Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
NODIADAU CERDDOROL. I
NODIADAU CERDDOROL. Gan Peter Edwards, Mus. Bac. (Pedr Alaw). I Emynau Cymraeg. Mewn Ilyfr Saesneg a ddarllenais yn ddiweddar, ceir ychydig o hanes emynau yr Hen Wlad, ac hwyrach y bydd crynodeb o'r cyfryw o ddyddordeb i'n darllenwyr cerddgar. Williams, Pantycelyn, gaiff y lie blaenaf yn y llyfr, a gelwir ef "the Watts of Wales"—enw tra chyf- addas, onide? Ganwyd ef yn ffermdy Cefncoed, ger Llanddovery. Ysgrifen- odd 916 o emynau. Enw ei gasgliad cyntaf o emynau ydoedd "Hallelujah." Wele gyfleithiad o'r penill cyntaf yn "Yn Eden, cofiaf hyny byth: In Eden—O the memory! What countless gifts were lost to me! My crown, my glory fell; But Calvary's great victory Restored that vanished crown to me; On this my songs shall dwell. Enw bedyddiedig ei briod ydoedd Mary Francis, a dywedir y gallai hi swyno y cynulleidfaoedd gyda'i chanu melus, yn fwy na'i gwr gyda'i bre- gethu. Un tro, pan ar daith yn sir Fon, yr oedd Williams a'i briod yn Iletya mewn tafarndy yn Llangefni, o'r enw "Penybont." Penderfynodd rhyw ddyhirod aflonyddu arnynt drwy wneyd swn drwg o amgylch y fan. Aeth un beiddgar i'r dafarn a gofyn- odd i'r pregethwr a'i briod a garent gael tiwn? "Carem," meddai Wil- liams, "rhywbeth a fynoch, 'machgen i; 'Nancy Jig,' neu rywbeth arall." Wedi dechreu 'Nancy Jig,' ar amnaid ei gwr wele Mrs. Williams yn tori allan i ganu: "Gwaed dy Groes!" Yr oedd ei chanu yn anorchfygol, ac ymaith a'r gang fel cwn euog. Un tro yr oedd "dychweledigion" yn dyoddef o ddiffyg goleu clir ar "y mater," a daethant at Williams am gymorth. Dyna, meddir, yr acfylysur a barodd iddo gyfansoddi yr emyn byth- ol-felus: o llefara, addfwyn Iesu Mae dy eiriau fel y gwin, &c. Wele gyfleithiad o'r penill cyntaf: Speak, I pray Thee, gentle Jesus, 0 how passing sweet Thy words, Breathing o'er my troubled spirit Peace which never earth affords; All the world's distracting voices, I All th' enticing tones of ill, At thy accents, mild, melodious, Are subdued, and all is still. Cyhoeddodd bedwar llyfr Emynau-yn eu plith ddau yn y Saesneg, sef "Hos- anna" (1759) a "Gloria" (1772). Darllenais y dichon mai yn y Gymraeg y cyfansoddwyd yr emynau ac mai y cyfleithydd i'r iaith fain ydoedd ei gyfaill a'i gymydog Peter Williams. Gwnaeth dawn santeiddiol y gan y flwyddyn 1829 yn flwyddyn "Y Iwbili" yn Neheudir Cymru, ac yr oedd yr un- rhyw ddawn yn amlwg yn y flwyddyn 1831—adeg y pla, pan y darfu i'r enwog John Elias enill bron yr oil o Gymru i Grist. Yr oedd yr hanesyn a ganlyn yn newydd i mi. Pan aeth John Elias i'r Cyfarfod Misol i'w "dderbyn," rhoddwyd ei enw fel "John Jones." Ond yr oedd yr enw mor, hynod gyffredin fel y gofynodd y Llywydd: "Beth ydyw enw ei dad?" "Elias Jones" ydoedd yr atebiad. "Yna gelwch ef "John Elias" rhag i ni oil fod yn John Joneses! meddai y llyw- ydd. A dyna sut y cafodd yr enw- enw a gofir tra bo Cymru mewn bod. Ffafr-emyn Diwygiad 1857-8 ydoedd "O'th flaen, 0 Dduw! 'rwy'n dyfod." Yr awdwr ydoedd Thomas Williams, sir Forganwg, a anwyd 1761; bu farw 1844. Wele gyfleithiad llyfn o honi: Unto Thy presence coming, 0 God, far off I stand: "A sinner" is my title, No other I demand. For mercy I am seeking For mercy still shall cry; Deny me not Thy mercy; 0 grant it or I die! I heard of old that Jesus, Who still abides the same, To publicans gave welcome, And sinners deep in shame. 0 God! receive me with them, Me also welcome in, And pardon my transgression, Forgetting all my sin. Bydd genyf ail lith ar y testyn dyddor- ol hwn.
[No title]
Ai tyibed mai Capten Goronwy Owen yw y cyntaf fu'n eistedd mewn cadair golygydd i gael D. S. O.? 0 leiaf cafodd ef y ddwy anrhydedd. Bu'n golygu'r 'Gorlan' gyda medr ac yni, a daeth yr un nodweddion i'r golwg ar faes y gwaed. Ymlidiodd a goddiweddodd amryw o'r Germaniaid, ac er wedi ei glwyfo, ni roes i fyny nes gweled ei frodyr mewn dyogelwch. Un o blant Goginan yw efe, a ffafrddyn gyda phawb o'i gydnabod yn ardaloedd Aberystwyth.
