Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
NODION 0 ABERGWILI
NODION 0 ABERGWILI Y Nadolig a aeth hebio, fel arfer, gan adael llawer mewn gofid a galar, cystudd a phoen, llawnder a thlodi, yn noeth ac yn gaeth, a threuliwyd yr wyl hefyd gan luoedd mewn gloddest a meddwdod, angen a chrindod; ac mewn can a chlodforedd, sisialoedd yn dawel iachawdwriaeth uwch ben cryd y Baban, newyddion da wrth ddor yr ieuenctyd, a sobrwydd yng nghlustiau'r canol oed, a thangnefedd yng nghalon yr hen a'r methiedig. tvwalltodd olew ar glwyfau'r dioddefus, madtfeuant i'r ed!ifoirJol, a goleuni ar dywyllwch caddugawl y fagadu, a chyn yr ymwel a ni eto, bydd llawer pen wedi ei guddio, llawer calon wedi ei chlwyfo, a Ilawer enw vn gerfiedig ar feini y dvffrvn. Ymwelodd a'n bvd v tro yma ar hin laith a thymmeredd, ac nid a'r rew ac eira fel y disgwyliem, a dywed hen ddiareb Gymraeg. "Daear las wna fynwent fras." YN YR EGLWYS ar ddydd yr wyl uchod, cynhaliwyd cvfarfod am saith o r gloch v boreu. Yr oedd yr adeilad oddi- fewn wedi ei addurno yn brydferth, a thyrfa luosog wedi dyfod ynghyd i daiu gwarogaeth ar ddydd genedigaeth J* Ceidwad, ac a offrymasant iddo eu hanrhegion mewn mawl a chan. Darllenwyd rhanau or He brea;d ac o'r Efengyl yn ol Sant loan gan y Parch. T. Thomas, y ficer, a'r Parch. D. J. Evans, curad, a chanwyd emynau, "Wele ganwyd y Mes- siah," "Dyma Geidwad i'r colledig," etc., ac unwyd mewn cymundeb a Duw yng ngweinvddiad vr ordin- had o'r swper olaf. Eto am wyth o'r gloch aed drwy yr un ffurf o wasanaeth yn yr iaith Scisneg, a bu cyfarfodydd yn ystod y dydd, fel arfer, a ph'rc- gethwyd yn f-,ff(-;thiot lawn gydag arddeliad nelilduol ar ranau o'r Ysgrythyr ag oedd vn cvfatteb y dydd pwysig, gan y Parch. T. Thomae, y ficer, i gynnulliadau lluosog iawn. YN EBENEZER bu cyfarfociydd gweddi am naw a deg o'r gloch y boreu, a bu y piant yn myned drwy eu rhaglen am ddau yn y prydnawn. Adroddwyd yr ail bennod yn Matthef gan chwech o ferched bychain yn dda a chywir, ac arweiniwyd mown gweddi gan Mr. Thos. Davies, hen feistr yr orsaf, a chanwvd ton; yna ymgymerodd y Parch. D. Williams, y gweinidog, at faes eu Uafur. sef hanes genexLgaeth a bywyd Iesu Grist, a chafwyd atebion bywiog a boddhaol, a chanwyd amryw donau dan arweiniad Mr. James Evans, Bodarddu, a chyfeiliwyd yn rhagorol gan Miss M. Davies, Bwlch 'Bach. Yr'oedd yr holl waith yn ganmoladwy, ac yn dangos ol ilafur, ac yr oedd llawer o'r clod hefyd yn ddyledus i Mrs. Williams, Rosendale. Yn yr hwyr am chwech daeth y rhai mewn oed ynghyd, gan fyned drwy yr un cwrs o wasanaeth. Dechreuwyd trwy ganu, ac yna adrodd- wyr yr ail bennod yn Liyfr Joel gan Miss Maria Evans, Tanrallt Cottage ,a chafodd ganmoliaeth uchel iawn am y fath adroddiad ardderchog a di- wall gan Mr. Williams, y gweinidog, yr hwn hefyd a arweiniodd mewn gweddi ddwys a dyfal; yna canwyd anthem, A'r Gair a wnaethnwvd yn gnawd"; yna adroddwyd yr ail bennod o r Efengyl yn ol Luc yn adranau gan y gwahanol ddosbarth- iadau, ac nis gallwn eu canmol yn uchel am hyn; ond yr oedd yr holi a'r atebicn yn dda a boddhaol, eto canwyd anthemau "Gogoniant i Dduw yn y Goruchaf" a "Jerusalem fy nghartref gwiw," dan arweiniad Mr. Willie Thomas, Glangwili Farm; a chyfeiliwyd yn ddestius gan Mr. D. Lewis. Gifre- gardens. Cydnabyddwyd eu gwaith gan Mr. Wil- liams fel un ag oedd yn teilyngu canmoliaerh uchel; a dymuna.i y byddai iddynt i barhau yr un mor weithgar a bywiog yn y dyfodol, a goilyngockl yr oedfa drwy weddi. MARWOLAETH. "Ei ffyrdd Ef sydd yn y mor, a'i lwvb-au yn y dyfroedd dyfion," ac nid fel yr edrych dyn yr edrych Duw; trefnu a chynllunio yn mlaen llaw y mae dyn; ond nac ymffrostia yn y dydd yfory, medd Duw, ao fel adroddodd yr hen wr Mr. Benjamin Evans yr emyn canlynol i ni:— Cyfnewidiol a siomedig Ydyw holl flinderau'r oyd, Pan yn meddwl daw gorfoledd, Tristwch ddaw i lanw'n bryd; Pan mae gobaith yn addawu Yn nyfodol dedwydd lion, Yn ddisymwth oerwynt angeu Chwael pob cvsur dan ein bron. Ac felly y bu, yr wythnos ddiweddaf yn marwolaeth Mr. Thomas Dyer, 50 oed, Abergwili. gynt o'r Felin Esgob, pa un a gymerodd le ar y 19eg, ar ol rhyw bum inlyrieddo afiechyd, a chafodd gystudd trwm yn ystod y tri iilit olaf, pa rai a wasanaethodd yn dawel ac arvjy/kxfclg-ar. "Cn o'i ragorion oedd ei dawelwch a'i heddychrwydd a phawb. Treuliodd y rhan fwyaf o'i fywyd yn ardal Peniel, yn mha le yr oedd hefyd yn aelod ffyddlon pan yn ei allu, a gwelwyd llu o'r ardal hono fel hon yn vmweled ag ef ar droion heblaw ei barchus weinidog, Mr. Jacob, pa un a fu yn ffyddlon iawn iddo yn ystod ei gystudd maith. Daeth tyrfa luosog ynghyd i dalu y gymwynas olaf iddo y dydd Gwener canlynol i heb- rwng ei weddillion i fynwent yr eglwys yn y lie. Gwasanaethwyd yn y ty gan y Parch. D. Williams, Ebenezer, a'r Parch. H. J. Jacob. Peniel, ac yn yr Eglwys ac ar lan y bedd gan y Parch. T. Thomas, ficer, a'r