Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

9 erthygl ar y dudalen hon

RHYFEL YN EWROP

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

RHYFEL YN EWROP Y FFRANCOD YN SYMUD I FEWN I ALSACE CWYMP BELGRADE, PRIFDDINAS SERVIA. RWSLK-ID YN AMG-YLCHU CRiACOW, UN 0 BRIF DDINASOHDD AUSTRIA. Y Germaniaid yn Cymeryd Lodz gyda Cholledion Trymion-Beio y Kaiser am yr Aflwyddiant i gyraedd Paris a Calais. Ddechreu yr wythnos o'r blaen, ffynai y dysgwyliad y buasai y Rwsiaid yn aangau rhan o'r fyddin Germanaidd yn y dwyrain, ac yn rhoi ergyd trychineb- us i Awstria a Germani, ond drwy ym- drechion enbydus llwyddodd y rhan- fyddin i encilio yn ol ond gyda cholled- ion trymion. Yn ol ei harfer, cyhoedd- odd Berlin fuddugoliaeth fawr i'r Ger- maniaid, ond ychydig o goel sydd i dd'im a ddaw allan o Germani. Y mae y Kaiser a'i lywodraeth yn awyddus iawn am roi y lliw mwyaf dymunol ar yr ym- drech yn y dwyrain a'r gorllewin. Yim- ddengys. fod y Kaiser a'i deulu yn bob peth yn y rhyfel erbyn hyn a'r Kaiser yw rheolwr y cyfan, a'i (aib, y Tywysog Coronog yw yr isbengadfridog. New- ydd cyffredin yw fod y Kaiser yn rhuthro byddinoedd i'r dwyrain a'r gor- llewin er ceisio achub y ddau ben i'w deyrnas gYthryblns. Ni ddvsgwvliai hyn pan gyhoeddodd rytel. Ei fwriad yn ddiau oedd ymdaith i I^aris, croesi y mar i Loegr, a chymeryd y gerbydres drwodd i Petrograd, St. Petersiburg, cyn y rhyfel. Erbvn hyn, y mae rllwng y diafol a'i gynffon! Yn ol yr cldroddiadau ganol a diwedd yr wythnos, deil y fyddin Ffrancaidd afael yn rhanau o Alcace, hob fod yn mhell o Metz, ar dir Germani yn awr, a llwydda i symud yn mlaen yn raddol, a ddydd M-awrth mewn anerchiad bvr dad- ganodd y Cadfridog. Joffre fod Ffrainc yn y dalaeth i aros. Dvma un o'r ddwy dalaeth gymerodd Germani oddiar Ffrainc yn 1871. Ddechreu yr wythnos, hefvd yr aeth v Brenin George ar ym- weliad a'r fyddin. ar gyffiniau Belgium a Cozledd Ffrainc, lie y ca-fodd dderbyn- ia d brwd gan y milwyr. Dadiganadd ei ddymuniad i'r carcharorion Germanaidd gael poib ymgeledd a llyfrau yn en hiaitb eu bunflin. Cyhoeddir bob dydd lawer o chwedlau o waith y gohebwyr y go- tynit iddynt greu newyddion, os na fydd newyddion i'w cael. Cyraeddodd y newydd foreu dydd Iau fod y fyddin Awstriaidd wedi cymeryd meddiant o Belgrade, prifddinas Servia. ar draws yr afon Danube. Buont fisoedd wrth y gorchwyl, ond y mae y Serviaid wedi symud ei pencadlys i Nish. Nid hawdd fydd i Awstria gadw meddiant o Servia gan y bydd Rwsia ar fyr yn bygwth Awstria ei hun. Newydd arall gyraeddodd o Dde Affrica yw fod Chris- tian De Wet, bleenor y gwrthryfel yno, wedi ei ddal, yr hyn fydd yn ddiwedd ar yr helynt hwnw. Yr oedd De Wet yn un o gadfridogion yn rbyfel a'r Boer- iaid. a thvnsrodd Iw o ffyddlondeb wedi hvny i Ivwodraeth Prvdain. Llithiwv-d ef i'r gwrthryfel hwn gan y Germaniaid Ddvdd Merener, rvraeddai Ymerawdwr Awstria ben ei 66fed