CYMANFA MINNESOTA. I
CYMANFA MINNESOTA. Yn Minneapolis, Minn., Mehefin 16-18, 1916, llywydd, Parch. David Edwards. Am 3 dydd Gwener, de- chreuwyd gan y brawd O. W. Row- lands, ac yna darllenwyd cofnodion a chyfrif arianol y Gymanfa ddiweddaf gan eu cadarnhau. Rhoddwyd derbyn- iad croesawgar i'r Parch. Samuel E. Prytheroh ar sail llythyr cyflwyniad o Gymdeithasfa yr M. C. Deheudir Cymru gan ddymuno ei lwyddiant fel 'bugail yr eglwys yn Minneapolis. Caniata- wyd cais y Parch. Hugh Owens am lythyr cyflwyniad i ymuno a Chymanfa Wisconsin, a chais cyffelyb oddiwrth y Parch. D. Kendrick Roberts gan ei fod yntau hefyd wedi derbyn galwad I wasanaethu yn Wisconsin. Drwg gen- ym eu colli, a dymunwn eu llwyddiant yn eu gwaith. Derbyniwyd i gydeisi- teddiad y brodyr Thomas E. Davies, Oshkosh; E. S. Roberts, Dodgeville; Henry Lewis, William Morris a Mor- gan Jones. Dewiswyd y Parch. Joshua T. Evans yn ysgrifenydd am ddwy flynedd; John Price yn drysorydd am ddwy flynedd; Parch. H. W. Griffiths yn arholwr Cymanfaol am dair blyn- edd; H. Gwyngyll Roberts yn ystadeg- ydd am flwyddyn; Parch. David Ed- wards yn drefnydd cyhoeddiadau am flwyddyn, a'r Parch. J. D. Jones i weithredu gyda'r llywydd a'r ysgrifen- ydd i drefnu rhai i weithredu ar bwyll- gorau. Dewiswyd yn gynrychiolwyr i'r Gymanfa Gyffredinol Parchn. W. E. Evans a John' D. Jones, Mri. John Price a Humphrey J. Roberts; ailydd- ion, Parchn. D. R. Jones, H. W. Owens, Caradog G. Jones a Peter Williams. Dewiswyd yn aelodau o'r pwyllgor cen- adol am dair blynedd, W. J. Jones a W. W. Rowlands; am flwyddyn, J. T. Hughes. Arholiad safonol, Parch. S. E. Prytherch a H. W. Owens am dair blynedd; dirwest, Parch. H. W. Griff- iths, H. O. Roberts, Humphrey J. Ro- berts. Afiechyd a marwolaethau, Parch. E. W. Griffiths, Baldwin Davies, R. G. Roberts. Arianol, Peter Lloyd, Hugh J. Williams a O. W. Rowlands. Moddion cyhoeddus. swyddogion y lie, Caradog G. Jones, W. W. Rowlands, D. E. Evans, T. Griffiths, O. W. Rowlands, J. T. Hughes, John Price, J. H. Ro- berts. Sadwrn, am 8, dechreuwyd gan. y brawd James D. Price, Cambria, j Minn., a chafwyd adroddiad gan y Parch. J. D. Jones o'r derbyniad siriol a gafodd gan Gymanfa Wisconsin ar ei ymweliad fel cynrychiolydd, a dioloh- wyd am yr adroddiad. Rhoddwyd der- byniad cynes i'r Parch. R. R. Davies, Wilkes-Barre, Pa., yr hwn oedd yn bre- senol ar wahoddiad, a chafwyd anerch- iad hapus iawn ganddo. Derbyni- wyd i gydeisteddiad y brodyr R. H. Owen, J. H. Roberts a J. P. Jones. Penderfynwyd rhoddi yn yr eglwysi anogaeth daer ar i aelodau fyddo yn symud i aros mewn lie arall ofalu am ofyn am docynau eglwysig hyd yn nod pe byddai eu harosiad ond am dri mis. Cafwyd adroddiad pwyllgor rheolau y Gymanfa, a chymeradwywyd y gwaith mor bell ag yr oedd wedi ei gyflawni, a gofynwyd i'r pwyllgor barhau fel y gallont gyflwyno y gwaith yn gyflawn yn y Gymanfa nesaf. Penderfynwyd anfon cais ar i'r Gymanfa Gyffredinol adolygu rheolau dysgyblaethol y cyf- un-deb er eu haddasu at angenion yr oes bresenol yn y wlad hon. Fod y Gymanfa nesaf i'w chynal yni Lake Crystal yr adeg arferol. Mater y Seiat, "Defosiwn crefyddol," Parch. S. E. Prytherch i'w agor. Llawen- hawn yn sefyllfa foddhaol yr eglwys yn Minneapolis yn allanol ac ysbrydol, ac o herwydd y rhagolygon addawol fedda at y dyfodol. Gohiriwyd gwneyd sylw o drefnu fod i eglwysi Canada fod yn ddosbarth air wahan oddiwrth eglwysi South Dakota hyd nes y ceir ymgyngori a'r aelod o'r Bwrdd Cenad- ol fwriada ymweled a Canada yn y dyfodol buan. Fod cais o Ddosbarth Trydydd am ymwelydd o'r Bwrdd Cen- adol yn cael ei gyflwyno trwy y Parch. W. E. Evans i'r Bwrdd Cenadol. Can- iatawyd cais am i eglwys Winnipeg gael myned trwy eglwysi y Gymanfa i gasglu at adeiladu addoldy ar yr adeg fwyaf pwrpasol. Fod yr ysgrifenydd i ohebu gydag eglwys Spokane i gael allan gyda pha ddosbarth y dymuna gael ei rhestru, a gydag eglwys Almira i wybod a allwn fod o unrhyw gymorth iddi. Derbyniwyd adroddiad pwyllgor meddianau, dewiswyd Parchn. D. Ed- wards, J. D. Jones a H. W. Griffiths at y pwyllgor, ac ar idderbyniad adrodd- iad y pwyllgor hwn, pasiwyd ein bod yn ymgorffori yn ol yr erthyglau o ym- gorfforiad a ddarllenwyd, a dewiswyd yr ymddiriedolwyr canlynol: Peter Lloyd, Mankato, Minn., am flwyddyn; Hugh J. Williams, Minneapolis, Minn., a James D. Price, Cambria, Minn., aim- ddwy flynedd; Caradog G. Jones, Lake Crystal, Minn., ac Owen W. Rowlands, Ipswich, South Dakota, am dair blyn- edd. Fod ysgrifenydd y Gymanfa i ofalu am yr Erthyglau o Ymgorfforiad a'u gosod ar record gyda'r Secretary of State. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgar- woh i'r pwyllgor moddianau am eu gwasanaeth; hefyd i'r cyfreithwyr, Wm. F. Jones, Mankato, a'r anrhyd- eddus Owen Morris, St. Paul, am eu gwasanaeth hwythau. Cyfarfyddodd yr ymddiriedolwyr, a phasiwyd fod Hugh J. Williams yn gohebu yn nghylch y moddianau yn Clay Co., Iowa. Pasiwyd fod y cymorth cenadol canlynol yn cael ei roddi: Tracy,$200; Ppwell, $100; Ponoka, $200; Winni- peg.