Parch. D. J. Evans, curad. Gadawodd ar ol briod, pa un a fu yn dyner iawn yn gweini iddo ddydd a noe yn ystod yr ysbaid o amser, a'i mab, pa un sydd yn yrwr modur gan y boneddwr Mr. John Cory, Caerdydd, a lluaws ereill o berthvnasau hoff. Yr Arglwydd a fyddo iddynt yn ol ei addewid ydyw ein dymuniad. FELINWEN. Y mae yma un o'r sefydliadau hynaf yn yr ardal, ac ychydig sydd heddyw yn cofio ei sefydlu, sef cyfarfod adloniadol ar noson Nadolig, ond cynhaliwyd ef y tro yma y nos Lun canlynol, a rhyfedd y tyru sydd iddo yn flynyddol, ieuenctyd y mynydda ua dd-euant i waered fel drudws, a'r rhai o'r gwastadedd fel soflieir; daw hefyd yn eu mysg ambcll i un yn debyg i ddylluan, ac arall fel aderyn y bwn, gan daflu ami i screch oerllyd tie-, tori ar odidogrwydd ac ardderchowgrwydd y chwareuyddiaethau, ac nid yn unig arswydant y gweithredwvr, ond braidd rhwygant y sidan main a'r brethyn cul ag sydd wedi eu halltudio yn frenhinoedd a breninesau, pendefig- ion a phendefigesau, a thywysogion a thywysogesau, heb law gyru rhai o'r gwran^awvr i heintiau caddug- awl wylofus y fagddu, ac yn yr amrywiaerhau a geir yma y mae rhyw bethau yn nodweddu yr oil o honynt, ac yn creu digrifwch anarferol i'r gwran- dawvqr, ac y mae gogoniant y gweithredwyr yn eu gwisgoedd, eu harddwch yn eu hedrychiad, eu caredigrwydd ar eu gruddiau, a'u hattyniad yn eu lleisiau, ond diwedd y gan yw y geiniog. Llywydd- wyd gan y Parch. D. Williams, Rosendale, ac yr oedd y chwareufan wedi ei harddu fel neuadd fren- hinal o amrvwiaeth ac amryliw. Cyfeiliwyd vn fedrus gan Miss Bessie Harris," Y Felin;" Miss Mabel Jones, a Miss Cassie Davies, Abergwili. Cafwyd y gan agoriadol gan Mr. J. Lloyd, Tumble, a chafwyd adroddiadau dyddorol a difyrus, ynghyd a chaniadau o bob math gan blant yr ysgol ddvddiol y lie,. dan arweiniad Miss Jones, yr y^golfeistre?. Yr oedd gweithrediadau y rhai yma yn un o'r goreuon, ac yn dwyn clod nid bychan i fedrusrwvdd M.ss Jones. Cafwyd hefyd ddau adroddiad ardderchog arall, sef 'Y Fam a'i Phlentyn," gan Miss Maria Evans, Abergwiii, "Fidelity by Lord Tennyson," gan Mr. Daniel Davies, Crossing, Abergwili. Piano solo gan Miss Griffiths, actmeillionog. Violin solo gan Mifcs Dalies, Llanelli; unawd gan Mr. J. Llovd, Tumble; eto deuawd gan Mr. J. M. Harris a Mr. J. Lloyd, ac yna ymddangosodd y teulu brenhinol mewn rhwysg a mawredd ar y llwvfan, ynghyd a'u gweision a'u morwynion. Gweithredodd Mr. E. Edwards fel tywysog, a Miss Maggie Harris fel y dywysoges Zara, a Johnny Davies fel y brenin, a'r rhai canlynol yn gweini iddynt mewn caniadau a gweithrediadau, sef y Mri. Willie Thomas, Felinwen; Thomas Phillips, Tom Francis, a Tommy Price, Alltygog, a Misses Sarah Davies, Tycanol; Mary Davies, Alltygog; Ellen Evans, Crossing; Hannah a Jemima Davies, Sarah Ann Daniels, Sarah Davies, Sarah Ann Thomas, Lizzie Mary Davies, Olive Evans, Bessie Lewis, Eliza Thomas. Ellenor Mary Francis, Maggie Edwards, Sarah Ann Evans, a Bessie Jeremy, ac aethant oil drwy eu gwaith yn anrhydeddus, a chanwyd "Hen Wlad fy Nhadau" ar y diwedd. DYFFKYNOG.
Advertising
foil SEE OLL folk
DADGYSYLLTIAD A DADWADDOLIAD1…
DADGYSYLLTIAD A DADWADDOLIAD 1 YR EGLWYS YN NGHYMRU Y mae y Methodietiaid Calfinaidd, trwy eu "Con- 'I stitutional Deed. yn sefydledig trwy gyfraith; ac nis gallant wneyd un math o gyfnewidiad yn llyfr y Gyffes Ffydd ond a ganiatta y Llywodraeth iddynt; ac nis gallant ddal eu heiddo ond yn unol a'r hyn a gadarnuawyd trwy .,y,ra Itti..Gwir nas gall y Brenin (ac ni feiddiod yr un teyrn yn y gortlenol) bender- fynu beth yw, neu ynte beth ddylai fod, y gwirion- eddau ysbrydol sydd yn caei eu credu gan y gwa- hanol enwadau, a chan yr Eglwys, ac sydd wedi eu eonTori mewn Cyffes Ffydd, "trust deeds," neu yn [ Llyfr Gweddi yr Eglwys; ond y mae ganddo awdur- dod (trwy ei gynrychiolwyr mewn Uysoedd cyfreith- iol) i benderfynu, mewn pob dadl o athrawiaeth neu ddisgyblaeth, pa beth sydd yn unol a, neu pa beth sydd groes i, athrawiaeth pob cymundeb crefyddol, yn ol eu safon eu hunain. Nis gall newid un o athrawiaethau yr Eglwys mwy nag y gaii newid iathraw laethau yr Ymneillduwyr; ac nis1 gall gyffwrdd a dysgyblaeth yr Eglwys ond mor belled ag y mae yr Eglwys ei hunan yn caniattau. Nis oes eisiau dweyd fawr y dyddiau hyn, mewn atebiad i'r wrthddadl ddygwyd unwaith yn mlaen yn fynych, sef fod undeb crefydd a'r Wladwriaeth yn cyfyngu ar ryddid crefyddol Ymneiliduvvyr. Gwir yr ysgrifenodd Elphin—"Waeth heb a chodi'r bwgan crefyddol mwy. Y mae cyflawn rydid i bob dyn feddwl drosto ei hun a chredu y peth a fYllO. Nid yr Eglwys Wladol, eithr y Methodistiaid Calfin- aidd, a welir yn gwgu arno! Yr Hen Gorjih ydyw yr unig orthrwm cydwybod aydd yli aros yng Nghymru heddyw. 