Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Y Gath. I Un ddel yw hon i ddala-pryfaid drwg ProfeL trwy eu difa; Hirfarfog d-daneddog dda Ac ewinog yw hona! E'ddyville, Ia. DEWI GWEINOG. -9-- Englyn Cornchwiglen. I Aderyn eu brith ei bluen—hyfryd Hofran gar trwy'r wybren; A rhoi ei ddwysill bill uwch ben, Yn wych hyglyw wna Cornchwiglen. Cymwynas. I On i'm weinl eymwynas-dyled byd I dlawd pob gymdeithas; Nefol ddeddf dry'n reddf o ras, Ou rin urddas. Trwyddedair. 1 'Nangof hoff frawd annghyffredin-ydyw Y trwyddedair cyfrin; I agor drws, gair da'i rin A gair nas gwybydd gwerin. Rome, N. Y. MELYNFAIRIDD. a Buwch y Bardd. I Fy niwyd fuwch, dy lygaid duon sydd Yn tystiolaethu i'th diriondeb cu; 0 foreu glas yn ddyfal drwy y dydd Darperi luniaeth rhad i mi a'm ty. Helaeth a chadarn wyt ar bedwar troed Enilla nerth dy gyrn barch gelyn cas; Er hyny, i'm gorchymyn yn ddioed Gwnei roi gwarogaeth rwydd; O! ddirfawr ras! Yn gorwedd ar y cae gan gnoi dy gil- Dy lygaid yn drychioli'r dyffryn pell- P.wy wyr na ddaw i'th ben freuddwydion fil Am ddysgwyliadau, gwye-h ac amser gwell? Ond, druan fuwch, ipeth creulon iawn yw dyn; Pan fyddi'n hen—mae hwn yn syniad d wys- I'r beudy daw y cigydd brwnt, dilun, Efa a'th bryn er hyn-a-hyn y pwys! Little FaUs, N. Y. G. PRICHARD. Cyfarchiad Priodasol I I Mr. a Mrs. John Roberts, Kansas City, Kansas. Aeth bachgen glan o Gymro 0 Kansas City dre I gyrchu merch o Lebo I gyd-fyw ag efe; A Jesse Jones oedd hono, Bu ef mor lwcus cael A phrofi wna hi iddo Yn wraig oedd werth ei dhael. Myfi a'm gwraig ddymuna Hir oes i'r par yn nghyd, Heb ddim i ddod i'w blino Fel deuddyn lawen bryd; A chyn bo im' ddiweddu 'Etch cyfarch, anwyl rhai, Cyngoraif chwi i lynu Wrth Grist yr Oen difai. Os iddo rhowch dderbyniad Wrth ddechreu byw yn nghyd, Ni oera bytlh eich cariad 0 fewn i hyn o fyd Ac wedi croesi'r afon N Am wynfyd gl,an a phur, Fe ddeil y cariad rhadlon I'ch gadw yn ddigur. Olathe, Kansas. virm. OWEN" e —— "Mae yr lesu i Chwi'n Frawd." f Peidiwclh poem Tblant caredig, Os yn dyfod mae'r Nadolig, JL'ch rhieni yn ddi-ffawd, "Mae yr lesu i chwi'n frawd." Weddwon u-nl.g! Os adgoflon Sydd yn mynydh flino'ch calon, Gwena gabaith ar eich rhawd- "Mae yr Ies-u i chwi'n frawd." Chafiodd Eff—y Bendigedig Pan ei ganwyd—ddydd Nadolig, Ddim dnd gwg y byd a'i wawd, Ac mae byth i'r gwan .yn frawd. Unwn oil ar ddydd Nadollg Anthem fawl i'r Bendigedig; Gwaeth'af gwg y byd a'i wawd- "Aer y nef sydd i ni'n frawd." MOELRYDD. -0-- Cleddyf Duw a Chleddyf Gwlad. I Goreu gwlad yw'r garw gledd Er ei dwyn i anrhydedd; Ond mwy glan dy ymgeledd, 0, fy ngwlad efengyl hedd! Daw o gledd ofnadwy glod Y rhyfel wrth ei drafod; 0 ryfel Duw ryw fawl doeth A renir i rai annoeth A chledd Duw ni chlywodd dyn Andwyo neb ryw adyn Ond cleddyf oer, claddfa erch A lenwir ar ei lanerch. Och a. chur, duwch a eholl, Dyna'i orchwyl dwyn archoll! 0 gledd Duw daw gwledd a dawn, I enaid pob un uniawn. 0 gledd gwlad daw brad i'n bro— Heb reidrwydd yna brwydro 0 ba wlad y bu helynt Na vrwyd hwn ar ei hynt, I ladd ei gwyr hen eledd paid Yn dwyn einioes y diniwaid? Am y llall dvma'i allu, Nid dawn lladd ond dwyn y llu I affael a gwir filwr < A rhoi dy gam ar deg Wr. Yn lie rhyfel fel lli'r afon—o Dduw Doed dy heddwch weithion I galonau gelynion Yn Ewrosp fawr yr awr hon. Denver, Col. JOSEPH DA VIES. —— « —— Ai Tea Fyddai Gadael? Mae rhywrai yn hae-ru mai pechod o'r mwyaf Yw lladd y gelynion ar faesydd y gwaed, A'u cMddn'n bentyrau mewn Ifosydd hirgulion Hyd ganiad yr udgorn yn fe-irwon dan draed. Ai teg- fyddai gadael i Wil a'i holl waed- gwn Ddod (iro-.odd i Brydain a dwyn yr holl dir, Lle bu y Victoria a'i holl herthynasau Yn mpitlirin gwareiddiad am gyfnod mor hir? Ai doeth fyddai gadael i genedl hunanol Fyn'd wedy'n i Gymru a difa pah pen Sy'n byw yn hddvchol yn Arfon arwrol Yn nrh^Vhoedd Llanberis a'r hen Wyd-If9 wen; Ac wedy'n feddianu hen gastell Caer- narfon Lie bu ein Llewelyn ac Owen Glyn- dwr Am gyfnod lied helaeth yn herio gelyn- ion Ddaetih yno i ryfel o bell dros y dwr? Ai teg fyddai gadael ellyllon German- aidd Drywanu'r holl Gymry sydd yn ynys Mon, A dryllio y trefi, eglwysi, capeli Lie bu ein hynafiaid yn moli yr Ion; A dwyn y doldiroedd a'r breision ddyff- rynoedd Lie codai'n perthynasau wenithau a cheirch, A defaid mawr gwlanog a gwartheg ar- dderchog Ac ychain golygus a chanoedd o feirch? Pra-dd iawn fyddai gweled hyll haid o Germaniaid Ar diroedd y Vaenol yn 'redig a hau, A Wil a'i gynffonwyr'n rheoli chwarel- au Fel chwarel Llanberis a chwarel y Cae! Ond hawddach f'ai symud hen Garnedd Llewelyn A'i gosod ar goryn y Wyd'dfa fawr wen Na gadael Wil wirion na. dim un hen Ellmyn Deyrnasu ar Brydain a bod arni'n iben! Chwi fechgyn dewr Cymru gwnewch ymdrech i godi John Bwl yn ben bwli'r teyrnasoedd i gy d, Ac yna bydd heddwch am hir yn teyr- nasu Drwy gyrau holl Ewrop ac Asia i gyd; A dodwch Wil ynfyd iddyoddef ei (benyd Ar ben ryw hen ynys yn nghanol y dwr. Nid ydyw yn haeddu cael bwyd rhag newynu, Eife yw arch Lofrudd ein daear yn siwr! ATcade, N. Y. O. L. OWENS. I