$400; Llywelyn,$175; Bangor, $175. Ariholiad safonol, pasiwyd fod yr ar- holiad i'w gynal ar y dydd Gwener olaf yn Ebrill yn y maesydd canlynol: Dosbarth Hynaf, loan 7fed a 8 fed benod; Dosbarth dan 30 oed, 3edd benod; dan 20. oed, 4edd benod; a dan 14 oed, 2il benod o Efengyl loan. Ar- holydd y ddau ddosbarth hynaf, Parch. David Edwards; dan 20 oed, Parch. J. T. Evans; dan 14 oed, H. Gwyngyll Roberts. Fod y gwobrwyon i aros yr un a'r gofalwyr i aros yn eu swydd: am flwyddyn arall. Dewiswyd y Parch. H. W. Owen yn ysgrifenydd a thrysorydd yr arholiad am flwyddyn, ac fod y ddwy swydd i fod yn un. Rhoddir anogaeth daer i'r gwahanol eglwysi i greu mwy o frwdfrydedd, a gwneyd ymdrech deg i ychwanegu rhif yr ym- geiswyr. Ceisir gan bob, eglwys dalu treth yr arholiad. Pasiwyd fod yr ys- grifenydd i wasgaru y gwobrwyon bob blwyddyn yn oedfa dau o'r gloch dydd olaf y Gymanfa. Derbyniwyd adroddiad yr ystadegydd gan ddiolch iddo am ei wasanaeth a'i fod i gael y gydnabyddiaeth arferol; fod yr ystad- egydd i wneyd crybwylliad lie y mae casgliad y can mil yn gynwysedig yn y casgliad cenadol adroddir; fod y Gymanfa hon o blaid cyhoeddi yr ys- tadegau bob blwyddyn. Addysg. Dymunir ar i'r eglwysi wneyd casgliad ar gyfartaledd o ddeg sent yr aelod at addysg, ac anfon yr arian i Josiah A. Roberts, Lake Crys- tal. Dirwest. Yr ydym yn dymuno dad- gan ein llawenydd yn herwydd fod ein gwladweinwyr yn parhau i weithio mor effeithiol yn mhl'aid dirwest, yn Minnesota, Manitoba a Saskatchewan; ein bod yn anog ein holl aelodau i gydymffurfio a chynorthwyo i gario allan y cyfreithiau presenol; ein bod yn anog ein cynrychiolwyr yn neddf- wrddfeydd ein Talaethau i gario y gwaith pwysig hwn yn mlaen; ein bod yn anog ar fod Sabboth yn cael ei neillduo fel arfer i roddi sylw neillduol i ddirwest; ein bod fel Cymanfa yn cymeradwyo ymdrech y Gydgyngorfa a'r Senedd i ffurfio deddfau gwahardd- ol cenedlaethol. Afiechyd a Marwolaethau. Dadigan- wn ein cydymdeimlad dwysaf a'r per- sonau canlynol yn eu hafiechyd gan fawr ddymuno iddynt adferiad buan, sef Josiah A. Roberts a Thomas B. Evans, Lake Crystal; a D. K. Jones, Lime Springs; hefyd a H. H. Morris, Lime Springs, o herwydd gwaeledd ei briod, ac R. T. Roberts, Mankato, ac a Peter Williams, Minneapolis; o her- wydd gwaeledd yn y teulu. Bydded i Dduw pob dyddanwch aros gyda perthynasau yr hen flaenoriaid ffyddlawn W. J. Williams, Lime Springs; a W. E. Jones, Lake Crystal; y rhai a gymerwyd oddiwrth eu llafur at eu gwobr; ac hefyd a'r rhai canlynol yn eu galar a'u trallod: Isaac Davies, Bristol, o igolli ei frawd; Edward T. Jones, Lime Springs, o golli ei fam; R. G. Roberts, Minneapolis, ei chwaer; Josiah A. Roberts, ei frawd, a J. R. Owens a Thomas E. Evans, o golli per- thynasau. Llawenhawn yn adferiad priod Hugh J. Williams, Minneapolis, a'r Parch. D. R. Jones, Tracy, ar ol gweithred lawfeddygol. Eiddunwn i'r ddau hir oes a blynyddoedd lawer yn ngwasanaeth eu Harglwydd. "Y Cyfaill." Dymunwn ddadgan cymeradwyaeth a'r gwerthfawrogiad roddir i'r sylwadau ar y gwersi wneir gan y Parch. D. Edwards; ein bod yn anfon cais i'r Gymanfa Gyffredinol fod y gwersi yn ymddangos yn brydlawn am fod nifer o'r derbynwyr yn ym- ddibynu yn gyfangwbl arnynt am gymorth. Awdnrdodwyd yr Ysgrifenydd i brynu llyfr at gadw cofnodion y Gymanfa.—Joshua T. Evans (Ysgrif- enydd). 4>»
I BANGOR. SASK.. CANADA.
I BANGOR. SASK.. CANADA. I Gan T. L. Evans (y Bedol). Cychwynais Mehefin yr 8fed, a chyr- aeddais Winnipeg erbyn 2:30 y pryd- nawn. Y neges y tro hwn oedd dyfod i roi help llaw i'r brodyr ffyddlawn i gynal eu Cwrdd Dosbarth, ac ar fy nyfodiad i'r ddinas daethym i gyffyrdd- iad a'r brodyr caredig a ffyddlon, y Parch. H. W. Griffiths a J. H. Roberts, ac amryw eraill. Brydnawn dydd Gwener, y 9fed, ymgynullwyd i'r man lie y maent yn arfer addoli i drefnu y materion oedd yn dod ger bron y cy- hoedd eto. Awd drwy y gwaith hwn mewn ysbryd tangnefeddus; am dri y Sadwrn, lOfed, cyfarfu aelodau y Cwrdd Dosbarth i orphen gyda'r materion oedd ger bron. Am saith yr hwyr, cynaliwyd seiat, a'r mater drin- iwyd oedd teyrngarwch i Grist; P. O. Pierce yn ei agor yn dda dros ben. Dylynwyd gan amryw eraill; Dr. Johns a B. Davies, Plana; ac amryw eraill, a phawb yn teimlo mai da oedd bod yno, am ein bod yn teimlo presen- oldeb y Meistr. Sabboth, yr llfed, am 10:30, de- chreuwyd drwy ddarllen a gweddio gan W. Thomas, Llewelyn, Sask.; yna Dr. Johns- o McGregor, Manitoba, a bre- gethodd oddiar Salm 70: 8-17; pregeth hynod afaelgar. Cyflawnder, yna heddwch ac eangder ei deyrnas, a'i chadernid oedd y prif faterion. Ar ei! ol, P. O. Pierce, a'r testyn oedd Epbes- iaid 1: 5, 6, a'i brif sylwadau oedd y mabwysiad, ffynonell y mabwysiad, Iesu Grist, a cfranlyniad y mabwysiad, tragwyddol gyfoeth; pawb yn ymdeim- lo yn hollol ddedwydd wrth ymborthi ar hen yd y wlad. Am dri y pryd- nawn, dechreuwyd gan wr dyeithr i mi, gweinidog ar eglwys Saesneg yn y dalaeth, ac yn Gymro twymgalon yr un pryd. Yna