flwydd fel teyrn a dathlid y dydd drwy yr ymerodraetb yn ol yr adroddiacf. Silgledig iawn yw ei iechyd. Rhaid yw cymeryd llawer o'r new- yddion gyda chrvn halen. Brwydro neu ,beldio- rk-aia yw llenwi colofnau y new- yddiaduron yn ol gofynion masnachol yr ces. Llenwir y newyddiaduron yn achlysurol hefyd a rhifnodau echrydus, a synir pa fodd y daw y gohebwyr o hyd i fanyldra yn nglyn a fff-ithiau mor bell oddiwrthynt. Rhoddir banestion am ymosodiadau a gwrthymosodiadau yn ng-hrd a rhif y lladdedigion a'r areholl- edigion i'n synu. Dylid annghredu cryn lawer o'r fath bethau. Dyddorol yw clywed fod y cyhoeddiadau o German' yn Ilawn buddugoliaethau o'r cychwyn. ac eto heb symud yn mJaen! Y mae von Moltke wedi bod drwy lawer o brofedigaethau yn ol y newyddiaduron, yn sal hyd an?eu, yn ngharchar oher- wydd ei aflwyddiant gyda'r ymdrech, ac yn awr eto y mae ar y maes yft cymer- yd rhan weithredol. Gresyn na ai -y wasg yn fwy geirwir ac ymddiriedol. Go ddinewydd oedd y newyddiaduron ddyddiau Gwener a Sadwrn, ag eithrio yr ymosodiadau a'r gwrthymosodiadau, y rhai sydd yn bylaw iawn i'r goheb- wyr pan na wyddant am ddim arall. Ddydd Sadwrn cyraeddodd ychydig o newydd-deb yn y mynegiad fod y Rws- iaid yn cau o aIIîgyJch dinas Cracow ar gyfrinlau Germani ac Awstria a'r allu- wedd fawr i'r ymgyrch tua Vienna. a Berlin, a hysbysid gyda llaw eu bod o fewn cyraedd ergyd gwn iddi. Dysgwyl- Ir y gwelir y bobl yn ffoi allan o honi wrth yr ugeiniau o flloedd, yr hyn a rydd i Germani flas y rhyfel ac o'r hyn a wnaethant a Belgium. Mae y felldith fawr yn dynesu at groen y Kaiser a'i (bobl! Hysbysid hefyd fod yr Awstriaid mewn pryder a chyfynig-gyngor, ac fod y Cownt Tisza wedi bod ar ymweliad a'r Kaiser a'r Oangellydd Bethmann Holweg ac yn ymbil am gymorth i am- dciifiyn Hwngaria, yr hon a fygythir gan fyddin o Rwsia, ond yn ofer. Ni aadawyd dim iddo, ac awgrymwyd iddo mai pob un drosto ei hun fydd hi ar tfyr. Bydd Germani ei hun mewn agen cyn nemawr amser. Newyddion drwg iawn barhant .i'n cyraedd o'r dwyrain, a thebygol ei fod yn wir fod y Germaniaid yn colli milwyr yn enbydus yn eu hymwneyd a Rwsia. C'ynllun Rwsia yw encilio yn ol i dynu y Germaniaid ar ei hoi, fel y gwnaeth y Ffrancod a'r Prydeinwyr yn ngagledd Ffrainc, ac yna eu dyfetha. Gwnaed hyn dairg waith a'r Germaniaid. Hy&- bysa y gwyr milwrol a wyddant, fod Germani wedi colli dwy ran o dair o'i byddin yn Poland. Nid llawer o newyddion ddaeth o'r dwyrain yn nglyn a gweithrediadau y Twrc. Y mae yn hysbys erbyn hyn mai' y Germaniaid ysbrydolodd y Twrc i ym- ladd, a cbynorthwyir at a slwyddogion a,c arian o Germani. Gyda phriodolde'b y galwodd y Cangellydd D. Lloyd George y German yn "Dwrc y Gorllew- in. Gwnaed ymdrech gan Germani i godi y Mahometaniaid, ond methu; gwnaeth ymgais i gychwyn Rhyfel Santaidd, ond methodd eto; gwna gynyg eto i gyflawnu celanedd gyffredinol, ond metha eto. Methiant yw