GAIR 0 BATAGONIA.I
GAIR 0 BATAGONIA. I Chubut, Hydref 13, 1914.—Pwnc y dydd yma, ynegys yn mhob man arall drwy y byd ydyw yr Armagedon fawr y taflwyd cyfandir Ewrop iddi gen y glymblaid filwrol wallgof yn Mhrwsia. a'n gobaith ydyw yr ysigir yr Ymerawd- wr sydd yn ben arni i'r fath raddau fel nas peryglir heddwch y byd byth mwyach gan y fath waedgwn. Sylwa un awdwr enwog fod dwy Almaen yn bod-yr un a greodd Duw, a'r un a grewyd gan Bismarck, ac mai yr olaf y filwrol, yw'r achos o'r rhyfel ofnadwy presenol. Buan y gwawrio'r diwrnod i weinio'r cledd ac y delo'r llueddwyr i ysgwyd Haw a byw yn gytun fel brod- yr. Isel a dilewyrch ddigon yw pob math ar fasnach yma er pan aed gorn yn nghorn yn Ewrop, er ein bod ni yn Ar- gentina megys chwithau yna yn mhell o swn y storm a maes y geianeuu, aC nid oes obaith am fyd gwell hyd on;d el yr aflwydd heibio. Y mae yma fawr brysurdeb gyda hau gwenith eleni yn y rhagolwg y bydd galw mawr am y nwydd hwnw y tymor dyfodol. Y mae yr ymwelwyr gwladfaol o'r Hen Wlad yn dechreu cyraedd yn ol, ac yn falch ddarfod iddynt allu cyraedd yn ddyogel, a diau mai i allu morwrol Prydain y maent i ddiolch am hyny drwy fod llwybrau'r moroedd yn rhydd i'r agerlongau rhyngom a hi. Dych- welodd y boneqdwr adnabyddus Lemu- el Ashton, yn ol o'r ysbyty Prydeinig yn Buenos Aires wedi cael llwyr well- had o'r dolur peryglus a caroaa luuv fyned o dan weithred lawfeddygol yno. Daeth gwefreb o'r Andes yn hysbysu fod anedd glyd yr hen gymrawd hoff Dalar Evans wedi ei lwyr ddifa gan dan yno; efe yn wr enwog fel cerddor a chrefyddwr yn mywyd y Wladfa er's 40 mlynedd a mwy, ac yn un sydd wedi gweled gwaelod ami i gwpan chwerw iawn yn ystod ei oes, ac eto i gyd ni welwyd neb erioed yn cwyno a grwg- nach llai nag ef. Teulu ein hen gyfaill eu Berwyn, hef- yd sydd eto yn eu du, eu Hynfer hoffus wedi ei rhoddi i orphwys yn'mynwent Moriah gwedi hir nychdod, a hi onid 33 mlwydd oed. Ynfer yw yr wythfed o blant y teulu parchus hwn y gorfu i'r rhiaint oedranus ffarwelio a hwynt ar lan bedd, a'r oil o honynt wedi pas- io'r 20 oed. Heddwch i lwch Ynfer, a nerth gaffo'r tad a'r fam, y brodyr a'r chwiorydd sydd yn aros i ddal y brof- edigaeth lem hon eto. Fy anwyl chwaer inau hefyd a uur- wyd i lawr yna yn Rome, yn 48 mlwydd oed, a derbynied eich gohebydd fy ni- olch caredig am a ysgrifenodd am dani yn y "Drych" am Awst 27ain. Ffar- wel, Mary anwyl! Y boneddwr mwyn T. G. Pritchard, Gaiman, yn dal i gwyno o hyd o her- wydd y diffyg anadl, ond yn well nag y bu a'i obaith yn sirioli gyda dyfod- iad y gwanwyn a'i lesni a'i flodau amry- liw yn yr ardd o flaen ei breswylfod. Thomas Pugh-yntau hefyd fel T. G. P. yn hen Pittsburgiaid, a geir yn cwyho fod y crydcymalau yn ei law ddeheu yn ei atal i "weithio;" a drwg genym drosto, er y gwyddom od oes law ddeheu yn y byd yn haeddu ychyd- ig seibiant, mai yr eiddo ef ydyw! A pheth arall, er cymaint o "hogyn" yw, ni raid iddo bryderu gan fod y 'llaw hono wedi rhoddi digon o fel yn ei gwch i'w gadw yn gysurus a diofal pe caffai fyw am 74 mlwydd arall! Eisteddfod y Gaiman wedi ei gohirio am eleni o herwydd y rhyfel-yr achlod i Gaisar Will a'i giwaid felldigedig! Y flwyddyn nesaf bydd yn 50 mlwydd- iant sefyjjlu y Wladfa, pryd y bwriedir cael hwyl a gorhoian cyffredinol yma i ddathlu yr amgylchiad dyddorus hwnw. Y mae yma newyddiadur wythnosol newydd o'r enw "Y Gwerinwr," wedi gwneyd ei ymddangosiad yn ddiwedd- ar, ac eiddunwn ei lwyddiant, er mai prin y credwn fod y Wladfa ar hyn o bryd mewn sefyllfa i'w gynal ef a'r "Drafod" yn anrhydeddus u n-wyrch- us; ond ni wna tipyn o gydymgais iachus ddrwg, eithr yn hytrach ddai- oni. Y rheilffordd o'r Gaiman i'r D. Uchaf agos yn barod i'w hagor i gludiaeth, a mantais fawr i'r lie fydd hyn.—Sallwg.