pregethodd B. Davies, Plana, S. Dak., oddiar y penod 4 o'r Cyntaf Timotheus a'r 7, 8 adn.; ymar- feriad personol i dduwioldeb a'r budd sydd yn deilliaw o hyny; pregeth dda, yn llawn o wersi buddiol i ni oil ac o'u cadw, daw gwobr i bob un. Am saith, yn yr hwyr, dechreuodd yr ysgrifenydd, ac yn ddylynol, pre- gethodd y Parch. P. O. Pierce o'r Col. 3: 3, 4; y prif sylwadau, Crist yw ffynonell bywyd; perthynas person Crist a bywyd y Cristion; bywyd go- goneddus ydyw. Dyma bregeth lawn o felusder eto. Ar ei ol Dr. Johns eto ar "Eraill a lafuriasant a chwithau a ddaethoch i mewn i'w llafurhwynt;" T>regeth Saesneg oedd hon. Mae Mr. Johns yn hyawdl yn y ddwy iaith. Credaf i ni gael cyrddau y bydd coffa am danynt ar ol hyn. Ar ddiwedd y cwrdd dadorchuddiwyd memrwn hardd, sef roll of honor o'r bechgyn Cymreig sydd wedi ymrestru i'r fydd- in; m-ewn ffram dda a'r enwau yn blaen mewn llythyrenau breision. 040
PWLPUD Y DRYCH
PWLPUD Y DRYCH BRAWDOLIAETH BECHADURUS. Genesis 49:5, "Simeon a Levi sydd I frodyr. Gan Lief. Y mae gyrfa ramantus Jacob wedi dod i'r terfyn. Pa mor droellog a therfysglyd bynag a fu, y mae el di- wedd yn anrhydeddus deilwng o olaf y patriarchiaid. Dyma olygfa gwely angeu sydd yn werth ei gweled. Bu- asai yn dret bod yn bresenol. Hynod anaml y mae ystafell angeu yn lie dy- munol. Ond nid diwedd gyrfa oedd yn amlwg yma, ond ei dechr.euad. Cwymp- odd y pen, ond blagurodd deuddeg cangen o hono. Y mae y tad wedi galw ei ddeuddeg llanc talgryf, graenus at ei ochr. Deu- ddeg colofn ydynt i orphwys ei obeith- ion arnynt. Y mae ganddo genadwri wrth bob un o honynt. Yr oedd yn eu deall yn hynod dda. Nid byw i ddotio ar ei blant a wnai, gan wrthod gweled ond eu rhagoriaethau. Y mae gormod o rieni felly, ond Did yw eu harosiad yn mharadwys eu ffolineb byth yn un hir. Gwelodd Jacob yr ynfydrwydd o beidio gwneyd astudiaeth ddiduedd o gymeriadau ei blafut pan werthwyd Joseph. Gwyliai eu holl nwydau a'u tueddiadau gyda Ilygaid craff a threiddgar. Yr oedd dwyn meibion i fyny yn bwysicach peth yn ei olwg na darparu lluniaeth ac esgidiau a dillad ar eu cyfer. Yn ei "Black Tulip" y mae Alex. Dumas yn darlunio diwydrwydd ae aberth diflino un, De Witte, yn ei ym- drech i gynyrchu y tiwlip du. Yr oedd gwobr anrhydeddus wedi ei chynyg i'r neb a lwyddai. Nid oedd un llafur yn filly fa wr i De Witte nac un gofal yn ddigon dibwys i'w esgeul- uso. Aeth trwy brofedigaethau a chamdriniaethau nad oes dynion ond unwaith mewn oes yn cael eu galw i fyned trwyddynt, ond trwy yr oil, ni chollodd ei ddyddordeb yn ei walth, ac ni wyrodd ei benderfyniad. Yr oedd ei ddealldwriaeth o'i grefft wedi dyfod mor berffaith fel cyn blodeuo o'r tiwlip du, yr oedd eisioes wedi ei ad- waen yn y llor (bulb). Yr oedd Jacob wedi ei ymddiried a'r gorchwyl o gen- edlu "Had yr Addewid." Yr oedd wedi dwyn difrifwch a doethineb at el orchwyl oedd yn deilwng o'r cyfrifol- deb osodwyd arno. Yr oedd yn batri- arch gwirioneddol. Nid oedd fel am- bell i amaethwr, yn talu mwy o sylw i'w anifeiliaid nag i'w blant. Yr oedd yn deall meibion. Gwyddai wrth edrych arnynt yn y llor i ba fath o hiliogaeth y blodeuai ei ddeuddeg mab. Ei weithred olaf oedd dodi ei labed briodol ar bob un o honynt. Medd- ianai y boddlonrwydd wrth farw o fod wedi cyraedd ei amcan. Nododd un o'i ddeuddeg llanc cawraidd yn "Had yI" Addewid." Un oedd yn angenrheid- ioi. "Nid ymedy y deyrnwialen o Judah, na deddfroddwr oddi rhwng ei draed ef, hyd oni ddelo y Silo; ac ato Ef y bydd cynulliad pobloedd." Y cyntaf i dderbyn y fendith, am mai efe oedd yr hynaf, ydoedd Reuben, a'r Ilabed ddodwyd arno oedd, "An- safadwy." Dyna fyddai cymeriad ei hiliogaeth. Ar ei ol ef daeth Simeon a Levi. Yr oedd eu cyfran hwynt yn fwy o felldith nag o fendith. Diar- ddelwyd Simeon a Levi gan eu tad ar ei wely angeu. "Na ddeled fy enaid i'w cyfrinach hwynt, fy ngogoniant, na fydded yn un a'u cynulleidfa hwynt." Y mae yn gosod anfri arnynt wrth gyplysu eu henwau yn nghyd, fel pe bai yn ewyllysio myned trwy orch- wyl annymunol mor fuan ag yr oedd modd. Nid oeddynt yn teilyngu ben- dith bersonol. "Simeon a Levi sydd frodyr. Onid oedd yna ddeuddeg o frodyr? Paham y neilldua y ddau hyn fel bro- dyr? Y mae yn hawdd gweled ei fod yn cyfeirio at rywbeth ar wahan i'w perthynas wrth naturiaeth. Yr oedd y deg eraill yn meddu unigoliaeth ond yr oedd y ddau yma yn cynyrchiu brawdoliaeth halogedig o greulondeb a digllonedd annuwiol. Yr oedd yna gyfuniad o lygredigaeth rhyngddynt. Yr oeddynt yn unedig dan iau trawsi- der. Yr oedd rhwymyn dichell yn eu gwneyd yn frodyr. Gwelwn, oddiwrth hyn, y bodola yn mhlith dynion, frawdoliaeth uffernol o bechadurusrwydd, mor wirioneddol a 'brawdoliaeth igysegredig o uniondeb a rhinwedd. Y mae dynion drwg yn ymdeimlo a chydnawsedd eu rhywog- aeth. Y mae adar ysglyfaethus yn myned i glwydo ar yr un pren halog- edig, ar ol ymborthi ar yr un gelain aflan. Nid oes neb yn gartrefol nes y disgyn i'w gylch ei hun. Dywed Vic- tor Hugo mai prif gosb y rhagrithiwr ydyw gorfod