enw y Kaiser. Methodd gyraedd Paris, methodd gyr- aedd Calais a Llundain. a methu fydd ei enw hyd ddiwedd amser. Tawel iawn oedd foireu Sul; y new- yddion yn brin iawn; r'hyw ail boMad c newyddion diwedd yr wythnos; manion o waith cartref gan mwyaf. Dysgwyl y mae pawb am ryw newydd yn troi ac yn penderfynu rhywfbeth. Gweithia y fyddin Ffrengig i fyny i Alsace yn raddol yn ol yr adroddiadau. a symudir yn mlaen yn raddol hefyd yn Belgium. Y mae poib arwydd y daw Germani i ryw anffawd ar fyr. Mae yn amlwg ei bod ar y goriwaered. Mae tynged yn ei herbyn. Adroddid hanes- yn difyr yn y newyddiadur ddydd Sul, se-f fod y Germaniaid wedi enwi Ostend yn Belgium yn Calais, rhag siomi y mtl- wyr druain. Dylent enwi Antwerp hefyd yn Paris! O'r Kaiser gwael! Hysibysir fod y mor yn llawn o ffrwydrbelau a hauwyd gan longau mas- nachol anmhleidiol ond yn ngwasanaeth dichell Germani. Cludir gynau ar y llongau masnachol er eu dinystrio pan y'u gwelir. Tiebyg mai y rhai hyn ac nid y cychod tanforawl wnai y drwg. Mae y taniforclion a'r awyrolion bethau. y Ze/ppeliniaid wedi myned am seibiant. Mae y Kaiser-ar y ddaear uwoh ben a dan ddwfr i fethu. Gwna Germani drwy wasg gyflogedig ymdrech ddirfawr i gyfiawnhau ei hun ac i brofi ei diniweidrwydd o flaen byd -ydd yn gwybod gwell. Amcan y gor- fforiaeth hen yw profi mai Prydain gy- chwynodd y rhylfel, mai Belgium oedd yn myned i ymosod ar Germani; nad 'edd y Kaiser yn gwybod dim am y rhyfel hyd nes iddo gael ei hun ar y ffordd i Paris; fod Germani erioed yn heddychol; ac nad oeddynt yn barod ipan v cy'hoedd'wyd rhyfel gan Brydain. Ffrainc a Rwsia! Hysbysir fod tua 7,000,000 o drigolion yn Belgium a Holland yn dysgwyl am rynaliaeth o wledydd caredig'y ddaear. a. dyma waith Germani. Nid yw Ger- mani yn codi llaw na symud bys, i'w northi, a thel;yg nas 'gaB. Bydd Bel- ?"iu'ffi yn ffodus OB y cedwir Germani rha-g ysbeilio yr ymborth ddaw o Am- °rMa. He?w Germani safe ddyhirol. a'r peth goreu sUai wneyd fyddai sy- raud allan o Belgium. Ychydig o ddim dyddorol ac ymddir- '.edol oedd yn y was'g foreu dydd Llun ig eithrio y Germaniaid yn cymeryd J üdz yn Poland. Y mae y Ger- maniaid wedi bod yn mhella'ch i gyfeir- iad Warsaw, pan y gorfu iddynt encilio rvda cholledion mawrion. Ni fydd y ddinas Lodz yn llawer o gymorth iddynt ran ei bod yn ddigaerau. Bydd cadw Rafael ynddi yn rhwystr iddynt weith- redu mewn cy:feiriadau 8:Paill. Gan fod v byddinoedd Rwsiaidd yn symud i fewn i Prwsia Ddwyreiniol, ac i Aws- tria a Hwneraria yn y de, bydd rhoi byddin i gadw meddiant o Lodz yn goll- ed i Germani. Ymlyna y Germaniaid o hyd wrth y syniad o ymdeithio am Calais, a hysbys- id ddechreu yr wythnos am eu hym- osodiad ar Oost Duinkirke yn agos i lanau Belgium, a gan eu bod o hyd cyr- aedd gynau y llynges, dyoddefasant yn ddrwg fel arfer. Hysbysir hefyd fod y Rwsiaid yn. symud yn mlaen yn Hwngaria, ac yn peri cryn bryder yn y parthau