Nis Qelllr lachsu CatarrhI
Nis Qelllr lachsu Catarrh Ð'1!a CHYMWTBIADAU LLBOL, can m ek), meddant Gisteddle yr a.fiechy«L A fleet. r4 y g-waed IWIU gyfa.nf!MdiAdol yw Ca- tarrh; ac mewn trétn i'wf.IdygifÜa«tm rhaJd I chwi gymeryd ateddyrlyn inownol 0'1 gymcryd yn 01 y eyfarwyddiadiab gwaithroda Hall's Catarrh Cure yn anion- IOTCR air y irwaod a'r arwynebed4 Uysna- fe4d, Nid erach-feddysrlyw yw Hall # rnttnrrb Cura. Cymeradwywyd at am flyn- ..dd, gan on a teddygxm goreu y wlad, U Mae wedi ei blrotei yn 01 prescription rhe Waidd. Cyn fryaa y eryforicm gomu wedi tm sywvwu a'r gwa^d-buryddlott thiola.t a sr*'«ithreda yn uniong-yreho4 ar yr arwjrueb- siftd llysnafeddosr. Cyfunlad o'r cyflfyrlaa hyn sydd yn ei wneyd mor rhtowaAdoi mew,p, aebouien w Catarrh. Antonweh an dywtlythyrau. y rhal & anfortr yn rtaad. y. J. CHBNBT A CO.. Perctt.. Toledo, 0
"Rhydd I Bob Meddwl ei Fam…
"Rhydd I Bob Meddwl ei Fam ac i Bob I Barn ei LI afar." Y Kaiser yn Llundain. Dyma englyn ymddangosodd yn y "Western Mail" ar waith y Kaiser yn bygwth goresgyn Prydain trwy Calais: Alas! what grim illusion!—the vain clown, With von Kluck doth reason; You land my troops in London- I'll loot her well-later on! Cardiff, S. W. M. L. WILLIAMS. 0 Flaen y Tynwr Lluniau. Y 13fed. Edrychwch yn fwy presenol. Trowch eich gwyneb at y,goleu-nid at y "goleu newydd," os y mynwch, ond at ryw fath o oleu. Dyna y goreu ellwch wneyd? 0 Sho! Ha! dyma y gioheibydd gwych Er's talm ddifyra deulu'r "Drych;" Un diameuol o ran ffydd A'i ben mewn rhwyd, a'i bin yn rhydd. Fe wyr am Dduw o'r dechreu gyd, A'r ffordd y gwnaeth illfe y byd; Y ffordd y pigodd Efe "rai" Gan wrthod eraill llai eu bai! Ni chred ddim byd sy'n awr ar droed, Ond rhywbeth fu yn gred erioed; Ni chred ond hen hen gred y byd; A'r un hen gred a fyn o hyd! Ar lawr y "Drych" mae'n siwr o'i beth; Mae 'fel y Babaeth yn ddi feth! A'i gyffes yn ei galon yw: "Ni'n dau sy'n iawn-Myfi a Duw." Y TYNWR. Cywiriad. Mri. Gol.: Mae gwr drwg y wasg wedi gwneyd camgymeriad yn fy llith di- weddaf; yr hwn sydd yn gwneyd para- graph yn aneglur iawn. Lie y dywedir "Rhaid i'r adeiladydd wrth gynorthwy yr architect, y pensaer, &c., ar ddiwedd v paragranh. Credwyil i mi ysgrifenu i'r "Drych" fel hyn: "A heb gynorthwy yr architect gall fethu (yr adeiladydd) cynyrohu yr hyn sydd wir deilwng o'r ymdrech benaf, felly y rhaid i'r hwn sydd yn adeiladu gymeryd wrth gy- northwy y Pensaer celfydd, cynllunydd mawr y cread." Mae y darlleniad yn y llith, fel yr ym- ddangosodd, yn dywell iawn, a chared- igrwydd fydd cywiro y cyfryw. MORFRYN. Newyddion Da-i Berlin! Clybuwyd fod Coleg Bangor, (Hyny ydyw, Bala-Bangor) Yn awr wedi penderfynu Na cha'r myfyrwyr ymrestru! Aed a'r newydd da yn syth bin I'r Kaiser, ac i Berlin; A bu Ilawenydd garw Yn y ddinas, 'tawn ni marw! 'Diolch i'n duw am y lwcv Bbe yntau, yr hen Von Kluck.' Gwir fod y Prifathro Rees (Yn enwedig os tynwch chwi't grysi E maes) yn ymladdwr nerthol; Meddyliwch am dano, bodol! Yn arwain sigwad o fyfyrwyr- lEi Anniibynol arwyr, Ac ambell B. D. a B. A., Meddyliwch am dano fe! Beth pe gwelai'r gelyn y crane Yn nesu, a bygwth ei flank! Dychrynai i farwolaeth, Rhedai i golledigaeth! Ond mae'r Kaiser yn sychu'i chwys, Nid oes berygl mwy oddiwrth Rees A'i lu; a chanmol ei lwc Y mae yntau yr hen Von Kluck! Cae Top, D. C. JOHN JONES. Buckhill a'r Kaiser. Mri. Gol.: A-nhawdd credu y buasai unrhyw Gymro yn ibeiddio meddwl ac yagrifemi yr un gair o gymeradwyaefch i'r fath adyn annynol a'r Emprwr Ger- manaidd, a'i swyddogion milwrol. Rhaid fod yn y dyn ryw igymysgfa o waed yr Ellmyn a hwnw yn dra llygredig, ac yn wag yn ei ystafell aichaf, fel y sawl sydd yn igyifrifol am yr alaeth satanaidd erchyll hon ar fywydau dynol. Diau nad vw yn Gymro o waed coch cyfan, nac o iawn amgyffrediad ac ysbryd y genedl Gymreig; nac ychwaith o feddwl, ac ysibryd y cyngreiriaid oil. Y mae golygiaeth y "Drych" wedi bod yn gyfiawn a chywir yn ei holl ym- driniaeth a'r bwystfil ymerawdrol. Fe gofir am y gwr o Rio, Wis., fel elthriad o iblaid Wil y German, mab y fall. D. F. LBWHS. "I see I" ac "You see You." Yn mhob rhyw oes, mae'r byd yn llawn 0 ddyrys bynciau rh<yfedd iawn; Ond syniad dyfnaf dynolryw, Yw "I see I," ac "You see You." Mae "I see I," er braidd o'i go', Yn addef mai efe yw o; Ond am y pwog "You see you," 'Does yn y wlad a wyr pwy yw. Mae "I isee I," fel d'ylai cawr, A'r "You see You" yn edrych lawr; Fr hyn i gyd, ryw ddigon sly Yw "You see You" o "I see I." Rarn "You see" You" am "I see I," Ei ifod mor soft a phyncin pie; Ac "I see I" am "You see You," "Creadur anwybodus yw!" Mae "I see I" am iwsio'i hawl T brofi nad oes dim ond cawl Gan "You see You," a hwnw'n gas, Yn taro'n ol a geiriau bras! Mae dysgu'r iaith o dan y rhain Fel hela ffrwyth ar ibieau drain; T;;r hyn. 