ymgartrefu yn mhlith saint, byw allan o'i anian ei hun, ac mewn elfen sydd yn barhaus yn rhyg- nu ar ei ysbryd gwrthnaws. Nid oes angen i ddynion fyned i'r drafferth o ffurfio cymdeithasau dirgelaidd, a thynu allan eu cyfansoddiadau, a dew- is eu gwystleiriau. Y mae yna ddeddf anweledig mewn cymdeithas sydd yn gweithredu yn Ilawer mwy difeth i iawn ddosbarthu dynion yn frawdol- iaethau dirgelaidd. Y mae eu cyfan- soddiadau wedi eu tynu allan yn bar- od. Y mae yna ddealltwriaeth yn bodoli rhyngddynt sydd yn eu dyogelu yn well na'r ungwystlair (password). Y mae y frawdoliaeth bechadurus yn ami yn fwy unol a chytun na'r frawdoliaeth ysbrydol, ac fel rheol y mae eu brwdfrydedd dros eu hachos lawer yn fwy tanbaid. Gwyddom mor anaml y llwyddir i gael un o ddeiliaid yr "underworld" i fradychu ei frawd- oliaeth. Ystyriant fel rheol fod myn- ed trwy y "third degree" "without peaching" yn gosod nod o anrhydedd arnynt yn mhlith eu dosbarth. A phwy a ddywed yn amgen sydd yn gwybod rhywbetham driniaethau y "third degree?" Meddyliwn am y frawdoliaeth sydd yn bodoli rhwng gwirodwyr a'u gilydd. Nid oes un gorfforiaeth yn ein gwlad yn gwneyd y fath ymdrech i amdd,iffyn ei bodol- aeth, nac wedi diffyngloddio mor ddwfn yn ein gwladwriaeth. Gallwn adnabod ein hunain a deall ein cyraeddiadau moesol ac ysbrydol trwy astudio ein hunain, a chanfod pa fath frawdoliaeth sydd yn fwyaf atdyniadol i nl. Beth yw natur yr hanesyn sydd yn ein gogleisio? Y mae dyn mor deimladwy i'w hin- sawdd briodol yn y byd moesol ag yw yn y byd materol. fstyriwn y niwed i igymdethias sydd yn deilliaw oddiwrth bob brawdol- iaeth bechadurus. "Simeon a Levi sydd frodyr," ac y mae eu creulondeb yn fwy dieflig, eu dichell yn fwy cyn- ddeiriog, a'u trawsder yn fwy afres- ymol o herwydd eu bod. mewn brawd- oliaeth. Dyna sydd yn eu gyru i eith- aflon, yn rhoddi ysgogrym i'w milein- rwydd. Dywed un awdwr o nod fod perygl neillduol ein gwlad yn dyfod, nid o gyfeiriad pechodau personol dynion, ond yn hytrach o gyfeiriad ein pechodau cymdeithasol (social sins) Yr hyn a olyga wrth "bechod- au cymdeithasol ydyw y pechodau yr ydym yn syrthio iddynt o herwydd y tueddiad cynyddol sydd ynom i gym- deithasoli. Y mae dynion wrth gwmnio yn enill beiddgarwch i bechu trwy golli eu teimlad o gyfirifoldeb personol. Nid oes angen am gymaint o wroldeb i lofruddio dyn pan y coll- wn ein hunigoliaeth mewn terfysglu gwallgof ag sydd i gymeryd y dryll yn ein llaw a myned' allan ein hunain i gyflawni y weithred. Beth amser yn ol yr oedd un o'n tal- aethau deheuol yn ferwedig o gyn- ddaredd yn erbyn dyn oedd yn gy- huddedig o fod wedicyflawni gweith- red echryslawn. Yr oedd geneth ieu- anc wedi ei chael yn farw. Yr oedd yn amlwg fod rhywun wedi ei lladd ac wedi ei threisio yn flaenorol. Yr unig dyst uniongyrchol yn erbyn y cy.huddedig oedd dyhiryn du, meddw. Ymgasglai y bobl ar gonglau yr heol- ydd i drafod yr amgylchiad, ac yr oedd pob trafodaeth yn gwyntyllu y fflam elyniaethus. Rhaid oedd cosbi rhyw- un. Y mae y dyn oedd yn ddigon beiddgar i arwain y werlnos wallgof yn fuan yn ymddangos. Rhuthrwyd drws y carchar, cipiwyd y careharor crynedig o'i gell. Nid oedd un dial- edd creulawn yn rhy erchyll i'w dy- wallt ar y truenus un. Boreu dran- oeth yr oedd talaeth igyfan yn gwrido a gwlad yn ddlgllawn wrth feddwl fod llu o'r dinasyddion, nid yn unig wedi dianrhydeddu y gyfraith, ond hefyd wedi gwerthu darnau o wisg a tham- eidiau o gorff drylliedig y creadur gresynus fel 'souvenirs.' Y mae yn ameus a oedd un yn y dorf yna yn ddi- gon gwaedlyd i igyflawni y weithred yna a chymeryd y cyfrifoldeb moesol am dani oil arno ei hunan, ond y foment y ffurfiwyd y dorf yn frawdol- iaeth ddialeddgar nid oedd mesur ar eu cynddaredd. Nifer bychan o'n trigolion, mewn cydmariaeth, sydd yn troi allan yn lladron ffordd fawr, ond y mae yn am- lwg fod dynion a barchant eu hunain ac a berchir gan eu cyfoedion yn alluog i ladrata ar y radd fwyaf hel- aeth pan y perthynant i gwmni. Dy- wedir nad oes enaid gan ;gorfforiaeth- au. Os felly, y mae yna filoedd o eneidiau wedi cael eu colli yn rhy-wle yn nghorfforiad y gwmniaeth. Pa wa- haniaeth sydd rhwng i ddyn golli ei enaid ag iddo golli ei syniad 0 gyfrifol- deb personol? Yr oil y mae y stock- holder yn ei ofalu ydyw ei fod yn der- byn ei dividends; holl ofal y Directors ydyw fod y perchenogion yn cael eu boddloni. Y mae yn rhaid dethol y pengweithiwr mwyaf dienaid, er mwyn cael dividends. Pa wahaniaeth os yw yr oriau yn hir, yr adeilad yn un afiach, a phlant yn cael eu hysbeilio o'u gened/igaeth fraint, pan y mae y perchenogion afrifed yn gwaeddi, "Dividends?" Pa wahaniaeth os yw cledrau y rheilffordd wedi pydru, y gweithwyr yn analluog i fod yn wyl- iadwrus o ddiffyg cwsg wrth weithio oriau meithion, y pontydd yn ansicr, ai rhyw bymtheng mil ar hugain o fywyd- au yn cael eu haberthu yn flynyddol, pan y mae perchenogion y rheilffyrdd wrth y miloedd ac o bob, talaeth yn dal 1 waeddi am fwy o dividends gael eu gwasgu allan o'u "watered