hyny. Y tu allan i Lodz gwrthwynebir y Ger- maniaid yn benderfynol. Y mae Rwsia hefyd yn symud ei gynau mawrion, ac mae wedi dechreu ei hymosOdiad ar gaerau Cracow. Bydd cwymp Cracow, y ddinas fWyaf a chrefaf y tu allan i Vienna, yn rhoddi rheolaeth ar y ffyrdd i Breslau, dinas gaerog i'r de o Berlin yn Prwsia. Bydd buddugoliaeth y Rws- ia a gaifaeliad o Cracow yn foddion t alw y Germaniaid yn ol o Poland. Hysibysir hefyd fod colled y Germaniaid o am- gylch Lodz yn 100,000, lie y gwastraffas- ant fywydau fel eu harfer i dori drw- odd. Collasant un ran o bump o'u mil- wyr yno. Nid yw cwymp Lodz wedi ei gadarnhau eto y tu allan i'r adroddiad Germanaidd. Erbyn hyn, y mae y llinell Brydeinitg- Ffrengig fel craig, adgyfnerthion mawr- ion wedi cyraedd yno fel ag i wneyd yr holl linell o Belgium hyd Alsace yn an- obeithiol i Germani dori drwodd. Y mae y fyddin unol yn llawn rhaigolygor am enciliad y Germaniaid allan o Bel sium cyn bo hir. Nid yw ond pwnc c amser. Edrycha yn dywyll ar y byddinoedr7 Germanaidd o'r ddau du. a dechreuir olywed sibrydion fod yr awdurdodar milwrol yn Germani yn beio y Kaiser Nid cynllun y cylch milwrol oedd ym- gynyg am Calais, eithr drwy Arras. onr" iymchwelodd y Kais-er y cyfan, fel er- byn hyn, y mae yr holl fyddin yn ngo. eiedd Ffrainc a Belgium mewn rnagl a phfcnbleth. a- t O'R PAPYRAU CYMREIG. f Penodwyd y Parch. John Williamsi. Brynsiencyn, yn Briif Gaplan y Fydiir Gymreig. Dyma y penodiad swyddo-gol cyntaf wedi Dadgysyiltiad yr Eglwys. —Mae dau fab y Parch. Elfed Lewis wedi ymuno a'r fyddin. Penodwyd Mr Malcolm M. Lewis, darlithydd yn Ngholeg Afberystwyth, yn Second Lieut- enant yn y fyddin reolaidd. Bachgen o Gonwy, o'r enw John Ed- wards, yn perthyn i'r 2nd Battalion Royal Welsh Fusiliers, sydd wedi ei an- rhydeddu am ei wroldeb gan Brydain a Ffrainc. Cvflawnodd y Cymro lpi-i-p- hwn orchestion dihafal rhwng yr 20Tea «'r 25ain o Awst. Pan alwyd ef at ei gatrawd, gweithiai fel iplatelayer ar lin- ell y L. & N. Western, gerllaw Aber- gele. Well done, John. Dywedir fod pwyllgor cl wb goLf Ban- gor wedi dymuno ar i Principal IRees sefyll draw o'r clwb oiierwydd ei syn- iadau am y rhyfel. Nid yw y pwyllgor yn adnabod y Prtfatihraw. Er nad yw yn pleidio y rhyfel, mae'n ymladdwr di- guro. Cafodd bachgen a geneth, ffoaduriaid Beigaidd yn Abertawe, eu mabwysiadu gan wr a gwraig yn Abercynon. Erbyn hyn, deallir fod y plant yn eiddo i chwaer y wraig, yr hon sydd wedi marw. Ymddengys iddi fyned allan i Belgium rai blynyddoedd yn ol fel "governess. Gwnaed y darganfyddiad trwy 'locket' a wisgid gan yr eneth. Derbyniodd Ficer Caernarfon air oddi- wrth Capten Harris St. John, swyddog gyda'r Royal Welsh Fusiliers, a glwyf- wyd ar .faes y frwydr. Dywed fod y Cymry wedi bod mewn ymladd ffyrnig iawn, a chollasant 19 o'u S'wyddogion, wedi eu lladd a'u clwyfo. Yn Haze- brouck, clywai Capten St. John ganu uchel ar "Hen Wlad