'rwv'n dal i wella'n spry, Rhwng "You see You" ac "I see I." Am Atbroyddiaid mawr eu dawn, T abonio'r iaith yn bur a llawn, Fe ddvlem ddiolch tra fo'm byw Am "I see I" ac "You see You." dwevd y gwir mewn geiriau short, e gefa'is IP wer iawn o pport Wrth drlarllen zwaith v bechigvn shy, Sef "You see You" ac "J see I." phan y delo iaith mamgu At Inn yr hen Iorddünen ddu Wrth ben ei bedd, o dan yr yw Rhowch "I see I" ac "You see You." o I SEE YOU. Prifathraw T. Rees, Bala-Bangor, a'r Phyfel. Mri. Gol.: Mae llu o'r Cymry yn rhy- feddu at y Prifathraw Ree's, clblegid ei safle mewn perthynas a'r rhyfel, ond erys hyn yn ffaith ddiymwad, sef nad yw y sawl sydd yn adnabod y Prif- athraw yn rhyfeddu o gwlhl, ac yn en- wedig felly, y rhai fu dan ei ddystgybl- aeth yn Aberhonddu pan yn athraw yno dan y diweddar a'r anwyl "Dewi Mon." Mae Prifathraw Rees yn gorfforiad lied gyflawn o'r Kaiser, ag eithrio, ef- allai, nad yw yn credu cymaint mewn grym arfau, ond y mae yn ameus gen- ym a oes un yn Nghymru heddyw a'r ys- bryd hwn yn fwy cyfiawn ynddo na Tom Rees. Ni annghofiwn ei draha gyhyd ag y byddwn byw. Gorfodaeth oedd y prif ddull a'i nodweddai ef fel athraw, ac yr oedd yn ddiarebol am ei ffordd ei hun. Felly, pan yn tafl-u cipdrem i'r gorphen- ol nid ydym yn rhyfeddu at ei safle gyda golwg ar y rhyfel. Y mae Tom Rees yn ymhyfrydu mewn bod yn groes. UN 0'1 HEN DDYSGYBLION. Paham. Paham y rhaid carcharu un Am baffio tipyn a'i gyd-ddyn; Yr un buddugol roir tan glo A r Hall, ni choisbir mono fo! Paham, pan fo teyrnasoedd mawr Yn ymladd brwydrau byd y llawr; Y druan hono gyll y dydd A dderbyn gosb, daw'r llall yn rhydd? Paham, os paffiaf gyda brawd A briwio tipyn ar ei gnawd; Oa hwnw'r fwydo a mel a llaeth, A theflir fi i garchar caeth? Ond pan daw teyrntts fawr ddiras Yn erbyn arall lawn mor gas, Fe gosbir hono gollo'r dydd: Daw'r llall mewn bost, yn deyrnas rydd? Pa beth yw'r achos pan y bwy Yn swyddog bach mewn tref neu blwy', Bydd hwn a'r llall yn rhoddi hynt Nad wyf mor onest 'nawr, a chynt. Paham fod gweithwyr caib a rhaw Sy'n cael eu tamaid trwy waith llaw Mor barod i roi brath a sen I'r hwn sy'n gweithio gyda'i ben? Paham fod dyn yr arian mawr A phawb am gael ei ben i lawr, Tra mae pob dimai fedda fo Yn mhoced arall, yn eu tro? Rio, Wis. T. E. WILLIAMS. Y Gymraeg yn y Pwlpud Cymreig. Mri. Gol.: Telais sylw gweddol fanol i'r mater uchod am rai blynyddoedd, a blinder calon i mi ydyw nodi fod fy syl- wadaeth yn awgrymu mai marw'n gyf- lym mae'r Gymraeg yn ei phwlpud ei hun yn y wlad hon. Deallais hefyd mai lied ddifater yw ein gweinidogion fel rheol parthed tynged ein hiaith, er fod yna eithriadau dysglaer yn eu mysg, ond eithriadau ydynt, lie dylasent fod y rheol. Ni wna y mwyafrif o honynt ddim dros ffyniant y Gymraeg; yn hy- trach, llesteiriant ei Ilwydd, naill ai yn llechwraidd neu ynte'n b.en-agored. Anhawdd yw gwylbod i sicrwydd, pa- ham y maent felly tua<g at eu hen iaith anwyl a chyfoethog. Os nad am y ffaith fod y maes Seisnetg yn eangach ac yn fwy annhygyrch i'r lleygwr Cym- reig, ac am hyny yn frasach tir hela iddynt. Ond er cyfrwysed yw Ilawer o hon- ynt, y mae Ilawer o Gymry sylwgar ar eu harlwybr er's tro bellach, a gwych fyddai i lawer o honom gofio yr hen ddiareb, "Eismwyth cwsg cawl erfin." Ni charwn er dim i'r darllenydd an- nghofio am yr eithriadau y ,soniasom am danynt, o herwydd gwn am lawer o weinidogion sydd yn addurij i'r Gym- raeg ar hyd y blynyddoedd, ac yn lLa- ,ful'iiQ'n ddygn i'w chadw'n fyw ac yn iach yn Amerig. Ni adymunem ohwaith, niweidio'r anffyddloniaid Cymreig, ond yn hytrach, eu hysgwyd o'u cwsg a'u llwyr ddihuno i'r pwysigrwydd o gadw'r Gymraeg yn fyw yn y wlad hon. Pregethir Saesneg mewn ami i gapel lie mae'r oil o'r gynulleidfa yn Gymry o'r Hen Wlad, y rhan luosocaf, yn nghyd a'u disigynyddion! Anaml iawn y ceir y sawl a godwyd ar aelwyd Gym- reig yn hollol ddyeithr i iaith ei fam; er fod rhai felly mae'n wir. Fe ellid canu emynau Cymraeg mewn oedifa fyddai a'i phregeth yn Saesneg; hen emynau melus a thonau enaid-gynyrfiol ein cenedl ni, rhagor y pethau main ac eiddil a arlwyir i ni yn yr iaith fain byth a beunydd. Teithio tuaig yn ol yw peth felly, onide? Ceir yn ein myag yma fel ag y'u ceir yn Nghymru, Ddic- shondafyddion pcnchwiban a ffol, ond na foed i ni ganiateu iddynt wthio eu ffolineb ieithol arnom, oherwydd y maent, drwy drugaredd, yn y lleiafrif. Y mae hefyd ddiogi difeeur wedi ein llethu yn mherthynas a'n llenyddiaeth. Pan gyhoeddir llyfr Cymraeg, nid oes ynom yr asibri hwnw a nodwedda gen- edloedd eraill dros ein hiaith a'n llen- yddiaeth, ac nid rhyfedd hyny, pan ys- tyriom ymddygiad llawer o'n harwein- wyr yelbrydol tuag at ein hiaith. Teim- lir fod ein hunig newyddia-dur Cymraeg yn y wlad hon, yn dyoddef oddiwrth yr un hunllef a nodwyd. Yn awr, frodyr, er mwyn eich pobl, acer mwyn eich hunain hefyd, bydd- wch yn fwy igweithgar dros eich iaith, canys pan ddel