stocks?" Pa wahaniaeth os yw ymborth haner llyigredig y bobl yn cael ei gymyegu a benzoate of soda er ei wneyd yn fwytadwy? Ni fuasai y tad ar un cyf- rif yn gwenwyno ei blant hoff ei hun, na phlant neb arall, ond y mae gan- ddo ran mewn cwmni sydd yn y bus- nes, ac y mae yn dysgwyl llog priodol. Y mae yn eistedd yn ddefosiynol ar foreu Sabboth mewn sedd anrhydedd- us yn ei eglwys ac yn adrodd gyda'r dorf, "Dyro i ni heddyw ein bara beunyddiol," a "gwared ni rhaig y drwg," heb un ddirnadaeth ei fod ef yn gyfrifol am un annghyflawnder. Ystyriwn, yn olaf, fod Duw yn cosbi pechodau y frawdoliaeth bechadurus, felpechodau yr unigol. Yn wir, y mae y gosb yn fwy, yn gymaint a'i 'bod yn gweithredu ar raddfa fwy eang. Yr ydym wedi gweled eisloes fel y mae dynion yn colli eu syniad o igyfrifoldeb personol wrth gyfranogi mewn pechod- au cymdeithasol. Ond y mae colli ein cyfrifoldeb personol yn gyfystyr a cholli ein hunigoliaeth, ein personol- iaeth. Y mae hyny yn golygu colli dynoliaeth, colli enaid. Pa gosb fwy all ddygwydd i ddyn na cholli ei deim- lad o unigoliaeth? Pa ddiraddiad mwy all ddygwydd iddo na gorfod cydnabod nad yw ond dant ar un o olwynion y peiriant sydd yn dyrnu pob math o annghyflawnder? Pa golli enaid mwy sydd yn bosibl na hyn yna. Y mae pechodau personol yn gwneyd troseddwyr o honom, y mae pechodau cymdeithasol yn gwneyd eiddilod di- ymadferth a diewyllvs o honom. Y mae y frawdoliaeth bechadurus yn sugno ein dynoliaeth ymaith, yn troi ein hasgwrn cefn yn gwyr. Beth os bydd i America gyda'i phechodau cym- deithasol cynyddol golli ei henaid cen- edlaethol? Ni raid i ni ofni y gelynion dychymygol a godant o'n hamgylch, tra y meddianwn wroldeb ein hym- deimlad o cyfrifoldeb personol. Yn ng'hanol dwndwr parotoi i wrthsefyll gelynion oddi allan yr ydym mewn perygl rhag annghofio y parotoi sydd yn fwy angenrheidiol i wrthwynebu ymosodiadau dirgelaidd ein brawdol- laethau halogedig. Fe ymddyrchafa y gwledydd a fedyddir heddyw a than i fywyd newydd a delfrydol, ond, y mae perygl f'n gweriniaeth ni suddo yn llaid llysnafaidd ein gloddest, a cholli ei benaid wrth gorfforiaethu ac ymgyf- oethogi. Y mae y ddedfryd sydd yn disgyn i ran bob brawdoliaeth sydd yn dirywio personoliaeth yn hollol naturiol. "Rhanaf hwynt yn Jacob, a igwasgaraf hwynt yn Israel, oedd cyfran "Simeon a Levi sydd frodyr." Y mae pob cym- bleidiaeth sydd yn tueddu i leihau teimlad yr unigol o gyfrifoldeb am ddrwg yn ymyryd a'r meddiant mwyaf cyseigredig a fedd cenedl. Cydwybod cenedl yw ei nerth. Pan ddinystrir hono y mae ei holl unoliaeth yn myned yn rhaff o dywod. "Rhanaf hwynt yn Jacob, gwasgaraf hwynt yn Israel." Mor hawdd yw gwneyd hyny i bob! sydd wedi colli unigoliaeth ei deiliaid, ac mewn canlyniad wedi colli ei holl bwysau a'i chadernid. Y mae pob brawdoliaeth halogedig "fel y man us yr hwn a chwal y gwynt ymaith."
LLITH 0 GYMRU.I
LLITH 0 GYMRU. I Gan y Parch. T. Frimston (Tudur Clwyd). Yn nghanol y rhyfel mawr Ewrop- iaidd na welodd y byd ei gyffelyb, yn nghysgod yr ysgarmes ofnadwy yn Mor y Gogledd, ac yn nghanol dwfn alar cenedl am Arglwydd Kitchener, waredodd ein cenedl lawer tro, ac a goronodd ei lafur yn nghyfodiad bydd- in Prydain o 700,000 i bum miliwn, a chyda hyn oil, yn mrig y Sulgwyn, wele fi yn cymeryd hamdden bach i anfon gair at fy hen gyfeillion lu sydd yn myd y gorllewin. Yr oeddwn wedi wythnos galed wedi taflu fy hunan am enyd ar fy nghorphwysfa, pan ddaeth epistol anwyl a gwladgarol i'm Ilaw oddiwrth y cyfaill Hugh Hughes, o Utica. Buan yr adfywiais, ac yr ym- nofiodd fy meddwl mewn mor o adgof am dano ac am lawer eraill sydd wedi ymfudo i'r Amerig fawr. Mae cryn amser bellach er pan an- fonais lith i'r "Drych," nid yn niffyg dyddordeb, ond o herwydd prysurdeb. Yr oedd fy serch yn dra chyfeiriedig at America pan yn dra ieuanc, ond yn fy ymchwil i ddefnyddiau fy nhraeth- awd Eisteddfod Pontypridd, 1893, ar Gymry enwog yn Mhrydain, Trefedig- aethau Prydeinig ac America, daethym ar draws ffeithiau a wnaethant fy nghenedlgarwch yn fflam. Gwelwn fod meib a merched fy hen genedl yn unedig a mudiadau penaf ac urddasol- af America. A'r hyn a enilla fy serch yn fawr at yna yw, y cydraddoldeb gwladol a chrefyddol sydd yna, nad yw yma fel y gwyddoch, eithr mewn enw yn unig. Y mae i mi luaws hen ffrynd- iau, er ys blynyddoedd yn ymnythu yn nghangenau caeadfrig y werinlywodr- aeth fawr Americanaidd, Ymrana fy meddwl wrth ysgrifenu atoch yn naturiol i dri phen, sef lleol, gwladol, a chrefyddol. 1. Lleol.