0 ran ysbryd, y mae rhai o'i brif wyr mor gul a dialgar a dim Pab o Rufain" Nis gwn paham y mae Elphin mor lawdrwm ar y Methodistiaid, os nad ydyw, drwy berthyn yn agos iddynt, yn gwybod mwy am eu diffygion, fel ag y mae plant mewn teulu yn gwybod mwy am gofidiau y rhieni! Ond sicr yw, fod yr enwadau crefyddol eraill yn Nghymru, yn enwedig yr Annibynwvr a'r Bedyddwyr, os bydd y naill neu y ilall yn y mwyafrif mewn ardal, yn gymaint gormeswyr (er nid mewn perthynas i 'rai o erthyglau sylfaenol y Ffydd") ag ydyw y Methodistiaid Calfenaidd. Os bu "gorth- rwm crefyddol, gwleidyddol, a chymdeithasol yng Nghymru" yn y gorffenol (er na fu erioed mor ddu ag y lliwia Elphin ef), y mae yn berffaitli amlwg, ond i'r deillion, ei fod yn ffynu i raddau poenus y dyddiau hyn; ac.y mae yn llawn mor eglur mai y cynghorau sirol, ynghyda'u pwyllgorau addys-g, y capeli, a sgriw meistriaid Ymneillduol ar v gwasan- aeth-ddynion ac ar eu dibyniaid, sydd tu cefn iddo: nid af mor bell ag enwi y "tri chythraul cynorthwyol" i'r galluoedd gormeeol hyn! Ond son am ryddid, yn wir! Pa ryddid y mae dadgyssylltwyr am gael nad ydyw yn barod yn eu inedd.ant? Gailaiit gre- fvdda neu beidio, yn y manau y mynont, heb i neb eu cvthryblu o gwbl; gallant gyrhaedd unrhyw safle neu swydd, mewn masnach, busnes, gwleidyddiaeth, neu addysg. Gwir fod ambell i gylch perthynol i'r Eglwys nas gallant ei lenwi; ond nid ar yr Eglwys y mae'r bai. Y mae llawer cylch perthynol i'r capeli nas gall, ac na fyn, Eglwyswyr, eu cyrhaedd; ond y mae pob peth cyfreithlawn a rhesymol yn rhydd iddynt. Mac yr hyn a ddywed Elphin eto yn ber- ffaith wir:—"Yr ydym, erbyn hyn, wedi dod i fwyn- hau perffaith ryddid crefyddol a gwleidyddol." Beth vn fwv svdd eicieu? Pe y torrid y cyssylltiad rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaeth yforu, ni thynid yr Hen Eglwys i efcl sect, ac ni agorid drws yr Eglwys yn j lletach i'r pregethwyr Ymneillduol, ac ni cheid gronyn mwy o ryddid. Pa atebiad ddylid roddi i'r hyn a liona y dad- gyssylltwyr, set mai niwed i'r Eglwys ei hun ydyw yr undeb a gondemniant, yn gystal a meddianiad eiddo daearol fel gwaddoliad? A beth am yr hyn a ddvwedant, niai eu hamcan ydyw rhyddhau yr Eg- lwys o lvffetheirlau peryglus, ei llesoli, a pheri iddi I lwyddo yn well Pan yr ymryddhant oddiwrtli eu cyfeillion gau-grefyddol a gwrth-grefyddol, a phan y rhoddant i fyny bob gwaddoliad ac eiddo perthynol i'w capeli, a phan y defnyddiant eiriau mwy cariad- lawn ac ymadroddion mwy gwir:oneddol am yr Eg- lwys, ei hesgobion, a'i hoffeiriaid,—yna byddwn yn fwy tueddol i'w credu. Y mae geiriau Dr. Clifford am yr Eglwys, a adroddwyd yng nghyfarfod Cym- deithas Rhyddhad Crefydd oddeutu Mai laf yn Llundain, yn rhv isel a dirmygedig i'w dyfynu; ond y mae'n fwy na thebyg na chwyd neb o'r Ymneill- dmvyr lais i'w condemnio.—(O'r "Geninen," Cylch- grawn Cenedlaethol: Caernarfon). -v
YR EGLWYSA'R ADFYWlAD CENEDLAETHOL…
YR EGLWYSA'R ADFYWlAD CENEDL- AETHOL i 1 '0" Credaf mai drwy, yr Eglwys y dyrchefi Cymru. "Yr Eglwys a wnaeth. Camrau canrifoedd baban- dod Cymru, Haw eu mam a'u Iiywiodd. Esgob yw ei nawddsant; a gwaith Egiwysig a'i nawddsanteidd- iodd. Y Llan a'i lleolodd." Enwau roddodd yr Eglwys yw naw o bob deg o enwau ei lleoedd a'i hardaloedd hi." Meibion yr Eglwys yw mawrion ei hanes; a thrwyth Eglwysig yw ei thraddodiadau. Crafer Rwsiad, ao o dan y croen ceir y Tartar; crafer Cymro, ac o dan risgl Ymneillduaeth ceir rhiddyi, Eglwyswr; y "pader" yw ei weddi, a dyddiau'r Saint yw ei dymmorau." Yr Eglwys all wneyd yn y dyfodol. Geilw bywiog- rwydd y meddwl Cymreig am faes llydan i. chwareu yntido. Teimlir ar hyn o bryd fod hen ganoifuriau gwahaniaethau a daiiadau cyfyng ac uuochrog yn ihoddi ffordd dan bwys yr adlam ac yn ymddattod o tlaen cynnydd, addysg ao eangach syniadaelh. Yn llaw yr Eglwys hefyd y mae'r dyfodol, obiegid o'i mhewn hi y gall egwyddorion a chroes ddyianwadau bywyd gyuweithredu. "Dywed with genedl o gongl- au mai cylch yw perffeithrwydd." Yn "lie cadw gwa- hanoJ. elfenau bywyd i gydweithio, cyjdbwyao a cliymmedroii y naill y ilall, ysgara a neillduoJa ym- ranniadau hwy. Dengys cydmariaeth hyn. Yn y corph dmeeig ceir dwy elfen wrthwynebol: y geid- wadol, yr hon a fawryga y gorphenol; a'r ddiwyg- iadol,yr hon a fyn newid a gwella pob peth. Pe rhennid y deyrnas yn ddwy dalaeth a dodi y Ceidwadwyr oil yn un a'r Diwygwyr oil yn y llall, pa beth fyddai y canlyniad? oerai y rhewai rhan y Ceidwadwyr-ni fynent newid un peth. Ai rhan- barth y Diwygwyr, ar y llaw arall, yn deikhion: ni cheid gorphwys ar newid,—newidient bobpeth. Eithr am fod y ddwy elfen wrthwynebol hyn yn gweithio mewn cydbwysedd mewn un corph svmmudwn yn miacll yn araf ond sicr, a saif y deyrnas hon ar y blaen i deyrnasoedd y byd mewn rhyddid a gwar- eiddiad. Gwrthweithiad a mantoliad croes elfenau ydyw bywyd. Felly gyda bywyd crefyddol Cymru. Cynryotliiola ypedwar enwad bedair elfen neu uodwedd feddyliol ollbwyeig: ac ond cael chwareu teg, atdvna pob un y rhai o gyffelyb duedd mewn ardal. Felly