ei thranc hi, fe ddaw tranc yr achosion Cymreig, a bydd eidh tranc chwithau yn canlyn, oherwydd y mae'r Amerioaniaid yn cyflenwi eu pwlpudau a'u pobl eu hun ar gyfer y gwaith; tf-elly frodyr gweithiwch dros y Gymraeg, a bydd eich igwobr yn sicr. OYMiROOOR. Crist a'r Rhyfel. Mri. Gol.: Yn y "Drych" am Tach- wedd 19, ceir ysgrif o dan y penawd uchod y dymuna-f ychydig ofod i wneyd sylwadau arni. Gofyna yr awdwr, "Beth fyddai ei ymddygiad tuaig at y rhyfel a thuag at y rhai sydd yn ym- hyfryd'u mewn rhyfel? Nid oes genym un lie i droi am atebiad ond i Air Duw a'i iblant anwyl a gweithgar. Fe ddy- wedir gan weision Duw ar hyd yr oesau fod Crist yn dyfod i'n byd ni i deyrnasu am fil o flynyddoedu, a bydd hyny yn fuan iawn yn ol yr arwyddion a roddir yn y Beibl (Math. 24: 6, 7), "A chwi a gewch glywed am ryfeloedd a son am ryfeloedd; gwelwch na chyffroer chwi canys rhaid yw bod hyn oil, eithr nid yw y diwedd etc, canys cyfyd cenedl yn eribyn cenedl a tlieyrnas yn erbyn teyr- nas, ac fe fydd newyn a nodau a daear- grynfaau mewn manau." Dechreuodd Crist ei hunan fynegu am ei ail ddyfodiad a'i angylion (Act 1: 11) a'r holl apostolion ar ol hyny. Mae gweision goreu Duw wedi dal i gy- hoeddi ei ail ddyfodiad i'r byd i deyr- nasu. Yr oedd Spu-rgeon, Moody a Sun- day a dynion sydd wedi gwneyd gwaith mawr drosto yn credu yn ei ddyfodiad i deyrnasn ar ein daeclr ni. Y mae dvn- ion s-anuog ar y maes heddyw yn dal i pyhoeddi yr hen arfaetlh. Cefais i y fraint o wrandaw ar chwech o bregeth- au ar y mater hwn yn y ddau fis di- weddaf; ond rhyw fodd mae y Oymry yn ol yn hyn; ond gobeithiaf y bydd iddynt hwy gael agoriad llygaid yn fuan. "Efe a farna rhwng pobloedd lawer, ac a gerydda genedlo-edd cryfion hyd yn mhell; a thorant eu cleddyfau yn sych- au a'u gwaewffyn yn bladuriau, ac ni chyfyd cenedl gleddyf yn erbyn cenedl, ac ni ddysgant rhyfel mwyach; ond eis- teddant bcyb undfin ei winwydden a than ei ffiigysbren heb neb i'w dy- chrynu, canys genau Arglwydd y llu- oedd a'i llefarodd." Gwelwn yn amlwg mai nid o Dduw v mae rhyfel ond o'r diafol; felly nis gellir gofyn am lwydd- iant a buddugoliaeth i'r un deyrnas sydd yn rhyfela ar y" maes ar hyn o bryd. Er fod gwlad genedigaeth pob dyn yn agos at ei galon, rhaid cyfaddef fel y Salmydd fod "breninoedd y ddaear yn ymosod a'r penaetlhiaid yn ymgyng- ori yn nghyd yn erbyn yr Arglwydd, ac yn erbyn ei Grist ef, gan ddywedyd drylliwn eu rhwymau hwy a thatlwnu rheffynau oddiwrthym." Nid wyf yn gwytiod pa bryd y daw yr amser dedwydd, canys dywed Crist nad oes reib yn gwybod ond y Tad yn unig; ond mae pob arwyddion yn dweyd ei fod yn agos pan y daw yr amser ded- wydd hwnw. Mae Isaiah yn son am dano: "Ni ddrygant ac ni ddiffethant yn holl fynydd fy santeiddrwydd;" felly, d,darllenydd anwyl, gadawer i ni weddio megys y dysigodd Crist i ni wneyd, "Deued dy deyrnas." Columbus, O. A. W. THOMAS. At Plas Gwyn. Ceisiaf ddangos pa fodd yr ydych chwi Plas Gwyn, yn anfwriadol, credaf, yn gwneyd cam a G. trwy roi ystyr wa- hanol i'r eiddo eff i'r geiriau ddefnydd- iwyd ganddo. Ceisiwch chwi dangos, os cofiwyf, allu dyn i welle. ei hun; ceisiaf finau ddangos anallu dyn i wella ei hun. Un o egwyddorion sylfaenol cydnabyddedig gwyddoriaeth yw, fod pob peth yn hollol fel y maent am fod achos digonol dros iddynt fod felly, ac na allant fod yn wahanol oni ymyrir a hwy gan rywbeth o'r tu attan iddynt. Nis gall y ddaear wyro o'i llwyrbr pres- enol o gwmpas yr haul oni ymyrir a hi oddiallan. Nis gall yr anifeiliaid fod yn well na gwaeth oni ymyrir a hwyth- au oddiallan. Y llysiau yr un modd. Atebwch fy ngofyniad, Plas Gwyn, sef, Os yw dyn yn alluog i fod yn well, paham na byddai? Yn lie ei ateb, ail ■ ofynwch ef i mi fel hyn: "Os yw. dyn yn alluog i ysgrifenu, pa d'odd y cyfrifa G. am y ffaith nad yw (G., er engraifft) yn ysgrifenu mwy i'r 'Drych?'" Tybed eich bod yn credu y gallasai G. ysgrif- enu mwy i'r "Drych." Ond y gwir yw nis gallai. Dacw botel ar y mor yn cael ed gyru gan yr elfenau. Rhyng- ddynt does ond un man y gall fynd iddo, ac y mae yn sicr o fynd i hwnw. Dacw hi wrth Penrhyn Corn, a theith- ia'r Tawelfor hyd Galiffornia. Dim ond ychydiig o wth iddi tua'r Werydd ar fo- ment neillduol pan oedd wrth y Pen- rhyn fuasai yn ei gyru i Forgainc Mexi- co. Creda rhai nad yw dyn-bod medd- yliol all ewyllysio—mor oddefiol a pho- tel i ddylanwadau allanol; ond atolwg bveth bar iddo ewyllysio? Onid yw ei fynediad neu weithrediad ewyllysiol yn ol y cymellion yn hollol fel gweithred- iad neu fynediad y botel? I gyfiawnhau rhyfel, cyfeiriwch at y rhai ryfelant a'r Oen, ac a orchfygir ganddo; h. y., gan fod Crist, y da yn rhyfela, ac i orchfygu (gobeithiaf) y drwg; mae yn unol ag addysig Crist i ddynion ryfela a'u gilydd! Ydych chwi yn ddifrifol, Plas Gwyn? Ai gonest rhoi yr un enw i'r ymladdfa rhwng da a drwg ajg i'r ymladdfa yn Ewrorn? Dywedwch-a