fy Nhadau," ac er- byn edrych, mintai o filwyr Cymrei'g clwyfedig oedd yno yn c-ael eu hanfon i'r ysbyty. Y mae mab i R. E. Jones (Cyngar) Llanheris, yn feddyg gyda'r Fyddin Bry- deinig. Un noswaith daeth nifer o glwyfedigion Prydeinig, Ffrengig, a Germanaidd i'r ysbyty lie y mae, a syn- odd Dr. Jones glywed un o'r Germaniaid yn ei gyfarch wrth ei enw. Ertbyn edrych, dyn ieuanc a fu'n gyd-etfrydydd ag ef yn y Ooleg yn y wlad hon ydoedd. Yr oedd yn gyd-gyfarfyddiad rhyfedd. Mewn yshyty yn Nghaerdydd ceir dau frawd yn gorwedd, oeddynt heb weled eu gilydd er's unmlynedd-ar-bymtheg. Y mae y ddau wedi eu clwyfo yn y rhy- fel-un yn ei ifraich dde, a'r Hall yn ei fraich 'chwith. Dywed un igohelbydd. mewn ipajpyr .Saesneg mai un o nodweddion amlyeaf y milwyr Cymrei'g sydd yn awr ar faes y frwydr ydyw eu bod yn tori allan i ganu cyn gynted ag y bydd cyflegrau'r gelyn yn dechreu tanio arnynt. Canai un fintai, "Bydd myrdd o ryfeddodau,' ychydig (fynydau cyn i amryw ohonynt gael eu lladd gan helen a ddisigynodd yn eu canol. Anfonodd y Brenin anrheg o Afr i'r Fyddin Gymreig sydd yn awr dan ddys- gyblaeth yn y Drefnewydd Sir Drefald- wyn. Daeth y Gatrawd i'r Orsaf i gyf- arfod yr Afr wedi ei thaith bell o barc- iau Cas-tell Windsor. Cymerwyd medd- iant o honi gan y Cadben Pryce Jones, prif swyddog y fyddin. Cerddodd yr Afr yn urddasol ar flaen yr orymdaitih drwy'r dref, heb gymeryd sylw o'r seinJ dorf na'r baneri symudliw mwy na phe buasai yn cerdded rhwng gwrychoedd o eithin yn nhawelwoh y wlad. Dyddorol i rywrai fydd clywed mai brodor o Lan- uwchllyn yw y Bwch. C'yflwynwyd y Viictoria 'Cross i Lance- 'C'orporal William Fuller, o'r ail fatal- iwn y Royal Welsh Fusiliers, am wrol- deb neillduol ar y 14eg o Fedi ger Ertnvy, ar yr afon Aisne. Ymddengy5 iddo gerdded yn mlaen am tua 100 llath i gynchu y Capten Haggard, yr hwn a alwyfwyd yn farwol, a'i gludo allan o herygl, yn nghanol cawod o fwledi o ynau a magnelau peirianol. Adroddir fod dau fotwr o FOUr'{?ToI",e' wedi cyfarfod eu gilydd mewn modd hynod iawn ar y rhyfel-long German- aidd Emden pan y bu iddi gael ei din- ystrio gan y rhyfel-long Brydeinig Svd- ney. Ymddengys fod y Ilon.,g Servapite, o I.enpw.l ar yr hon yr -oedd Capten ""iavid Hughes, m&b Mr. Flias :H«ahe' fteiliwr). Fourcrosses, yn llywydd. weli' M sincio yn nechreu y lJllis o'r blaen "an adael y dwylaw ar ynvs yn Nehpu- harth America, ond cadwyd Cadioe-n Hughes yn garcharor rhyfel ar yr IFm- den. Yr oedd m-orwr arall o Four- crosses yn dysrwvdd bod ar long arall a aeth yn a/berth i ddialedd yr Bmden. a rohymerwYd vntau yn garcharor. a ,r»0ian vr oedd yr EmdpTl yn cael ei dinvstrVi nvfarfyddodd y ddau a'u gilydd ac ach- ubwyd hwy. Mae Cadben David Hughes yn byw yn Lerpwl .er's hlynyddau.

Advertising

OSHKOSH, WIS.j

I EISTEDDFOD UTICA Y CALAN.

-n-I NEW YORK A VERMONT

I- WET BANGOR, PA.I

NODION 0 NEW YORK.

[No title]

Advertising