—Mae Colwyn yn yr un man o hyd, mae tamaid heb fod yn brin i bawb yma, ond fod ei bris yn uwch na chyn y rhyfel, ond cyhoedda'r papyrau heddyw fod yr yd a'r bara yn dod i lawr. Mae'r gwaith adeiladu ar stop yma, y lie mewn dwfn dystaw- rwydd wedi ymadawiad y milwyr, ac ymsefydliad gwersyll Kinmel. Mae yr holl feibion o oedran milwrol wedi eu hysgubo oddi yma, ag eithrio rhai a wasanaethant i ddybenion y llywodr- aeth. Mae'r merched yn cymeryd lie y bechgyn yn y maelfeydd, yn y 'Post Office, &c., ac y mae pethau wedi newid cryn lawer mewn amser byr! Mae pob capel wedi ei dolli yn lied drwm. Byddaf yn meddwl am danoch, yn en- wedig pan ar y Promenade ar fachlud haul, gan dremio, tybio a dweyd, "Mae yr haul acw yn gwenu ar hen Gymry y Gorllewin, yn awr, yn Utica bell!" Oes yn ddiau y mae Ilawer o Gymry yn Utica, "mewn gwlad ddyeithr," fel Israel yn Mabilon, a diau fod eu cyd- ymdeimlad a ni yn y cyfwng hwn o hanes ein gwlad. Gwelais flynyddoedd yn ol lyfryn, Hanes Cychwyniad Tref Utica. Yr oedd yn ddyddorol iawn, a chredaf mai yn Swyddfa'r "Drych" y'i cyhoeddwyd. 2. Gwladol.—Wrth gwrs, y mae byddin Gymreig gref wedi ei chodi, dan arweiniad y Cadfridog Owen Thomas, un yn gallu siarad Cymraeg, ac un hysbys o deithi meddyliol a moesol y Cymry, ac y mae yr ymdrech hon wedi codi y Cymry yn ngolwg y Llywodraeth yn y ifath fodd na faidd na Sais na neb arall edrych i lawr ar- nynt byth mwy. Teimlai y Cymry adeg a aeth heibio mai claiar iawn oedd ymddygiad America tuag at Brydain; dyfnhaodd suddiad y Lusitania y syn- iad, ond y mae y teimlad diweddar wedi gwella, ac yr ydym yn synio pethau gwell am dani. Crefyddol.—Isel iawn yw y teimlad crefyddol yn y wlad hon y dyddiau hyn. Addefwn fod y rhyfel wedi cymeryd ymaith lu mawr o'n dynion ieuainc ardderchocaf; ond, ar wahan i hyny, claiar iawn iawn yw yr eglwysi Nid oes yma degfed ran brwdfrydedd y Diwygiad. Oni bae am ffyddloniaid, diffoddai y tan yn gyfangwbl. Pan y'n cymherir a Rwsia a Ffrainc yn ag- wedd grefyddol y rhyfel, rhaid i ni gywilyddio. Brysio wnelo adeg well. Da genyf, Mr. Hughes, eich bod yn cofio am hen gapel Calfaria, yn y cyfandir pell. Nid oes yn aros yn y set fawr o'r hen frodyr amgen James Williams, Ed. Davis, Hugh Jones a William Jones, iStafford House; ond y mae yr eglwys yn ddiweddar wedi ethol Richard Evans, Edward Lloyd, David Roberts, W. Jones, Bryn Adda, a John 'Davies atynt, dynion ieuainc sydd yn addfedu mewn gweithgarwch a phrofiad, ac yn argoeli bod yn was- anaethgar i grefydd bob un; chwi wel- wch fod y "sedd fawr" yn Ilawn o ar, weinwyr. Da genyf am y ffurflen a'ch adroddiad o Sul Cymundeb yn y Taber- nacl. Cofiwch fi at y gweinidog, er nas gwelais ef yn ol y cnawd. Gallwn feddwl wrth ei enw imai Scotchman yw. Nid oes well y Scotch am bregethu yr efengyl. Cofiwch fi hefyd at weddill Swydda'r "Drych" a'm hadwaenant. A yw John Lloyd, y cysodydd, yno o hyd? Onid brodor o Lanelian yw efe? Yr wythnos ddiweddaf, sefydlwyd y Parch. T. Morris, gynt o Utica, yn weinidog yno. Pregethwyd gan y Parchn. T. Idwal Jones, a T. M. Reed, Garn, a chyfarfod sefydlu yn y pryd- nawn. CJadeiriwyd gan y Ilwch hwn, a darllenwyd amryw lythyrau cymerad- wyol oddiwrth weinidogion ac eg- lwysi Deheudir Cymru, a siaradwyd yn effeithiol Mr. Robert Roberts-, yr Hen Efail; John Wynne, Bryn Adda; Henry Lloyd, Ysw. (M. C.), Gwynfryn; Henadur Roberts, Llandudno, a'r Parch. imoses Roberts (W.), Colwyn; a darllenwyd amryw benillion cymer- adwyol i'r eglwys a'r gweinidog, cyf- ansoddedig gan y Parch. John Frim- ston, Trehafod, Pontypridd, D. C. Llwyddiant i'r uniad. Cofiwn hefyd at Mr. a Mrs. John Evans, a'r plant Oregon, Oregon County.
Y DDAMWAIN YN AKRON. OHIO.…
Y DDAMWAIN YN AKRON. OHIO. A'R PARCH. D. S. THOMAS A'I FEIBION. Gan D. S. Thomas. Yn nghanol dygwyddiadau siomedig- aethus a thrallodion bywyd, dymunol yw cael ychydig eiriau oddiwrth gyf- eillion yn cyfleu cydymdeimlad a'r trallodus, a gweddus cydnabod y cyf- ryw. Amgylchiadau o'r fath yna sydd yn cyfrif am yr ysgrif hon. Gan i'r newyddiaduron dyddiol roddi adrodd- iad gwallus a chymysglyd am yr an- ffawd a ddygwyddodd yn Akron, Ohio, Mai 15.ed, pryd y collodd naw o ber- sonau eu bywyd, ac yr anafwyd un a deugain o bersonau eraill, ac yn eu mysg yr oedd fy nau fab-un yn farw, a'r llall yn glwyfedig, ac i fy enw i ym- ddangos yn adroddiadau y dyddiolion, yn mysg y lladdedigion, tebyg y bydd yn foddhaol i'm cyfeillion wybod y manylion canlynol am y ddamwain. Gwnaeth y Parchedigion W. F. Dav- ies a J. M. Lloyd hysbysu darllenwyr y "Drych" rai ffeithiau, a dywedodd y Parch. J. D. Thomas wrthyf ddydd ar ol claddu fy mab ei fod wedi anfon, neu ar anfon yr hanes yn gyflawn am yr anffawd a'r angladd i'r "Drych," ond hyd yn hyn, ni welais y cyfryw. Felly, ceisiaf wneyd y diffyg i fyny yn yr ysgrif hon. Yr oedd fy mab, James Garfield, wedi myned o Cumberland, Md., i Akron, Ohio, gan fwriadu sefyd- lu yno; ond cyn dechreu gweithio, cymerwyd ef yn glaf, ac aeth i ysbyty y ddinas. Aeth ei frawd, Dafydd, i'w weled ddydd Llun, Mai 15fed, a'r pryd- nawn hwnw, aeth y ddau i gael swper yn y Crystal Restaurant ar y brif heol. Tra yn eistedd wrth y bwrdd, fel ugeiniau eraill, yn aros am ymborth, syrthiodd yr adeilad arnynt. Un o'r naw a laddwyd oedd fy mab ieuengaf, James Garfield, a anwyd yn St. Clair, Pa., Hydref 21, 1880; ac un o'r clwyf- edigion oedd fy mab hynaf, David Aubrey, 39 mlwydd oed. Achoswyd y ddamwain gan ysgydwad oddiwrth bylor a ddefnyddid i ddryllio y graig i wneyd lie i sylfeini