chredwch yn ddiau— nad yw fy ymresymied-au yn gywir. Os da Ohwi, er mwyn y gwirionedd, a lies dynoliaeth dangoswch hyny. G. Dylyn y Peiriant. Mri. Gol.: Mae yr hen "Ddrych" mor fyw i bynciau yr oes ag erioed. Dylas- wn fod wedi sylwi ar gyfres ysgrifau John Huighes ar "Gymdeithasoliaeth, yr Eglwys a'r Beibl." Gwelaf mai cym- deithasoliaetlh oedd goruchwyliaeth Is- rael, ac yn sicr ni ellir gwadu fod cyf- undrefn wladol Moses yn talu llawer iawn o sylw i "gysiuron tymorol" y gen- edl. Mvn rhai brodyr i ni gredu nad yw yr Efengyl yn talu sylw i hyny, ac felly ei bod yn waethygiad ar drefn Moses. A yw hyny yn wir? Yr oeddwn yn synu gweled .rhywrai yn gwrthod y "Goleuni newydd!" Rhaid fod rhywbeth allan o le yn eu golygon. Dywedir fod y dylluelnod a'r ystlymod yn erbyn goleuni. Hoffais "Yr Addys,g Uwchaf" o dan law y diweddar Syr Edward Anwyl. Amcan addysg yn gweithio yn mlaen i ganfod a dyfaisio rhywbeth newydd- nid dysgu yr un hen bethau o hyd ac ymfoddloni arnynt. Rihai drwg yw y 'Cymry am ymfoddloni ar yr un hen Dethau heb ddysigiu dim "newydd," ac y mae Dr. Williams yn flaenor ar yr ach- os hwn. Darllenais am Kant gan Rees Higgis Bowen, ond ni ellais ddirnad beth oedd "golygiad" Kant ei hun. Gwelaf hefyd y ca "cyguron tymorol" sylw. Mi gar- wn i fy hun weled darlun o'r gwr na feddylia yn uchel o "gysuron tymorol," nid yn unig iddo ei hun, eithr hefyd i eraill." Da oedd genyf yn "Nrych" Tachwedd 5, weled y cyfaill doniol Elben P. Da- vies yn dechreu ar ye-waith o amlygu aallu a bywyd y greadigaefh. Gobeith- iwn y ceidw yr "Hyn Sydd" rhag ym- yryd cyn y caffo hamdden i draethu ei zenadwri. Mae ganddo bwnc dyddor- ol. Mae Dr. Williams yn y rhvfel dduw- ;nvddol yn y "Drych" yn coffa i mi y Kaiser. Dvwedir fod hwnw yn bvw ar y tren. Heddyw y mae yn Belgium: pto cawn ef ar lan y Rliein, ar gvffin- iau Alsace a Lorraine; eto wele efe ar lan y Vistula yn y dwyrain, &c. Rhyw- beth felly y mae y Dr. yn pi ymsrais i amddiffvn yr "^thrawiaet^h." Heddyw y mae o flaen Plas Gwvn: eto dacw fe yn dwrdio vr Hen Fethodvs; yna wele v Dr. yn Belfast yn ymladd a Home Pule: ac yn Scotland yn amgaeru Cal- Sniaeth. &-c. Difyr iawn! Ameuthvn yw cvfarfod ag un fel "Un a garai wybod" yn nehwrnni rhai yn ^wvbod v cyfan! Hvderwn y llwydda "Un a garai wybod" i yswilio tipyn ar y doeth ion!! Nid yw yr hen Shon yn eallu dirnad mham na ° allai crefvdd dalu rhvw gy- majint o sylw i "gvsuron tymornl" y bvd. Pwy alwai hynv yn "busybodv- ing" ac yn cvffele'bu Cristion o'r fath i "bren pwdr?" Y busy bodying mwvaIf amlwg a di.rmygedig y gwvr yr Hen Shon am dano yw, y Sosialau yma i wneyd i fyny "gysuron tymorol" y gweinidog; ac ni chlywais eto fod yr un gweinidog yn gwrthod hyny. Dyma ag- wedd hefyd ar "Sosialaeth" na feddyl- iwn lawer o honi. Yn ei sylwadau ar y "Pum Pwnc," cawn Dr. Williams yn cywiro un hen bwnc, a rhoi cyfiawnhad yn ei Ie! Dyma yr argrafnad newydd. Xid yw "cyfiawnhad" yn gwe.ddu yn dda i'r athrawiaeth o "ethotedigaeth" ac "ar- faeth." Mae safle G. yn mhlith gohebwyr y "Drych" yn hynod ddyddorol. Nid yd- j ym yn ei ddeall yn iawn, ac aroswn i wylio dadblygiadau. Xid yw na duwin- ydd nac athronydd o'r toriad cyffredin. j Gwelaf fpci Dr. Williams wedi troi yn billposter! Mae wedi rhoi "Anffydd- iwr" ar draws cefn Eucken. Gwylied Plas Gwyn a Daniel Price eu cefnau rhag Dr. y Pap Can! Ysgrifau dyddorol yn rhifyn Tach- wedd 19 oedd "Deddf yr Ad-daliad;" ond nid "talu" sydd eisieu yn gymaint a "threfnu." Mae bvd o ystvr yn yr ben ymadrodd, "Prevention is better than cure." "Cnst a'r Rhyfel" sydd bwnc aruthrol o bwysfawr y dyddiau hyn. Y pwnc enbydus yw "A yw yr Hollalluog Dduw yn myned i orphwys yn ddiarf tra y mae y Diafol yn llawn- arfog am gymeryd meddiant o'i rd 1" Xid tabyg! "Marchog lesu yn llwydd- ianus, gwisg dy gleddyf ar dy glun" fydd hi cyn y ca Kaiser na'r un diafl arall ddinystrio y byd! "Canolbwynt Medd- wl a Bywyd." Sonir ilawer am Grist fel canolbwynt, ond mewn difrif, a yw eln pobl grefyddol, ein gweinidogion, &c., yn byw felly? A yw Crist yn gan- olbwynt unrhyw drafodaeth? Ai nid vw yn amlwg fod pob achos yn Ei wth- io i gonglau? Credwn hyny. "Y Goleu- ni Newydd." Dywedai un gwr blaen- jl llaw dro yn ol fod pawb ond y duwin- yddion yn mabwysiadu gwelliantau. Mae peth anferth o wahaniaeth rhwng y goleu trvdancil yma a hen ganwyllau brwyn y tadau. Barn Mari Jones yw (fel Cynddylan) nas gellir gwella ar oleu hen athrawiaeth! ,Ni wyddwn o'r blaen fod Dr. Edwards y Bala yn Sosin: ond y mae, yn siwr, os yw safon Dr. Williams yn iawn. Dy- wd R. S. Thomas hefyd fod Cynddylan yn dal yr un golygiad! Tebyg mai yr un dynged sydd yn aros dtblu yr "n" a'r "r" a "dyblu'r gan" y tadau. Pobl a'u gwynebau yn ol yw y "dyblwyr" yma. Y mae y "Drych" yn nerthol ac yn ei le ar bwnc y rhyfel. Nid yw yn dyoddef oddiwrth "softening of the brain." SHON Y DYRiNWR.