cawn yr egwyddorion hyn, yn lie cyd- weithredu a chymmedroli gweithrediad y naill y Ilall o fcv.'n un cylch, yn rhedeg i eithafion mewn cylch- oedd gwahancdig. Yn yr Eglwys ceir y cyfan mewn cydbwysedd. "Gwirionedd arbenig pob enwad-i geisio pa un yr aeth aEan-lw ganfod oddi fewn: pcnllywodraeth Duw i'r Etholwr; cyfrifoldeb dyn i'r Arminiwr; cymdeithas bersonol i'r Anni- bynwr; a phwysigrwydd ordeiniadau i'r Bedydd- iwr." Unrhywiaeth mewn anghyttundeb y sydd: amrywiaeth mewn undeb y sydd i fod. Cael yr elfenau a'r egwyddorion hyn i weithio ar y genedl mewn un corph a sicrha gyfodiad Cymry i froydd liwyddiant. Mewn Eglwysyddiaeth y mae undeb: mewn undeb y mae nerth. Gan hyny, po fwyaf fyddo dylanwad yr Eglwys yn y wlad, uwchaf a chryfaf fydd y cymmeriad cenedlaethol. Y ffordd, yr unig ffordd, yn ein cred ni, i godi'r hen wlad yw drwy offervnoliaeth yr hen Eglwys.' » Gomedd amser i ni sylwi ar y llwybrau ymarferol. Boddlonwn ar osod o'ch blaen bedwar cyfarwyddyd. (1) Meithriner y nodweddion Cvmreig yn gvffre- dinol: gadawer i'r eymrvt-riad rydd ddadblvgu. (2) Beth am yr iaith? "Faint gymmerweh am ugain mynyd o a.raeth ar rinweddau'r ganwyll, ebe fy nhad wrth Robyn Ddu. "Swllt." A clmed yr araeth. "Faint am ugain mynyd ar ei drygau?" "Swllt." A chaed yr araeth yr un mor lithrig. Ai mantais ai ynte anfantais yw parhad yr laith" Pob un o'r ddau. Pa un fwyaf? ceisied y cywrain. Ond i'r Eglwys cyngor Ceiriog yw y rheol, Llewelyn bach, tyr'd yma, Ac ar fy neulin dysga laith dy fam yn gyntaf un, Ac wcdyn iaith Victoria, Ac os bydd neb yn gofyn P'run well gen' ti, fy mhlentyn, Pa un ai'r Saesneg ai'r Gymraeg? D'wed dithau'r ddwy, Llewelyn. Tra y pery—a pharhaed hyd fyth—y ffordd gyntaf at galon y Cymro, gofaled yr Eglwys fod ei gweinidog- ion yn wyr grymmus ynddi. (3) Gydag arferion a moddion cofier nad yw vr hyn a Ivvydda yn Lloegr yn rhwyin o lwvddo gyda'r (.'ymry. Yr ysbryd sydd fawr, a chymmwyser y corph. Mae dyn yn fwy na moddion yr Eglwys yn fwy na'i dulliau. (4) Astudier y nodweddion a'r teithi neilltuol a osodant arbenigrwydd arnom, fel ag i allu arlwvo gwleddoedd yr Eglwys yn fwyd blasus o'r fath a gar calon y genedl: ac yn ngholeg nawddsant Cymru meddir cvfleusderau i astudio hyn nas ceir yn unman arall yn y wlad. Ac o'r coleg hwn, gan llyny. aed allan, fel o hen golegau Dewi a Chadfan gynt. do gwedi to o wyr a'u bywyd yn rhwym wrth gadwyn dyled.swydd driphlyg cariad at Dduw. anwylder at eu Heglwys. a serch at eu gilydd.-(Y Canon R. Camber-Williams, yn "Y Geninen," prif gyhoeddiad v srenedl). -=--=-=--c_
Advertising
I ORIENTAL TONIG ROY A INVIGOILATING, REFRESHING.
TROS Y MYNYDD
TROS Y MYNYDD Yn fore ar Fedi'r chweched yr own a ngwyneb ar Lanwrtyd. Wedi clywed, yn ddiweddar, gymaint son gan foys Tregaron, am y symudiad i neud ffordd dyrnpeg o'r dre hono i Abergwesin teimlwn awydd i gael golwg ami unwaith wedi'n, cyn i "rodd dadblygiad" yr ugeinfed. ganrif gydio yn ei gwar. <> Mae dros ddeng mlynedd ar hugain wedi mynd heibio er pan fuais drosti o'r blaen, ar gefen Spin net y Pant. Siwrne ddifvr oedd hono. Gwyddai fy nghyd-deithiwr pa un o'r ddau anifail oedd es- mwythaf i dcithio arno. Ces i y Ilall. Nid oeddwn gynefin a brochcau, a bu fy nghrwper, gan nad beth am eiddo Spinnet druan, yn ddolurus am ddiwrnod- au. Os bu gwybodaeth brofiadol yr hen bobol yn ddigon i neud tramwyfa i geffyl a char, oes bosib na all peirianaeth fedrus p dyddiau hyn neud ffordd i foto bramllyd drwg ei sawr. 'Rwy'n deall fod dou wedi mynd drosti fel y mae. Yr oedd yn ddiwrnod Marchnad Fisol yn Nhre- garon .I. ar finion Y Brenig a'i diddig don." s dwedai "loan Mynyw, yr hwn fu y prif offeryn i gychwyn y faffchnad lewyrchus hon, ac oddiar hyny, mae wedi mynd yn ei phwysau yn ffer, heb fowr help oddiwrth Bwyllgor na Chynghor. Pe bai 'gwron addoliaeth yn un o erthyglau cyffes ffydd y ddwy Guild lewyrchus sy yn Nhregaron, byddent wedi bwrw'i penau nghyd i roi tipyn o "gilt" ar goffadwriaeth y gweiedydd craff a'r bardd coeth-John Lewis. Rhodder 'nod clust' ar ran o doll y 'ca' ffair' bob mi¡; i'ch helpu. Cwrddais, vmhlith ereill, a Mr. Edwards, Nant- stalwen. Ces addewid am "lift," a chais serchog i arm yno faint fynwn a mynd ymlaen am Lan- wrtyd wedin. Yr oedd ef a Mrs. Edwards a rhan o'r teulu yn aros tros dranoeth i fod yn bresenol ym mhriodas Dr. James y Cei a Miss Nelly, merch Dr. a Mrs. Lloyd, Llvseinon. Er wedi priodi ni newidia hi ei henw—"Nelly'r Doctor" fydd hi eto, Yr oedd Die yn lied ysprydol ond pan ddeallais fod y gyrrwr dan ddysgeidiaeth "H.P." yn Aber- ystwyth, cilioedd pob amheuon am ein diogelwch. Mantais fawr wrth deithio ffordd ddieithr yw cael cwmni fo 'n gwybod am y wlad eir drwyddi. 