adeilad newydd yn cyffinip a'r adeilad syrthiedig. Claddwyd corff fy mab lladdedig yn nghladdfa brydferth East Akron, ddydd Gwener, Mai 19eg, pryd y gwasanaeth- wyd yn ystafell yr Undertaker, ac ar lan y bedd gan y Parchedigion N. S. Davies, gweinidog eglwys gyntaf y Bedyddwyr Akron, a, J. D. Thomas, gweinidog eglwys yr Annibynwyr Cymreig, Akron (yn awr yn Taylor, Pa. ). Daeth amryw Gymry i'r ang- ladd. Bu y Parch. J. D. Thomas, a'r brodyr Levi Morgan a Thomas Thomas, hen gyfeillion anwyl a adnabyddwn flynyddau yn ol yn Thomastown ac East Greenville, 0., yn gyfeillgar iawn a pharod i wneyd yr oil allent i'm cysuro a'm cynorthwyo yn yr amgylch- iadau galarus; brysiasant i ddyfod ataf can gynted ag y deallasant fy mod yn y ddinas. Arosais yn y ddinas dros dair wythnos er cysuro a gwylio fy mab yn yr ysbyty, nes ei weled allan o berygl. Clwyfwyd ef yn waeth na'i gydglwyf- edigion, torwyd ei ysgwydd ddehau, hefyd asgwrn ei en, drylliwyd ei ddan- edd, anafwyd ei lygad ddeheu a'i glust chwith, heblaw clwyfau ar ei ben a'i ochr, ac yr oedd ei holl gorff yn "ddu ac yn las," ac ni allai symud un ffordd. Aethym adref am ddau Sabboth, ac yna dychwelais i Akron, ac ar ol trid- iau yno cymerais fy maJb o'r ysbyty i'w gartref yn Buckhannon, W. Va., Mehefin 21ain, a da ,enyf hysbysu ei fod yn gwella yn rhagorol a chvflym, a chred y meddygon y llwyr adferir ef yn fuan. Gwedi i mi ddod adref, cef- ais ar ddeall fod diaconiaid a phobl ieuainc fy eglwys wedi cario yn mlaen y gwasanaeth y tri Sabboth y bum i ffwrdd, ac wedi gofalu am y cyfarfod- ydd wythnosol, a bod y trysorydd wedi talu bob wythnos i'm priod, fel arfer. Ac hefyd fod yr eglwys wedi gweddio yn gyson ar fy rhan ac ar ran fy mab, a chredaf i Dduw'ateb eu gweddiau, a phriodolwyd adferiad fy mab i raddau helaeth i fendith Duw ac ymdrechion y meddygon, "Canys llawer a ddichon taer weddi y cyfiawn." Hefyd cefais lythyrau yn fy aros yn llawn o fynegion cydymdeimlad a ni fel teulu yn ein trallod o wahanol barthau o'r wlad, a chan na allaf yn fuan ateb y rhai hyn oil dymunaf drwy y "Dryoh" gyflwyno ein diolch- garwch i'r cyfeillion yn Akron, ac i'r henafgwr W. J. Morris, gynt o Shen- andoah, Pa., ond yn awr yn nhalaeth Washington; y brawd W. M. Jones, Martin's Ferry, 0., a Samuel Davies, Shenandoah, Pa., a'r Parchedigion D. R. Davies, Iowa; D. Rhoslyn Davis, Homestead, Pa.; N. C. Naylor, Shenan- doah, Pa.; D. A. Evans, Alexander, 0.; Gomer Evans, Wilkes-Barre, Pa.; W. F. Davies, Scranton; J. M. Lloyd, Kingston, Pa., a H. O. Rowlands, hen gyfaill a chyd-fyfyriwr, yr hwn nid wyf wedi ei weled ond unwaith er pan oeddem yn fyfyrwyr yn y brif ysgol yn Hamilton, N. Y., dros ddeugain mlyn- edd yn ol. Hefyd Cymanfa y Bedydd- wyr Cymreig Gogledd-Ddwyrain Pa., cynadledd yr hon yn Scranton a falb- wysiadodd benderfyniad o gydymdeim- lad a mi; hefyd, St. David's Society, Akron, 0., am anfon blodau i fy mab yn yr ysbyty. Diolch iddynt oil, ac os wyf wedi annghofio rhai, gobeithio y maddeuant i mi.
Advertising
$100, GWOBR 9100. Bydd yn dda van ddarllenwyr y "Dryeh" gael gwybod fod gwyddon wedi darganfod ffordd I lacbau o Mat un anhwylder per- yirtui, set Catarrh, yn ei wahanot raddau. Hall's Catarrh Cure yw yr unig foddloo hollol elfetthlot I wneyd hyny. Afiechyd eyfanseddladol ydyw. a rhaJd cy mwy mo trlnlaeth gyfansoddladol ato. Cym»rlr Hall's Catarrh Cure yn fewnol, effeitnfa yn unlongyrchel ar y gwaed ac arwynebedd llysnafeddol y corff, nes caffo y dyoddervad aerth 1 gynorthwyo natur 1 weithio y drwg allan. Mae gan y perchenoglon y fath trydd rn el rlnweddau meddyglntaethol fel y cyn- yglant Gan Dolar am unrhyw acboe a fethodd lacbau. Anfcmwch am reatr w iyattofawtlunL Cytemer- r. J.CHDNETT ft CO., Toledo. O.
COFFEE-Y-BRENIN.
COFFEE-Y-BRENIN. Mewn colofn arall, gwelir hysbysiad gan y gwerthwyr te adnabyddus—G. T. Matthews & Co., gyda chynygiad rhagorol i brynwyr eu coffi adnabydd- us Coffee-y-Brenin. Y mae yn mhob canister o'r coffi hwn 'premium coupon' rydd gyfle i'r prynwr i gael mewn ffordd rad 'high grade alum- inum ware.' Darllener yr hysbysiad yn fanwl, ac anfoner am bwys o'r icoffi rhagorol hwn at y gwerthwyr, gyda chais am ychwaneg o'r manylion. Y mae y cwmni hwn yn gwerthu coffi i'r gadwen fwyaf o fwyd-dai yn ninas New York, y rhai sydd yn defnyddio dros ddeng mil o bwysi o goffi bob mis. Pris Ooffee-y-Brenin yw 35c.; a'r gwerthwyr yw G. T. Matthews & Co., 93 Water St., New York.
OS YW PWYLLWYDDEG YN WIR.
personol. Y mae enwi yr ermigau yn ddigon i brofi: Bywgaredd y tu ol i'r clust; diffuedd uwchlaw iddi; dinystr- edd y tu uchaf i'r clust; celedd, cyf- rwystra uwchlaw, tu ol i hono; bwyd- garedd, yfed a bwyta, y tu flaen i'r clust, a'r ermig fawr caffaeledd uwch- law yn gofalu am gasglu a chrynhoi. Dyna ffurf y pen Germanaidd, anifeil- aidd, sydd wedi treulio o ddeugain i haner can mlynedd i barotoi i ladd a dyfetha, er hunanles a dyogelwch "ein cenedl ni." Os yw hyn yn wir, y mae yn brawf cryf iawn o wirionedd Pwyllwyddeg. [I'w Barhau).