.Y CASGLIAD CAN' MIL. I
Y CASGLIAD CAN' MIL. CYMANFA PENNSYLVANIA. I Sugar Notch. Addewidion.—Mr. a Mrs. Thomas M. Lewis, $15.00; Thomas, $5.00; Edward. $5.00; Rees,$5.00;$30.00. Jamo- Le^is,$10.00; Miss Mary Alice Wil- liams,$5.00; David R. Williams, $5.00: Edward C. Williams,$10.00; Mr. a Mrs. E. H. Evans, $5.00; Nellie,$5.00; John $1.00; Anna, $1.00; Hugh,$1.00;$13.00 Mrs. Catherine Phillips,$5.00; Mrs. John Bebb,$3.00; Mr. a Mrs. George T. Williams, $2.00; Mrs. John F. Jones, $3.00; Mrs. Thomas. C. Davies, $1.00. Cyfanswm,$87.00. Ashley. I Taliadau.—David T. Richards,$5.00; Mrs. Jennie Evans,$1.00; Miss Mary Hughes,$1.00; Miss Miriam Huighes, $1.00. Cyfanswm, $8.00. Addewidion.—Mr. a Mrs. Hugh :R. Jones, $25.00; Mr. a Mrs. Owen Roberts, $5.00; Mr. a Mrs. Thomas W. Owen $5.00; Mrs. Annie Pierce, $5.00; Mrs Harry O. Jones, $5.00; Mrs. Arthur J. Evans, $5.00; Mrs. Jennie Thomas, $10.00; Llewellyn Lloyd, $10.00. Taliadau,. $8.00. Addewidion, $70.00 Cyfanswm,$78.00. South Wilkes-Barre. I Taliadau.—-Mr. a Mrs. Daniel D. Wil- liams, $3.00; Mrs. Wm. R. Jones, $10.00: 1. W. Joseph, $10.00; Mrs. Rachel J. Roiberts,$3.00; Margaret, $1.00; Jean- nette,$1.00;$5.00. David Jones, $10.00; Hugh H. Jones, $1.00; Mrs. Jenkin Lewis, $2.00; Mrs. Thomas Owen, $1.00: Mrs. J. F. Jones, $5.00; William L. Morgan,$1.00; Mrs. Robert P. Williams $1.00; Mr. a Mrs. Edward Ellis, $5.00. Cyfanswm, $54.00. Addewidion.—Mr. a Mrs. Griffith D. Jones, $20.00; David L., $2.00; Cather- ine, $2.00; Williams, $1.00; $25.00. Mr. a Mrs. E. B. Evans, $15.00; David, $1.50; Benjamin Ivor,$1.50;$18.00. Mr. a Mrs. Josepth R. Jenkins, $20.00; Gomer Joseph, $20.00; Mr. a Mrs. John D. Jones, $20.00; Mr. a Mrs. John R. Rofberts,$14.00; Mrs. W. T. Evans, $10.00; Mr. a Mrs. Daniel D. Williams, $7.00; Mrs. M. R. Morgan, $3.00; Oerid- wen, $4.00; $7.00. Mr. a Mrs. Hugh H. Jones,$10.00; Mrs. Michael Williams, $10.00; Mr. a Mrs. Thomas W. Jones, $10.00; Mrs. iD. H. Evans, $10.00; Mr. r Mrs. Daniel Powell, $5.00; Asher,$2.00; $7.00. Mr. a Mrs. Rees Jones, $7.00: Mr. a Mrs. David Lewis,$10.00; Mr. a. Mrs. Owen M. Owen, $4.00; Robert iS., $2.00; Haydn, $2.00; $8.00. Mr. a Mrs. Robert Williams,$10.00; Mr. a Mrs. John J. Jones. $10.00; Mr. a Mrs. Evan R. Williams, $10.00; Mr. a Mrs. Row- land Jones,$10.00; Jonah H. Evans, $10.00; Mr. a Mrs. Haydn Evans, $10.00; Mr. a Mrs. Thomas A. Hughes, $10.00; Edward Powell, $15.00; Mr. a Mrs. Stephen Wasley, $10.00: Mr. a Mrs. John T. Williams,$5.00; Mrs. Wm. Thomas, $5.00; Mrs. William Evans, 1.00; Mr. a Mrs. David Rowlands, $5.00; Morgan Owens,$1.00; John An- wyl, $7.00; Mrs. Edward Thomas a Margaret, $5.00; Mrs. Annie Thomas, ?5.00; Mr. a Mrs. Evan M. Evans,$7.00; Mr. a Mrs. David E. Williams, $5.00; Mr. a Mrs. Daniel Williams,$5.00; Mr. a Mrs. John L. Williams,$7.00; Mr. a Mrs. Cleveland Conety, §7.00; Mr. a Mrs. Hugh Rowlands,$7.00: Mrs. D. W. Powell, $5.00; Mrs. Hannah Johnson, $2.00; Jacob Jones, $5.00: Mr. a Mrs. Fnoch Williams, fhyn.),$5.00: Mr. a Mrs. Owen L. Williams.$10.00; Mr. a Mrs. Edward Powell.$2.00; Mr. a Mrs. Griffith E. Roberts,$15.00; Mr. a Mrs. John E. Thomas, $5.00; Mr. a Mrs. Jc'hn "Phi11ips, SI0.00; Mrs. Lacay Williams. 500: Mr. a frp. John D. Jenkins. X500. Taliadau,$f>4.00: Addewidinn $449 00. Cyfanswm,$503.00. Yn y lie ixdiod preigethais y Sul i gynulleiifg- da. ac arweiniwvd fi ddvddiau LInn a Mawrth o dy i dy gan bump neu chwech o'r swyddogion ac eraill yn eu tro. Lletvais gyda Mrs. Morgan yn y ty,ca.-el am agos i wythnos, ec oddi yn" yr aethym i gasglu i ardaloedd Ashley a Sugar Notch. Diolch am y lletygar- wch. Nanticoke. Yr oedd Xanticoke yn lie hollol ddy- eithr i mi. Cydsyniodd y Parch. H. W. Griffith a'm cais i ddod yno gyda mi, a bu ei ffyddlondeb siriol yn gymorth mawr i'r casgliad. Gwna waith rhagor- ol yno, a saif yn uchel yn ngolwg yr eg- lwys a phobl oreu y dref. Cefais gy- morth a sirioldeb gan Mr. Thomas J. Morgan, ac yn arbenig gan fy lletywyr, Mr. a Mrs. David Griffiths. Taliadau.—Master Carl Morgan, 5.00; Mrs. Mary Ann Davies, $1.00; Rees Lewis, $10.00; D. J. Williams, 81.00. Cyfanswm, $17.00. AddewidioOn.-Ir. a Mrs. David Griff- iths,$50.00; Edna,$10.00;$60.00. Mrs. Gwilym Price a'r teulu,$10.00; Mrs. J. L. Turner, $25.00; Eleanor V., $5.00; S30.00. Mrs. Richard R. Jones, $10.00; Ruth,$10.00;$20.00. Mr. a Mrs. Thos. J. Morgan,$25.00; Ann,$10.00;$25 0Q Mr. a Mrs. David R. Humphreys,$20.00-, Mr. a Mrs. James M. Williams, $10.00; Ebenezer D., $5.00: Harry H.,$5.00; Malcolm J.,$5.00:$25.00. Thomas P. Roberts. $15.00; Mr. a Mrs. David R. Jones, $5.00; $15.00. Mrs. Mary M. Jones, $5.00: Mrs. Mary Griffiths,$2.00; Mrs. E. R. Harris,$7.00; Mrs. Elizabeth Jonathan. $5.00: Mrs. Edward T. Wil- liams, $5.00; Mrs. Richard Williams, $2.00; Mr. a Mrs. William Thomas, 5.00; Mr. a Mrs. Daniel Blackwell, $10.00; Mrs. Charles Nadonlev,$5,00; Shirley,$5.00;$10.00. Mrs. Ann Thomas,$5.00; Leah, $2.00; $7.00. Robert Owen Owens,$10,00; Mrs Mary VaUJghan, $2.00; Mr. a Mrs. Johir R. Jones. $5.00: Mary,$2.00; Benjamin, $1.00; Nan, $1.00; Rowland,$1.00; $10.00; Mrs. Thomas Ford, $4.00; Wm. E. Walters, $10.00; Mr. a Mrs. E. J. Walters,$10.00; Mr. a Mrs. Beniamin G. Isaacs,$10.00; Mr. a Mrs. Wm. J. Griffiths.