'Roedd Jack yn "expert." Gwyddai enwau'r lle- oedd, a'r traddodiadau ynglyn a hwy. Am dri o'r gloch. yr oedd v mab—Jack—a'r cer- byd ar y scwar. Cyn starto tynwyd hat i Henry Richards, y gweinidog Annibynol, Apostol Hedd- wch, ac amddiffynydd gonest ei genedl a'i wlad. Diwedda ei gyfres lythyrau i'r "Morning Star" -(1-866) fel hyn,- "I say again Trech gwlad nac Arglwydd." "I love that old land that gave me birth, hallowed to me by so many tender and sacred memories, the home of my childhood's joys and the place of my father's sepulchres. May God bless it and make its children virtuous prosperous and happy." Temtir ninau ar ddiwedd 1910, i roi tone ar- "Ni awn, ni awn, tan ganu i'r lan Cawn fuddugoliaeth yn y man." Cyn gweld ystyr a dynodia,nt enwau lieoedd rhaid cael golwg arnynt a'u cylchynion. Testyn ysgrif ddyddoroi fyddai Gwreidd-au geiriau cnwau lieoedd o Dregaron i Lanwrtyd. Mae'r enwau ar y wYllcb yn ddyddoroi. Gyda rhan Jiosoca ni wnaf ond ei henwi wrth basio. Wrth gpchwyn, cofiwu am Borth, y Ffynon gan- edig o honno Twm Shon Catti "ddireidus a phranc- iog." Yn y man dyma ni ym Mhwll Pebyll ac ya gadael Ysgoldy Rhiwdyweli ar y dde. Yn union awn hebio Llwyngarn enwog yn Nrama "Ceffyl Shams," Cwmni Ysgol Sir Dregaron. Gwelwn Gors Neuadd. Ar dyddyn Cwmbcrwyn, yn y cae wrth y ty yr oedd coben felen rywiog, a. thipyn o "agility" yn perthyn iddi, eiddo W. H. Jones, Pentrepadarn, yr hwn syn rhedeg y ffarm, nawr. Daeth tri thrawiad Edward Rhisiarc i'm cof, er nad wirionedd ar y pryd. "Mae'n bwrw yng Nghwm Berwyn, a'r cysgod yn estyn, Gwna heno fy mwthyn yn derfyn dy daith; Cei fara a chawl erfin iacliusol a chosyn, A menyn o'r enwyn ar unwaith." Croeswyd Nant yr Arian. Mae eisieu pont ar hon eto. PlIWa y goddef "gwyr y mynydd" y fath esgeulusdod Tebyg fod llawer "cynyg'' wedi neud am dani ac wedi mogu dan y ddwy garreg ddala sy ar ffordd g.welliantau Undeb Caron. Yr hen ystryw yw, taflu'r- peth iÎ bwyllgor arbenig-a dyna ddiwedd arno. Fwyned a tljyfadwy yw',r tywydd fel mae llwybrau defaid Craig Pantsiri yn las. Ar y 'chwith dyco glawdd ffin gerrig sychion gododd Itan Rhidiol. Pwy gymerai'r ffwdan nawr yn oes frysiog y 'wire' bigog. Mae'n debyg fod Canewydd wedi mynd i bwll, a'r ty newydd mewn mant arall mwy cyfleus, ac yn mynd dan yr enw tarawiadol- Diffwys. "Camau a welai, a diffwys, a garw amddyfrwys." 0! dyma ni dros bont newydd ar y Berwyn!! ac i fyny Rhiw Cae Gwter nea dod i Fylchau'r Llyn ar dorrad dwr y Teifi a'r Towi. Dacw'r Llyn lie bu Bradley "mewn ffwdjan anghyffredin." Yn nesaf cawn ein hunain ar ben Esgair Ffrwd, ac yn gwynebu Esgair Gelli, a Chwm Camddwr rhwng y ddwy. Wrth ddynesu at yr afon holais am Soar, a chyda hyny dyma'r driver yn adrodd pedair llinell "Cern- goch" pan ar ei ffordd o Blaen Twrch i Aber C we sin "Ar lan yr afon Camddwr Mae temel i'n lachawdwr; Pwy bynag ddaw a thros fath dir, Mae'n brawf o wir addolwr." Ar y dde safai'r Ffrwd, wedi cael yr enw oddiwrth y Niagara (mewn manarlun) sy dipyn nes i'r lan yng ngwely'r afon. Erbyn hyn mae to haiarn crychedig yr oes fetelaidd hon yn "byw ar gefen" hen do brwyn taclus roddwyd arno gan do ar ol to o'r tadau, ac Mae"r hen dy a'i dormer window Yn y ffafihwn unwaith eto. Un o weheiyth Morgan Davies, Brynglas, yw yr hen wraig sy'n bvw yno. Dywedir fod ganddi lawer o rheiny sy'n 'prynu moch Pantyblawd,' a'i bod yn barod bob amser i roi basned o lath fel v daeth o dethau yr hen wartheg Cvmreig orweddant ar ga' dan ty. Cwymp a chodiad yw y daith o hyd, eto ni flinwn ar y golvgfeydd. Dywed traddodiad fod Adda, bob tro, pan ar un o'r trumiau ucha yma, yn tvnu ei hat i'r "Hwn mae gorddyfnderau vddaear yn ei law ac uchelderau y mynydd|>edd yn eiddo." Dacw, Maesglas, hen gartre John a Martha. Bu John yn 'fugail da' i'r hen Jones, Cilnill a Nant- stalwen, am flynyddau lawer Wele ni o'r diwedd tros y Tryfal (triangle) a'r .gwd (a jet) yn gyferyd i ni, dau air nodweddus ddigon. Dyma'r ddisgynfa waetha eto. Gadewais y cerbvd i Die a Jack. Croesais "0 Sir i Sir" ar gam Lewayn Du rvw dair liath yn nes i'r nef- oedd na gwyneb y pwll diwaelod (allwn feddwl) oedd o dana i. Yr oedd y saith 110 graenus, cymysgryw o benwyn- iaid Henffordd a Chasfell Martin, yn dweyd ar unwaith ein bod ar y ffin. 'Roedd plygiad y berth hefyd ar gynllun Sir Frycheiniog. Yr oedd yn dochreu nosi nawr. Cyn mynd i'r ty gofynais am boints y cwmpas. Dyna'r dwyrain, a Rhiw y Porthmvu a Ffynon Wen rhvngon ni ag e," "I'r gogledd mae Carreg y Fran. a dyna. Esgergerwvn i'r gorllewin a chefn isa Ddolgoch i'r de." Mac i Nanrstaiwen ei bedwar gwynt, ond nid dan yr un enw feallai-De, Gogledd, Lloeger a Silo Berteifi. Erbyn hyn yr oedd Jim, y mab, Daf- ydd Lloyd y gweithiwr a G 1 y gwas wedi dywad o gynhafa gwair, nid y cwta chwaith, ond hesgen doreithus gwastadedd Pen-y-Graig. Mae Nant-v-Stalwyn yn enw cyfarwydd i ni er's blynvddau, a theimlvfrn yn gartrefol yno. Yr oedd yr hen deulu yn enwoer am ei lettygarweh. Yn hyn nid yw wedi stewid. Pob un ar ei eitha i'ch gneud yn gysurus. Bu 'cadw mis' hen ffashwn, pan ymfoddlonai yr