REV. AMAN JONES.—The Mayor of Merthyr for the coming year is Alderman Row- land Evans, J.P., of Aberfan. He is a staunch Congregationalist, and an active deacon of Bethania Church, Merthyr Vale. It is no wonder therefore that the Mayor's Sunday will be celebrated at Bethania Church. The Rev. E. Aman Jones, B.A., now of Towyn, New Quay, but a former pastor of Merthyr Vale, has been invited to officiate at the service on the Mayor's Sunday, Nov. 20th.

For wet weather y o will find the Eliy Aquoid' Cartridge ALWAYS RELIABLE H Eley Bros.,Ld. I London* J^HbV ^11 CP*