$5.00; Mrs.George Price,$7.00; Osicar,$8.00:$10.00. Taliadau, $17.00; Addewidion,$359.00. Cyfanswm,$376.00. Warrior Run. Casglais yma ar ddydd Sadwrn rhwng 9 a 6 o'r gloch, a'm harweinvdd siriol a selog oedd .Mr Edward Morgans. Er yn wan ei iechyd, daliodd yn ffyddlon drwy y dydd, a chan fod yr hin yn ar- dderchog a'r bobl yn garedig 'buom Iwvddianus y rhoddion da a ganlyn: Taliadau.—Mrs. Wm. H. Davies, $5.00; Mrs. Owen S. Williams, $1.00; Mr. a Mrs. W. R. Jones, $5.00. Cyfan- swm taliadau, $11.00. Addewidion.—Mr. a Mrs. Evan C. Jones, $50.00; Mis-s Gwladys Rhys, $10.00; $60.00. Edward Morgan,$5 00; Minnie, $5.00; Olwen, $5.00; Edith, $5.00; Margaret, $3.00; $23.00. Miss Mary Ann Richards, $5.00; Miss Sarah Richards, $5.00: Miss Margaret Davies, $5.00; Miss Blodwen Davies, $3.00; $18.00. Mr. a Mrs. Joseph Jervis, $10.00; D. H. Jervis,$5.00;$15.00. Mr. a Mrs. Owen S. Williams, $10.00; Helen, $2.00; Edward, $1.00; Florence, $1.00; Owen, $1.00; $15.00. Mr. a Mrs. John J. Williams, $15.00; Mr. a Mrs. Ju-dson Thomas $10.00; Edward M.,$2.00; Elizabeth, $2.00; Benjamin, $1.00; $45.00. Edward S. Williams,$10.00; Mr. a Mrs. Jacob Richards, $10.00; Blodwen,$5.00; Jacob R.,$5.00; Robert, $3.00; $23.00. Mr. a Mrs. Richard R. Jones, $10.00; Thomas R., $5.00; Rich- ard R.,$5.00;$20.00. Mr. a Mrs. D. C. Evans, $10.00; Kenneth, $5.00; Carlton, $5.00; Lloyd, $5.00; $25.00. Mr. a Mrs. D. J. Morris, $15.00; Ella. $5.00; $20.00. Mr. a Mrs. Thomas M. Thomas, $50.00; Mrs. James Thomas,$5.00; Mrs. Joseph Richards, $5.00; Joseph, $2.00; Wm. E. Jones, $1.00; Mrs. Thomas H. Rhys, $7.00; Benjamin H., $5.00; $12.00. Mrs. Jane Thomas, $2.00; Mrs. D. J. Roberts, $5.00; Miss Mary E. Lloyd. $5.00; Jennie, $2.00; Nellie, $1.00; Robert, $2.00; $15.00. Mrs. Wm. H. Thomas, $1.00; Elizabeth,$1.00; Prudence, $1.00; Theodore, $1.00; Margaret, $1.00; $5.00. Mrs. Ellen Davies, $2.00; Thomas J $2.00; Morris,$1.00; Elizabeth Thomas, $2.00; $7.00. Mr. a Mrs. David Rich. ards, $10.00; Mr. a Mrs. John C. Jones, $7.00; Mrs. Owen Morris,$5.00; Mrs. Fred Wommer, $3.00; Frederick, $2.00; $5.00. S. H. Jones a'r teulu, $5.00; D. R. Evans., $7.00; Mr. a Mrs. W. O. Jones,$10.00; Mrs. John H. Jones4 $10.00; Mrs. Thos. H. Williams,$5.00; Ellen C.,$2.00; Majbel,$3.00;$10.00. Griffith Lloyd,$5.00; Benjamin T., $5.00;$10.00. Taliadau,$11.00: addew- idion, $442.00. Cyfanswm, $453.00.
TAITH I GYMRU AC YN OL.
TAITH I GYMRU AC YN OL. Gan W. H. Jones, Canon City, Colo. Cefais ychydig amser yn New York gan aros yn y ty Cymreig, Gwalia House, a chan fod Mr. Williams yn ddyn cyfrifol gyda chwmniau yr agerlongau, cefais le boddhaol ar fwrdd yr agerlo-ng ardderchog "Olympic." Calwyd mor- daith hyfryd, a dyma finau yn glanio yn Ngwlad y Bryniau, ac yn nhref nodedig Dinbych, le y magwyd amryw o gewri Cymreig, megys Thomas Gee, Hiraeth- og, H. M. Stanley ac eraill. Ar fy nheithiau, gelwais mewn amryw fanau yn Nyffryn Clwyd, Rhuthyn, Derwen, Felin y Wig Bettws, Samau, Cefnddwy- sarn, a'r Bala. Dyma'r olwg gyntaf et's chwech a deugain o flynyddoedd, eto mae'r lie yn edrych yn naturiol, a Ilyn Tegid a Llanuwchllyn yn yr un fan o hyd. Hefyd cefais y fraint o ymweled a'r athrofa, golygfa hardd ac yn un o'i brif ystafelloedd gwelais gopi. o'r "Drych," pryd y teimlais radd o falch- der wrth feddwl a gweled ei fod yn troi mewn lie mor gysegredig. Dywedai un o'r myfyrwyr ei fod yn un o'r papyrau goreu; fo,d ei ddefnydd yn dda; ei new- yddion yn eang, a'i foesoldeb yn uchel, ac yn meindio ei fusnes ei hun. Aethym o'r Bala heibio yr Arenig i Drawsfvnydd a Ffestiniog a Dolwyddel- en, lie y canfyddais E. C. Roberts, un o hen ffyddloniaid y "Drych" flynyddoedd yn ol yn Colorado. Mae E. C. R. yn gwneyd yn dda, ac yn ddyn cyfrifol yn y lie ac yn cofio at Gymry America. YT-n,elais hefyd a Bangor a Chaernar- ?on, a'r hen Gastellnedd ac i Harlech erbyn yr wvl gerGdOrol.. A gorwyd yr wyl yn y^boreu drwy i oddeutu tair mil uno i ganu "Hen Wlad fy Nhadan." Meddvliais y rryd hyn am iaith y bardd "Mor o gan yw Cymru i gyd." Yr oedd T lew Meirion yno ac mewn hwyl dda. Daeth deunaw o gorau yno o Feirionac Arfon, ac yr oedd y canu yn fendeged- i! Meirionydd mae mor enwog—ac lae-hus, Fwch ei dolydd deilioe: :J)vrna'r fan am gan y gog Ond ydyw yn odidog. Yn w'r i fi Mpirion yw'r fan—ydyw Mae'n Eden TheU Ganaan. Dyfroedd crovw gloew glan O unig ddwylaw anian.