hen genadon ar fwydres iachus a s,vml y ford fach, a helnu eu hunain o 'faco'r achos' oedd ar y manplis, yn foddion i t ddysgu dwy wers bwysig i Gymru Fu, sef lletvgarwch a pharchedigaeth. Mae 'Mis' Nantsta'wen o gyhyd a'r flwvddyn, ac nid yw gyfyngedig i'r rhai sy a'u 'cyhocddiad' yn Soar chwaith. Wedi Jlynd i'r ty. gwelwn fod vno ddwy ferch ieuainc nad oeddvnt o'r teulu—Misses Jones ac Evans o Dregaron—wedi dod i newid a'r. Aeth Ellen v forwyn a hwythau ar fyrder i neud 'paned de i ni.' "Hirbryd mawrhyd" medd vr hen ddiareb. Cadwvd hwy 'i fvnd' yn ddiwyd amser hir. Mae Ellen' yn forwyn dda, ddiwyd, ddyfal, ac wedi ennill ei nhUvv a'i nhar blancedi ers blynvddau. ) Un o hen ardal Llangeitho ydyw. Mae son am yi forwvn vn dwyn nr go.stori glywsom am forwyn arall oedd yn ti,eulio ei blwvddyn gynta vn un o ffermvdd anghysbell y mynyd. Un o blant v wlad oedd Viithau. ae yr oedd bron torri ei chalon gan hiraeth. Daeth Calan Mai. a hithau o hvd am fvnd "i roi tro" ¡'w' hen cartre. Nid oedd wedi gweld neb na dim ond nobol v ty a mvnvdd er pan aeth yno. Yr oedd mewn addewid cael mynd arrt rlm. ar ol y cnaif. Daetb yr amser hyny. Yr oedd v dvwvdd gwlyb, ac vn debvEr o beri gohirio yr oruehwvilaeth hono. "Dere di. Mari fach," ebe'r feistres, "feallai claw hi etc. Rhaid i ti weddio bob nos am dvwvdd sveh yr wvthnos nesa. i ni !!a'l cneifo. a chwedi'n mi erei fvnd." Tranoeth. p-ofvnai y feistres—"Fnaist ti'n rrweddio neithw Mari?" "Do'n wir miVtres fach. am amser, ond ffaeles yn Ian a liela Fe ddyall ble'r own i." (I'w barhau.)
Advertising
For Value in HOUSEHOLD FURNITURE of every description, go to 1 I WILLlIAM THOMAS, Ironmonger & House Furnisher CARMARTHEN. 'if WI——■ nmsimm y jpiBBB a »'v: INSPEOTION CCRDIALLY" INVITED.
Y MILFLWYDDiANT
Y MILFLWYDDiANT (GAN JOHN JONES). Dywedir yn Llyfr y Datguddiad y rhwymir 'yr hen earph, sef diafol a satan, am dros fil o flynydd oedd rhyw amser yn y dyfodol, ac fel rheol cyfeirir at y cyfnod hwn fel y "mil blynyduoedd" neu "rwymiad satan." Yn bresenol nid oes a fynom yn mhenawd neu destyn yr ysgrif hon a'r hyn a ddy- wedir am dano yn y Beibl, sef rhwymiad rhyw un am fil o flynyddoedd; ond cyfeiriwn at dymor arall pa un sydd. ar wawrio, ac i ryddhau, nid rhwymo neb, coher, ond rhyddhau lluoedd mawrion i gyf- lawni yn hyn a fynant. Bydd hwn yn amser nrysur iawn, pawb yn mwynhau eu hunain ac ymddwyn fel trigolion teilwng o ysgolion di-Feibl ein gwlad. Fel y dywedasom o'r blaen, yr ydym ni, y Cymry, yn hoff iawn o waeddi a chrochlefam arn ryddid, ac er y mwynhawn hvy o ryddid na thrigolion un wlad arall eto vr un yw ein cri a'n can. Yn ol rhai newyddiaduron cawn ar ddeall y mwynha y Cymry lawn ryddid, pen-rhvddid neu y milflwyddiant y cyfeiriwn at pan sylweddolwn Ym- reolaeth neu "Home Rule" yn Nghymru. Dywed- odd Mr. Lloyd George yn ddiweddar yn uri o'i areithiau, gyda mawr bwyslais, y bwriadai y LJyw- odraeth i basio, mor fuan ag oedd yn bosibl, Ym- reolaeth i'r Iwerddon, Ysgotland, Cymru, ac hefyd i Loegr, pa, beth bynag a feddvlir wrth "Home Rule" i Loegr. Pan ddaw Cymru i feddiant o Ynireolaeth bydd yn ddiwrnod i'w gofio, ac hefyd bydd yn ddiwrnod o ddiolchgarwch cyffr-edinol gan y ere- fyddwyr politicaidd. Bydd yn ddiamheu yn ddiwrnod o fawr "blygu" mewn ymostyngiad i Bab- vddion yr Ynys Werdd, am ii-ia I trwyddynt hwy yr etifedda Gwalia y fath etifcddiaeth a hon. Tebyg na fydd un Ymreolaeth yn ddigon i'r Cymry, ond gofynant am ddwy; un i'r Gogledd a'r Ilall i'r Deheu er mwyn lliniaru ychydig ar yr eiddigedd a fodola rhwng y rwan a'r 'nawr neu y Robin a'r Hwntw. Ac o'r sencddau dysgedig hyn y trosglwyddir i lawr natur breintiau ymreoiaeth i'r gwahanol s'roedd, plwyfi, a phentrefi er galluogi pob dyn, dynes, a phlentyn i ddyfod yn llawn "home ruler" ar ei aelwyd ei hun. Os daw, neu os sylweddolir hyn, Millenium cynnwyefawr iawn i'r Cymry fel cenedl fydd. Cyfarfyddasom yn Mhencader ychydig ddyddiau yn ol a chyfaill, yr hwn sydd gy- farwydd iawn a gwahanol synuidiadau a gweithrediadau trigolion siroedd y De. Dv- wedai fod addewid Mr. Lloyd George o "Home Rule" i Gymru wedi effeithio yn ddwfn iawn ar drigolion Aberystwyth, Aberaeron, Ceinewydd, a lleoedd ereill. Golwg wyllt, meddai, oedd ar y rhan fwyaf o honynt. Edrychent fel glowyr ar fin cychwyn "streic," neu Spaniards yn dysgwyl daear- gryn, a gwenent ar eu gilydd gyda meddyliau nas gallent eu hesbonio i'w gilydd, na'u deall yn iawn eu hunain. Dymunai rhai o bleidwyr Mr. Vaughan Davies i wybod pa un ai gyda'r tren, neu ynte mewn Hong dros y mor y deuai Ymreolaeth i Gymru, ac ofnent, os dros y mor, y glaniai gyda'r Maure- tania yn Abergwaun yn lie Aberaeron neu Aber- ystwyth. Nis gellir amheu nad y newydd hwn yw prif destyn meddwl, darllen, a inyfyrio y fyntai Radicalaidd, yn enwedig yn Ngheredigion y dyddiau hyn. Edrych llawer iawn o honynt yn y blaen am swyddi esmwyth a chyflogau uchd pan ddechreua milflwyddiant yr Ymreolaeth, a breu- ddydiant fod dyddiau galor o gofid ar gael eu cyfrif am y tro diweddaf, ac mai dyddiau y dyfodol fydd- ent ddyddiau y "satin" a'r sidan, yn lie hen gyfnod y "rib" a'r "moleskin." Gwyddom fel ffaith am ddynion, pa rai a gredent dair blynedd yn ol pan gymerai y cyfnewidiad hwn le, a hyny heb fawr oedi, y byddent hwy eu hunoin yn ymwledda ar oreuon gwlad, pan fyddai ereill yn oeisio cysuron bywyd ar feusydd y maidd a'r llaeth enwyn. Gwyddom hefyd am ddynion pa rai a hollol j gredent ychydig flynyddau yn ol y byddent heddyw mewn meddiont o'u rhan o'r arion a ddysgwylient oddi wrth ddadwoddoliad yr Eglwys; a thebyg iawn fod y deiliion hyn hyd heddyw yn yr un tyvvyllwch. Dyma effaith nregethau y pregethwr politicaid, a dyma ffrwyth "crefydda" y "fflash" ddiwygiadau;, ond sicrheir ni y gwastadheir pob anwastadrwydd pan gyrhacdda "Home Rule" IBniau hen wlad ein tadau. Prif gwyn y crefyddvvyr politicaidd ddeg ar hugain a deugain mlynedd yn ol oedd fod Pabydd- iaeth yn enill tir yn ein gwlad. Gwneíd y mater hwn yn un, os nad y blaenaf, mewn etholiadau. Derbvniai y svlw penaf yn y misol a'r blynyddol gynulliadau. Gwridai y pregethwyr a'r blaenorwyr eu hwvnebau i borphoraidd liw gwisgoedd Cardinal- 'iaid Rhufain yn eu gwrthwvniad i bawb a nhob peth o arogl Rhufeinig. Credent y huasai yn well i Gymru gyfan i suddo filltiroedd lawer islaw Cantre'r Gwaelod na gweled un o'i thrigolion yn gwenu ar y Babaeth. Credent, meddent hwy, mai ffordd n^u fvnogbost i ddystrvw oedd credo grefyddol John Redmond a'i cyfeillion. Ond erbyn hyn y mae yr ""egwyddorion" wedi eu newid. a'r al-ff.vhop(ldiaclau wedi eu hail argyhooddi. a'r "crefvddwyr" enwog wedi dyfod yn ddauwvnebog. Heddyw hefvd gwel- wn yr olvgfa ryfedd o William O'Brien. Tim Healv. Keir Hardie. a'r parchedigion politicaidd vn Nghymru yn gorymdeithjo mewn mawr hwvl fraieh mewn braich er evnorthwvo dwvn oddiamgylrh Ym- reo'aeth a. gwaddoliad i'r Iwerddon, "Homo Rule" i Gwalia/ ac y«peiWad yr hen ETIWVS Bry<iric. Os rpolaeth a gwaddoliad i'r Iwerddon, "Home Rule" i Gwalia, ac y«peiWad yr hen ETIWVS Bryd-iyig. Os tyn rhyw un ddarlun o'r olygfo hon, priodol iown fyddai ei grogi uwch ben pwlpudau politicaidd Hermonau a Hebronau ein gwlad. Pan sylweddolir yr uchod bydd "gwlad y gan" wedi cychwyn ar ei "mil blynyddoedci." Nid oes lie i'r ddau benniii y tro hwn.
CYNGHOR DGSBARTH GWLEDIG CASTELL-NEWYDD-EMLYN.
CYNGHOR DGSBARTH GWLEDIG CASTELL- NEWYDD-EMLYN. At Olygvdd y JOURNAL. Syr,—Byddaf yn ddiolchgar i chwi am ychydig ofod unwaith yn yehwaneg mewn cyssylltiad a gweithwyr y ffyrdd. Mynega Mr. "Torwr Ceryg" yn ei lith ddiweddaf fod gwyr y ffyrdd yn gorfod dwyn pwys, gofal, a llafur mawr ar ffyrdd y wlad ar bob marh o hin—mewn tywydd teg a drycin. Mae hyn yn anwiredd noeth; nid oes raid iddynt fod allan ar bob math o dywydd anffafrio!, er eft bod yn gwneyd hyny i raddau helaeth gerllaw gwrych- oedd cysgodol a ffetanau ar eu gwareu er enill 2s. 8c. y dyd. Byddai yn elw i'r trethdalwyr pe byddent yn aros yn eu tai ar y cyfryw dywydd, oddieithr eithriadau. Bydded iddynt edryeh ar y morgrugyn yn casglu yn yr haf erbyn v gauaf, soiri ¡:, OJ 0.- 'J maen a gweithwyr amaethyddol. Nid ydyw y dos- parthiadau hyn yn gwcithio allan mewn tywydd an- ty ffafriol, nac yn derfcyn tal, wrth reswm. Y maent wedi paratoi yn yr haf, etc. Nid ydwyf wedi cyfaddef fy mod wedi dywedyd anwircdd; ond os anwiredd oedd, eiddo un o honoch chwi; gweithwyr y ffyrdd, ydoedd pan y mynego yn ddl -oii cvhoeddus a ch roew nad ydoedd ef wedi arwyddo y ddeiseb yn gofyn am godiad. Nid ydwyf yn gailu deal] beth mae :\Ir.. 'Tonv!' Ceryg" yn feddwl wrth ofyn a ddarfu i mi weled un o'r gweithwvr a menyg am ei ddwylaw a chwip yn ei law? naddo, bid siwr; nid gwaith dyn a menyg ydydw tori ceryg, na defnyddio chwip, cr ei bod yn debyg fod chwip yn y gorphenol yn cael ei" defnyddio at slafiaid Deheubarth America ac Africa; ond Mr. "Torwr Ceryg," gwelais amryw o honoch droion a'ch dwylaw yn eich llogellau ar dywydd oer. Yr ydych wedi mynegu am ryw amacrhwr flvnyddoedd yn ol wedi dangos ei elyn- iaeth i'r dyn sydd o dan ci faich ar y ffordd. Pwy ydyw yr amacthwr hwnw? Na anelwch eich saethau tuag at neb heb cich bod yn sicr at bvvy. Am danaf fy hun, yr ydwyf yn amaethwr ar raddfa Led helaeth wedi bod, a cyn bresenol yn talu yr hur uwchaf ag sydd yn cael ei roddi yn y gymydogaeth, heb achwyn dim, ac y mae yr un gweithwyr wedi bod gydaf am dros 30 mlynedd, heb yr un gair croes, ac ni chedwes yn ol un geiniog oddiarnynt pan oeddent mewn afiechyd. Felly taflwch eich sacthau nwydwyllt at y sawl ag sydd yn cuog o'r cyhuddiadau, a pheidiwch a siarad trwy niwl mor drwehus. Nid vdwyf chwaith yn eich deall pan yn mynegu am swyddogion breis- ion. Pa le y mac y cyfryw, a phwyd vdynt? Tebyg cieh bod yn hollol anwybodus o'r amaethwr hwn, onide buasech yn treio annelu yn fwy cywir o lawer nag ydych. Gwir fod gweithwyr ffyrdd Cynghor Dosbarth Gwledig Llandyssul i gael yr un hur a chwithau, sef 2s. Sc. y dydd, o dydd Calan allan.. Os teg a rhesymol i chwi i gael 3s. y dydd, teg a rhesymol ydyw iddynt hwy hefyd; eto cyfaddefaf fod rhai o we.thwvr y ffyrdd yn wir deilwng o gad 3s. y dydd pan nad ydyw ereill o honynt yn deilwng o gael 2. 6d. y dydd. Mynych iawn y cawn y mwyaf ei stwr am godiad yn ei gyflog y liciaf o lawer o weithiwr, ac y mae amryw o honynt vn perthyn yn agos iawn i r "striKers" a "rioters" sir Forganwg, v pe byddant yn gallu "mentro,' pan v mae mwyafrif mawr o'r bobl mwyaf gweithgar, eobr a diwyd yn taer erfyn am gael rhyddid i weithio am y prisoedd arf-erol.- I Dywed Mr. "Torwr Ceryg" ar un llaw eu bod fel gweithwyr yn ufudhau i'r meistriaid, ac ar y llaw arall yn eu galw yn rhai creulawn, ac heb ronyn o synwyr.Mae y mwyafrif o'r Cynghor wedi bxllu i fod y cais am godiad yn annlieg, ac felly yn unol a barn Mr. "Torwr Ceryg," nid ces synwyr yn eu penau. Da chwi, neidiweh defnyddio iaith mor sathredig tuag at foneddigion y Cynghor Dos- barth. Y mae ganddynt lnvy eu meddyliau a'u teimladau chwithau; felly, cofiweh nad ydyw brawddegau isehvael o'r fath yn gwneyd yr un lies i chwi yn bersonol nac ychwaith i achos y gweirhwyr yn gyffredinol. Pa un ai teg neu <trtnheg, rhesymol neu afresymol ydyw y cais, peidiweh a honi eich an- ffaeledigrwydd ar yr achos. Y mae gan ereill eu barn cystal a chwithau, ac o bosibl na ellir eich boddloni heb yr hur uwchaf a'r gwaith lleiaf; felly na. farnoch fel iia'ch bernir. Wrth eu ffrwythau neu eu gweithredoedd yr adnabyddir pawb.—Yr eiddoeh. etc., f
Advertising
1 ASK for and GET ARROW Candles in Sealed Cartons. Most Stores s t o c k—all Stores can readily obtain 1 them. EXTRA quality trial box, 2d. CRYSTAL quality large box, 7 id. 2 SILVER quality self-fitting, 4id. & 6|d. 2 If .You have any difficulty please write CHRISTR. THOMAS & BROS., Ltd., Bristol
; CYFARCHIAD
CYFARCHIAD A ysgrifenwyd yn "Album" Miss Lizzie Davies, 35, Charles-street, Tonypandy, Gorphenaf 8fed, 1909 Ffrostia bardd yngrvrn ei awen Sain yw vniffrost adar man, Ond Miss Davies all ymffrostio Yn hvderus yngrvm can; Boed ei bvwyd mewn cerddoriaeth, I. Ar ei hyd yn gan fuddugol, Gan obeithio gwna hi enill, Ar y ilwyfan cenedlaethol. Nanternis. AHONFA. LLYN Y FAN. The following appeared in book form under the title of "Storiau Cymru," by the late Watcyn Wyn (published by Messrs. Hughes and Son, Wrexham):- A glvwsoch chwi stori Llyn v Fan, A hanes Merch v Llvn, I wyneb y dwr yn d'od i'r Ian I swyno Mab y Bryn? 'Roedd bachgen o fugail vn v fro Yn byw gerllaw y graig, A gw elodd Ferch y Llvn rvw dro, A cheisiodd ei chael yn wraig Yr oedd y ladi wen mor lan Fel y swynodd ei galon ef, A rhedodd y bachgen a'i fron vn dan Yn union tua thref. Dywedodd yr hanes wrth ei fam Beth welodd wrth droed v graig, A thaer ymbiliodd wrthi am Ei helpu i'w chael yn wraig. Fe wyddai ei fam vn ddigon da Betli ydoedd dolur serch, A dywedodd yn union—"Wei, mi wna Dy helpu i gael y ferch." Pan ddaeth v bachgen v drvdedd waith I'r golwg dros ael y bryn. 'Roedd y tad a dwy o ferched glan Yn ei aros wrth y llyn. Dywedodd y bachgen wrth v tad— 'Gai fi dy ferch yn wraig"i mi?" Dyvredodd yntau, "Cei, fy mab, Os gwyddost pa un yw hi." Mor lan eu gwedd, mor deg eu pryd, Mor debyg oedd merched v llyn, Fel nad oedd bachgen o fewn y byd' Wahaniaethai'r chwiorydd hyn. I gwrdd a phob rhyw gyfyng awr, Parod yw serch erioed, Pan oedd y bachgen mewn penbleth mawr, Ysgydwodd ei gariad ei throed. Roedd dydd o orfoledd yn y Cwm A chwcrthin yn Nghraig y Llyn, Ac nid ocdd drwv'r ardal un teulu llwm Pan briodvvvd y ddeuddyn hvn. i3u Merch v Llyn a Mab y Grain- iyw am flynyddau maith, ° Mor liawen a dedwydd gwr a gwraig 7 A wcithiodd ddiwrnod o waith ° Llwyddodd eu defaid, a llwyddodd eu da., A chnydiodd eu tyddyn tir, Cynyddodd eu cyfoeth o ha' i ha' Yn syndod, a dweyd y gwir. Ni fu daueriocd yn y bvd Yn caru fel carent hwy, Tri i'V(ldyrI at flwy(ldytl -vn gwnevd o hyd Iddynt garu eu gilydd yn fwy. Bendithiwyd y wlad a'r bvd wedi hyn Yn fawr o'r briodas hon, Plant Mab y Graig a Merch y Llyn Oedd meddygon Myddfai Ion. Meddvgon a ddaethant i deulu dyn 0 lysiau cyffredin y wlad, Meddygon a ddaethont i deulu dvn A meddyginiacth rad. Mae Merch y Llyn o dan y don, A'i chyfoeth gyda hi, Ac uwch i ddvfrllvd gartref hon, I y Mor llyfn yw gwyncb v lli'. Ffarwelio wnaeth a'n daear ni Yn sydyn iawn fel hyn, Dim ond unwaith y fiwyddyn ar wyneb y Ilip Y gwelir Merch y Llyn. Ar bob Sul cyntaf yn Awst o hyd Fe ddringir y Mynvdd Du, Gan fechgvn a merched ieuainc v wlad Tua Llvn y Fan yn llu. Dychwelant yn ol i gyd heb wel'd ilerch v Llyn na'i gwr, Ond soitiant am wyneb rhyw lili wen Yn chwerthin ar y dwr. -=-=-
Advertising
ORIENTAL TONIO „ ROYA N.OS- ACDO HQLia, _u_- IL.